Φ: Άγγελος Χριστοφιλόπουλος / FOSPHOTOS
Πριν από μερικά χρόνια είχα την τύχη να συναντήσω μερικούς διαφορετικούς εκπροσώπους του Θεού στη Γη και συγκεκριμένα στην Αττική. Ένας χριστιανός Ορθόδοξος, ένας Καθολικός, ένας Ιμάμης, ο Ραβίνος των Αθηνών και ένας απλός Ινδός μίλησαν στο περιοδικό Ταχυδρόμος με απώτερο σκοπό να δούμε την πραγματική σχέση θρησκείας και καθημερινότητας. Κάτι σαν crash test των ιερών γραφών. Μάλιστα είχαμε δοκιμάσει να τους φωτογραφίσουμε όλους μαζί αλλά δεν τα είχαμε καταφέρει. Ο ιμάμης προσευχόταν την Παρασκευή, για το ραβίνο το Σάββατο είναι ημέρα απόλυτης αργίας, ο δικός μας ιερουργούσε την Κυριακή! Αν τους καλούσαμε σε δείπνο, πολύ δύσκολα θα βρίσκαμε μενού κοινής αποδοχής. Παρ’ όλα αυτά οι θρησκευτικοί κανόνες είναι τόσο διαφορετικοί και τόσο ίδιοι.
Όλοι οι «εκπρόσωποι»συμφώνησαν πως θρησκεία και καθημερινότητα είναι δύο έννοιες ταυτισμένες. «Ένα αναπόσπαστο κομμάτι του τρόπου ζωής», μας είπε ο θεολόγος και ιερωμένος Δημήτριος Γεωργακόπουλος. Για τον Ινδό Μαχάρ Γκάντι, «θρησκεία είναι καθημερινότητα». «Καθορίζει τη στάση που θα πρέπει να έχει ο κάθε πιστός στη ζωή του», συμπληρώνει ο αρχιραβίνος Ιακώβ Αράρ. «Διαμορφώνει την ηθική πλευρά του ατόμου, αλλά η Εκκλησία πρέπει να πάει στην κοινωνία», ξεκαθαρίζει ο καθολικός ιερέας Θεόδωρος Κοντιάδης, ενώ για τον ιμάμη δρα Μουνίρ η θρησκεία «υπαγορεύει τις κινήσεις του ανθρώπου από τη στιγμή που θα ξυπνήσει μέχρι τη στιγμή που θα κοιμηθεί». Δεν έχουν και άδικο αφού, όπου έχει αποτυπωθεί ο λόγος του Θεού, οι περισσότερες σελίδες περιλαμβάνουν οδηγίες για την καθημερινή συμπεριφορά του ανθρώπου. Οδηγοί επιβίωσης, αν θέλετε, για την ένταξη στην κοινωνία, την ένδυση, τις ανθρώπινες σχέσεις, τον έρωτα, τη συμβίωση, το θάνατο και φυσικά τη διατροφή.
Φ: Παναγιώτης Τζάμαρος/ FOSPHOTOS
Χοιρινό, αστακομακαρονάδα, αλκοόλ.
«Όλα τα καλά του Θεού επιτρέπονται για τον άνθρωπο», σύμφωνα με το χριστιανισμό. Με μέτρο, όμως. Στην Ορθοδοξία, εάν δούμε το εκκλησιαστικό ημερολόγιο, « είναι τέτοιο ώστε να εξασφαλίζει μια υγιεινή διαβίωση», με μέρες κρεοφαγίας, τυροφαγίας και ξηροφαγίας. Νηστεία, συχνά, σημαίνει θαλασσινά. Τώρα τι νηστεία είναι με την αστακομακαρονάδα, κανείς δεν ξέρει. Οι καθολικοί είναι λίγο πιο χαλαροί. Νηστεία έχουν τη Μεγάλη Εβδομάδα, άντε και τις Παρασκευές, κατά τις οποίες δεν τρώνε καθόλου κρέας και επιτρέπεται μόνο ένα γεύμα. Στους Ισραηλίτες είναι πιο σύνθετα τα πράγματα. «Απαγορεύεται να φάμε κρέας από ζώο που δεν έχει δάχτυλα και δεν είναι μηρυκαστικό». Δηλαδή δεν τρώνε για παράδειγμα, άλογο ούτε γουρούνι, το οποίο ναι μεν έχει δάχτυλα αλλά δεν αναμασά την τροφή του. «Απαγορεύεται επίσης να καταπιούμε οποιαδήποτε ρανίδα αίματος». Στα ψάρια πρέπει οπωσδήποτε να υπάρχουν πτερύγια και λέπια. Σούπα καρχαρία δεν τρώνε, δηλαδή. Αλκοολούχα επιτρέπονται.
