Στην ηπειρωτική Ελλάδα, στην Εύβοια και την Κρήτη, απελευθερώθηκαν από τη Δευτέρα 18 Μαΐου οι μετακινήσεις. Σύμφωνα με τα μέτρα που τέθηκαν σε ισχύ, τα πλοία θα αναχωρούν με το 50% των επιβατών (ή το 55% αν διατίθενται καμπίνες). Η μάσκα θα είναι υποχρεωτική (συνίσταται η υφασμάτινη) από επιβάτες και μέλη του πληρώματος όπως και η θερμομέτρηση, αλλά και η συμπλήρωση ειδικού ερωτηματολογίου κατάστασης υγείας πριν την επιβίβαση στο πλοίο με μέριμνα της ακτοπλοϊκής εταιρείας για τη διατήρησή του. Το ερωτηματολόγιο θα είναι διαθέσιμο και σε ειδική ιστοσελίδα στο διαδίκτυο, δεν γνωρίζουμε προς το παρόν σε ποια και πότε. Οι μετακινήσεις προς τα τα υπόλιπα νησιά θα ξεκινήσουν την προσεχή Δευτέρα 25 Μαΐου
Κατά την επιβίβαση, αποβίβαση και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού σε όλους τους χώρους του πλοίου ισχύει η διατήρηση απόστασης 1,5 μέτρου. Η χρήση καμπίνας θα γίνεται από ένα άτομο, εκτός αν πρόκειται για οικογένεια (συγγενείς πρώτου βαθμού) που θα μπορούν να είναι έως 4 άτομα, ή ΑΜεΑ με τον συνοδό τους. Όσο για τις αεροπορικές θέσεις, από το κάθισμα που έχετε κλείσει το δίπλα, το πίσω και το μπροστά σας θα πρεπει να είναι κενά. Σε περίπτωση ύποπτου περιστατικού κατά τη διάρκεια ταξιδιού με πλοίο θα γίνεται απομόνωσή του σε ειδικό χώρο, αποβίβαση στο επόμενο λιμάνι που διαθέτει το απαραίτητο δυναμικό για τη διαχείρισή του και την ιχνηλάτηση των επαφών του. Ασαφές είναι το πώς θα εντοπίζεται εν πλω και τι σημαίνει «ύποπτο κρούσμα» από τη στιγμή που κατά την επιβίβαση θα έχει γίνει θερμομέτρηση.
Ωστόσο, στα αεροπλάνα δεν θα ισχύσει το ίδιο, εκεί η πληρότητα θα προσεγγίσει το 100% (ας πούμε, η Aegean ήδη ενημέρωσε ότι θα μένουν κενές οι τρεις τελευταίες σειρές καθισμάτων ). Να σημειωθεί εδώ ότι το 2019 περίπου 22 εκατομμύρια επιβάτες από το σύνολο των 33 εκατομμυρίων αφίξεων του έτους αποβιβάστηκαν στη χώρα με αεροπλάνο.
Αναμένοντας το νέο διάγγελμα του Πρωθυπουργού σχετικά με το τι μέλλει γενέσθαι στον κρίσιμο τομέα του τουρισμού, δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι από τις 15 Ιουνίου -το αργότερο ως την 1η Ιουλίου- θα ανοίξουν τα σύνορα και οι πτήσεις για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, τη ζώνη Σένγκεν και το Ισραήλ (κάτι που ασφαλώς θα επηρεάσει και το άνοιγμα των εποχικών ξενοδοχείων). Η ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης Νοσημάτων κι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας Αεροπορίας κρίνουν ότι οι εισερχόμενοι ταξιδιώτες δεν πρέπει να έχουν κάνει υποχρεωτικά τεστ για τον κορωνοϊό πριν την άφιξη τους στη χώρα.
