Σ’αυτά τα πλαίσια, ήρθαμε σε επαφή με την εκπρόσωπο της Μ.Κ.Ο «Oικογένειες Oυράνιο Tόξο», Στέλλα Μπελιά και τη σύντροφό της, Χάρις σε μια κουβέντα σχετικά με την ύπαρξη, την ορατότητά τους και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.
Πώς προέκυψε αυτή η ομάδα, αυτή η ΜΚΟ; Αυτό που κυρίως θέλαμε ήταν να αποκτήσουμε μια νομική μορφή για να μπορέσουμε μέσα από αυτή να εκδώσουμε ένα βιβλίο για παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας στο οποίο τα παιδιά θα είναι σε θέση να δουν και άλλες μορφές οικογένειας εκτός από την πυρηνική «μαμάς-μπαμπάς-παιδί». Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν τέτοια βιβλία. Για να τυπωθεί αυτό θα έπρεπε ή να ιδρύσουμε εκδοτικό οίκο ή να δημιουργήσουμε μια ΜΚΟ και να το εκδώσουμε μέσω αυτής. Θα το παρουσιάσουμε στις 14 Φεβρουαρίου στο ξενοδοχείο Τιτάνια, σε μια ημερίδα που θα είναι η πρώτη μεγάλη και ανοιχτή εκδήλωση της ομάδας.
Πόσα άτομα αριθμεί η ομάδα; Στην ομάδα είμαστε περίπου 60 άτομα. Και λέω άτομα γιατί υπάρχουν σ’αυτήν και μονογονεϊκές οικογένειες ή άτομα που δεν είναι μαζί. Είναι όμως και πολλοί άνθρωποι που δεν είναι πιο… έξω. Δηλαδή δε συμμετέχουν στις συλλογικές αποφάσεις της ομάδας, όταν όμως οργανώνουμε κάτι, είναι εκεί και υποστηρίζουν. Είναι πολύ μεγαλύτερος ο αριθμός των υπαρκτών οικογενειών από τα μέλη της ομάδας.
Έχω την εντύπωση ότι όταν μιλάμε για οικογένειες «ουράνιο τόξο», αναφερόμαστε κυρίως σε λεσβίες με παιδιά και όχι τόσο σε ζευγάρια ανδρών. Λάθος; Ως τώρα ναι, αλλά εμείς είμαστε ήδη σε επαφή με δύο gay ζευγάρια που έχουν παιδιά. Δεν είναι ακριβώς μέλη της ομάδας, έχουμε απλώς κάνει τις πρώτες επαφές και φαντάζομαι ότι στην πορεία θα έρθουν και περισσότεροι. Γενικά οι δομές είναι πολλές. Οικογένεια είναι αυτό που ορίζει ο καθένας ως οικογένεια. Νομικά πάντως δεν υπάρχει τίποτα.
Τα δικά σας παιδιά; Τα δικά μου παιδιά θεωρούνται απλώς παιδιά μονογονεϊκής οικογένειας.
Νομίζω ότι ένα από τα βασικά προβλήματα που ανακύπτουν, είναι ότι αν ένα παιδί μεγαλώσει με δυο μαμάδες και η μία είναι η βιολογική του, αν τυχόν χωρίσουν, η σύντροφος δεν εξασφαλίζει κανένα δικαίωμα στο παιδί. Εμείς το έχουμε θίξει το θέμα ως ομάδα. Εξίσου εύκολα χωρίζουν και τα ομόφυλα ζευγάρια Αυτό που προσπαθούμε και βλέπω ότι σε μεγάλο βαθμό το πετυχαίνουν τα ζευγάρια, είναι ακόμα κι αν χωρίζουν, να διατηρούν τη δέσμευσή τους ως γονείς απέναντι στο παιδί ή τα παιδιά. Προσπαθούμε δηλαδή να τηρήσουμε αυτό που θα εγγυώταν μια νομική ρύθμιση-εξασφάλιση επί του θέματος. Κι αυτό διότι όταν μεγαλώνεις ένα παιδί, αν χωρίσεις με τη βιολογική μητέρα, δε σημαίνει ότι αίρεται η δέσμευση απέναντί του. Φαντάζομαι ότι όλα τα ζευγάρια που μπαίνουν σε αυτή τη διαδικασία το έχουν συζητήσει. Εμείς τουλάχιστον, το έχουμε.
Έχετε κι εσείς παιδιά, έτσι; (απευθυνόμενη στη Χάρις). Ναι.
Και μεγαλώνουν όλα μαζί; Τα δύο ανήλικα, ναι. Η μεγαλύτερη κόρη μου είναι ενήλικη και δε ζει μαζί μας.
Προφανώς είναι ξεκάθαρη στα παιδιά η σχέση σας… Εντελώς.
Πώς αντιμετωπίζετε τις αιτιάσεις για τα πιθανά τραύματα που ενδέχεται να προκληθούν στα παδιά εξαιτίας του μεγαλώματος σε μια ομόφυλη οικογένεια; αιτιάσεις που ακούγονται ακόμα και από αυτούς που τίθενται υπέρ του συμφώνου. Δεν ξέρω. Ρίξε μια ματιά στα παιδιά. Εγώ δεν έχω τίποτα άλλο να πώ. Εγώ βλέπω ότι μεγαλώνω δυο χαρούμενα, ευτυχισμένα παιδιά.
