Έχοντας δει το ντοκιμαντέρ περίμενα ν’ ακούσω άλλα πράγματα από τη Βαρβάρα Φίλιου. Ότι είναι μετανιωμένη, ότι κάθε μέρα θα προτιμούσε να είναι οπουδήποτε αλλού εκτός από το γυμναστήριο, ότι περνώντας πολλά χρόνια δίπλα στην Ιρίνα Βίνερ, την πιο αδυσώπητη προπονήτρια, το μόνο που θα επιθυμούσε τουλάχιστον είναι να μην ξανακούσει ποτέ τ’ όνομα της. Και όμως όχι. Στη συνέντευξη θα καταλάβετε γιατί.
Θ’ απαντήσεις σ’ ερωτήσεις μετά την προβολή; Ναι, και μου έχουν στείλει ήδη κάποιες. Οι περισσότεροι ρωτάνε γιατί σταμάτησε η Ρίτα. Εγώ δεν μπορώ ν’ απαντήσω όμως εύκολα για κάποιον άλλον. Στη συγκεκριμένη όμως περίπτωση έχω μιλήσει γιατί είναι φίλη μου και της έχω πει κάποιες πιθανές ερωτήσεις.
Όπως; Γιατί σταμάτησε; Αν μιλάει με την προπονήτρια της;
Με ποια από τις δύο; Γιατί είναι δύο που βλέπουμε στο ντοκιμαντέρ. Είναι η κυρία Βίνερ που κουμαντάρει όλες τις αθλήτριες και αυτή που είναι συνέχεια μαζί της. Που στην ουσία η πρώτη είναι η κακιά και η άλλη προσπαθεί να ισορροπήσει το ψυχολογικό θέμα.
Έτσι είναι γενικά το περιβάλλον; Στη συγκεκριμένη χώρα, τη Ρωσία, που θέλει να είναι η καλύτερη στον κόσμο, η συγκεκριμένη προπονήτρια είναι αυτή που βγάζει τα τελευταία 30 χρόνια παγκόσμιους πρωταθλητές. Αν δεν ακολουθήσεις αυτά που σου λέει, υπάρχει άλλος που ακολουθεί. Η Ρίτα, που πρωταγωνιστεί στο έργο, μπορεί να μην ήταν η καλύτερη σε θέματα ταλέντου, αλλά αυτή που δούλευε και υπάκουε στην προπονήτρια..
Και πήρε το χρυσό στους Ολυμπιακούς του Ρίο. Εσύ όταν το έβλεπες το ντοκιμαντέρ θα σου φαινόταν κάπως κανονικό όλο αυτό. Αν δεν έχεις σχέση σου προκαλεί μια νευρικότητα η σχέση προπονήτριας, αθλήτριας. Το ντοκιμαντέρ είναι πολύ δυνατό συναισθηματικά. Φυσικά, αν το δει ένας γονιός που θέλει να στείλει το παιδί του ρυθμική θα τον τρομάξει. Αυτή είναι όμως η πραγματικότητα για να γίνεις πρωταθλήτρια. Έτσι είναι το υψηλό επίπεδο. Πρέπει να γνωρίζεις ότι στην Ολυμπιάδα συμμετέχουν οι 20 κορυφαίες αθλήτριες από τις 400 περίπου που συμμετέχουν στο παγκόσμιο. Όταν το είδαμε, πρώτη φορά, μαζί με άλλες συναθλήτριες που έχουμε πάει σε Ολυμπιακούς, όλες βάλαμε τον εαυτό μας στη θέση της Ρίτα. Έχουμε περάσει τα ίδια και καταλαβαίνουμε. Καταλαβαίνω την ψυχολογική πίεση, το στρες, την κούραση.
«Όλα είναι στο εκατοστό, αν το όργανο φύγει δέκα εκατοστά πιο κει, χάνεις την επόμενη κίνηση, κάνεις λάθη και μπορεί να χάσεις την άσκηση.»
