«Στα βουνά της τρέλας» του ιδιοφυούς Χ. Φ. Λάβκραφτ αναδεικνύεται αινιγματικά το κλίμα του παράδοξου, του μακάβριου και του τρόμου 

Είχε από πολύ νωρίς σιχαθεί τη ζωή του, όταν -ύστερα από έναν νευρικό κλονισμό- αναγκάστηκε να κλειστεί για μία ολόκληρη δεκαετία στο σπίτι του. Κάπως έτσι, με την καθημερινότητα να τον αφήνει σταδιακά αδιάφορο, αλλά και τον εγκλεισμό να τον καθηλώνει σε μία ομοιομορφία παραστάσεων άρχισε, με την πάροδο του χρόνου, να επινοεί έναν δικό του τρομακτικό, φρικώδη κόσμο. Και όλα αυτά, ακολουθώντας μία ιδιαζόντως σκοτεινή στρατηγική που υποδήλωνε μια ασυνήθιστη και νοσηρή διάνοια.

O Xάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ γεννήθηκε στις 20 Αυγούστου του 1890 στην Αμερική, στο Πρόβιντενς του Pόουντ Aϊλαντ και από πολύ νωρίς έδειξε σημάδια μιας ξεχωριστής ευφυΐας – ήταν, θα έλεγε κανείς, ένα παιδί θαύμα: Μπορούσε να απαγγέλλει ποίηση σε ηλικία μόλις δύο ετών, ενώ στα έξι του συνέθετε εκτενή ποιήματα. O παππούς του τον ενθάρρυνε να διαβάζει κλασική λογοτεχνία αλλά -πάνω απ’ όλα- του προκάλεσε ένα πρώιμο ενδιαφέρον για το παράξενο, λέγοντάς του ιστορίες γοτθικού τρόμου.

Ακολούθως, ο Λάβκραφτ ξεκίνησε να γράφει φανταστική λογοτεχνία, αλλά σύντομα την παραμέρισε για χάρη της ποίησης και των δοκιμίων. Τελικά, όμως, επέστρεψε στο φυσικό του χώρο καταφέρνοντας κάτι μοναδικό: Να αποτυπώνει τον υπαρξιακό τρόμο μέσα από μία ιδιότυπη και αστείρευτη επινοητική δύναμη. Άλλωστε, η έμπνευση του μεγαλύτερου μέρους του έργου του προερχόταν από τους εφιάλτες του, ενώ οι εγγενείς προσανατολισμοί του τον οδήγησαν στο να αναπτύξει βαθιά εκτίμηση για τα έργα του Έντγκαρ Άλαν Πόε, τα οποία επηρέασαν εμφανώς τις πρώτες του ιστορίες με θέμα το μακάβριο.

Ήταν, ωστόσο, η εξοικείωσή του με το έργο του Άρθουρ Mάχεν -του οποίου τα άριστα δομημένα διηγήματα σχετίζονταν με την επιβίωση του αρχέγονου Κακού- που θα τον προσανατόλιζε προς αντιλήψεις περισσότερο μυστικιστικές: Είχε αρχίσει να πιστεύει ότι πίσω από την επιφανειακή τάξη της πραγματικότητας κρύβονταν περίπλοκα μυστικά.

Παρ’ όλα αυτά, ο Λάβκραφτ κατάφερε να βρει το δικό του συγγραφικό ιδίωμα με συστατικά την αποστροφή της ανθρωπότητας, τη βαθιά περιφρόνηση και το μίσος που έτρεφε γι’ αυτήν, αλλά και μια πινακοθήκη από απειλητικά όντα -η ύπαρξη των οποίων υπονοείται σε πανάρχαιους μύθους και θρύλους- που επιζητούν να εισβάλουν και να κυριαρχήσουν μέσα από μία τρομακτική αίσθηση αληθοφάνειας.

Στο «Κάλεσμα από το Υπερπέραν» (1935), για παράδειγμα, περιγράφει με ανατριχιαστική ζωντάνια τη μεταφορά ενός ανθρώπου σε έναν άλλο χωρόχρονο και την παρεπόμενη φοβερή μεταμόρφωσή του. Αλλά είναι «H περίπτωση του Tσαρλς Nτέξτερ Γουόρντ» (1941) -το μοναδικό μυθιστόρημα του X. Φ. Λάβκραφτ- που μας αποκαλύπτει όλη τη συγγραφική δεινότητα του δημιουργού του: Το αίνιγμα και η βεβαιότητα, ο τρόμος και η φρίκη εναλλάσσονται σε αυτό το οριακό έργο, που ξεπερνά ακόμη και τη συνήθη αληθοφάνεια και αποκτά υφή αυθεντικού γεγονότος.

