Ιωάννα Πορτόλου

Ένα διορατικό και επίκαιρο έργο που διερευνά την έννοια της αλήθειας. Αυτά που δεν φαίνονται, δεν ομολογούνται, δεν κρύβονται και δεν λέγονται. Οι απορίες. Οι βεβαιότητες. Αλήθεια είναι αυτό που παρουσιάζεται ως πραγματικότητα. Οι αντίπαλοι της, οι πεποιθήσεις και η υποκειμενικότητα. Οι μεταφορές, οι αντωνυμίες και οι ανθρωπομορφισμοί που εντέλει παρερμηνεύουν το αληθινό γεγονός.

«Πάνω σε αυτό το θέμα ο Γερμανός φιλόσοφος Μάρτιν Χάιντεγκερ υποστήριζε ότι η αλήθεια που αντιπροσωπεύεται από την aletheia (που ουσιαστικά σημαίνει «απόκρυψη») είναι διαφορετική από αυτή που αντιπροσωπεύει το veritas, που συνδέεται με μια ρωμαϊκή αντίληψη της ορθότητας και τελικά με μια νιτσεϊκή αίσθηση δικαιοσύνης και θέληση για εξουσία».

Στο νέο έργο Veritas που φέρνει το κοινό αντιμέτωπο με τη δική του προσωπική αλήθεια και τη φθαρτότητα του ανθρώπινου σώματος, η Ιωάννα Πορτόλου χορογραφεί τους χορευτές της ομάδας Griffón Ιωάννα Αποστόλου, Σεσίλ Μικρούτσικου, Γιάννη Νικολαΐδη και Θεανώ Ξυδιά υπό τους επιβλητικούς ηλεκτρονικούς ήχους του Αντώνη Παλάσκα.

Απευθυνθήκαμε στην σημαντική χορογράφο για να μας «εξηγήσει» αυτό το νέο ταξίδι και με λέξεις. Δέχτηκε με χαρά.

Μετά από μια sold-out παραγωγή όπως το «Amazing», τι νέο φέρνει το «Veritas» στον χορό και στις αναζητήσεις της ομάδας Griffón; Φέρνει ένα κουαρτέτο που στρέφεται περισσότερο προς τα μέσα και προς την αναζήτηση της αλήθειας μέσα μας, παρά προς κάποια πληροφορία που θα συναντήσουμε στο περιβάλλον μας. Ακολουθούμε δηλαδή τους χορευτές σε μία πορεία που δεν διακόπτεται και κατά κάποιο τρόπο την κάνουμε μαζί τους.

Μετά από μια τόσο επιτυχημένη παραγωγή, νιώθεις «πίεση» να ανταποκριθείς σε υψηλές προσδοκίες; Η αλήθεια είναι πως το Amazing πήγε πολύ καλά και είχε πολύ ωραία σχέση με το κοινό. Είχε μεγάλη ροή και νομίζω πως και εμείς οι ίδιοι το ευχαριστηθήκαμε. Θα μπορούσα να μπω εύκολα σε αυτή την πίεση και την ένιωσα αλλά ευτυχώς αποφάσισα να βγω από την σύγκριση. Το Veritas είναι αυτό που είναι, έχει πάρει και αυτό τον δικό του δρόμο και το δικό του ρίσκο στην γέννηση του. Το έχω αγαπήσει και αυτό. Τα έχω αγαπήσει και τα δύο δηλαδή για τις διαφορές και τις ομοιότητες τους.

Είναι το «Veritas» ένα έργο με «σκοτεινό» ή «αισιόδοξο» χαρακτήρα; Είναι και τα δύο ίσως. Εξαρτάται πως το κοιτάει κανείς και αν δίνουμε θετικό ή αρνητικό πρόσημο στο φως και το σκοτάδι αντίστοιχα. Το ένα είναι το αντίθετο του άλλου, άρα δεν υφίσταται χωρίς το άλλο. Οπότε είναι ένα έργο με τις δικές του αναλογίες φωτός και σκότους. Σαν να πρέπει να περάσεις από κάποιες πόρτες για να πας σε άλλες. Οπότε δεν το βλέπω σαν σκοτεινό ή φωτεινό.

Η Ιωάννα Πορτόλου © Δέσποινα Σπύρου

Τι σε ενέπνευσε να δημιουργήσεις ένα έργο που επικεντρώνεται στην αλήθεια; Νομίζω πως ξεκίνησα από την λέξη Veritas. Ίσως υπάρχει και μία συνέχεια κάπου από το Amazing. Εκεί όμως ασχοληθήκαμε περισσότερο με την αλήθεια που μπορείς να συναντήσεις όταν συλλέγεις πληροφορίες από το περιβάλλον και πρέπει να πάρεις μία θέση απέναντι σε αυτές ή να αναλογιστείς και την προσωπική σου ευθύνη για ότι συμβαίνει. Στο Veritas είναι πιο προσωπική και εσωτερική η πορεία του κάθε ερμηνευτή. Είναι μία βουτιά προς τα μέσα. Στο σώμα, στον χρόνο, στα όρια του ανθρώπου, στα αρχέτυπα και στο παρόν. Η αλήθεια δεν βρίσκεται μόνο σε ένα χρόνο για μένα. Διατρέχει.

