Το βραβείο της ειρήνης θα τιμήσει την ελευθερία του Τύπου ή την Γκρέτα Τούνμπεργκ; Αυτό της λογοτεχνίας θα δοθεί στον Μισέλ Ουελμπέκ ή στη γεννημένη στην Αντίγκουα αμερικανίδα συγραφέα Τζαμάικα Κίνκεϊντ: η σεζόν των βραβείων Νόμπελ αρχίζει τη Δευτέρα και οι φήμες για τα φαβορί οργιάζουν όπως συνήθως.
Τα βραβεία της λογοτεχνίας και της ειρήνης, τα οποία ανακοινώνονται στις 8 και 9 Οκτωβρίου αντιστοίχως, συγκεντρώνουν συνήθως όλα τα βλέμματα.
Όμως σε μια χρονιά η οποία έχει σφραγιστεί από τη σοβαρότερη πανδημία που έχει σημειωθεί εδώ κι έναν αιώνα και από μια μείζονα οικονομική ύφεση, τα βραβεία της ιατρικής τη Δευτέρα, της φυσικής την Τρίτη, της χημείας την Τετάρτη και της οικονομίας στις 12 Οκτωβρίου αναμένονται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Παρόλο που οι επιστημονικές επιτροπές ορκίζονται ότι δεν θα αφεθούν να επηρεασθούν από την επικαιρότητα.
«Η πανδημία είναι μια μεγάλη κρίση για την ανθρωπότητα, όμως φανερώνει πόσο πολύ είναι σημαντική η επιστήμη», υπογράμμισε ο Λαρς Χάικενστεν, ο επικεφαλής του Ιδρύματος Νόμπελ που προΐσταται της διοργάνωσης των διάσημων βραβείων που δημιουργήθηκαν από τον σουηδό εφευρέτη Άλφρεντ Νόμπελ.
Ειναι πάντως απίθανο κάποιο βραβείο να δοθεί για εργασίες οι οποίες συνδέονται απ’ ευθείας με την Covid-19, καθώς η έρευνα που στέφεται με Νόμπελ παίρνει συχνά χρόνια για να επαληθευθεί.
Για το 101ο βραβείο για την ειρήνη, το οποίο απονέμεται στο Όσλο ενώ τα άλλα βραβεία απονέμονται στη Στοκχόλμη, οι ειδικοί υπογραμμίζουν πως όλα είναι ανοιχτά.
«Δεν υπάρχουν μείζονες πραγματικές πρόοδοι προς την ειρήνη ούτε συμφωνίες ειρήνης», παρατηρεί ο Νταν Σμιθ, επικεφαλής του Διεθνούς Ινστιτούτου Έρευνας για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI).
Δημοσιογράφοι χωρίς σύνορα;
Σε μια εποχή που οι δημοσιογράφοι γίνονται όλο και περισσότερο στόχοι στα πεδία των μαχών και τα «fake news» κάνουν παράσιτα στη δημόσια συζήτηση στις χώρες που έχουν ειρήνη, ορισμένοι ειδικοί θα έβλεπαν με καλό μάτι μια βράβευση της ελευθερίας του Τύπου.
Όσο για το ποιος συγκεκριμένα μπορεί να βραβευθεί, ίσως να είναι η γαλλικής καταγωγής μη κυβερνητική οργάνωση Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF), λένε ο ιστορικός των Νόμπελ Ασλ Σβεν και ο διευθυντής του Ινστιτούτου Έρευνας για την Ειρήνη του Όσλο Χένρικ Ουρντάλ, ο οποίος αναφέρει επίσης την Επιτροπή για την Προστασία των Δημοσιογράφων (CPJ), που έχει την έδρα της στη Νέα Υόρκη.
«Στη διάρκεια συγκρούσεων, είναι εξαιρετικά σημαντικό οι δημοσιογράφοι να συμβάλλουν στην παροχή πληροφοριών γι’ αυτά που συμβαίνουν, τόσο για να διαπιστώνονται οι ευθύνες των αντίπαλων στρατοπέδων όσο και για να ενημερώνεται ο υπόλοιπος κόσμος», υπογραμμίζει ο Ουρντάλ.
Το άλλο μείζον μέτωπο των παγκόσμων κρίσεων, η μάχη εναντίον της κλιματικής αλλαγής, μπορεί επίσης να αποσπάσει το πρώτο της Νόμπελ ύστερα από αυτό που απονεμήθηκε το 2007 στον Αλ Γκορ και στην Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC).
