Ποιος είναι ο άγνωστος «Ποδάγρας» που παρουσιάζεται στη Μικρή Επίδαυρο;

Στις 5 Ιουλίου στο θεατράκι της Παλιάς Επιδαύρου θα δοθεί μια παγκόσμια πρεμιέρα με ερευνητικό χαρακτήρα και τεράστια σημασία για τη διεθνή γραμματεία, έχοντας αυτουργό το τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Το άγνωστο, άπαιχτο, απαγορευμένο στην εποχή του, έργο του μεγάλου Άγγλου ποιητή Percy Shelley  Ποδάγρας ή Οιδίπους Τύραννος,  που εκδόθηκε ανώνυμα το 1820 και κατασχέθηκε μόλις κυκλοφόρησε, παρουσιάζεται, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επιδαύρου, σε παγκόσμια πρώτη από 25 φοιτητές του 3^ου και 4^ου έτους, υπό την καθοδήγηση τεσσάρων διδασκόντων του τμήματος, την Μαρίνα Κοτζαμάνη (δραματουργία),τον Γιάννη Λεοντάρη (υποκριτική), την Άση Δημητρουλοπούλου (σκηνογραφία-ενδυματολογία) και τον Άγγελο Γουναρά (φωτισμό). «Στην παράσταση αυτή δεν υπάρχει σκηνοθέτης ή σκηνογράφος. Υπάρχει η δουλειά των φοιτητών και η καθοδήγηση των διδασκόντων», τονίζει ο Λεοντάρης.

Φοιτητές έχουν αναλάβει και την πρωτότυπη μουσική σύνθεση και την ζωντανή εκτέλεση της μουσικής της παράστασης.  Τη μετάφραση φιλοτέχνησε η Μαρίνα Κοτζαμάνη. 

Ο «Ποδάγρας» είναι προϊόν συνεργασίας με το αγγλικό πανεπιστήμιο Marjon, με το οποίο το τμήμα επεξεργάστηκε πέρυσι αυτοσχεδιαστικό work in progress Το έργο, πολιτική σάτιρα που μιλά για τη «χχαμένη υπόθεση της επανάστασης, για την πείνα, την λαϊκή εξέγερση, τους δημαγωγούς, τη δικτατορία του Κεφαλαίου και την σχέση της λίμπιντο με την επανάσταση,  σε μία προμαρξιστική εποχή», με επιρροές από το αρχαίο δράμα, αναφέρεται σε ένα σεξουαλικό βασιλικό σκάνδαλο που είχε συγκλονίσει την Αγγλία της εποχής του Shelley και καταφέρεται εναντίον της μοναρχία. Ο λαός εμφανίζεται ως χορός αποστεωμένων γουρουνιών που  περιμένει ως μεσσία την εξόριστη βασίλισσα Ταυρίνα. «Θεωρώ ότι ο Όργουελ θα πρέπει να είχε υπ’όψιν του κάτι για το κείμενο αυτό πριν γράψει τη “Φάρμα των ζώων”,» υποστηρίζει ο Γιάννης  Λεοντάρης, στον  οποίο θέσαμε και τις ερωτήσεις μας για το άγνωστο έργο και την παράσταση-έκπληξη. (Η παράσταση  υποστηρίζεται από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Αρχαίας Επιδαύρου).

Πώς ανακαλύψατε το έργο;Η παράσταση που παρουσιάζει το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου είναι στην ουσία οι φετινές εξετάσεις των φοιτητών σε τέσσερα μαθήματα. Ένα από αυτά έχει θεατρολογικό περιεχόμενο και προϋποθέτει την δραματουργική έρευνα, καρπός της οποίας ήταν και η ανακάλυψη αυτού του άγνωστου έργου του Percy Shelley. Συνεπώς, το εγχείρημα έχει και ερευνητικό-επιστημονικό αλλά και καλλιτεχνικό περιεχόμενο. Αυτός είναι άλλωστε και ο ιδιαίτερος χαρακτήρας των σπουδών του Τμήματός μας, ο συνδυασμός θεωρίας και θεατρικής πρακτικής.

Τα χαρακτηριστικά του το φέρνουν ως τύπο  έργου πιο κοντά στην αττική κωμωδία, σε κάποια άλλη κωμωδία;  Πρόκειται για πολιτικό κείμενο, για κείμενο που μιλά για τη χαμένη υπόθεση της επανάστασης, για την πείνα, την λαϊκή εξέγερση, τους δημαγωγούς, τη δικτατορία του Κεφαλαίου και την σχέση της λίμπιντο με την επανάσταση,  σε μία προμαρξιστική εποχή. Το παράξενο λοιπόν θα ήταν να μην είχε κατασχεθεί!