Τουρίστες αναχωρούν για τα νησιά του Αιγαίου απο το λιμάνι του Πειραιά, Αύγουστος 2012, Φωτογραφία: Παναγιώτης Τζάμαρος/FOSPHOTOS
Τα μέσα Ιούνη είναι κάτι λιγότερο από ένα μήνα μακριά κι ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Γιάννης Πλακιωτάκης, ανέφερε ότι το πρωτόκολλο για επιβίβαση του 50% των επιβατών στα πλοία αφορά την επανεκκίνηση των ακτοπλοϊκών συνδέσεων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα πλοία θα κινηθούν με τον ίδιο αριθμό επιβατών καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού. «Αν κριθεί ότι πρέπει να πάμε σε χαλάρωση των μέτρων, θα πάμε. Ξεκινάμε με 50%, δεν θα μείνει έτσι όλο το καλοκαίρι», δήλωσε χαρακτηριστικά σε τηλεοπτική του συνέντευξη.
H απελευθέρωση των μετακινήσεων που αφορούν τη νησιωτική Ελλάδα ξεκινά από την Κρήτη γιατί είναι το μόνο νησί με Μονάδα Εντατικής Θεραπείας για Covid-19. Η Μαριλένα Σαλαμάνου από το ταξιδιωτικό γραφείο Niceland της οδού Νίκης, μας λέει ότι στην προ κορωνοϊού εποχή, νησιά χωρίς επαρκές υγειονομικό δίκτυο όπως η Κίμωλος, η Νίσυρος και η Αμοργός ήταν τα πιο δημοδιλή ανάμεσα στους πελάτες της. «Πιστεύω ότι οι νοσοκομειακές υποδομές, η αεροπορική σύνδεση, το αν ένα μέρος συνδέεται με συχνά δρομολόγια ή όχι, είναι οι παράγοντες που θα παίξουν φετος ρόλο στην επιλογή προορισμού για πολλούς. Ας πούμε, υπάρχουν φίλοι με μικρά παιδιά που ακύρωσαν τις διακοπές που είχαν κανονίσει εξαιτίας των παραπάνω, ανάλογα θα σκεφτούν κι εκείνοι που έχουν ηλικιωμένους στην οικογένειά τους. Νομίζω πως άνοδο θα παρουσιάσουν η Κρήτη και η Πελοπόννησος. Ίσως αυτό το καλοκαίρι δεν σκεφτόμαστε “διακοπές αναψυχής”, όσο το να κάνουμε διακοπες εκεί που μπορούμε όπως μπορούμε».
Μας ενημέρωσε πάντως ότι για την πρώτη μέρα απελευθέρωσης των μετακινήσεων στην υπόλοιπη νησιωτική Ελλάδα, για τις 25 Μαΐου δηλαδή, τα δρομολόγια της Blue Star είναι σχεδόν sold out. «Όσοι μπορούν, θα φύγουν τρέχοντας για τα νησιά. Κι όσοι βέβαια περιμένουν να δουλέψουν σεζόν».
Σε έρευνα του Εργαστηρίου Μάρκετινγκ MARLAB του Πανεπιστημίου Μακεδονίας που διεξήχθη μεταξύ 23-25 Απριλίου (πανελλαδικό δείγμα 840 ατόμων από 45 νομούς), το 47% των Ελλήνων σχεδιάζει να κάνει διακοπές φέτος, εκ των οποίων δύο στους τρεις ετοιμάζονται για Αύγουστο. Το 34% απάντησε ότι δεν έχει αποφασίσει ακόμα. Οι κύριοι λόγοι για τους οποίους δεν θα κάνει διακοπές το υπόλοιπο 19%, είναι κατά σειρά η έλλειψη χρημάτων, ο κορωνοϊός κι ο φόρτος εργασίας.
