Για τους ανθρώπους που έζησαν την 7η του Οκτώβρη του 2020 από μια σχετική εγγύτητα, θα παραμένει ακόμα και στις πιο δυσθυμικές και βαλτωμένες περιόδους, μια πυγολαμπίδα στη μνήμη τους, ένα χνάρι για να βρίσκουν το δρόμο τους όταν νιώθουν εντελώς αποπροσανατολισμένοι και κυρίως η υπόμνηση του εφικτού στο διακύβευμα της αντιμετώπισης του φασισμού. Το εκστατικά πυρετικό κλίμα των προηγούμενων ημερών, η ξάγρυπνη αγωνία της προηγούμενης νύχτας, τα θορυβώδη πρωινά βαγόνια του μετρό γεμάτα κόσμο, η λεωφόρος Αλεξάνδρας πλημμυρισμένη, το ξέφρενο καρδιοχτύπι όταν ανέβηκε η έδρα, η κραυγή της Μάγδας Φύσσα μετά την ανακοίνωση της ιστορικής καταδικαστικής απόφασης και η κραυγή του αντιφασιστικού πλήθους, μπλεγμένες, ακατάλυτα δεμένες μεταξύ τους, αφού ο αγώνας που δόθηκε μέσα στη δικαστική αίθουσα βρίσκονταν σε μια αδιάσπαστη ενότητα με το αντιφασιστικό κίνημα που έδρασε στους δρόμους, στις γειτονιές και στους νεολαιίστικους χώρους. Μια στιγμή συλλογικής ανάτασης.
Θυμάμαι την άφατη συγκίνηση, λίγο μετά τα μεσάνυχτα, στην κεντρική συναυλία του φετινού Αντιφασιστικού Σεπτέμβρη. Στη σκηνή είχε ανέβει ο Γιώργος Μεράντζας. Τραγούδησε τη «Δίκοπη Ζωή», όπως του είχε ζητήσει η Μάγδα. Και δεν υπήρχε τίποτα πιο ταιριαστό να ακουστεί: «Κρυφά και φανερά σ’ ακολουθούνε οι συμμορίες κι οι βασανιστές και ψάχνουν μέρα νύχτα να σε βρούνε, μα δεν υπάρχει δρόμος να διαβούνε γιατί ποτέ δεν ήταν ποιητές». Αυτόν το δρόμο στους βασανιστές τον έφραξε ο Παύλος με τη θυσία του, ο Σαχζάτ Λουκμάν, οι Αιγύπτιοι αλιεργάτες, οι συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ, οι μετανάστες που κυνηγήθηκαν και χτυπήθηκαν στα στενά του Αγίου Παντελεήμονα, αυτοί και αυτές που έμειναν πίσω να πενθούν και να παλεύουν, οι αντιφασίστριες/στες. Μόνο που τον στρώνουν πάλι όσοι δεν αφομοιώνουν τα ιστορικά διδάγματα και με απύθμενη απερισκεψία τζογάρουν ό,τι κερδήθηκε στην τσόχα της ιδεοληψίας και της μικροπολιτικής.
Δίκη Χρυσής Αυγής © Menelaos Myrillas SOOC
Η δίκη της ναζιστικής εγκληματικής οργάνωσης της Χρυσής Αυγής με κορύφωση την καταδικαστική απόφαση σε συνδυασμό με τη γιγάντωση του αντιφασιστικού κινήματος αποτέλεσαν τους κρίσιμους παράγοντες για την απόσυρση των ταγμάτων εφόδου από τους δρόμους και την πολιτική απομείωση της Χρυσής Αυγής. Ωστόσο, έναν χρόνο μετά υπάρχουν δύο τουλάχιστον δυσοίωνες εξελίξεις. Η πρώτη αφορά στην ενσωμάτωση της ακροδεξιάς στη δομή και το περιεχόμενο της διακυβέρνησης. Η Νέα Δημοκρατία αβίαστα έχει αποδεχτεί στους κόλπους της πρόσωπα με ακραιφνώς ακροδεξιά ταυτότητα, όπως ο Κωνσταντίνος Μπογδάνος. Δεν είναι τυχαίο πως ο