Πώς συνδέεται ο Ποδάγρας με τον ομώνυμο σοφόκλειο ήρωα;Δεν συνδέεται καθόλου! Ο Shelley δανείζεται μόνο το όνομα για να μιλήσει για την τύφλωση ενός γελοίου μονάρχη ο οποίος θυμίζει περισσότερο τον Καλλιγούλα ή τον Νέρωνα παρά έναν μονάρχη του αρχαίου ελληνικού μυθολογικού κύκλου. 

Ωστόσο, η υπόθεση του έργου αποτελεί άμεση αναφορά σε ένα βασιλικό ερωτικό και πολιτικό σκάνδαλο της εποχής του συγγραφέα, το οποίο σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση και τη γενική εξαθλίωση του προλεταριάτου στην Αγγλία των αρχών του 19ου αιώνα, συνθέτει ένα εκρηκτικό κείμενο με αναφορές στους φόρους που απορροφούν το λαϊκό εισόδημα, στην σχέση τραπεζών και κρατικής βίας, στην αναζήτηση λαϊκών σωτήρων από τον εξαθλιωμένο Χορό των γουρουνιών. Θεωρώ ότι ο Όργουελ θα πρέπει να είχε υπ’όψιν του κάτι για το κείμενο αυτό πριν γράψει τη “Φάρμα των ζώων”.

Η εξόριστη βασίλισσα είναι όντως αντανάκλαση της Λυσιστράτης;Η Ταυρίνα χρησιμοποιεί το σεξ και τον ερωτισμό ως όπλο αφύπνισης των λαϊκών μαζών. Ωστόσο κατά τη γνώμη μου ο συσχετισμός με τη Λυσιστράτη δεν πάει πιο βαθειά γιατί η Ταυρίνα επιδιώκει την ανάληψη της εξουσίας μέσω της σύγκρουσης. Η Λυσιστράτη αναζητά κάτι πιο βαθύ και πιο προσωπικό.

 Πώς γίνεται ένας από τους πιο ρομαντικούς και λυρικούς ποιητές του 19ου αιώνα να συγγράφει ένα τέτοιο κείμενο; Ο ρομαντισμός εμπεριέχει το όραμα της επανάστασης, έστω ως χαμένο ιδανικό, ως χαμένη υπόθεση.

Πότε και πώς αποφασίσατε να το ανεβάσετε; Σε ένα δεύτερο επίπεδο, αυτή η πρόταση έχει διεθνή διάσταση και αφορά στη σύμπραξη με το Πανεπιστημιο St.Mark and St. John του Plymouth στην Αγγλία, οι φοιτητές του οποίου, υπό την καθοδήγηση των καθηγητών Υποκριτικής Amanda Collins και Mark Laville παρουσίασαν το 2015 στο Ναύπλιο τη δική τους work in progress εκδοχή του «Ποδάγρα», ενώ φέτος την άνοιξη μας επισκέφθηκαν και πάλι και παρουσίασαν τη δική τους εκδοχή της αριστοφανικής Λυσιστράτης στην αγγλική γλώσσα, στην παράσταση με τίτλο «SEX STRIKE”. Το συνολικό project αποσκοπεί τόσο στην ενίσχυση της διεπιστημονικής συνεργασίας στο εσωτερικό του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου όσο και στην ενδυνάμωση της διεθνούς διάστασης των ερευνητικών δραστηριοτήτων του. 

Πώς δουλέψατε την παράσταση; Η παράσταση ετοιμάστηκε στο πλαίσιο των μαθημάτων των φοιτητών, όχι με ρυθμούς επαγγελματικής παραγωγής αλλά με ρυθμούς εβδομαδιαίων μαθημάτων. Οι διδάσκοντες δεν παίξαμε το ρόλο του σκηνοθέτη ή του σκηνογράφου αλλά καθοδηγήσαμε τους φοιτητές ώστε να ακολουθήσουν τον δικό τους δρόμο έκφρασης. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο επιμένω, οι δημόσιες παρουσιάσεις εργασιών των φοιτητών μας να διατηρούν το χαρακτήρα της σπουδαστικής εργασίας και να μην “υπογράφονται” από τους διδάσκοντες ως προς την επιμέρους καλλιτεχνική συμβολή. Στην παράσταση αυτή δεν υπάρχει σκηνοθέτης ή σκηνογράφος. Υπάρχει η δουλειά των φοιτητών και η καθοδήγηση των διδασκόντων. Mε το ανέβασμα του Ποδάγρα προσδοκούμε την προβολή της ηρωϊκής δουλειάς που επιτελείται συχνά στο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο από φοιτητές και διδάσκοντες, την  ίδια στιγμή που δεν υπαρχουν χρήματα για καθαρίστριες, αναλώσιμα, έρευνα, στέγαση των φοιτητών, νέες θέσεις επιστημονικού προσωπικού. Επίσης, την χαρά των φοιτητών που θα δούν τον κόπο τους να παράγει καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Για το λόγο αυτό χρωστάμε ευγνωμοσύνη στο Φεστιβάλ Αθηνών.