Η Ελλάδα θα είναι ο προορισμός για 9 στους 10 Έλληνες και φέτος, ενώ το 46% θα επιλέξει ξενοδοχείο για την κύρια διαμονή του. 1 στους 2 θεωρεί ότι θα ξοδέψει τα ίδια χρήματα με πέρυσι για τις διακοπές του. Όσον αφορά τη διάρκειά τους, η δημοφιλέστερη απάντηση είναι 5 μέρες (17%), ενώ το 25% σχεδιάζει διακοπές για πάνω από μια εβδομάδα. Ωστόσο, η τελευταία έρευνα της Eurostat (2019) έδειξε πως το 51% των Ελλήνων δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να κάνει διακοπές για μία εβδομάδα το χρόνο ή παραπάνω (το αντίστοιχο ποσοστό στα 28 κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν 28,3%, ενώ στην Ελλάδα του 2009 ήταν 46,3%).
Η παραλία Σαρακήνικο στην Μήλο, Αύγουστος 2010. Φωτογραφία: Γιάννης Δρακουλίδης/FOSPHOTOS
Το 2020 προέκυψε μια πρωτόγνωρη για όλους συνθήκη, μια πανδημία που επηρεάζει σε παγκόσμιο επίπεδο την οικονομία. «Ακόμα δεν έχουν φανεί οι αρνητικές συνέπειες που θα επιφέρει στην οικονομία αυτή η κατάσταση. Από την άλλη, πάντα θα υπάρχει κόσμος που θα χρησιμοποιεί τις αποταμιεύσεις του πιο αυθόρμητα για να κάνει διακοπές έπειτα από τόση πίεση και κλεισούρα. Όπως και πάντα θα υπάρχουν εκείνοι που θα είναι πιο σκεπτικοί. Ίσως είναι η ευκαιρία να ανταλλάξουμε εξοχικά ή να κάνουμε πιο πολύ παρέα με τους φίλους μας στις φετινές διακοπές. Το καλοκαίρι εξάλλου είναι μια πολύ σημαντική εποχή για την Ελλάδα, χρειαζόμαστε τις διακοπές για να συνεχίσουμε τον υπόλοιπο χρόνο. Το επόμενο καλοκαίρι θα είναι πιο δύσκολο, μιας και πια θα έχουμε έρθει αντιμέτωποι με τη βαθιά ύφεση που μας περιμένει», εκτιμά η Μαριλένα Σαλαμάνου. «Πρέπει να πέσουν οι τιμές, ειδικά σε μέρη που το να μείνεις ένα βράδυ ισοδυναμεί με το ενοίκιο ενός μήνα. Οι ξενοδόχοι οφείλουν να κινηθούν έξυπνα, είναι μια καλή ευκαιρία να βελτιώσουν την ποιότητα σε κάποιες παροχές τους όπως είναι το πρωινό τους, να στραφούν στα τοπικά προϊόντα». Σύμφωνα με όσα ξέρουμε μέχρι τώρα πάντως, το πρωινό θα προσφέρεται πλέον μόνο στο δωμάτιο, οι μπουφέδες δε θα λειτουργήσουν φέτος.
Με επιστολή του στον πρωθυπουργό και τα συναρμόδια υπουργεία, ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων κατέθεσε τις προτάσεις του για την έναρξη και την πορεία της φετινής τουριστικής σεζόν. Όπως αναφέρουν οι 13 πανελλήνιες ενώσεις που συνυπογράφουν την επιστολή της 4ης Μαΐου, «επειδή με την πάροδο του χρόνου βλέπουμε ότι η κοινή ευρωπαϊκή δράση καθυστερεί και οι διακρατικές συμφωνίες φαίνονται πλέον πιο πιθανές, πρέπει εντός Μαΐου, να έχουμε καταλήξει σε εθνικά υγειονομικά πρωτόκολλα λειτουργίας, για το σύνολο των τουριστικών επιχειρήσεων. Τα πρωτόκολλα αυτά πρέπει να είναι ρεαλιστικά και βιώσιμα, πάντα εντός των υγειονομικών δεσμεύσεων και να μπορούν να εφαρμοστούν και από μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν την πλειονότητα του τομέα μας». Στις προτάσεις του ΣΕΤΕ είναι τα προγράμματα επιδότησης εργασίας και εργαζομένων, τουλάχιστον για όλο το 2020, στο πλαίσιο της λογικής του “burden sharing”. Όπως αναφέρει ο σύνδεσμος παρόμοια προγράμματα εφαρμόζονται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Επιπλέον, προτείνει μείωση του ΦΠΑ από 1η Ιουνίου «και για όσο χρόνο χρειαστεί να ανακτηθεί το χαμένο έδαφος» της διαμονής στο 6%, όλης της εστίασης στο 13%, της υπηρεσίας τουριστικού πακέτου στο 13%, των εγχώριων μεταφορών στο 13% και του θαλάσσιου τουρισμού στο 13%. Μέρος ή ακόμα και το σύνολο αυτών των προτάσεων είναι που αναμένεται να ανακοινωθούν στο πρωθυπυργικό διάγγελμα.