Μπογδάνος πέρα από τις γνωστές αισχρότητες που κατά καιρούς έχει διαπράξει στοχοποιώντας για παράδειγμα παιδιά νηπιαγωγείου, συμμετείχε φέτος στη γιορτή μίσους που διοργάνωσε η Ένωση Απόστρατων Αξιωματικών Στρατού στο Βίτσι. Στην ίδια «φιέστα» πήραν μέρος επίσης ο Θάνος Τζήμερος, ο Φαήλος Κρανιδιώτης, η Βασιλική Ένωση Ελλάδος, οι Βασιλόφρονες νομού Καστοριάς, η Χρυσή Αυγή και εκπρόσωπος του Ηλία Κασιδιάρη. Και όχι, δε συνιστά «ατομική παρέκκλιση», καθώς ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος απαντώντας σε ερώτηση του ΚΙΝΑΛ, ευλόγησε πλήρως τη μισαλλόδοξη και αντικομμουνιστική μάζωξη, υποστηρίζοντας πως στις «ως άνω εκδηλώσεις δεν παρεισέφρησαν ακραία στοιχεία» και ότι «ενθαρρύνει τις πρωτοβουλίες εθνικής συμφιλίωσης». Η προχθεσινή διαγραφή του Κωνσταντίνου Μπογδάνου που ορθώς έγινε, εκτός από πολύ αργοπορημένη, τοποθετείται κυρίως στο συγκείμενο των εσωκομματικών ανταγωνισμών και δεν αρκεί για να ξεθυμάνει το ακροδεξιό άρωμα της Νέας Δημοκρατίας. Επιπλέον, στον τελευταίο ανασχηματισμό ολοκλήρωσε την αναβάθμιση των ακροδεξιών στελεχών της, κάνοντας Υπουργό Υγείας τον Θάνο Πλεύρη. Έτσι, η πατενταρισμένη ακροδεξιά με τους Πλεύρη, Βορίδη, Γεωργιάδη ηγείται πλέον τριών Υπουργείων.
Αλλά και το περιεχόμενο της διακυβέρνησης διολισθαίνει διαρκώς σε ακροδεξιά κατεύθυνση. Αυτό εκφαίνεται σε ποίκιλα ζητήματα, όπως η σκλήρυνση του κρατικού αυταρχισμού, η αναζωπύρωση των εθνικών ανταγωνισμών, οι περιορισμοί στην πρόσβαση στην ιθαγένεια, η αναδίπλωση στις αρχές της πυρηνικής οικογένειας μέσα από την αναζωογόνηση του λόγου για το δημογραφικό και το κλείσιμο του ματιού σε alt right πρωτοβουλίες που ονειρεύονται τον περιορισμό του δικαιώματος στην άμβλωση και με επιτομή βεβαίως τη διαχείριση του προσφυγικού. Η εγκαθιδρυμένη πλέον πρακτική των παράνομων επαναπροωθήσεων, το δόγμα της αποτροπής, τα κλειστά κέντρα κράτησης, η δυσχέρεια πρόσβασης στο άσυλο συγκροτούν ορισμένες όψεις της κυβερνητικής πολιτικής για το προσφυγικό με ξεκάθαρο ακροδεξιό πρόσημο που υποδαυλίζουν τα πλέον ταπεινά και ξενοφοβικά ανακλαστικά και εφαρμόζουν σύγχρονες τυπολογίες απανθρωποίησης.
Η διατύπωση του Γκάσπαρ Μίκλος Ταμάς είναι διαφωτιστική: «Ο μεταφασιμός δε χρειάζεται να βάλει μη πολίτες σε φορτηγά τρένα για να τους μεταφέρει στον θάνατο. Αντίθετα, χρειάζεται μόνο να εμποδίσει τους νέους μη πολίτες από το να ανέβουν σε οποιοδήποτε τρένο που μπορεί να τους πάει στον χαρούμενο κόσμο των ξέχειλων σκουπιδοτενεκέδων που μπορούν να τους θρέψουν. Τα μεταφασιστικά κινήματα παντού, άλλα ιδιαίτερα στην Ευρώπη είναι αντιμεταναστευτικά κινήματα».
