«Τίποτα καλό δεν μπορεί να προκύψει όταν δύο άντρες βρίσκονται παγιδευμένοι μέσα σε ένα γιγάντιο φαλλό», ήταν το σχόλιο του Ρόμπερτ Έγκερς για τη νέα του ταινία The Lighthouse, και μετά την πρεμιέρα της στο 15ήμερο των Σκηνοθετών στο 72ο Φεστιβάλ Καννών δεν έχουμε να προσθέσουμε τίποτα περισσότερο – αλλά και πάρα πολλά ακόμα. Ίσως ο πιο αναμενόμενος τίτλος του φετινού φεστιβάλ μετά το Κάποτε… στο Χόλιγουντ (που αργεί λίγο ακόμα να έρθει), το δεύτερο σκηνοθετικό εγχείρημα του 32χρονου που το 2015 τρομοκράτησε το arthouse κοινό με το θρίλερ The Witch θα μπορούσε να κατέχει επάξια μια θέση στο επίσημο Διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ και όχι σε μια παράλληλη ενότητά του, αφού μέχρι στιγμής είναι μάλλον η καλύτερη ταινία που έχει παιχτεί στη διοργάνωση. Περιλαμβάνει, επίσης, δύο ερμηνευτικά tour de force από τους μοναδικούς πρωταγωνιστές του, τον παρανοϊκό Γουίλεμ Νταφόε (που αν έχει την ίδια τύχη όπως πέρσι με το Στην Πύλη της Αιωνιότητας, θα μπορούσε να κερδίσει επάξια μια υποψηφιότητα για Όσκαρ) και τον καλύτερο-από-ποτέ-λίγο-πριν-γίνει-0-Batman Ρόμπερτ Πάτινσον, που ορμούν τόσο στους ρόλους τους όσο κι ο ένας στον άλλον με μια ένταση σαν να περιμένουν την Αποκάλυψη.
Ένας φαροφύλακας (Νταφόε) και ο καινούργιος του βοηθός (Πάτινσον) φτάνουν σε έναν απομονωμένο, θαλασσοδαρμένο βράχο για να φροντίσουν το φάρο για 4 εβδομάδες. Από εκεί ξεκινά μια κλιμακούμενη μάχη με το ανηλεές τοπίο, τη μοναξιά, τις δοξασίες, τις ενοχές, τους γλάρους, το ποτό και τη γλώσσα, καθώς οι δύο χαρακτήρες επιδίδονται σε ένα αλόγιστο power play. Οι δύο ηθοποιοί έκαναν τόσο εντατική προετοιμασία, που ο Πάτινσον φαίνεται να συνειδητοποίησε το μέγεθός της… κυριολεκτικά πριν λίγο. «Δεν είχα ξανακάνει ποτέ τόσες πολλές πρόβες, ήταν 3 εβδομάδες, σωστά;», ρώτησε τον Έγκερς επί σκηνής. Ο Έγκερς απάντησε «ήταν μια, αλλά σου φάνηκαν τρεις» στον εμφανώς σοκαρισμένο πρωταγωνιστή του. «Ο χαρακτήρας μου είναι τόσο χαμηλών τόνων και κλειστός που φοβόμουν να δείξω κάτι παραπάνω στις πρόβες. Ήταν ένα ωραίο, προστατευμένο περιβάλλον και με βοήθησε πολύ», συνέχισε ο Πάτινσον όταν συνήλθε.
Ο βετεράνος Νταφόε, πάντως, είχε μια πιο ευχάριστη εμπειρία: «Σε αντίθεση με τον Ρομπ, λατρεύω τις πρόβες. Δεν τις απαιτώ πάντα, αλλά εδώ ήμουν αντιμέτωπος με ένα βαρύ κείμενο και μια περίπλοκη κινηματογραφική γλώσσα. Το The Witch ήταν μια πραγματικά καλοφτιαγμένη ταινία, ζήτησα να συναντήσω τον Ρόμπερτ και τον παρακάλεσα να κάνουμε κάτι μαζί. Πριν καν αρχίσουμε τις πρόβες, έκανε πάρα πολλή έρευνα και μας έδωσε υλικό για φάρους, γραπτά της εποχής, κασέτες με την τοπική διάλεκτο, τραγούδια… Ήταν μια πολύ όμορφη προετοιμασία και, όπως συμβαίνει με όλες τις προετοιμασίες, έτσι κι αυτή έπρεπε να την πετάξεις μόλις ξεκινήσεις επειδή το βασικό πράγμα που έχεις να αντιμετωπίσεις μόλις φτάνεις στην τοποθεσία είναι τα στοιχεία της φύσης».