«Οι αναζητήσεις για Μύκονο και Σαντορίνη έχουν πέσει σε σχέση με πέρυσι ενώ ανεβαίνουν τα εναλλακτικά, ακριτικά νησιά ακόμα κι αν εκείνοι που τα αναζητούν δεν γνωρίζουν ακριβώς που είναι στον χάρτη»
Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων, Γρηγόρης Τάσιος, στέκεται στις παραπάνω προτάσεις, τονίζοντας ότι στην πραγματικότητα ο τουρισμός με τη φετινή περιορισμένη σεζόν κοιτάζει προς το 2021 και προς τα εκεί προετοιμάζεται. «Αν θέλουμε να δούμε τη μεγάλη εικόνα, καθώς το ’20 θα είναι πάρα πολύ λίγο, ο μόνος τρόπος να είμαστε έτοιμοι για το επόμενο καλοκαίρι είναι η μείωση του ΦΠΑ στο λεγόμενο “βασικό πακέτο” – διαμονή/εστίαση/μεταφορές. Μετά τα υγειονομικά κριτήρια, αυτό είναι το πλαίσιο που πρέπει να δημιουργηθεί γρηγορα για να αποφασίσουν και ποιοι θα λειτουργήσουν τις επιχειρήσεις τους φέτος».
Στέκεται στο σημείο της έρευνας του ΠΑΜΑΚ που δείχνει ότι το 14% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι στις φετινές του διακοπές θα μείνει σε σπίτι φίλων ενώ το 29% στο εξοχικό ή πατρικό τους. Γι΄αυτό, ο Γρηγόρης Τάσιος κρίνει ως απαραίτητο μέτρο το να πολλαπλασιαστούν οι δικαιούχοι του κοινωνικού τουρισμού. «Υπήρξαν κάποιες διαρροές από το υπουργείο Εργασίας περί αύξησης του προϋπολογισμού, μένει να το δούμε. Είναι μια ευκαιρία να δούμε τον κοινωνικό τουρισμο ως ένα μοντέλο εσωτερικού τουρισμού που μπορεί να λειτουργήσει δώδεκα μήνες τον χρόνο».
Ταξιδεύοντας, Αύγουστος 2016. Φωτογραφία: Γεράσιμος Δομένικος//FOSPHOTOS
Βόλτα με σκούτερ, Μύκονος, Κυκλάδες, Αύγουστος 2005. Γεράσιμος Δομένικος//FOSPHOTOS
Μετά το Πάσχα, στην πλατφόρμα κράτησης ακτοπλοϊκών εισιτηρίων Ferryhopper παρατήρησαν ότι οι αναζητήσεις για το φετινό καλοκαίρι ήταν «νησιά για social distancing», «ήσυχα νησιά». «Κάποιοι σκέφτονται να κάνουν διαφορετικές διακοπές από αυτές που συνήθιζαν κι αυτό αντικατοπτρίζεται στα νησιά που ψάχνουν. Ψηλά στις αναζητήσεις είναι η – έτσι κι αλλιώς- δημοφιλής Μήλος κι ακολουθούν νησιά όπως η Δονούσα, η Ανάφη, η Γαύδος, οι Λειψοί, η Ψέριμος. Οι αναζητήσεις για Μύκονο και Σαντορίνη έχουν πέσει σε σχέση με πέρυσι ενώ ανεβαίνουν τα εναλλακτικά, ακριτικά νησιά ακόμα κι αν εκείνοι που τα αναζητούν δεν γνωρίζουν ακριβώς που είναι στον χάρτη», αναφέρει η marketing manager της πλατφόρμας, Βάσια Αξαρλή. Στην ψηφοφορία του ελληνικού blog της πλατφόρμας με τίτλο «μετά την καραντίνα θα πάω στα νησιά», η Νάξος προηγείται με 30%.