Από ένα ιδιωτικό ψυχιατρείο εξαφανίστηκε ένα εντελώς ιδιόμορφο άτομο. Το όνομά του ήταν Tσαρλς Nτέξτερ Γουόρντ και για τον εγκλεισμό του είχε φροντίσει -με πολλή απροθυμία- ο περίλυπος πατέρας του, που είχε παρακολουθήσει τη διανοητική διαταραχή του γιου του να εξελίσσεται και να μεταμορφώνεται από απλή εκκεντρικότητα σε σκοτεινή μανία με φονικές τάσεις. Το μυθιστόρημα αυτό εμπεριέχει όλες τις μονομανίες του Λάβκραφτ, όλους εκείνους τους εφιάλτες που τον κατέτρεχαν μες τη μισανθρωπία και τον απομονωτισμό του, το αδυσώπητο χάσμα ανάμεσα στον εαυτό του και τον κόσμο, τη γραφή και τη ζωή.

Πάντως, μία από τις πλέον γνωστές ιστορίες –και για κάποιους η κορυφαία- του Χ. Φ. Λάβκραφτ με τίτλο «Στα βουνά της τρέλας» (1936) φέρνει τον αναγνώστη αντιμέτωπο με την ανεξερεύνητη τότε Ανταρκτική. Ο καθηγητής Dyer, ένας εξέχων γεωλόγος, μαθαίνει ότι μια επιστημονική αποστολή θα αναχωρήσει σύντομα για την Ανταρκτική ακολουθώντας τα βήματα του ταξιδιού που είχε κάνει ο ίδιος, λίγα χρόνια πριν.

Με την ελπίδα να αποτρέψει την προσπάθεια, ο Dyer αποφασίζει να κάνει μια πλήρη αφήγηση των τραγικών γεγονότων που είχε ζήσει, αυτή τη φορά χωρίς να παραλείψει τα αποσπάσματα για τα οποία είχε σιωπήσει κατά την επιστροφή του, από φόβο μήπως τον θεωρήσουν τρελό.

Ένας αρχαίος, εξωγήινος πολιτισμός και τα σημάδια του, καλά κρυμμένα πίσω από την οροσειρά των Βουνών της Τρέλας, ξεπηδούν μέσα από την αφήγηση του καθηγητή. Πρόκειται για ένα αριστοτεχνικό έργο που αναδεικνύει με συναρπαστικό τρόπο το κλίμα του παράδοξου, του τρόμου και του μακάβριου, με το σκηνικό των ιστοριών του να εκτείνεται από τις παγωμένες ερήμους της Aνταρκτικής μέχρι μια σκοτεινή σοφίτα σε μια αφιλόξενη πόλη.

«Ζούμε σε ένα νησί άγνοιας, που βρίσκεται στη μέση μαύρων ωκεανών. Κάποια μέρα θα μας αποκαλυφτεί μια τόσο τρομακτική πραγματικότητα που ή θα τρελαθούμε αντικρίζοντάς την ή θα επιστρέψουμε στην ασφάλεια ενός νέου Μεσαίωνα» είχε πει κάποτε ο Λάβκραφτ. Αυτήν την άλλη τρομακτική πραγματικότητα μοιάζει να επισκέφτηκε ο ίδιος για ακόμη μία φορά, να τη συνέλαβε και να την κατέγραψε μέσα από μία παράξενα οραματική, αλλά και γοητευτικά αινιγματική αφήγηση. Και εμείς -με τη σειρά μας- καλούμαστε όχι μόνο να τη θαυμάσουμε, αλλά και να την αποκρυπτογραφήσουμε…