Οι πρώτες ατάκες της αθλήτριας είναι ότι νιώθει εξοντωμένη και πως τα πόδια της είναι πάρα πολύ κουρασμένα. Υπάρχει μόνο κούραση σε αυτό το επίπεδο και αν αυτή ένταση σε αναγκάζει να βάζεις και μια ημερομηνία λήξης; Δεν έχει ημερομηνία λήξης απλά δεν μπορείς να το κάνεις για πάντα. Απαιτεί ευλυγισία στο σώμα. Αλλιώς είσαι μεταξύ 16 και 20 και αλλιώς από τα 22 και μετά. Δεν μπορείς να καταπονείς το σώμα σου, από τέσσερις ως οχτώ ώρες τη μέρα για πολύ καιρό. Αν έχεις βάλεις στόχο τους Ολυμπιακούς μιλάμε για μια τετραετία. Τέσσερα χρόνια δεν μπορείς να αντέξεις με τόσο μεγάλη επιβάρυνση.
Μια φορά δηλαδή; Υπάρχουν αθλήτριες που έχουν πάει και σε δύο και σε τρεις. Αλλά μετά την πρώτη απλά συντηρείσαι. Δεν θα κάνεις παραπάνω από τρεις ώρες προπόνηση. Πρέπει να σώσεις το σώμα σου. Είναι θέμα μυαλού.
Εσύ πως ξεκίνησες; Η μητέρα μου ήταν στην αθλήτρια στην Εθνική Ομάδα της ενόργανης στη Βουλγαρία. Ξεκίνησα από εκεί για λίγους μήνες, δεν μου άρεσε, σταμάτησα, πήγα στη ρυθμική και κόλλησα.
Πόσο χρονών; Επτά. Θεωρείται και αργά. Κανονικά πρέπει από τεσσάρων και στα επτά να έχεις μπει ήδη στους αγώνες. Στην πρώτη συμμετοχή μου σε αγώνες βγήκα τελευταία.
Και στη δεύτερη; Πρώτη.
Πώς ήταν η καθημερινότητά σου πριν από μεγάλους αγώνες; Τα τελευταία τέσσερα χρόνια πριν από το Ρίο το 2016 πήγα στη Ρωσία, στο ίδιο γυμναστήριο που έκανε και η Ρίτα προπόνηση. Έμενα δίπλα στο γυμναστήριο, από το δωμάτιο μου έκανα δέκα δευτερόλεπτα να πάω στο γυμναστήριο και ξανά πίσω. Αυτό.
Σαν στρατός; Ακριβώς. Έκανα ένα μήνα προπόνηση, πήγαινα μετά σε αγώνα. Ταξίδια, προπόνηση, ταξίδια, προπόνηση.
Παρακάλαγες να ξεκουραστείς; Συνήθως έχουμε μια φορά την εβδομάδα ρεπό, που δεν φτάνει.
Υπήρξαν στιγμές που το μετάνιωνες; Ποτέ, ούτε η Ρίτα το μετανιώνει. Είναι κάτι που θέλουμε και το κάνουμε.
Δεν θα ήθελες να είσαι έξω και να διασκεδάζεις; Είναι εκείνη η στιγμή που δεν αντέχεις άλλο, αλλά αν σου δώσει κάποιος εκείνη την ώρα τη δυνατότητα να φύγεις, όλοι θ’ απαντήσουν όχι. Είναι κούραση πολλών ετών για να τα παρατήσουμε όλα έτσι απλά.
Πριν βγεις μπροστά στο κοινό, υπάρχει άγχος ή προσμονή; Τίποτα από τα δύο. Απλά δεν θες να κάνεις λάθος. Όλα είναι στο εκατοστό, αν το όργανο φύγει δέκα εκατοστά πιο ‘κει, χάνεις την επόμενη κίνηση, κάνεις λάθη και μπορεί να χάσεις την άσκηση. Το μόνο που σκέφτεσαι είναι να μη κάνω λάθος.
Είναι αρκετά μοναχικό; Η ρυθμική χωρίζεται σε ατομικό και ομαδικό. Στο δεύτερο είναι πέντε μαζί που νιώθουν καλύτερα γιατί δεν είναι μόνες τους. Δεν νιώθει η κάθε μία ότι είναι το επίκεντρο των 50 κριτών που παρακολουθούν.