Ρόμπερτ Έγκερς, Ρομπερτ Πάτινσον και Γουίλεμ Νταφόε στο Q+A μετά την προβολή του The Lighthouse στο 72ο Φεστιβάλ Καννών.
Σαν ένα εφιαλτικό ναυτικό τραγούδι, το The Lighthouse δεν βασίζεται τόσο πολύ στην ωμή βία για να οδηγήσει δύο άντρες στα άκρα, όσο στους περίτεχνους διαλόγους του και στην εσωτερική αρχιτεκτονική του, που αναδεικνύεται μέσα από ασφυκτικά, τετράγωνα καδραρίσματα και μια συνεχή αίσθηση απειλής. «Ο αδερφός μου είχε την ιδέα να κάνουμε μια ιστορία φαντασμάτων σε ένα φάρο και ζήλεψα που το σκέφτηκε πριν από μένα», είπε ο Έγκερς μετά την πρώτη προβολή της ταινίας. «Γράψαμε μαζί το σενάριο και κάναμε πολλή έρευνα, γεγονός που ευχαριστήθηκα. Κατασκευάσαμε τα σκηνικά μόνοι μας. Δεν μπορούσαμε να βρούμε τον κατάλληλο προσβάσιμο φάρο για εμάς, γι’ αυτό κάναμε τα γυρίσματα σε ένα ηφαιστειακό βράχο στην Νέα Σκωτία. Τελικά ο φάρος που φτιάξαμε μπορούσε να φωτίσει μια απόσταση μέχρι 16 μιλίων. Το μέρος ήταν αφιλόξενο, όμως, δεν είχε καθόλου δέντρα, δεν άκουγα τον Ρομπ και τον Γουίλεμ ενώ στεκόμουν 1 μέτρο μακριά τους, δεν μπορούσαμε να αποφύγουμε τις καταιγίδες. Σε πολλές σκηνές θα νομίζετε ότι χρησιμοποιούμε μηχανές αέρα και βροχής, αλλά δεν ισχύει». Η δυσκολία των γυρισμάτων επηρέασε και τους ηθοποιούς, αν κι όχι απαραιτήτως με τον τρόπο που περιμένει κανείς. Ειδικά ο Πάτινσον, που κόντεψε να πεθάνει γυρίζοντας με αμφίεση εποχής μερικές ριψοκίνδυνες σκηνές, φάνηκε να αντλεί μια μαζοχιστική ευχαρίστηση από την πρόκληση. «Βρίσκω πιο εύκολους τους ρόλους που είναι απαιτητικοί για τη φυσική μου κατάσταση. Μπορείς να προετοιμάσεις και να πιέσεις πολύ το σώμα σου λόγω της φύσης της συγκεκριμένης ιστορίας. Δεν μπορώ να το πω αυτό για πολλές ταινίες».
Με αναφορές στα μυθολογικά σημάδια του Moby Dick και μια οπτική ταυτότητα που παραπέμπει στις πιο πρωτόγονες μέρες του σινεμά, η ταινία μένει στη μνήμη όχι μόνο για τους υστερικούς ήρωές της, αλλά και για την αισθητική της. «Μου άρεσε αυτή η σκουριασμένη, σκονισμένη, “χειροποίητη” ατμόσφαιρα», είπε ο Έγκερς. «Έγραψα στην πρώτη σελίδα του σεναρίου ότι πρέπει να γυριστεί σε ασπρόμαυρο φιλμ 5mm. Δεν ήθελα να μοιάζει με παλιά ταινία αλλά ήθελα να θυμίζει την ατμόσφαιρά τους, αφού γυρίστηκε και στο απαρχαιωμένο aspect ratio των πρώτων ταινιών με ήχο – ήταν, άλλωστε, ιδανικό format για να δείχνεις φάρους, κλειστοφοβικούς χώρους και τα πρόσωπα αυτών των δύο ηθοποιών».
Οι αναπόφευκτες συγκρίσεις που φέρνει στο μυαλό ένα τέτοιο αυστηρό περιβάλλον που τίθεται στην υπηρεσία ενός σκληρού ψυχοδράματος είναι το σινεμά του Ταρκόφσκι και του Μπέργκμαν, γεγονός που δεν διέφυγε από το σκηνοθέτη, με όλη του την tough love αυτοκριτική: «Οι ευρωπαίοι auteurs του 20ου αιώνα όπως ο Μπέργκμαν και ο Ταρκόφσκι είναι οι αγαπημένοι μου σκηνοθέτες, αν και πιστεύω ότι αν έβλεπαν αυτή την ταινία θα την έβρισκαν υπερβολικά διψασμένη για εντυπωσιασμό και ανόητη», παραδέχτηκε γελώντας.