Ηλικίας μόλις 17 ετών, η νεαρή σουηδή ακτιβίστρια Γκρέτα Τούνμπεργκ αναφέρεται, όπως και πέρυσι, μεταξύ των πιθανών υποψηφίων, μόνη της, μαζί με άλλους ακτιβιστές ή μαζί με την κίνησή της, τις «Παρασκευές για το Μέλλον».
Ως πιθανούς διαδόχους του περυσινού νικητή Άμπιι Αχμέντ που τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης 2019, άλλοι ειδικοί αναφέρουν τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), τη μη κυβερνητική οργάνωση Διεθνής Διαφάνεια, την καγκελάριο της Γερμανίας Άγγελα Μέρκελ, τον ΟΗΕ και τον Γενικό Γραμματέα του, τον Αντόνιο Γκουτέρες, ή την Αφγανή Φαουζία Κούφι.
Πολεμικές και λογοτεχνία
Για τη λογοτεχνία, το 2020 θα σημάνει άραγε το τέλος της πολεμικής; Μετά την αμφιλεγόμενη βράβευση του Μπομπ Ντίλαν το 2016, η σουηδική Ακαδημία αντιμετώπισε ένα σεξουαλικό σκάνδαλο το οποίο την δίχασε σε σημείο που χρειάστηκε να μεταθέσει την απονομή του βραβείου για το 2018 για πρώτη φορά εδώ και περισσότερο από 70 χρόνια.
Το 2019 βράβευσε τον αυστριακό μυθιστοριογράφο Πέτερ Χάντκε, ο οποίος είχε υιοθετήσει φιλοσερβικές θέσεις στη διάρκεια του πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία.
«Αν η Ακαδημία ξέρει τι είναι καλό γι’ αυτήν, θα επιλέξει την Τζαμάικα Κίνκεϊντ», προβλέπει ο Μπγιερν Βίμαν, αρχισυντάκτης του πολιτιστικού τμήματος της μεγαλύτερης σουηδικής εφημερίδας, της Dagens Nyheter.
Αυτή η 71χρονη αμερικανίδα συγγραφέας που κατάγεται από την Αντίγκουα έχει διερευνήσει θέματα πολύ επίκαιρα: τον ρατσισμό, την αποικιοκρατία και το φύλο. Το ίδιο βέβαια και η Γαλλίδα Μαρίζ Κοντέ.
Καθώς συχνά επικρίνεται ότι είναι πολύ επικεντρωμένη στην Ευρώπη, η οποία έχει κερδίσει τα πέντε από τα έξι τελευταία Νόμπελ Λογοτεχνίας, η Ακαδημία θα μπορούσε επίσης να ψάξει εκτός της Γηραιάς Ηπείρου, για παράδειγμα την Αμερικανίδα Τζόαν Ντίντιον, σύμφωνα με τη λογοτεχνική κριτικό Μαντλέν Λεβί.
Οι Καναδές Αν Κάρσον και Μάργκαρετ Άτγουντ, οι Αμερικανίδες Τζόις Κάρολ Όουτς και Μέριλιν Ρόμπινσον, ο Κενυάτης Νγκούγκο γουά Θιόνγκο περιλαμβάνονται επίσης στα ονόματα που επανέρχονται.
Στην Ευρώπη, ο Ούγγρος Πέτερ Νάντας, ο Αλβανός Ισμαήλ Κανταρέ ή ο Ρουμάνος Μίρτσεα Καρταρέσκου αναφέρονται τακτικά τα τελευταία χρόνια, όπως και ο Γάλλος Μισέλ Ουελμπέκ. Το όνομα της Βρετανίδας Χίλαρι Μάντελ, που ειδικεύεται στο ιστορικό μυθιστόρημα, αναφέρεθηκε επίσης φέτος.
Αν και οι ανακοινώσεις των βραβείων θα μπορέσουν να γίνουν κανονικά, όπως προβλέπεται, οι παραδοσιακές τελετές της απονομής των βραβείων στις 10 Δεκεμβρίου θα εξαιρετικά περιορισμένες. Στη Στοκχόλμη, η παραδοσιακή τελετή με φυσική παρουσία των βραβευμένων ματαιώθηκε, για πρώτη φορά από το 1944.
ΑΠΕ