«Η παραμικρή βόλτα που θα κάνεις, και μια ώρα να περπατήσεις, θα σε κουράσει απίστευτα. Όλη μέρα προπόνηση και μετά ξεκούραση, αυτό είναι το πρόγραμμα.»
Εσένα ποια ήταν η σχέση με την προπονήτρια σου; Σε πίεζε τόσο πολύ; Αν δε σε πιέζουν, μπορείς να πας στους Ολυμπιακούς; Δεν μπορείς να πας αν δεν ρίξεις πολλή δουλειά. Αυτό σημαίνει 8 ώρες στο γυμναστήριο, αυτό σημαίνει διατροφή, όχι εξόδους, όχι φίλους, συγκέντρωση μόνο γι’ αυτό. Η παραμικρή βόλτα που θα κάνεις, και μια ώρα να περπατήσεις, θα σε κουράσει απίστευτα. Όλη μέρα προπόνηση και μετά ξεκούραση, αυτό είναι το πρόγραμμα.
Πιστεύεις ότι η κυρία Βίνερ, σαν κορυφαία προπονήτρια, ξεπερνά τα όρια πιέζοντας τις αθλήτριες με διάφορες ψυχολογικές μεθόδους; Μετά ευχαριστείς που το έκανε. Και η Ρίτα το ίδιο λέει. Όταν η προπονήτρια βάζει την αθλήτρια της σε ψυχολογική πίεση μέσα στην προπόνηση, όταν συνηθίζει να κάνει με νεύρα οτιδήποτε, όταν αυτή θα πάει στον αγώνα με στόχο είτε το μετάλλιο είτε την οχτάδα, μπαίνουν όλα στο κεφάλι. Τόσα χρόνια δουλειάς, χορηγοί, γονείς, προπονητές, φίλοι, σύντροφοι, όλοι περιμένουν να δουν αυτό που έχουν συνεισφέρει όλοι από κάτι.
Δεν κάνεις κάτι που θα κρατήσει για 30 χρόνια. Είναι μερικές στιγμές. Ή το κάνεις ή δεν το κάνεις. Η Ρίτα ήθελε να κάνει μια Ολυμπιάδα, να πετύχει το στόχο της και να σταματήσει. Αν δεν έπαιρνε το χρυσό δεν θα ήξερε τι να κάνει. Δεν έχεις πλάνο μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ξεκινάς το 2013, το 2016 πας στο Ρίο και μετά βλέπουμε.
«Μέσω του αθλητισμού έχω μάθει ότι επαγγελματικά δεν θα κάνω ποτέ κάτι που να μην έχω υπολογίσει από πριν τα πάντα.»
Γιατί προπονείς πια και δεν αθλείσαι; Σταμάτησα με πολύ άσχημο τρόπο. Μετά τους Ολυμπιακούς ένιωσα πολύ μόνη, ήμουνα τέσσερα χρόνια μ’ ένα κινητό για να επικοινωνώ με τον έξω κόσμο. Έβλεπα τους πάντες μέσα από μια κάμερα. Εκεί, ένιωσα ψυχολογική πίεση, είχα και ένα τραυματισμό και είπα στην ομοσπονδία να γυρίσω στην Ελλάδα, να συνεχίσω τις προπονήσεις εδώ, να τελειώσω το Πανεπιστήμιο, να έχω τους γονείς μου, το φίλο μου, τους φίλους μου. Όλοι είπαν εντάξει αλλά υπήρξε οικονομικό θέμα και δεν μπορούσαν να φέρουν προπονητή. Περίμενα ένα χρόνο, έκανα μόνη μου προπόνηση, μέχρι που παραδέχθηκαν ότι δεν μπορούν. Εγώ ποτέ δεν θα έδειχνα στον κόσμο λιγότερα απ’ όσα έχω δείξει. Ήθελα να πάω στην επόμενη Ολυμπιάδα, το σώμα μου μπορούσε, το όνομα το είχα και με βάση την εμπειρία που είχα στο Ρίο, ήξερα ότι λάθος θα έκανα, δεν θα ξανασυμβεί Αναγκαστικά σταμάτησα γιατί πρέπει να προστατευτώ.
