Χρήστος Αγγελάκος, συγγραφέας, μεταφραστής
Το ερώτημα μου φαίνεται εξαρχής παραπλανητικό. Τουλάχιστον τόσο γενικόλογο όσο και το «τι Αριστερά θέλουμε ή τι πολιτισμό ή τι ζωή ονειρευόμαστε να ζούμε».
Κι ύστερα αναφαίνεται πρόβλημα μεθοδολογίας: αν υποθέσουμε πως το υποβάλλουμε σε πενήντα-εκατό ανθρώπους και πάρουμε αντίστοιχες απαντήσεις, πώς προχωράμε στη σύνθεση; Κυρίως, πώς αποφεύγουμε το φεστιβάλ του μέσου όρου; Πώς συγκεράζουμε την ιδεολογία του καθενός, το ανέξοδο χόμπι της άποψης, τον διαφορετικό βαθμό εμπειρίας και τη θεωρητική σκευή των ερωτηθέντων;
Ας κάνουμε μια σύντομη αναδρομή: Ο Γιώργος Λούκος εξεδιώχθη κακήν κακώς με σχέδιο προαποφασισμένο και προμελετημένο. Κοινώς, του την είχαν στημένη. Η τεχνική της σπίλωσης αποτελεί προσφιλή μέθοδο της Αριστεράς, από την εποχή του σταλινισμού τον οποίο αποκηρύσσουμε -τάχα μου- συλλήβδην. Ακολουθεί το αδιανόητο μπάχαλο με τον κιουρέιτορ Γιαν Φαμπρ, έργο των αναρριχητικών του Υπουργείου, σύλληψη μιας νεοπλουτίστικης όσο και μίζερης ρεβανσιστικής λογικής, που εξελίσσεται, ως ήταν αναμενόμενο, σε φιάσκο. Είναι αδιανόητο το γαϊτανάκι το οποίο στήθηκε γύρω από τη φάμπρικα της καταστροφής: έγκριτοι δημοσιογράφοι, δημοσιοϋπαλληλικός αμοραλισμός, παράκεντρα εξουσίας, μωροφιλόδοξα και εξ αυτού επικίνδυνα στελέχη, συμπεριφορές που ανιχνεύονται στην πασοκοποίηση του δημόσιου βίου, της πολιτικής σκηνής και του ΣΥΡΙΖΑ ειδικότερα. Κι από κοντά ένας παντελώς ακατάλληλος υπουργός, δυσάρεστη έκπληξη για όσους είχαμε στήσει ήδη το μύθο μας γύρω από τον δραστήριο και δραστικό λόγο του «Πολίτη».
Η λύση δόθηκε τελικώς με τον κάθετο διορισμό του νέου διευθυντή, o οποίος ανέλαβε να περισώσει τη χαμένη τιμή του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Μόνο που τούτος ο καθιερωμένος τρόπος διορισμού, ο οποίος στη προκειμένη περίπτωση πλασαρίστηκε ως η ύστατη και άρα μοναδική λύση, δίνει αμπάριζα στο αναπόφευκτο παιχνίδι της καλοκυθιάς: γιατί αυτόν και όχι τον άλλο. Αναρωτιέμαι σε τι διαφέρει στ’ αλήθεια η αριστερή πολιτιστική πρακτική από την προηγούμενη δεξιά. Ο καταιγισμός των γεγονότων δημιούργησε μοιραία ένα πρωθύστερο: το ερώτημα «τι πολιτισμό θέλουμε να έχουμε» και «ποια φεστιβαλική έκφραση του ταιριάζει» θα έπρεπε να είχε απασχολήσει τον αρμόδιο υπουργό από την πρώτη μέρα της ανάληψης των καθηκόντων του. Η ημερίδα που διοργανώνεται από τη νέα διεύθυνση του Φεστιβάλ λίγες μέρες πριν από την έναρξη του προγράμματος, υπογραμμίζει τον παράκαιρο χαρακτήρα της εκδήλωσης και την ολοφάνερη αργοπορία σε όλα τα μέτωπα.
Αλλά, νά, η νέα αριστερή μέρα ξημερώνει για το Φεστιβάλ: η πολυφωνία θα κατευνάσει τα πνεύματα και θα δώσει δημιουργική διέξοδο τις ατίθασες καλλιτεχνικές ορμές· η συντεχνία θα ικανοποιηθεί· θα μπουν οι βάσεις για την υπεσχημένη τριετία του νεοδιορισθένος διευθυντή. Όλοι μαζί θα σχηματίσουμε μια ωραία ατμόσφαιρα: και οι συνήθεις ύποπτοι θεατές και οι μεγαλοκυρίες του πολιτιστικού ρεπορτάζ· και φυσικά, μαζί κι ο τροχός του πολιτισμικού μας γίγνεσθαι που θα εξακολουθήσει να γυρίζει, προσφέροντας πενιχρά μεροκάματα και ευκαιρίες αναγνώρισης σε ανήσυχους και προβλέψιμους δημιουργούς, θιασώτες και αντιδραστικούς, αρνητές και χειροκροτητές. Σε κάποιους συχνότερα απ’ ό,τι σε άλλους, αλλά έτσι γινόταν πάντα. Σημασία έχει να μαζευτούμε γύρω από τον λαϊκιστικό μανδύα της ιδέας αλλά και της επικοινωνιακής της προβολής, κι ύστερα να πάμε όλοι μαζί στην ακροθαλασσιά της Πειραιώς 260. Κι όλα αυτά με τις ευλογίες του αριστερού μας υπουργού, ο οποίος θα αναρωτιέται ευλόγως αν είναι εντέλει εμπρηστής ή πυροσβέστης.