Αναμένονται βέβαια και οι προσφορές από τις ακτοπλοϊκές εταιρείες. Η Minoan Lines, για παράδειγμα, ανακοίνωσε ότι προσφέρει έκπτωση 20% για όσους κλείσουν τα εισιτήρια τους μέχρι το τέλος Μαϊού για ταξίδια καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού, δίνοντας παραλληλα τη δυνατότητα επιστροφής των χρημάτων σε περίπτωση αλλαγής ή ακύρωσης της κράτησης. «Είναι μια προσφορά αισιόδοξη για την εποχή που δείχνει ένα κλιμα. Φαίνεται ότι οι ακτοπλοϊκές προσπαθούν να παρακινήσουν τον κόσμο να αρχίσει σιγά – σιγά να προγραμματίζει το ταξίδι του».
«Αν θέλουμε να δούμε τη μεγάλη εικόνα, καθώς το ’20 θα είναι πάρα πολύ λίγο, ο μόνος τρόπος να είμαστε έτοιμοι για το επόμενο καλοκαίρι είναι η μείωση του ΦΠΑ στο λεγόμενο “βασικό πακέτο” – διαμονή/εστίαση/μεταφορές»
Το δυναμικό κοινό του Ferryhopper είναι μεταξύ 20-40 ετών. Είναι μια πλατφόρμα που έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής καλύπτοντας την ανάγκη συνδυασμού πλοίων και περιορισμών, προκειμένου να βρεθεί η χρυσή συνταγή για το περίφημο “island hopping”. Θα αλλάξουμε νησιά με την ίδια ευκολία σε ένα καλοκαίρι που θα σκεφτόμαστε διαρκώς το πλύσιμο των χεριών, τη χρήση μάσκας και την τήρηση των αποστάσεων; Θα καταφέρουμε να μην ξεχνιόμαστε, παρά την χαλαρότητα που φέρνουν οι διακοπές; «Είναι λιγότεροι από το 20% αυτοί που αλλάζουν πολλά νησιά μέσα σε ένα καλοκαίρι, οπότε, ειδικά φέτος, δεν ξερω αν θα γίνει με την ίδια ευκολία το island hopping. Πάντως για τους Έλληνες αργεί ακόμα η “έναρξη της σεζόν”, οι πρώτοι που κλείνουν συνήθως είναι όσοι χρειάζονται εισιτήριο αυτοκινήτου. Οι περισσότεροι είναι της τελευταίας στιγμής, μπορεί να κλείσουν και την ίδια μέρα».