Οι αντιμεταναστευτικές πρακτικές μαζί με την αντιεμβολιαστική συνομωσιολογία αποτελούν την πρώτη ύλη για την επάνοδο του φασισμού στη δημόσια σφαίρα και το δρόμο. Τα δεδομένα συντείνουν στο ότι η ακροδεξιά εκμεταλλευόμενη τις διάφορες παλινωδίες στην εμβολιαστική πολιτική, την απουσία μιας μαζικής πειστικής εμβολιαστική καμπάνιας και το ρήγμα εμπιστοσύνης μερίδας των πολιτών με τους θεσμούς, διασπείρει σκόπιμα ψεύδη για τα εμβόλια και την πανδημία, ηγεμονεύοντας στο αντιεμβολιαστικό κίνημα. Διαμορφώνουν μιαν επίφαση αντισυστημικότητας πάνω στον ανορθολογισμό και τη μπουρδολογία, σύροντας ανθρώπους σε επικίνδυνες ατραπούς για την υγεία και τη ζωή τους. Αρκεί να παρατηρήσει κάποιος τη σημειολογία των αντιεμβολιαστικών συγκεντρώσεων, τις απόψεις των φασιστών – φυλακισμένων και μη -, τον αστερισμό εγκληματικής γελοιότητας που υφαίνεται γύρω από τον δικηγόρο Νίκο Αντωνιάδη και την κοινή ταυτότητα ορισμένων από τους συμμετέχοντες στο αντιεμβολιαστικό κίνημα και τις φασιστικές επιθέσεις των τελευταίων ημερών. Πάνω σ’ αυτό το έδαφος ο ακροδεξιός εξτρεμισμός στήνει τα νέα τάγματα εφόδου.
Τα γεγονότα ήταν ιδιαιτέρως πυκνά για να προσπεραστούν. Η επίθεση στο Pride της Θεσσαλονίκης, οι διαδοχικές ενέδρες των φασιστών στο ΕΠΑΛ της Σταυρούπολης ενάντια σε φοιτητικούς συλλόγους, οι επιθέσεις σε μέλη της ΚΝΕ στη Θεσσαλονίκη και της ΚΕΕΡΦΑ στο Νέο Ηράκλειο επιβεβαιώνουν την ανησυχία για την απόπειρα επανόδου της ακροδεξιάς με φονικά ένστικτα, αφού η σχέση της ακροδεξιάς με τη βία είναι ενδημική και δε μπορεί να υπάρξει χωρίς αυτήν. Κι εδώ εντοπίζεται η δεύτερη δυσοίωνη εξέλιξη, στο πως αφενός ο κρατικός μηχανισμός σιγοντάρει ή ανέχεται την ακροδεξιά βία, καθώς σε όλες τις περιπτώσεις η απόκριση των αρχών ήταν από υποτονική έως ανύπαρκτη, και αφετέρου στην ετοιμότητα της κυβέρνησης και του μιντιακού συμπλέγματος που την υποστηρίζει άκριτα να ξαναζεστάνει την ανιστόρητη, ανυπόστατη και ολισθηρή θεωρία των δύο άκρων. Από τις ανεκδιήγητες δηλώσεις του Υφυπουργού Παιδείας Άγγελου Συρίγου «βία άσκησαν κι εκείνοι που επιτέθηκαν στους φασίστες» μέχρι την εξωφρενική εμφυλιοπολεμικού τύπου στοχοποίηση του ΚΚΕ από τον Άρη Πορτοσάλτε, η τήρηση ίσων αποστάσεων μεταξύ δραστών και θυμάτων και η ενοχοποίηση του αντιφασισμού, λειτουργεί εξιλεωτικά για το φασιστικό μένος και επανοπλίζει τα χέρια των ναζιστικών συμμοριών. Την τελευταία φορά στην πρόσφατη ιστορία που αρθρώθηκε η θεωρία των δύο άκρων, το μαχαίρι έφτασε στην καρδιά του Παύλου Φύσσα. Είναι τεράστιες οι ευθύνες των ανθρώπων που κατέχουν θέσεις εξουσίας και τις αξιοποιούν για να επαναλάβουν τα ίδια ακριβώς σφάλματα, λες και δεν αρκούν ο τρόμος και ο θρήνος που προκλήθηκαν και πρέπει να το ξαναζήσουμε. Μπορεί το φασιστικό φαινόμενο να εξελίσσεται, να μεταλλάσσεται, να παίρνει διαφορετικές μορφές, να τέμνεται με διαφορετικές μεταβλητές της συγκυρίας για να ξεγελάσει και παρουσιαστεί ως πρωτόφαντο, εντούτοις γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η ακολουθία του παράγει μόνο πόνο και δράμα.
Ακριβώς γι’ αυτό, επειδή ο αγώνας κατά του φασισμού είναι πολυεπίπεδος και η μνήμη αποτελεί ένα από τα πεδία που διεξάγεται, έχει νόημα να μιλάμε για την 7η του Οκτώβρη ως ένα από τα σπουδαιότερα συμβάντα της εποχής μας. Ναι, δεν ξεμπερδέψαμε. Το είχαμε υπόψη μας από τότε. Ξέρουμε, όμως, από πού να συνεχίσουμε και ότι δε μας επιτρέπεται κανένας εφησυχασμός.
