Με αφορμή το ρεπορτάζ μας για τα Καφέ του Εθνικού Αρχαιολογικού και του Νομισματικού Μουσείου, επικοινωνήσαμε με την Πρόεδρο των Ελλήνων Αρχαιολόγων και της ζητήσαμε να σχολιάσει την πρόσφατη προκήρυξη του διαγωνισμού για την εκμίσθωση αναψυκτηρίων και εστιατορίων σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία από τον Οργανισμό Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ), ο οποίος θέτει υπέρογκα οικονομικά κριτήρια, ευνοώντας τις μεγάλες αλυσίδες μαζικής εστίασης εις βάρος των μικρών και μεσαίων επιχειρηματιών:
«Τα αναψυκτήρια των Μουσείων και των Αρχαιολογικών χώρων δεν είναι απλώς “κυλικεία”. Μπορούν και οφείλουν να αποτελούν τμήμα της εμπειρίας του επισκέπτη και να συμπληρώνουν την εμπειρία αυτή με ποιοτικά προϊόντα, τοπικά εδέσματα, διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων που συνάδουν με τον χώρο, σε συνεργασία με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων και τα Μουσεία – όπου είναι λειτουργικά εφικτό, και εκτός ωραρίου λειτουργίας των Μουσείων.
Αυτό αποδίδει τα μέγιστα τόσο στην εμπειρία του επισκέπτη, όσο και στην επισκεψιμότητα των Μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων. Κυρίως, όμως, βοηθά στο να εντάσσεται στην καθημερινότητα η επαφή με ένα Μουσείο ή αρχαιολογικό χώρο, να απο-μουσειοποιείται. Κι αυτός θα έπρεπε να είναι ο στόχος του Υπουργείου Πολιτισμού.
Όχι μουσεία σαν αεροδρόμια
Η εμπειρία μας έχει και θετικά και αρνητικά παραδείγματα. Υπάρχουν σήμερα αναψυκτήρια που αποτελούν τοπόσημα, όπως του Νομισματικού Μουσείου, των Βυζαντινών Μουσείων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, υπάρχει και το κυλικείο της Ακρόπολης που δεν δέχεται να πουλάει νερό στους τουρίστες, γιατί προτιμά να πουλά ακριβότερα προϊόντα. Υπήρξε στο παρελθόν κυλικείο σε μεγάλο αρχαιολογικό χώρο που τα προϊόντα του ήταν χείριστης ποιότητας. Επίσης, υπάρχουν και μικρότερα αναψυκτήρια, που δεν έχουν νοικιαστεί ποτέ, γιατί είναι σε χώρους με μικρή επισκεψιμότητα και πράγματι θα έπρεπε να βρεθεί μια λύση για αυτά.
Η τωρινή λύση που επιλέγεται από τον ΟΔΑΠ, δυστυχώς, είναι η απεύθυνση σε μεγάλες αλυσίδες, στις οποίες ζητά να δώσουν προσφορά για ομάδα αναψυκτηρίων, που συνδυάζει μεγάλα και μικρά αναψυκτήρια, ενώ ως κριτήριο βάζει μόνο την πλέον οικονομική προσφορά. Δεν πιστεύω ότι το να γίνουν τα Μουσεία σαν αεροδρόμια είναι η προσήκουσα λύση και δεν είμαι καν σίγουρη ότι θα αποφέρει και οικονομικά.
Καταρχάς ο διαγωνισμός θα έπρεπε να έχει ποιοτικά κριτήρια, να ζητά ολοκληρωμένες προτάσεις διαμόρφωσης των αναψυκτηρίων και της λειτουργίας τους ως πολιτιστικών χώρων. Θα έπρεπε να μπαίνει ως προϋπόθεση η χρήση τοπικών προϊόντων στο μενού, που θα αποτελούσε και μια έμπρακτη στήριξη στην τοπική αγροτική παραγωγή, την οποία ο ΟΔΑΠ, από τον ιδρυτικό του νόμο υποτίθεται ότι θέλει να αναδείξει. Θα έπρεπε να ενσωματώνει τις καλύτερες πρακτικές που έχουν ως τώρα αναδειχθεί, με τις εκθέσεις σύγχρονης τέχνης, τις βιβλιοπαρουσιάσεις, βραδιές μουσικής κ.ά.
Άνεργοι και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες αντί για μεγάλες αλυσίδες
Στο πλαίσιο συμβολής του Υπουργείου Πολιτισμού και του ΟΔΑΠ στις τοπικές κοινωνίες, τα αναψυκτήρια της επαρχίας που είναι ξενοίκιαστα, θα μπορούσαν να δοθούν χωρίς ενοίκιο ή με συμβολικό ενοίκιο σε μακροχρόνια ανέργους ή ανέργους άνω των 50 ετών εγγεγραμμένους στα μητρώα ανέργων, που αποτελούν την πλέον ευάλωτη κοινωνική ομάδα, προσφέροντας ευκαιρίες για μια αξιοπρεπή διαβίωση και ευκαιρία για δημιουργία ζεστών χώρων ανάπαυσης και ψυχαγωγίας στα Μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους.
Δυστυχώς η κατεύθυνση της νυν πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΠΟΑ δεν είναι η τοπική ανάπτυξη, η σχέση με τις τοπικές κοινωνίες και η προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, είναι η συνδιαλλαγή με τους μεγάλους επιχειρηματίες σε κάθε επίπεδο».