«Το χοίρο δεν τον τρώμε, όλα τα άλλα μας επιτρέπει να τα γευθούμε ο θεός, ένα μας απαγόρεψε, γιατί να τον παρακούσουμε;» μας λέει ο ιμάμης. Απαγορεύονται τα σαρκοφάγα αφού η συμπεριφορά του ανθρώπου επηρεάζεται από τις τροφές του. Οι Άραβες έχουν υπομονή γιατί τρώνε καμήλα. Αντίστοιχο τρόπο σφαγής με αυτό των Εβραίων έχουν και οι μουσουλμάνοι. Ονομάζεται χαλάλ (halal), σφάζουν το ζώο χαράζοντάς το γύρω από το λαιμό. Το ζωντανό πεθαίνει σιγά-σιγά, η καρδιά λειτουργεί και έτσι οι αρτηρίες συνεχίζουν να αποβάλλουν το αίμα από την εγκοπή ώστε το κρέας να μείνει με το λιγότερο αίμα μέσα του. η μεγαλύτερη νηστεία των μουσουλμάνων είναι το ραμαζάνι. Την περίοδο αυτή οι πιστοί απαγορεύεται να έχουν οποιαδήποτε απόλαυση κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τη νύχτα μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν. Το αλκοόλ απαγορεύεται δια ροπάλου.
Οι ινδουιστές δεν τρώνε τίποτα που να έχει ή να μπορεί να γεννήσει ζωή. Έχουν διάφορους τύπους νηστείας. Τις Δευτέρες τρώνε μόνο γλυκό. «Γίνεται εξ’ αιτίας της πίστης αλλά και της τρομερής δύναμης που παίρνουμε από αυτό. Μια μέρα του χρόνου η γυναίκα προς τιμήν του συζύγου της δεν πίνει ούτε νερό. Το αλκοόλ απαγορεύεται – αν και είναι άγνωστο πόσο ισχύουν τα παραπάνω, αφού σε όλα τα ινδικά εστιατόρια του εξωτερικού συνδυάζεται άψογα η μπιρίτσα με το κοτόπουλο καγιέν.
Φ: Γιάννης Δρακουλίδης/ FOSPHOTOS
Περιτομή βάπτιση ή κούρεμα;
Αν και «κάθε άνθρωπος γεννιέται μουσουλμάνος», όπως μας λέει ο δρ Μουνίρ, στους μουσουλμάνους ισχύει η υποχρεωτική περιτομή για τα αγόρια και η εθελούσια για τα κορίτσια. Τη 8η μέρα μετά τη γέννησή του, κάθε αγόρι μπορεί να γίνει Ισραηλίτης με την ίδια διαδικασία ώστε να έχει το σημάδι της πίστης χαραγμένο πάνω του – η Πρωτοχρονιά, εγκυκλοπαιδικά, είναι η μέρα της περιτομής του Ιησού. Τα κορίτσια χρειάζονται μόνο μια απλή ονοματοδοσία. Οι ανεξαρτήτως φύλου χριστιανοί ορθόδοξοι με τη γνωστή μας βάπτιση στην κολυμπήθρα. Οι καθολικοί από την άλλη έχουν μια μεγαλύτερη διαδικασία. Πρώτα η ονοματοδοσία-βάπτιση, μετά η πρώτη κοινωνία και τέλος το χρίσμα. Στους ινδουιστές το κόψιμο του πρώτου… μαλλιού είναι η ανάλογη βάπτιση.