Υπαίθριο πανηγύρι, Χανιά, Κρήτη, 2017. Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος
Εκτός όμως από τα στεγασμένα ξενοδοχειακά καταλύματα που μας φιλοξενούν τα καλοκαίρια, υπάρχουν και τα υπαίθρια που αναμένουμε να μάθουμε πως θα λειτουργήσουν. 300 οργανωμένα κάμπινγκ λειτουργούν σε όλη την επικράτεια, έχουν 24.177 θέσεις και μπορούν να φιλοξενήσουν 85.000 άτομα ημερησίως . Σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα επισήμες εξαγγελίες, τα 12μηνης λειτουργιας (το 10% του συνόλου) θα ανοίξουν την 1η Ιουνίου, ενώ τα εποχικά την 1η Ιουλίου. «Απαραίτητη προϋπόθεση για ν’ ανοίξουν είναι ο καθορισμός των υγειονομικών πρωτοκόλλων λειτουργίας τους και ο χρόνος που θα χρειαστεί για να τα εφαρμόσουν. Ένας άλλος παράγοντας είναι το άνοιγμα των χερσαίων συνόρων, η κατάρτιση υγειονομικών πρωτοκόλλων εισόδου στη χώρα και λειτουργίας των συνοριακών σταθμών, η επαρκής στελέχωση τους ώστε να αποφεύγεται ο συνωστισμός αλλά και η βελτίωση της της εικόνας που παρουσιάζουν. Ευρωπαίοι και βαλκάνιοι αισθάνονται πιο ασφαλείς όταν ταξιδεύουν με το δικό τους μέσο», εξηγεί ο Αντώνης Δεληδημητρίου, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Ιδιοκτητών Επιχειρηματιών Κάμπινγκ.
Συνεχίζει, λέγοντας ότι τα κάμπινγκ που διαθέτουν θέσεις απο 30 ως 100 τ.μ. απευθύνονται στους οπαδούς του οδικού κατασκηνωτικού περιηγητικού τουρισμού, είναι εκείνοι που νιώθουν περισσότερο ασφαλείς γιατί βρίσκονται στον δικό τους χώρο. «Με την εφαρμογή επιπλέον των υγειονομικών πρωτοκόλλων στους κοινόχρηστους χώρους υγιεινής, στα προς εκμίσθωση κατασκηνωτικά μέσα και οικίσκους, καθώς και τις λοιπές συναφείς δραστηριότητες της μονάδας που αποτελούν πρώτη προτεραιότητα των επιχειρηματιών τα κάμπινγκ παραμένουν ασφαλή και εν μέσω πανδημίας. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να επισημάνω ότι ή τήρηση των οδηγιών και των κανόνων θα πρέπει να ακολουθείται πιστά και από τους επισκέπτες. Εκτιμούμε ότι περισσότεροι θα προτιμήσουν τα κάμπινγκ, Έλληνες και αλλοδαποί, ως πιο ασφαλή διαμονή. Και πρέπει το κράτος να βοηθήσει για την ρευστότητα των επιχειρήσεων».
Πετσέτα θαλάσσης στην παραλία Μοναστήρι, Ανάφη, Κυκλάδες, 2012. Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος
Όπως φαίνεται, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, οι συνθήκες για να πάμε διακοπές έχουν αρχίσει να δημιουργούνται, οι προτάσεις από την πλευρά των επαγγελματιών που μας φιλοξενούν κάθε χρόνο υπάρχουν, μένει να ανακοινωθούν και να διευκρινιστούν πολλά και σημαντικά από την πλευρά της κυβέρνησης. Ίσως φέτος οι διακοπές δεν θα μας προσφέρουν την ίδια αίσθηση της ανάπαυλας και της ανεμελιάς που αναμένουμε κάθε χρόνο. Ή τουλάχιστον δε θα νιώθουμε το ίδιο απελευθερωμένοι μέχρι να αποβιβαστούμε στον προορισμό μας. Έπειτα, μαζί με όσα κουβαλάμε στις τσάντες παραλίας, φέτος θα προσθέσουμε κι αντισηπτικά. Και δε θα μετακινούμαστε από το ένα τραπέζι στο άλλο γνωρίζοντας παρέες, ούτε θα μπορούμε να πιάνουμε μια στριμωγμένη θέση στην πιο μικρή αλλά ειδυλλιακή παραλία του νησιού. Πώς θα είναι πλέον το ταξίδι σε πλοία που κάποτε γέμιζαν κάθε σπιθαμή τους, από τους διαδρόμους μέχρι τα καταστρώματά τους, πώς θα είναι τα περιζήτητα κάμπινγκ των Κυκλάδων χωρίς την αίσθηση ότι όλες οι καλές σκηνές χωράνε;
Μένει να το δούμε.
