Ποιο ήταν το αγαπημένο σας βιβλίο όταν μεγαλώνατε; Έχω μεγαλώσει με τα βιβλία, κυριολεκτικά και μεταφορικά, και λυπάμαι που σε αυτό το γεωγραφικό στίγμα που με βρήκαν οι ερωτήσεις σας, δεν έχω μαζί μου ένα τετράδιο στο οποίο από το 1983 μέχρι το 2009, σημείωνα (και μέχρι το 1988 βαθμολογούσα) τα βιβλία που διάβαζα. Μαζί μου έχω αυτό που καλύπτει την περίοδο από το 2010 μέχρι σήμερα, αλλά αυτό λίγο βοηθάει. Θυμάμαι πολύ έντονα πάντως τα βιβλία της Άλκης Ζέη και της Ζωρζ Σαρή, τους μύθους του Αισώπου, εικονογραφημένα κλασικά μεταξύ των οποίων μία πελώρια βίβλος, την εγκυκλοπαίδεια πρωίας, παιδικά αστυνομικά, τον Ιούλιο Βερν και ειδικά τις Έικοσι χιλιάδες λεύγες κάτω από τη θάλασσα. Στα χρόνια του δημοτικού σχολείου, διάβασα και πολλά άλλα, τα οποία ευτυχώς ξαναδιάβασα αργότερα. Πάντως, τώρα που το σκέφτομαι, Ο γύρος του κόσμου σε ογδόντα μέρες του Βερν πρέπει να ήταν πολύ αγαπημένο βιβλίο, γιατί με είχε βάλει σε δύο διαφορετικές τροχιές: από τη μία, τη μαγεία του ταξιδιού και της περιπέτειας, και από την άλλη, την παγίδα της απόλυτης τάξης και οργάνωσης. Ναι, ήταν ο Φιλέας Φογκ που είχε τη συνήθεια να αριθμεί τα ρούχα του και να καταρτίζει συνδυασμούς για όλη την εβδομάδα και πολλά τέτοια ακόμα. Στην προέκταση αυτής της συνήθειας του Φογκ, πρέπει να ήταν που ενέδωσα στην πίστη ότι τα μαθηματικά και η στατιστική μπορούν να προσφέρουν λύσεις και κατευθύνσεις, ακόμα και για τα πιο απλά και καθημερινά. Έτσι, πίστευα τότε. Κάπου ανάμεσα όμως στο 2004 και το 2005, «έτυχε» να κλονιστούν όλες μου σχεδόν οι βεβαιότητες. Επέστρεψα τότε στη λογοτεχνία με μία άλλη πίστη και μία άλλη ορμή, ανακάλυψα εκ νέου την έννοια του ταξιδιού και της αναζήτησης, όχι πλέον στην εξωτική και πολύχρωμη μορφή των παιδικών μου χρόνων, αλλά σε ένα βάθος που είχα ανάγκη να εξερευνήσω, το οποίο όπως φάνηκε, μέχρι τότε αγνοούσα.
Ποιο βιβλίο διαβάσατε και ξαναδιαβάσατε; Την Αισθητική Θεωρία του Τέοντορ Αντόρνο. Αρχικά, από περιέργεια. Μετά, θέλησα να καταλάβω περισσότερα πράγματα. Μετά, επέστρεψα πάλι σε αυτήν, έχοντας διαβάσει ό,τι θεώρησα ότι θα μπορούσε να με βοηθήσει να καταλάβω καλύτερα. Μετά, άρχισε να διαμορφώνεται μία κριτική προδιάθεση και συγκεκριμένα ερωτήματα. Μετά, την ξαναδιάβασα θέτοντας πολύ συγκεκριμένα φίλτρα αναζήτησης, με το κυρίαρχο φίλτρο να είναι αυτό του Σάμιουελ Μπέκετ. Μετά, την ξαναδιάβασα και την ξαναδιάβασα στο πλαίσιο μίας διατριβής που έκανα. Δεδομένου ότι πρόκειται για έργο ανολοκλήρωτο που προσπαθεί, μεταξύ πολλών άλλων, να υπακούσει σε δύο παράδοξες οργανωτικές αρχές, προσπάθησα να ανασυνθέσω και να οργανώσω εκ νέου το υλικό της. Απίστευτο φιάσκο! Μετά, την ξαναδιάβασα για να σώσω την κατάσταση. Αυτονόητα, έχω διαβάσει και κάποιες μεταφράσεις της, την ξαναδιάβασα λοιπόν και με αυτόν τον τρόπο. Η αλήθεια είναι ότι επιστρέφω πλέον στην Αισθητική Θεωρία και απορώ. Σελίδες επί σελίδων με υπογραμμίσεις και πλαίσια και σχόλια σε δώδεκα διαφορετικά χρώματα από ξυλομπογιές που υπάκουαν στους κανόνες που είχα θέσει: μπλε για τις έννοιες, πράσινο για τα ονόματα, κόκκινο για τα ωραία αποφθέγματα, μωβ για αυτά που με ενδιέφεραν κυρίως, κίτρινο για τις αναφορές στον Μπέκετ και τα λοιπά και τα λοιπά. Ναι, είπα μόλις ότι επιστρέφω σε αυτό το βιβλίο και απορώ. Ένδειξη ότι έχω πάρει τις αποστάσεις μου. Θεωρώ ότι είναι υγιές. Ακόμα και αν πρόκειται για αριστουργήματα της σκέψης και της τέχνης, ναι, ναι, ακόμα και αν πρόκειται για μεγάλες επιτεύξεις της διάνοιας και του πνεύματος.