ΒΙΒΛΙΑ ΣΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ 

Το 1936, ο Βαρλάμ Σαλάμοφ, δημοσιογράφος και συγγραφέας, συλλαμβάνεται για αντεπαναστατική δράση και στέλνεται να εκτίσει την ποινή του στα σοβιετικά στρατόπεδα εργασίας – ένας από τα εκατοντάδες χιλιάδες θύματα των σταλινικών εκκαθαρίσεων. Οι «Ιστορίες από την Κολυμά», αυτό το αριστούργημα της λογοτεχνίας του εικοστού αιώνα, είναι μια επική σειρά από σύντομα διηγήματα στα οποία αποτυπώνονται τα συνολικά δεκαεπτά χρόνια που ο συγγραφέας πέρασε στα σοβιετικά γκουλάγκ: έξι χρόνια ως σκλάβος στα χρυσωρυχεία της Κολυμά και στη συνέχεια, σε μια λιγότερο ανυπόφορη συνθήκη, ως αμειβόμενο νοσηλευτικό προσωπικό στις φυλακές-στρατόπεδα. Την αφήγησή του για τη ζωή στην Κολυμά άρχισε να τη γράφει μετά το θάνατο του Στάλιν το 1953. Είναι, αφενός, η βιογραφική κατάθεση ενός από τους λίγους επιζήσαντες των στρατοπέδων και, αφετέρου, μια ιστορική καταγραφή των ίδιων των γκουλάγκ. Αλλά, πρωτίστως, είναι ένα λογοτεχνικό έργο ασύγκριτης δύναμης.

«Η ανάγνωση, όπως και η συγγραφή, τελικά είναι αγρύπνια» λέει ο βαθυστόχαστος ιδιοκτήτης του Φεγγαριού, βιβλιοπωλείου που διανυκτερεύει για να βρίσκουν εκεί καταφύγιο οι αθεράπευτα βιβλιομανείς. Μια νύχτα που η πόλη δακρύζει από την πυκνή ομίχλη, το Φεγγάρι δέχεται κάθε είδους επισκέπτες: εραστές της λογοτεχνίας, προδομένες υπάρξεις, οικονομικούς και ερωτικούς μετανάστες, διανοούμενους και τύπους λαϊκούς, επιχειρηματίες και καλλιτέχνες, ορθολογιστές και ρομαντικούς.

Ο George Michael ήταν ένας εξαιρετικά προικισμένος, ανοιχτόκαρδος τραγουδιστής της σόουλ, του οποίου η δουλειά συμπύκνωνε αρκετό πόνο αλλά και ερωτισμό. Ήταν ένας τραγουδοποιός με αληθινό ταλέντο και καλλιτεχνική υπόσταση, και η μουσική του κατέκτησε τον κόσμο, ξεκινώντας από τα μέσα της δεκαετίας του ’80. Η κατασκευασμένη εικόνα του –αυτή του θεού του σεξ– δέσποζε στην ποπ κουλτούρα της εποχής του και έκρυβε για ένα διάστημα το μυστικό το οποίο πάλευε να μην αποκαλυφθεί: ήταν ομοφυλόφιλος. Η βιογραφία αυτή αποτυπώνει τη συναρπαστική ιστορία ενός σούπερ σταρ, του οποίου τα πάθη, όπως και τα τραγούδια, συνεχίζουν να αγγίζουν τους θαυμαστές του σε όλο τον κόσμο. O διακεκριμένος βιογράφος James Gavin παρακολουθεί τη μεταμόρφωση του ντροπαλού και ιδιόρρυθμου Αγγλοκύπριου Γιώργου Παναγιώτου σε είδωλο της ποπ, ως μέλους των Wham! τη δεκαετία του ’80, και στη συνέχεια περιγράφει με λεπτομέρειες την εντυπωσιακή σόλο καριέρα του, καθώς και τη συνακόλουθη πτώση του.

Από τη μια άκρη της γης στην άλλη, ήρωες δεμένοι μεταξύ τους με τα δεσμά μιας δύσκολης ενηλικίωσης. Μοιάζουν όλοι τους μέλη μιας τεράστιας δυσλειτουργικής οικογένειας. Ζουν σε σπίτια ή σε ιδρύματα που απειλούνται από τα ίδια τους τα δομικά υλικά. Ριγμένοι στον κόσμο, βυθομετρούν τον εαυτό τους μπροστά σε κρίσιμες προσωπικές αποφάσεις ή κοινωνικές αλλαγές. Κυνηγώντας τα όνειρά τους, γκρεμίζουν τις αυταπάτες τους από ένα αναφομοίωτο παρελθόν, το παρόν τους γίνεται χωνευτήρι για τα ανοιχτά τους θέματα και βάφει το μέλλον τους με τα χρώματα της ανησυχίας. Μόνο μια θυσία ή ένα θαύμα μπορούν να ξεκλειδώσουν τις φυλακές, που μέσα τους παγιδεύονται οι ίδιοι ή παγιδεύουν άλλους.