popaganda_nike

Το πρώτο πράγμα που θα αντικρίσει ο διαδικτυακός επισκέπτης της ιστοσελίδας του Μουσείου του Λούβρου είναι η Νίκη της Σαμοθράκης. Κι αυτό που θα δει δεν είναι μια συνηθισμένη φωτογραφία του φημισμένου αγάλματος, αλλά ένα μίνι αφιέρωμα στο πρότζεκτ των Γάλλων με τίτλο «εργασίες συντήρησης αρχαιοτήτων» του φημισμένου αγάλματος της ελληνιστικής εποχής.

Το θέμα δε θα παρουσίαζε κανένα ενδιαφέρον, αν αυτές οι εργασίες δεν συνοδεύονταν από ένα ευφάνταστο «κόλπο» εισαγωγής της ενεργού συμμετοχής του κοινού στη διαδικασία. Με τον τίτλο «Όλοι Μαικήνες» το Μουσείο του Λούβρου έδωσε τη δυνατότητα, σε όσους επιθυμούν, να συνδράμουν οικονομικά στη συντήρηση της Νίκης της Σαμοθράκης, καθιστώντας τους αυτόματα ευεργέτες του γλυπτού και ως  εκ τούτου, του πολιτισμού γενικότερα.

Τον Σεπτέμβρη, λοιπόν, που μας πέρασε το εκπληκτικό άγαλμα μετακινήθηκε από τη συνηθισμένη του θέση σε γειτονική αίθουσα, προκειμένου να καθαριστεί από τους ρύπους και να επιδιορθωθεί σε κάποια σημεία. Θα παραμείνει εκεί μέχρι την άνοιξη του 2015, οπότε θα είναι και πάλι ξανά έτοιμο να εκτεθεί στο κοινό. Στόχος του Μουσείου του Λούβρου, όπως τουλάχιστον δήλωσε ο Ζαν-Λικ Μαρτινέζ, Δ/ντης του Τμήματος Ελληνικών, Ετρουσκικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων, είναι να αναδειχθεί η αντίθεση χρωμάτων μεταξύ του εκτυφλωτικού λευκού του μαρμάρου της Πάρου, από το οποίο είναι φτιαγμένο το άγαλμα και του φαιόχρωμου μαρμάρου της βάσης.

Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που η Νίκη της Σαμοθράκης θα υποστεί «λίφτινγκ» Παρόμοιες εργασίες είχαν γίνει και το 1934. Τώρα όμως ο προϋπολογισμός του συνολικού κόστους εργασιών έφτασε στο ιλιγγιώδες ποσό του 1.000.000 ευρώ! Έγινε σαφές, λοιπόν, στους ερωτευμένους με τον πολιτισμό Γάλλους, ότι από τη στιγμή που κρατικά κονδύλια προς εκμετάλλευση δεν υπήρχαν, έπρεπε να βρεθούν χρηματοδότες. Κι έτσι γεννήθηκε η καταπληκτική μαρκετίστικη ιδέα της άμεσης συμμετοχής του κοινού στο μνημειώδες έργο αποκάλυψης της αισθητικής τελειότητας της Νίκης της Σαμοθράκης.

Μέχρι αυτή τη στιγμή έχει ήδη συγκεντρωθεί το μισό του απαιτούμενου ποσού, πράγμα που μπορεί να το διαπιστώσει οποιοσδήποτε μπαίνοντας στη σχετική ιστοσελίδα. Στον ίδιο ιστότοπο ο επισκέπτης μπορεί να μάθει και την πορεία των εργασιών, διαβάζοντας παράλληλα πληροφορίες για την μακρά ιστορία του αγάλματος. Ούτε λίγο ούτε πολύ, λοιπόν, οι ευρωπαϊκοί μας εταίροι κατόρθωσαν, όχι μόνο να εξοικονομήσουν τους πολυπόθητους πόρους, αλλά και να εξασφαλίσουν μιας πρώτης τάξης διεθνή διαφήμιση του Μουσείου του Λούβρου.

Πρόσφατα σε μια συζήτηση μεταξύ φίλων, κάποιος είπε ότι το γαλλικό κατεστημένο μοιάζει πολύ με το ελληνικό. Πόσες ομοιότητες μπορεί όμως να διακρίνει κανείς ανάμεσα σε τέτοιου είδους ευφυείς κινήσεις και στην ελληνική πραγματικότητα; Στην Ελλάδα έχουμε μάθει να μιλάμε μόνο για επενδύσεις fast track και αποκλειστικά για μεγάλου βεληνεκούς επιχειρήσεις, λες και οι μικρές είναι κάτι που έχουμε δεδομένο. Επιπλέον, το να επενδύσει κανείς στον πολιτισμό θεωρείται de facto χαμένη υπόθεση κι όποιος τολμά να μιλήσει γι αυτό αντιμετωπίζεται τουλάχιστον ως κάτοικος του μαγικού κόσμου της Νάρνια. Σαν να μην φτάνουν όλα αυτά, το να προτείνει κανείς την πιθανή εκμετάλλευση του αρχαιολογικού και ιστορικού μας πλούτου μπορεί να θεωρηθεί a priori καταδικαστέο. Και μόνο η διατύπωση της ιδέας θα ξεσηκώσει θύελλα διαμαρτυριών από προσωπικότητες κάθε χώρου που με πύρινους λόγους θα στήσουν στον τοίχο όσους, κατά τη γνώμη τους,  επιχειρούν να «ξεπουλήσουν» το παρελθόν αυτού του τόπου.

Το ερώτημα όμως παραμένει, ίσως πιο επίκαιρο από ποτέ, τώρα με τις εξελίξεις στο θέμα του επαναπατρισμού των Μαρμάρων του Παρθενώνα. Αν η Νίκη της Σαμοθράκης ήταν στην Ελλάδα κι όχι στο Μουσείο του Λούβρου θα μπορούσε να συντηρηθεί με την ίδια ευκολία που το κάνουν οι Γάλλοι; Ή θα είχε την ίδια τύχη με αμέτρητα μνημεία και θησαυρούς της χώρας, που έχουν αφεθεί στην εγκατάλειψη και στη λησμονιά, εξαιτίας ενός γραφειοκρατικού και χρεοκοπημένου, από χρήμα και ιδέες, κράτους;

Έχουμε, δυστυχώς, μακρά μαθητεία στην αναποτελεσματικότητα και την κωλυσιεργία. Κάπως έτσι ανθούν επιχειρήματα τύπου «Δεν χρειάζεται να διεκδικήσουμε τίποτα. Τα ελληνικά αγάλματα είναι σε καλά χέρια στο εξωτερικό». Στην περίπτωση της Νίκης της Σαμοθράκης, όσο κι αν δε θέλουμε να το παραδεχτούμε, αυτό αποδεικνύεται στην πράξη. Προς το παρόν, το μόνο που απομένει είναι να θαυμάσουμε το διαδικτυακό τόπο του Μουσείου του Λούβρου και τον συναρπαστικό τρόπο που διαχειρίζεται τη διαδικασία συντήρησης. Εξάλλου, όπως έχει πει και η Σώτη Τριανταφύλλου, «όλα είναι συναρπαστικά, αν είσαι έτοιμος γι’ αυτά».