Αντιμετωπίζουν τα παιδιά πρόβλημα στο σχολείο; Όλα τα παιδιά αντιμετωπίζουν πρόβλημα στο σχολείο. Αυτό έχει να κάνει με τη δομή της εκπαίδευσης. Δείξε μου ένα παιδί που δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα στο σχολείο, να το κάνω πόστερ να το βάλω πάνω από το κρεβάτι μου να χαίρομαι. Δε νομίζω ότι υπάρχει. Η αλήθεια είναι ότι το είχα σκεφτεί πάρα πολύ όλο αυτό πριν μπω σε αυτή τη διαδικασία. Και επίσης αλήθεια είναι ότι δεν είναι εύκολο και αυτοί που κάνουν τα πρώτα βήματα είναι και αυτοί που τρώνε τη μεγαλύτερη μπόρα. Όμως από κει και πέρα τα παιδιά αντιμετωπίζουν προβλήματα στο σχολείο για χίλια δυο. Ένα γιατί φοράει γυαλιά, ένα γιατί είναι λίγο πιο κοντό, ένα γιατί είναι λίγο πιο χοντρό, το άλλο γιατί είναι εσωστρεφές και δεν κοινωνικοποιείται εύκολα… Υπάρχουν πάρα πολλά.
Υπάρχει πολύς ρατσισμός στο σχολείο. Απίστευτος.
Εσείς το βιώνετε αυτό στα παιδιά τα οποία διδάσκετε; (η κα. Μπελιά είναι νηπιαγωγός.) Ναι. Βέβαια εξαρτάται κι από το τι δομή θέλεις να έχεις μέσα στην τάξη σου. Εμείς στο νηπιαγωγείο έχουμε την τύχη να έχουμε ένα πιο χαλαρό αναλυτικό πρόγραμμα (για την ώρα) κι αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να κάνουμε μια πιο διαφοροποιημένη παιδαγωγική και να μπορούμε να έχουμε παιδιά ευτυχισμένα και μια δυναμική ομάδας πιο ενεργή. Μια τάξη πιο δημοκρατική, που να τους χωράει όλους.
Σας δίνουν το δικαίωμα στο σχολείο να μιλάτε για άλλους τύπους οικογένειας; Κοίταξε, στα παιδιά μιλάς για ό,τι σε ρωτάνε. Δηλαδή δεν έχει κανένα νόημα να ξεκινήσεις να λες στα παιδιά «και κοιτάξτε να δείτε παιδάκια, υπάρχει κι αυτό…». Στα παιδιά απαντάς σε αυτό που σε ρωτάνε.
Έχουν ρωτήσει; Επί του παρόντος, όχι. Τα παιδιά είναι πολύ χαλαρά και είναι σε μια ηλικία που δεν είναι ξεκάθαρα στο μυαλό τους πολλά πράγματα. Μου λέει π.χ. με πολλή αθωότητα ένα αγοράκι «εγώ όταν μεγαλώσω θα παντρευτώ τον καλύτερό μου φίλο». Το χω ακούσει πολλές φορές. Το θέλει όμως επειδή είναι ο καλύτερός του φίλος. Δε σημαίνει ότι το αγοράκι αυτό εν δυνάμει και μεγαλώνοντας θα είναι γκέι. Σημαίνει ότι είναι πολύ χαλαρά. Δεν έχουν τόσο έντονα εσωτερικευμένα τα στερεότυπα που έχουμε εμείς οι ενήλικες. Και ναι, είναι αυτονόητο ότι αν είχαμε ένα παιδάκι με δυο μαμάδες, εκεί που θα μιλούσαμε για την οικογένειά μας και θα ανέφερε ότι έχει δυο μαμάδες και τα άλλα παιδάκια θα λεγαν «όχι, δε γίνεται αυτό, κάνεις λάθος», εκεί παρεμβατικά μπορείς να πεις ότι ο καθένας έχει τη συνθήκη του σπιτιού που μεγαλώνει. Άλλος μένει με μαμά, μπαμπά, γιαγιά, άλλος με αδέλφια και μια θεία… Σε τέτοιο επίπεδο όμως. Δε θα πας να κάνεις προπαγάνδα και δεν υπάρχει και νόημα.
Έχετε καταγράψει περιστατικά «λάθους»; Δηλαδή να πει ένα παιδάκι ότι έχει δυο μαμάδες και τα άλλα να το διορθώσουν; Ναι, γιατί είναι στερεοτυπικό. Δεν υπάρχει η εικόνα με τις δυο μαμάδες.