Φ: Άγγελος Χριστοφιλόπουλος/ FOSPHOTOS
Προσευχή: ενατένιση αλλά και lifestyle
Για τους χριστιανούς δεν υπάρχει συγκεκριμένο ωράριο. Οφείλουν να προσεύχονται μια φορά την ημέρα. Οι ινδουιστές μια φορά το πρωί. Έχουν κι άλλη μια μορφή, που στο δυτικό κόσμο έχει περάσει ως lifestyle άποψη, τη γιόγκα, που είναι μια ιδιαίτερη ένωση με το θείο. Οι άντρες Εβραίοι προσεύχονται τρεις φορές την ημέρα. Ατομικά ή ομαδικά (απαραίτητη η παρουσία δέκα ενήλικων αντρών). Με τις προσευχές τους οι μουσουλμάνοι ορίζουν και τη μέρα τους. Πρέπει να είναι πεντακάθαροι, εσωτερικά και εξωτερικά, για να επικοινωνήσουν με τον Αλλάχ. Το χαλάκι το χρησιμοποιούνε μόνο όταν το έδαφος δεν είναι καθαρό. Η πρωινή τελείται πριν την ανατολή. Σταματούν την εργασία για να κάνουν μεσημεριανή. Με την εσπερινή ολοκληρώνεται η εργασία τους και δίδεται το δικαίωμα να έχουν κοινωνικές σχέσεις. Το ηλιοβασίλεμα προσεύχονται και επιστρέφουν σπίτι και μετά έχουν τη βραδινή πριν κοιμηθούν.
Φ: Παναγιώτης Τζάμαρος/ FOSPHOTOS
Τι φοράς να σου πω τι πιστεύεις
Σε όλες τις μονοθεϊστικές θρησκείες, οι ενδυμασίες πρέπει να είναι κόσμιες και να μην προκαλούν. Υπάρχουν βέβαια και κάποιες εξαιρέσεις. Οι γυναίκες στους μουσουλμάνους, για να μη σκανδαλίσουν με την ομορφιά τους, υποχρεώνονται μπροστά σε ξένους να καλύπτονται ολόκληρες, ακόμα και τα μαλλιά τους. Βέβαια, στο δυτικό κόσμο, που το πρόσωπο είναι ταυτότητα, δύσκολα θα συναντήσεις γυναίκα με μπούρκα στο δρόμο. Οι άντρες, σύμφωνα με το Κοράνι, θα πρέπει να είναι ντυμένοι από τον ώμο μέχρι τις γάμπες και μόνο όταν εργάζονται δικαιούνται να βγάζουν τις μπλούζες τους. Μια απορία που είχα πάντα ήταν το καπελάκι ή κιπά – στα εβραϊκά – που φορούν πολλοί Ισραηλίτες. «Σημαίνει ταπεινοφροσύνη, θυμίζει το φύλλο συκής του Αδάμ και στην ουσία υπενθυμίζει στον άνθρωπο πως υπάρχει κάποιος από πάνω του ώστε να μην παίρνουν τα μυαλά του αέρα», μας εξήγησε ο ραβίνος.
Φ: Άγγελος Χριστοφιλόπουλος/ FOSPHOTOS
Αφέντες – δούλοι, αρσενικό – θηλυκό
Στις μονοθεϊστικές θρησκείες όλοι είναι ίσοι απέναντι στο Θεό. Όπως μας λέει ο ραβίνος, «το Σάββατο, ακόμη και ο σκλάβος μπορεί να σηκωθεί απέναντι στον αφέντη και να πει “δεν δεν εργάζομαι για σένα”». Στους ινδουιστές δεν συμβαίνει το ίδιο, αφού για μεγάλο μέρος του πληθυσμού ακόμη ισχύουν οι κάστες. Σύμφωνα με αυτές από τη στιγμή της γέννησης του ατόμου είναι καθορισμένο σε ποια κάστα θα ανήκει: στους ιερείς-βραχμάνους, στους αριστοκράτες-πολεμιστές, στους καλλιεργητές ή σους χειρώνακτες. Σήμερα αν και οι κάστες έχουν πολλαπλασιαστεί, δεν ισχύουν στους νέους αντιλήψεις όπως ότι δεν επιτρέπεται να παντρευτείς άτομα από διαφορετική κάστα.