Εν κατακλείδι: το πώς θα είναι ένα φεστιβάλ αποτελεί παγκοσμίως όραμα και ευθύνη του καλλιτεχνικού του διευθυντή. Το μόνο που μπορεί να εξασφαλίσει ο εκάστοτε υπουργός και τα στελέχη του είναι η δημοκρατικότητα και η νομιμότητα της διαδικασίας επιλογής
Μόνο που αυτό που ξεχάστηκε για μια ακόμη φορά ανάμεσα στον πανικό και στο κουκούλωμά του είναι το αυτονόητο: ένας διεθνής διαγωνισμός, μια προκήρυξη θέσης που θα εξασφαλίζει ίσα δικαιώματα συμμετοχής σε Έλληνες και ξένους υποψήφιους διευθυντές. Με αξιοκρατικά κριτήρια και διαφάνεια στις διαδικασίες. Με κατατεθειμένους φακέλους, χρονικό πλαίσιο, ανάλυση στρατηγικών επιλογών, περιγραφή του σκεπτικού της κάθε πρότασης, ορισμό στόχων και καθορισμό οραμάτων, προτάσεις για την επίτευξή τους και ιδέες για ένα πρόγραμμα που θα συνομιλεί ισότιμα με τις διεθνείς και τις εγχώριες δημιουργικές αναζητήσεις. Ακόμη και με κατάτμηση του διαρκώς συρρικνούμενου μπάτζετ ανά τομείς φεστιβαλικών δραστηριοτήτων. Τέλος, με μια επιτροπή αξιολόγησης των υποψηφίων που δεν θα αποτελείται από τους γνωστούς καρεκλοκένταυρους ή τα παιδιά του κομματικού σωλήνα, αλλά θα περιλαμβάνει εκπροσώπους της ανήσυχης και ζωντανής καλλιτεχνικής σκηνής.
Μόνο αν αναλάβει μια πλήρης και συγκροτημένη ομάδα το μείζον φεστιβάλ της χώρας, που θα αποτελείται από καλλιτεχνικό διευθυντή, εισηγητές ρεπερτορίου, διευθυντή παραγωγής, καθώς και διοικητικό και οικονομικό υπεύθυνο, ο οποίος θα λογοδοτεί στο δημόσιο χρήμα, θα καταφέρει η σύγχρονη πολιτιστική μας δραστηριότητα να απαλλαγεί από τον εναγκαλισμό με τη θέσει απολίτιστη κομματική εξουσία, με τα ρουσφέτια, τις δοσοληψίες, τα ραβασάκια και τις αναπόφευκτες ή θεμιτές κατ’ άλλους δουλείες.
Εν κατακλείδι: το πώς θα είναι ένα φεστιβάλ αποτελεί παγκοσμίως όραμα και ευθύνη του καλλιτεχνικού του διευθυντή. Το μόνο που μπορεί να εξασφαλίσει ο εκάστοτε υπουργός και τα στελέχη του είναι η δημοκρατικότητα και η νομιμότητα της διαδικασίας επιλογής. Αλλά αυτό θα ήταν μια δημοκρατική αριστερή πρακτική που διαφοροποιείται ρητά από την προκάτοχη δεξιά τακτική και η οποία δεν φαίνεται να απασχολεί το μυαλό της ψευδεπίγραφης Αριστεράς που μας κυβερνάει. Δε βαριέσαι… Μαθαίνουν κι αυτοί τα τερτίπια της εξουσίας στου κασίδη το κεφάλι. Μόνο που η χώρα έχει ήδη μετατραπεί σε κρανίου τόπο.
Απαντούν στις επόμενες σελίδες οι: Γιάννης Λεονταρής, Χρηστος Αγγελάκος, Άντζελα Μπρούσκου, Θεόφιλος Τραμπούλης, Γιάννης Αναστασάκης, Ντένης Ζαχαρόπουλος, Βασίλης Νούλας, Βασίλης Μαζωμένος, Γιάννος Περλέγκας, Mαρία Μαγκανάρη, Ένκε Φεζολάρι, Βασίλι Κουκαλάνι, Λουίζα Κωστούλα (Violet Louise), Φωτεινή Παπαδοδήμα, Κώστας Κουτσολέλος