Σας ώθησε ποτέ βιβλίο να κάνετε κάτι ανόητο; Επί της αρχής, μάλλον το αντίθετο. Γιατί μέσα από τα βιβλία βλέπεις ότι δεν είσαι μόνος και ότι υπάρχουν καταστάσεις και καταστάσεις και συλλαμβάνεις τον εαυτό σου να θέλει να προσανατολιστεί, να επαναπροσδιοριστεί, να δώσει μία φωνή στον πόνο και στις σκέψεις του και όσα τον απασχολούν. Αυτά που θεωρώ καλά βιβλία, είναι αυτά ακριβώς που με βοήθησαν να επεξεργαστώ ανόητες πράξεις και σκέψεις. Δεν ξεχνάω αυτό που είχα διαβάσει σε ένα ημερολόγιο, του Τολστόι πιθανότατα, ότι οι σκέψεις αλλάζουν με τις σκέψεις. Σε ό,τι γράφω πλέον και σε ό,τι αφιερώνω πολύ χρόνο, είναι ακριβώς η παθολογία της σκέψης στις διάφορες μορφές της, σε ό,τι προηγείται δηλαδή της ανόητης πράξης. Ο φόνος για παράδειγμα, είναι μία ανόητη πράξη. Και όμως κατακλυζόμαστε καθημερινά από αυτό και υπάρχει σε όλες τις μορφές και είναι κάποιοι άνθρωποι ανάμεσά μας, που το έκαναν ή κάποια στιγμή θα το κάνουν, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Μπορώ όμως από την άλλη, να ισχυριστώ ότι υπάρχουν και βιβλία που με έκαναν να λειτουργήσω ανόητα, όπως το να επενδύσω χρόνο, ενέργεια και συναισθήματα αναζητώντας πράγματα που υπάρχουν μόνο στις σελίδες τους. Από αυτήν την άποψη, τείνω να πιστεύω ότι τα βιβλία είναι υποσχέσεις, που άλλοτε πρέπει να παίρνουμε στα σοβαρά και άλλοτε όχι.
Σας ενέπνευσε κάποιο βιβλίο να γίνετε κάτι άλλο εκτός από συγγραφέας; Ό,τι βιβλίο διαβάζω ικανό να αφήσει ένα αποτύπωμα μέσα μου, αισθάνομαι να με ωθεί συστηματικά προς δύο κατευθύνσεις: να ζήσω τη ζωή μου ακόμα πιο έντονα και με μεγαλύτερο πάθος για όλα αυτά που αξίζει τον κόπο να παθιαστείς μαζί τους, και από την άλλη, να δουλέψω μέσα μου, να χαρτογραφήσω εκ νέου, την άγνοια και τις αδυναμίες μου, να προσπαθήσω για άλλη μία φορά να αποκαταστήσω μία πιο υγιή σχέση με τους γύρω μου, να προσπαθήσω να έχω ένα ουσιαστικό αποτύπωμα σε ό,τι με περιβάλλει, σε ό,τι με φιλοξενεί στους κόλπους του. Αν όλα αυτά με οδηγήσουν κάποια στιγμή στο να αποκηρύξω τη συγγραφική ιδιότητα, δεν το γνωρίζω. Αλλά από την άλλη, δεν ξέρω πόσες ζωές μπορεί να ζήσει κάποιος μέσα σε μία και μόνο ζωή. Οπότε αν βασιστούμε σε μία οικονομία της ζωής, ελπίζω να μην υπάρξει ένα τέτοιο βιβλίο, γιατί έχω την αίσθηση ότι δεν προλαβαίνω να γίνω κάτι άλλο.
Ποιο βιβλίο εύχεστε να είχατε γράψει; Πολύ φοβάμαι ότι μία τέτοια ευχή, θα ήταν καταδικαστική για τον συγγραφέα που έχω μέσα μου. Ναι, υπάρχουν βιβλία που είναι πραγματικά αξιοζήλευτα, που ανταποκρίνονται στην εντέλεια στο δικό τους μέτρο. Και που ασφαλώς, κάποιος που γράφει επίσης, μπορεί να διαισθανθεί την ευφυΐα, τον κόπο και τη δυσκολία που συνεπάγεται η γραφή τους. Ο κάθε συγγραφέας όμως καλείται να αναμετρηθεί με τη δική του διαίσθηση που διαμορφώνεται και εξελίσσεται από τη συνάντηση πολλών πραγμάτων, με άλλα λόγια, ο κάθε συγγραφέας είναι ένα ίχνος στο οποίο συναντιέται ό,τι πιο προσωπικό και μύχιο υπάρχει μέσα του, με τη γενικότερη συγκυρία. Από αυτή την άποψη, μιλώντας με όρους μέτρου και όχι κριτικής αποτίμησης (δεν είναι η δουλειά μου αυτή), το βιβλίο που εύχομαι να είχα γράψει, θα είναι το δικό μου βιβλίο που θα καταθέτω κάθε φορά στην κρίση του αναγνωστικού κοινού και της κριτικής. Άλλωστε, είμαι πάντα της γνώμης ότι ή θα το κάνεις με τον καλύτερο τρόπο ή δεν θα το κάνεις καθόλου.
To βιβλίο «Γίνε ο ήρωας μου» του Θωμά Συμεωνίδη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης.