Φ: Παναγιώτης Τζάμαρος/ FOSPHOTOS
Προγαμιαία εγκράτεια
Μόνο οι Εβραίοι ανέχονται, αν και δεν το συμβουλεύουν, τις προγαμιαίες σχέσεις. Σκοπός αυτής της απαγόρευσης είναι, στη θεωρία, η προστασία της γυναίκας. «Βάλε στη θέση της κοπέλας την αδερφή σου», λέει ο παπα-Δημήτρης, «οι γυναίκες δεν είναι ανταλλακτικό να το αλλάζουμε όποτε θέλουμε», ο ιμάμης. «Δεν θα υπήρχε το φεμινιστικό κίνημα αν διάβαζαν καλύτερα τις Γραφές», υποστηρίζει ο ραβίνος. Τι γίνεται όμως σε μια κοινωνία που το μεγαλύτερο ποσοστό της περιπλέκεται σε προγαμιαίες σχέσεις; «Ο χώρος της εκκλησίας έχει κανόνες και ανήκουν σε αυτήν όσοι τους δέχονται», θα πει ο ορθόδοξος, «η εκκλησία πρέπει να προσαρμόζεται για την κατανοούν, όχι για να είναι δεκτική σε όλα», ο καθολικός.
Φ: Νατάσα Πανταζοπούλου/ FOSPHOTOS
Σεξ ίσον γάμος, μοιχεία ίσον διαζύγιο
Το διαζύγιο είναι επιτρεπτό σε όλες τις θρησκείες, εκτός από τους καθολικούς, οι οποίοι εάν χωρίσουν μεταξύ τους, χρειάζονται ειδική άδεια από τον επίσκοπο για να συμμετέχουν στα εκκλησιαστικά κοινά. Ο γάμος είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τις σεξουαλικές επαφές. Οι Ισραηλίτες θεωρούν βασική εντολή το «αυξάνεσθε και πληθύνεσθε» και προτρέπουν λαϊκούς και ραβίνους να παντρεύονται από μικρή ηλικία. Στους ινδουιστές παλαιότερα ίσχυε ότι η γυναίκα πρέπει να πεθάνει μαζί με τον άντρα της, αντίληψη που έχει ξεπεραστεί σήμερα. Οι μουσουλμάνοι είναι οι μόνοι που επιτρέπουν την πολυγαμία. Ο άντρας μπορεί να έχει όσες γυναίκες μπορεί να συντηρήσει. Μην πάει ο νους σας βέβαια σε όργια, αφού καθεμιά από τις συζύγους έχει το δικό της ιδιωτικό χώρο, όπου μεγαλώνει τα παιδιά της. Η εξήγηση για την πολυγαμία βασίζεται στις φυσικές ανάγκες. Ο άντρας παράγει περισσότερα και για μεγαλύτερη χρονική διάρκεια σπερματοζωάρια απ’ ότι η γυναίκα ωάρια και , αν δεχτούμε πως οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των αντρών, τότε είναι φυσικό ο άντρας να πρέπει να τεκνοποιεί με παραπάνω από μία. Μόνο, όμως, εφόσον έχει βάλει βέρα στο δεξί, αφού η μοιχεία τιμωρείται με θάνατο.
