Ο Κινέζος καλλιτέχνης και ακτιβιστής Ai Wei Wei, γνωστός πέρα από το έργο του και για τη μακροχρόνια φυλάκισή του για πολιτικούς λόγους από την ηγεσία της Κίνας, βρίσκεται εδώ και αρκετό καιρό στην Ελλάδα, με σκοπό να γίνει ο ίδιος μάρτυρας της προσπάθειας των προσφύγων να φτάσουν μέσα από πολλούς κινδύνους και δυσκολίες από τις εμπόλεμες πατρίδες τους στη βόρεια Ευρώπη. Έχοντας επισκεφτεί αρχικά τη Λέσβο, βρίσκεται πλέον στην Ειδομένη, όπου ζει από κοντά τις άθλιες συνθήκες υπό τις οποίες διαβιούν σήμερα περί τις 13.000 «φυλακισμένοι» πρόσφυγες.
Γιατί αποφασίσατε να έρθετε στην Ειδομένη; Ήρθα εδώ για να μελετήσω, να μελετήσω με τα μάτια μου και την πείρα μου ό,τι βιώνουν οι πρόσφυγες. Προσπαθώ να βάλω όλα αυτά που έχω ζήσει εδώ σε ένα φιλμ, το οποίο για μένα θα αποτελέσει ένα είδος φόρου τιμής για αυτούς τους ανθρώπους. Αυτή είναι άλλωστε η δουλειά μου, να μετατρέπω ένα γεγονός ή συμβάν με νόημα σε καλλιτεχνική έκφραση, προσπαθώντας παράλληλα να το μοιραστώ με άλλους ανθρώπους.
Πώς αντιλαμβάνεστε την κατάσταση που επικρατεί στον καταυλισμό; Η κατάσταση εδώ είναι πολύ σύνθετη. Για αυτό προσπαθώ αρκετά για να την καταλάβω και να την κάνω κτήμα μου. Κανένας, είτε είναι καλλιτέχνης είτε όχι, δεν μπορεί να κατανοήσει μία τόσο περίπλοκη κατάσταση με την πρώτη προσέγγιση, με την πρώτη ματιά.
Οι πρόσφυγες άφησαν τις πατρίδες τους για να ζήσουν ελεύθεροι μακριά από τον πόλεμο. Πόσο ελεύθεροι είναι σήμερα στην Ειδομένη; Νομίζω ότι δεν είναι καθόλου ελεύθεροι. Ξαφνικά έχασαν την πατρίδα τους για να γλιτώσουν από τον πόλεμο. Οι πρόσφυγες δεν θα είναι ποτέ ξανά ελεύθεροι. Και αυτό γιατί έφυγαν από έναν κόσμο τον οποίον γνώριζαν και καταλάβαιναν. Εγκατέλειψαν μία κοινωνία που τους ήταν οικεία. Εκεί ήταν η οικογένειά τους, οι φίλοι τους, η δουλειά τους. Άφησαν τον τόπο όπου ζούσαν οι πρόγονοί τους για γενιές και γενιές. Τώρα έχουν έρθει σε αυτή τη χώρα όπου αφενός δεν τους αποδέχονται όλοι, αφετέρου τους βάζουν να μένουν υπό τραγικές συνθήκες. Δίχως να λαμβάνουν ιδιαίτερη βοήθεια εδώ, οι πρόσφυγες χάνουν οποιαδήποτε ελπίδα για το μέλλον. Πώς λοιπόν μπορεί να πει κανείς ότι είναι ελεύθεροι;
Πώς κρίνετε την αντιμετώπιση των προσφύγων από την ΕΕ, ενόψει και της συνεργασίας της με την Τουρκία; Η Ευρώπη θα βρει γενικά λύσεις για προσφυγικό. Όμως αμφιβάλω ότι αυτές θα είναι για το καλό των προσφύγων. Περισσότερο θα έχουν να κάνουν με τον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη αντιμετωπίζει τους πρόσφυγες προς το δικό της συμφέρον. Οι Ευρωπαίοι θα κάνουν τα πάντα για να επωφεληθούν όσο το δυνατό περισσότερο από την προσφυγική κρίση.