Πώς συνεργάστηκες με τους χορευτές για να αποδώσεις τις σύνθετες ιδέες του «Veritas»; Υπήρξαν ιδιαίτερες προκλήσεις; Ναι υπήρχαν. Πάντα υπάρχουν βέβαια. Αλλά νομίζω το έργο πήγε σε μία δική του κατεύθυνση, γιατί έτσι κάνουν τα έργα, και έπρεπε εμείς να το ακολουθήσουμε και να το εμπιστευτούμε χωρίς να βλέπουμε τον εαυτό μας απ’ έξω. Χωρίς να ασκούμε κριτική στο που πηγαίναμε. Αυτό σε στιγμές ίσως δυσκόλεψε όλους μας. Είσαι σε ένα σημείο που δεν μπορείς να κάνεις ούτε μπρος ούτε πίσω. Αλλά πρέπει να πας μπρος και να ακολουθήσεις το έργο.

Ποια είναι οι συμβολισμοί που χρησιμοποίησες για να επικοινωνήσεις τις αντιπαραθέσεις μεταξύ πραγματικότητας και αντίληψης; Κάναμε μία μεγάλη έρευνα στα τέρατα και πως αυτά μπορεί να ζουν μέσα μας. Ίσως αυτά να είναι οι πλευρές του εαυτού μας που θέλουμε να ξορκίσουμε. Αν αυτές οι ιδιότητες ανήκουν σε όντα έξω από εμάς, τότε σίγουρα δεν σχετίζονται με μας. Πως θα ήταν όμως και αν γίνουμε εμείς αυτά και αποδεχτούμε την συγκατοίκηση που και που.

Μπορείς να ονομάσεις τι κρύβει για σένα η λέξη «αλήθεια»; Έχεις βρεθεί ποτέ σε στιγμές που η δική σου αλήθεια να συγκρούστηκε με άλλες; Αλήθεια για μένα είναι να βρίσκομαι σε μία παραδοχή που μου προκαλεί εν τέλει ησυχία. Έχει μία κατάληξη. Ακόμα και στο σώμα υπάρχει αυτή η ησυχία, όταν έχουμε καταλήξει ότι κάτι μας εκφράζει. Όσο δύσκολη ή οδυνηρή και αν είναι η πορεία. Υπάρχει κάτι πολύ ανήσυχο όταν δεν μπορεί κανείς να κατασταλάξει εκεί που βρίσκεται η αλήθεια του. Ακόμα και αν αυτή βρίσκεται σε μία αστάθεια, αβεβαιότητα ή σύγκρουση. Ναι, φυσικά έχω βρεθεί σε στιγμές που η αλήθεια μου συγκρούεται με αυτή των άλλων. Το πιο δύσκολο κομμάτι δεν είναι ότι ίσως και να μην συμπίπτουμε, το πιο δύσκολο είναι ότι πιστεύουμε ότι μόνο η μία από τις δύο αλήθειες μπορεί να ισχύει.

Πιστεύεις ότι η αλήθεια είναι απόλυτη ή ίσως πιο σχετική και υποκειμενική; Δεν πιστεύω πως υπάρχει απόλυτη αλήθεια, όχι. Ότι μπορεί να συναντάμε κοινούς τόπους μέσα από κοινούς φόβους, αναζητήσεις και ερωτήματα, ναι. Όμως πάλι διαφορετική είναι η εμπειρία του καθενός. Ο θεός μπορεί να μην είναι αυτός με το άσπρο μούσι εκεί πάνω, αλλά μπορεί να έχει υπάρξει για όλους μας έστω κάποια στιγμή η παραδοχή ότι κάτι, κάπου υπάρχει που είναι πάνω από εμάς. Στο έργο νομίζω πως εκφράζεται μέσα από αυτό που δεν λέγεται φωναχτά, με λόγια, όλοι το ξέρουμε αλλά δεν το λέμε.

Τι σημαίνει για εσάς η φράση «η παράσταση φέρνει το κοινό αντιμέτωπο με τη δική του προσωπική αλήθεια»; Τι είδους αλήθειες ελπίζετε να «αποκαλυφθούν» για το κοινό; Νομίζω πως ενώ είναι για τον καθένα προσωπική και υποκειμενική, ξέρουμε ότι όλοι ξέρουμε μαζί. Απλά δεν το ομολογούμε. Αναγνωρίζουμε ότι κάπου συνδεόμαστε σε κάτι κοινό, αλλά μέσα από μία υποκειμενικότητα.

