Όλη η αλήθεια για τον συγγραφέα της Αλίκης στη χώρα των Θαυμάτων

Η Violet Louise (ή αλλιώς Λουίζα Κωστούλα) έφτασε στο ραντεβού μας με ελάχιστη καθυστέρηση, ενώ το κινητό της χτυπούσε ακόμη από την πρωινή δουλειά της. Δύσκολο να συνδυάζεις πολλά πράγματα παράλληλα, αλλά η Λουίζα φαίνεται συμφιλιωμένη με την ιδέα της αέναης κίνησης. Ηθοποιός, μουσικός και περφόρμερ στήνει κάθε Σαββατοκύριακο την παράσταση «Γράμματα στα κοριτσάκια» στο Από Μηχανής Θέατρο, η οποία αντλεί το θέμα της από τις αμφιλεγόμενες επιστολές που έστελνε ο Lewis Carroll, συγγραφέας της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων, σε ανήλικες φίλες του. Ο μεγάλος αριθμός των επιστολών, οι γυμνές φωτογραφίες κοριτσιών που είχε τραβήξει ο συγγραφέας ως φωτογράφος και η μυστηριώδης εξαφάνιση δύο τόμων από το προσωπικό του ημερολόγιο δημιούργησαν μια έντονη φημολογία γύρω από την ερωτική του ζωή που συνοδεύει το όνομά του ακόμη και μετά το θάνατό του.

«Διαβάζοντας για το συγγραφέα του πιο αγαπημένου βιβλίου των παιδιών, έπεσα πάνω σε κάποιες αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με την ερωτική του φύση. Στο τέλος μπερδεύτηκα και εγώ ανάμεσα σε αυτούς που υποστήριζαν την περίεργη σχέση του με τα παιδιά και σε αυτούς που την αρνούνταν. Αυτό που θίγει η παράσταση, είναι το πώς το όνομα ενός ανθρώπου χρησιμοποιείται μετά θάνατον, όταν εκείνος δεν είναι εδώ για να δώσει τη δική του άποψη πάνω στα πράγματα. Με αφορμή λοιπόν την έρευνα που έκανα, ξεκίνησε αυτή η σύνθεση που βασίζεται σε δικό του υλικό, στα γράμματα τα οποία έστελνε στις χιλιάδες μικρές φίλες του, σε φωτογραφίες του -ήταν ένας από τους πρώτους φωτογράφους στον κόσμο- και στίχους, πάνω στους οποίους γράφτηκαν και τα τραγούδια της παράστασης», εξηγεί η Λουίζα.

Ο χειρισμός ενός τόσο αμφιλεγόμενου θέματος οδηγεί, άραγε, την παράσταση σε αντικειμενικές, ψύχραιμες απαντήσεις; Ή μήπως υπάρχει εξαρχής αθωωτική πρόθεση; «Η παράσταση δεν παίρνει θέση, αν και η δική μου τάση είναι αθωωτική. Στα δικά μου μάτια, ο Lewis είναι απόλυτα παρεξηγημένος. Ήταν ιδιαίτερα ευφυής και θεωρώ ότι, όπως και ο ίδιος είχε γράψει κάποτε, οι ευφυείς άνθρωποι μπορούν να τιθασεύουν τη φύση τους. Τον ενδιέφερε κυρίως το έργο που θα άφηνε πίσω του και πώς θα έμενε στην ιστορία, οπότε για έναν άνθρωπο με τόσο μεγάλο όγκο δουλειάς θεωρώ ότι το σεξουαλικό κομμάτι έρχεται τελευταίο, είναι σχεδόν ανύπαρκτο. Αν έπρεπε να βαφτίσω κάπως την ερωτική του φύση, θα τον χαρακτήριζα μάλλον ασέξουαλ. Κάποιοι άνθρωποι μετά το θάνατό του, βέβαια, καπηλεύτηκαν σκόπιμα το όνομα και τη φήμη του, ξεχνώντας πόσο διαφορετικά ήταν τα ήθη και έθιμα της βικτωριανής εποχής από τα σημερινά. Το παιδικό γυμνό δεν είχε τότε πορνογραφική έννοια, το χρησιμοποιούσαν ακόμη και σε χριστουγεννιάτικες κάρτες. Οι σχετικές φωτογραφίες του Carroll -ο αριθμός των οποίων είναι πολύ μικρός σε σχέση με το σύνολο του έργου του- ήταν καθαρά ένας πειραματισμός σχετικά με το σώμα χωρίς ρούχα και εκείνη την εποχή ήταν ευκολότερο να φωτογραφίσεις γυμνό ένα παιδί παρά έναν ενήλικα. Στην έρευνα ανακάλυψα ότι διάφορες οργανώσεις έχουν καθιερώσει κάθε Μάιο την Alice Day, τη μέρα που φημολογείται ότι ο Carroll συνάντησε την Αλίκη, η οποία ήταν υπαρκτό πρόσωπο, ως γιορτή των απανταχού παιδόφιλων. Είναι κρίμα αν σκεφτείς ότι για όλο αυτό δεν υπάρχουν αποδείξεις, οι φήμες στηρίζονται σε εικασίες. Αντιθέτως λέγεται ότι όταν πέθανε, οι πρώην ανήλικες φίλες του έγραψαν στον τάφο του “Lewis Carroll, ο καλύτερος φίλος του παιδιού“».