φ: Παναγιώτης Τζάμαρος/ FOSPHOTOS
Ταφή, καύση, μετεμψύχωση, ανάσταση
Στους ινδουιστές και τους καθολικούς επιτρέπεται η καύση των νεκρών. Στους πρώτους υποχρεωτικά για λόγους χώρου, στους δεύτερους εξαρτάται από την επιθυμία του μακαρίτη. Στους ορθόδοξους η καύση απαγορεύεται. «Ανατριχιάζω και μόνο στην αίσθηση ότι ένας άνθρωπος που γνώριζα θα μου “επιστραφεί” σε ένα βαζάκι στάχτη». Οι μουσουλμάνοι θάβουν τους νεκρούς στο χώμα, τυλιγμένους μόνο σε σάβανο, και δεν τους ξεθάβουν ποτέ. Η μετάνοια είναι δυνατή μόνο κατά τη διάρκεια της ζωής. Παράδεισος και Κόλαση υπάρχουν, με διαφορές όμως, σε όλες τις θρησκείες. Στο χριστιανισμό ο άνθρωπος βρίσκεται σε μια μέση κατάσταση περιμένοντας τη Δευτέρα Παρουσία, οπότε θα γίνει και η τελική κρίση. Σύμφωνα με τον ιουδαϊσμό, εφόσον δεν έχει γίνει ακόμη η Πρώτη Παρουσία, η ψυχή που εμφυσήθηκε από το Θεό στον άνθρωπο επιστρέφει πίσω. Ανάλογα με το πόσο αγνή θα είναι, θα πάρει και την ανάλογη θέση, κοντά ή μακριά από το Δημιουργό της. Οι μουσουλμάνοι έχουν τον Παράδεισο με τα πιλάφια και τα μέλια και την Κόλαση με τις φλόγες. Ο κάθε άνθρωπος με το που γεννιέται κλείνει μια θέση και στα δύο μέρη. Μετά θάνατον κάνει μια περιήγηση σε αυτό που έχει χάσει ώστε να καταλήξει εκεί που τον οδήγησαν οι πράξεις την επίγειας ζωής του. Τέλος, οι ινδουιστές πιστεύουν στη μετενσάρκωση. Το πνεύμα μέχρι να καθαρίσει από τις αμαρτίες του επανέρχεται στη γη κάθε φορά με διαφορετική μορφή. Μπορεί να περάσει και 80.000.000 διαφορετικές ζωές μέχρι να «αγιάσει» και να βρει μια θέση στον Παράδεισο.
Φ: Άγγελος Χριστοφιλόπουλος/ FOSPHOTOS
Links με τον ουρανό
Ο ιουδαϊσμός είναι η πρώτη πηγή από την οποία άντλησαν στοιχεία οι υπόλοιπες μονοθεϊστικές. Ο Μωσαϊκός Νόμος δεν είναι μόνο οι Δέκα Εντολές. Η Τορά περιέχει 613 βασικές εντολές και χιλιάδες άλλες συμπληρωματικές που αφορούν από το πρωινό πλύσιμο του προσώπου μέχρι την τήρηση της αργίας του Σαββάτου. Στους μουσουλμάνους, οι πέντε στύλοι του Ισλάμ, ο μονοθεϊσμός, οι πέντε προσευχές τη μέρα, το ραμαζάνι (νηστεία), η ελεημοσύνη και η αποδημία στη Μέκκα είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του δόγματος. Στο χριστιανισμό, μέσω της Βάπτισης εισέρχεσαι στην Εκκλησία και από κει Ακολουθείς το Σύμβολο της Πίστεως και τα διδάγματα του Ευαγγελίου. Η μόνη πολυθεϊστική θρησκεία με εκατομμύρια πιστούς είναι ο ινδουισμός. Ο ινδουισμός συγκεντρώνει στα ιερά βιβλία του, τις Βέδες και τις Ουπανισάδες, όλες τις παραδόσεις που αναπτύχθηκαν γύρω από τον Ινδό ποταμό. Υπάρχει ο μεγάλος Θεός (Βραχμάν) που συνοδεύεται από τριακόσια εκατομμύρια θεότητες. Όσοι λοιπόν αποδέχονται το «σανατάνα ντάρμα», τον αιώνιο νόμο, αυτομάτως γίνονται και μέλη αυτού του δόγματος.