Το έργο βασίζεται σε φιλοσοφικές απόψεις, όπως αυτές του Χάιντεγκερ. Πώς επηρέασαν αυτές οι φιλοσοφικές ιδέες τη χορογραφική σου προσέγγιση; Έχουμε δουλέψει με το πεπρωμένο, τα αρχέτυπα, την ύπαρξη των προγόνων, αλλά επίσης και με την προσωπική επιλογή στο παρόν. Έχουμε χρησιμοποιήσει το σώμα ως κάτι που μας επαναφέρει στο παρόν. Το σώμα είναι μεν τρωτό και άρα έχει φθορά και όρια άλλα από την άλλη δεν μας δεσμεύει από το να ανοιχτούμε σε μία πραγματικότητα μεγαλύτερη χωρίς όρια στην οποία μπορούμε να πάρουμε αποφάσεις για την ζωή μας.

Ποια συναισθήματα ή σκέψεις θέλετε να προκαλέσετε στο κοινό καθώς παρακολουθεί την παράσταση; Να καταφέρει να ακολουθήσει την πορεία μας «στην κοιλιά της φάλαινας» χωρίς να προσπαθήσει να καταλάβει νοητικά.

Πώς συνδέεται το “Veritas” με τα τρέχοντα κοινωνικά ή πολιτικά ζητήματα; Πιστεύεις ότι η αλήθεια είναι κάτι που πρέπει να αναζητούμε πιο ενεργά σήμερα; Δεν ξέρω τι πιστεύω καν από όλα αυτά που ακούω και συμβαίνουν γύρω μου. Το σίγουρο είναι ότι υπάρχει η ανάγκη να αναζητήσουμε κάτι σταθερό, μέσα μας τουλάχιστον, μετά από τόση πληροφορία που δεχόμαστε από όλες τις κατευθύνσεις, όλο το 24ωρο.

Ποιον ρόλο παίζει η μουσική του Αντώνη Παλάσκα στο έργο; Τι σημαίνει να συνεργάζεσαι σταθερά με ένα άνθρωπο; Με τον Αντώνη δεν χρειάζεται να μιλάμε πλέον. Προχωράμε μαζί κάθε μέρα στην πρόβα. Ο Αντώνης δημιουργεί έναν χώρο, εγώ βρίσκω ένα νόημα, μετά ο Αντώνης πατάει εκεί και πάει παρακάτω. Είναι σαν ο ένας να πατάει στα σκαλοπάτια που δημιουργεί ο άλλος έτσι ώστε να ανεβούμε όλοι μαζί. Δεν μπορώ να φανταστώ την πρόβα χωρίς τον Αντώνη.

Πως βλέπεις το μέλλον της ομάδα Griffón ; Χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο και χρήματα για να κάνουμε τα έργα με την σωστή έρευνα, αυτή που τους αξίζει δηλαδή. Να δώσουμε χώρο για πειραματισμό και λάθη, χωρίς να είμαστε με την ψυχή στο στόμα. Δεν βιάζεται ο δημιουργικός χρόνος. Αν ένα έργο ολοκληρωθεί νωρίτερα, είναι περισσότερο θέμα τύχης. Συνήθως οφείλουμε να μείνουμε με την αβεβαιότητα για αρκετά μεγάλο διάστημα. Να γεννηθεί ο χώρος του έργου. Δεν είναι ακόμα ένα κοινά αποδεκτό επάγγελμα ο χορός στην Ελλάδα με τον τρόπο που θα ήθελα εγώ να το δω τουλάχιστον. Μερικές φορές δεν είμαι σίγουρη αν θεωρείται καν επάγγελμα. Θα ήθελα να λαμβάνει αυτό για το οποίο δουλεύει. Αυτό που δικαιούται. Μάλλον μέρα-μέρα και χρόνο-χρόνο προχωράμε. Δεν περιμένω κάτι. Προσπαθώ αυτό που χρειαζόμαστε να το δημιουργήσουμε εμείς.

Ταυτότητα παράστασης

Χορογραφία: Ιωάννα Πορτόλου
Πρωτότυπη μουσική: Αντώνης Παλάσκας
Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Βοηθός ενδυματολόγου: Βασιλική Σουρρή
Φωτισμοί: Τάσος Παλαιορούτας
Δραματουργική επιμέλεια: Δήμητρα Μητροπούλου
Φωτογραφίες: Γιώργος Καλκανίδης
Διεύθυνση παραγωγής: Χριστίνα Πολυχρονιάδου
Χορεύουν: Ιωάννα Αποστόλου, Σεσίλ Μικρούτσικου, Γιάννης Νικολαΐδης, Θεανώ Ξυδιά

Θέατρο ΠΛΥΦΑ (Κορυτσάς 39, Βοτανικός)
Ημέρες παραστάσεων: 9, 10, 15, 16, 17, 22, 23, 24, 29, 30 Νοεμβρίου & 1, 6, 7, 8, Δεκεμβρίου 2024
Ώρα έναρξης: 21.30, Διάρκεια: 50 λεπτά
Τιμές εισιτηρίων
15€ (γενική είσοδος), 10€ (φοιτητές, άνεργοι, ΑμεΑ, άνω των 65 ετών)
Προπώληση
Εισιτήρια προπωλούνται αποκλειστικά μέσω της TICKET SERVICES:
– online: ticketservices.gr – τηλεφωνικά: 2107234567
– εκδοτήριο: Πανεπιστημίου 39, Αθήνα