Στο βιβλίο που έχετε δημιουργήσει από κοινού με τη Σμαράγδα Μάγκου, έχετε προσεγγίσει φορείς του Υπουργείου Παιδείας; Θα τους προσεγγίσουμε, φυσικά. Αν και δε φαντάζομαι ότι θα το υποδεχτούν με ανοιχτές αγκάλες. Γενικά αυτό που πιστεύω εγώ είναι ότι έχουμε μείνει πολύ πίσω ως χώρα. Σε όλα. Δεν είναι η κοινωνία τόσο συντηρητική όσο θελουν να πιστεύουμε. Είναι συντηρητικοί οι πολιτικοί που έχουν άμεση σχέση με το συντηρητικό τμήμα της κοινωνίας και της Εκκλησίας και οι οποίοι πιστεύουν ότι θα χάσουν ψήφους αν ταχθούν ανοιχτά υπέρ της lgbt κοινότητας και στηρίξουν τέτοιες διαφορετικότητες.
Πόσο εύκολο είναι χωρίς την προστασία του νόμου, χωρίς ένα νόμο κατευθυντήριο, που θα στέρξει αυτές τις οικογένειες, να ανταπεξέλθετε στις καθημερινές ανάγκες; Πέρα από τις οικονομικές δυσκολίες. Και οικονομικές και συναισθηματικές είναι οι δυσκολίες. Η Χάρις ας πούμε ως δεύτερη μητέρα των παιδιών δε μπορεί να πάει στο σχολείο των παιδιών και να μάθει για την πρόοδο τους. Δε νομιμοποιείται. Μόνο αν εγω την εξουσιοδοτήσω επειδή δε μπορώ να παραστώ-αλλά όπως θα μπορούσα να εξουσιοδοτήσω και σένα. Ο δεύτερος γονιός είναι στην «απ’έξω». Οπότε συναισθηματικά για όλους τους άλλους, δεν είναι ποτέ γονιός.
(Χάρις) Οικογένειες «ουράνιο τόξο» είναι επίσης και όλοι οι γκέι, λεσβίες κλπ που έχουν μακροχρόνιες σχέσεις και θα ήθελαν να έχουν παιδιά αλλά υπό τις παρούσες συνθήκες αδυνατούν. Οικογένειες δεν είναι μόνο οι γονείς. Υπάρχει επίσης ένα μεγάλο κομμάτι που φοβάται την ορατότητα. Σε σχέση π.χ με χωρισμένα ζευγάρια που σκέφτονται την αντίδραση του πρώην συζύγου σε ό,τι αφορά την ανατροφή των παιδιών.
Ιδανικά τι θα θέλατε για τις οικογένειες «ουράνιο τόξο»; Ιδανικά θα θέλαμε το αυτονόητο. Γάμο για όλους και υιοθεσία για όλους.
Όποιος θέλει, πώς μπορεί να σας βρει; Σύντομα από το διαδικτυακό τόπο, θα υπάρχει και ένα e-mail για απευθείας επικοινωνία με την ομάδα. Εχουμε επίσης τη σελίδα μας στο fb, όπου επίσης απαντάμε σε όποιον έρθει σε επαφή μαζί μας. Επίσης, στις 14 Φεβρουαρίου ετοιμάζουμε μια-κυρίως-επιστημονική βραδιά με θέμα «Η αγάπη δημιουργεί τις οικογένειες». Και δεν είναι τυχαίο που επιλέξαμε αυτή την ημερομηνία όπου –για πολλούς- γιορτάζεται η αγάπη. Μας ενδιαφέρει πάνω απ’όλα να έχουμε οικογένειες λειτουργικές. Ανεξάρτητα από τη δομή της η οικογένεια μπορεί να είναι λειτουργική ή δυσλειτουργική. Δε λέω ότι απαραίτητα μια οικογένεια ομογονεϊκή, είναι και λειτουργική. Μπορεί να είναι εξίσου ή να μην είναι με μια τυπική μορφή οικογένειας. Στην ημερίδα θα έχουμε τη Δήμητρα Κοκκίδου από το Παιδαγωγικό τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ, τη Θεανώ Παπαζήση από τη Νομική σχολή του Α.Π.Θ, τη Βενετία Καντσά και την Άσπα Χαλκίδου από το Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Πανεπιστήμιο Αιγαίου, την Αθηνά Αθανασίου Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και την Αλεξάνδρα Χαλκιά από το Τμήμα Κοινωνιολογίας Παντείου Πανεπιστημίου. Τέλος η Άλκηστις Κοντογιάννη, Κοσμητόρισσα του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και πρόεδρος του Τμήματος Καλών Τεχνών του ίδιου Πανεπιστημίου, θα παρουσιάσει το παιδικό βιβλίο που δημιούργησε η ομάδα μας με τίτλο «Τα δύο μικρά αβγά» και θα μιλήσει για τον τρόπο που τέτοια βιβλία μπορούν να λειτουργήσουν ως εργαλεία στην εκπαιδευτική πράξη. Εκείνη την ημέρα θα συζητήσουμε για το θέμα της ομογονεϊκότητας στην χώρα μας εστιάζοντας σε όσο το δυνατόν περισσότερες πλευρές του(νομική, κοινωνική, ψυχολογική, εκπαιδευτική κλπ). Στο ξενοδοχείο Τιτάνια, είσοδος ελεύθερη, από τις 15:00-22:00, με δημιουργική απασχόληση για τα παιδιά.