Τώρα, ας πούμε δεν μπορείς να ξεκινήσεις; Δεν υπάρχει ομοσπονδιακή προπονήτρια.
Τόσο δύσκολο είναι να βρεθεί; Δεν είναι δύσκολο να τη βρουν αλλά να την πληρώσουν.
Οι χορηγοί; Θέλουν να εξασφαλίσουν ότι θα πας στους Ολυμπιακούς.
Στην τύχη βγαίνουν δηλαδή οι Ολυμπιονίκες στην Ελλάδα; Ναι, δεν υπάρχει καμία οργάνωση.
Σ’ έχει επηρεάσει η πειθαρχία και η σκληρότητα της προπόνησης στη ζωή σου; Ναι, θετικά. Μέσω του αθλητισμού έχω μάθει ότι επαγγελματικά δεν θα κάνω ποτέ κάτι που να μην έχω υπολογίσει από πριν τα πάντα.
Πώς συγκρατείσαι και δεν δέρνεις την προπονήτρια, όμως; Είναι λεπτή η γραμμή. Στην συγκεκριμένη περίπτωση της κυρίας Βίνερ δεν μπορείς να πας κόντρα. Είναι ένας άνθρωπος που θα σε πεθάνει στην προπόνηση, θα σε χτυπήσει σε αυτά που πονάς, όμως θα είναι αυτή που θα σου εξασφαλίσει την υπόλοιπη ζωή σου. Τη σέβομαι. Κι εμένα μου είχε πει άσχημα πράγματα για τους γονείς μου αλλά δεν απαντούσα.
Η Ρίτα δηλαδή έχει εξασφαλίσει το υπόλοιπο της ζωής της; Ναι, έχει πάρει ένα μεγάλο ποσό από την ομοσπονδία της, από το κράτος, από την παγκόσμια ομοσπονδία, η Βίνερ έχει εξασφαλίσει να έχει δίπλα της σωστούς μάνατζερ για την προβολή της. Κάθε μέρα κάτι κάνει! Το κράτος της έχει δώσει σπίτι, αμάξι…
Πώς και δεν φοβήθηκαν να δείξουν αυτή τη συμπεριφορά σ’ ένα ντοκιμαντέρ; Η αλήθεια είναι ότι γίνεται για πρώτη φορά τέτοιο ντοκιμαντέρ. Η κυρία Βίνερ έχει την τάση να πρωτοτυπεί. Όλοι ξέρουν ότι είναι αυστηρή, δεν έχει ανάγκη να το κρύψει. Κυκλοφορούν βίντεο στο youtube που χαστουκίζει αθλήτρια.
Η αθλήτρια δεν μιλάει; Αν μιλήσει, φεύγει και έρχεται η επόμενη.
Υπάρχει ταλέντο; Ναι αλλά το σημαντικότερο κομμάτι είναι η δουλειά. Πολλά παιδιά με ταλέντο χάθηκαν γιατί δεν δούλεψαν.
Ισχύει ότι δεν είστε άνθρωποι αλλά αθλητές; Ναι, ισχύει. Ο πρωταθλητής ξεπερνά όλα τα όρια. Δεν κάνει τη ζωή ενός κανονικού ανθρώπου. Είναι πολύ αυστηρός ο ρόλος που πρέπει να παίξει.
Over the Limit – Trailer from Anemon on Vimeo.
Ξεπερνώντας τα Όρια | Marta Prus | 74’ | Πολωνία, Γερμανία, Φιλανδία 2018 Με την υποστήριξη της Πρεσβείας της Πολωνίας στην Ελλάδα & σε συνεργασία με την Ομοσπονδία Ρυθμικής Γυμναστικής. Τετάρτη 31 Οκτωβρίου στις 19.30, Γαλλικό Ινστιτούτο, Σίνα 31 | Κυριακή 4 Νοεμβρίου στις 16.00, Κινηματογράφος Δαναός, Λ. Κηφισίας 109 . Τις προβολές θα ακολουθήσει Q&A με τη Βαρβάρα Φίλιου, 4η παγκόσμια πρωταθλήτρια και 14 φορές Πρωταθλήτρια Ελλάδος.