Είτε οι κατηγορίες κατά του συγγραφέα έχουν βάση είτε πρόκειται για αποκήυμα κάποιων νοσηρών μυαλών, το όλο ζήτημα οδηγεί στο «προαιώνιο» ερώτημα. Είναι δυνατόν το έργο ενός καλλιτέχνη να αντιμετωπιστεί «αποσυνδεδεμένο» από την προσωπική ηθική του δημιουργού του; «Δεν είναι πρόθεσή μου να αθωώσω κάθε καλλιτέχνη. Ο Lewis γράφει σε ένα δοκίμιο “όλοι θα λογοδοτήσουμε ενώπιον του Θεού αν αναγκάσουμε κάποιον να κάνει κάτι χωρίς τη θέλησή του”. Υπάρχει, δηλαδή, μια εσωτερική ηθική μέσα σε όλους μας, η οποία βασίζεται στις αρχές της αμοιβαιότητας και της καλής θέσης απέναντι στον άλλο. Εμείς θέλαμε με αφορμή την παράσταση, να κάνουμε μια κριτική στο ποιός φτιάχνει τους κανόνες, αφού η ηθική αλλάζει και μεταβάλλεται από κοινωνία σε κοινωνία και από εποχή σε εποχή. Και υπάρχει πάντα η προκατάληψη: αν στη θέση του Carroll ήταν μια γυναίκα, δεν θα υπήρχε η ίδια καχυποψία. Οι άνθρωποι έχουν ευκολία στο να δημιουργούν κακές εικόνες. Ίσως φταίει η εποχή μας, πλέον οι κανόνες εύκολα καταστρατηγούνται και η ελευθερία μπερδεύεται με την ασυδοσία. Το κόμμα των παιδόφιλων στην Ολλανδία βρίσκεται στη Βουλή και ζητά δικαιώματα».

Σε δραματουργικό επίπεδο, το είδος που υπηρετεί η Λουίζα μοιάζει πολύ απαιτητικό, αφού επωμίζεται η ίδια την ευθύνη της σύλληψης, της σκηνοθεσίας και της απόδοσης. «Δεν είμαι μόνη μου, υπάρχει μια δημιουργική ομάδα συντελεστών (Άρης Παυλίδης, Παναγιώτης Γαρμπής, studio 19, Θωμάς Οικονομάκος) που με βοηθά να εξελίσσω τις πρώτες ιδέες μου. Πιστεύω πολύ στην αλληλεπίδραση, είναι σημαντικό να βρίσκεις ανθρώπους για να συμπορευτείς», σημειώνει η Λουίζα και στη συνέχεια περιγράφει πώς το είδος performance συνδυάζει όλα τα στοιχεία που αγαπάει: «Σπούδασα από μικρή κλασσικό πιάνο και αρμονία, πέρασα από τη Νομική, δούλεψα για κάποιο διάστημα ως ηθοποιός, μετά μυήθηκα στην ηλεκτρονική μουσική από τα παιδιά του studio19 και σιγά σιγά το παζλ άρχισε να ενώνεται σε αυτό που λέω εγώ θεατρικά ηχοτοπία, όπου το θέατρο και η μουσική συνυπάρχουν σχεδόν ισότιμα. Εκεί κανένα κομμάτι μου δεν αισθάνεται μισό, αν και υπάρχει μια τάση να γίνουν οι παραστάσεις περισσότερο μουσικές, να αντικαθίσταται η πρόζα από ήχο multimedia».

Είναι οι Έλληνες ένα κοινό δεκτικό στο ιδιαίτερο είδος της performance ή δεν αποχωρίζονται την κλασσική θεατρική παιδεία; «Νομίζω ότι το σημαντικό σε κάθε project είναι να υπάρχει δομή και καθαρότητα στο τί θέλεις να πεις αλλά και στον τρόπο που το παρουσιάζεις στο κοινό. Άρα είτε κλασικότροπο είτε avant-garde, αν ξέρεις τί και γιατί το κάνεις ο άλλος μπορεί να μπει μέσα σ’αυτό και ακόμα κι αν δεν τον αφορά, να σε καταλάβει. Δεν πιστεύω δηλαδή, στην τέχνη για την τέχνη. Πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας και τον από κάτω».

Γράμματα στα Κοριτσάκια Trailer from Aris Pavlidis on Vimeo.

Μετά τη λήξη των παραστάσεων στις 23 Νοεμβρίου, η Λουίζα θα επαναλάβει για μικρό διάστημα την περσινή επιτυχία «Στα υπόγεια του BBC», εμπλουτισμένη με νέα μουσική και μια διαφορετική οπτική του θέματος. Το επόμενο όμως, μεγάλο project είναι κάτι που θα θυμίζει ηλεκτρονική όπερα, όπου θα μοιράζεται τη σκηνή και με άλλους μουσικούς που θα παίζουν κλασικά όργανα με περίεργο τρόπο. «Τελευταία με ενδιαφέρει πολύ η οικολογία, η επίδραση του ανθρώπου στον πλανήτη και η έννοια του σπισισμού, ποιές είναι δηλαδή οι πρακτικές συνέπειες όταν ένα ον θεωρεί τον εαυτό του ηθικά ανώτερο από τα άλλα.Το γεγονός ότι ο άνθρωπος έφτασε εδώ που έφτασε μέσω της επιβολής του στα ζώα και της χρήσης τους προς δικό του όφελος. Πάντως, αυτή τη φορά, η κατεύθυνση θα είναι κυρίως μουσική». 

Από Μηχανής Θέατρο, Ακαδήμου 13, Μεταξουργείο. Ημέρες και ώρες παραστάσεων: 18 Οκτωβρίου έως 23 Νοεμβρίου, κάθε Σάββατο στις 22:00 και Κυριακή στις 19:00. Διάρκεια: 60 λεπτά. Γενική Είσοδος: 10 ευρώ, Μειωμένο: 8 ευρώ, Ατέλεια: 5 ευρώ