Ο Ιούνιος του 2024 στην Ελλάδα σημαδεύτηκε από εξαφανίσεις τουριστών. Τι έχει συμβεί;

Η χώρα μας έχει απασχολήσει τα διεθνή μέσα διόλου λίγες φορές – και συνήθως με ειδήσεις που αφορούν σε δυσάρεστα γεγονότα. Αυτή τη φορά, γνωστοποιήθηκε πως από τις αρχές του Ιούνη έχουν διεξαχθεί αρκετές επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης για τουρίστες που αγνοούνταν ύστερα από περιηγήσεις και πεζοπορίες που πραγματοποίησαν σε απομακρυσμένα νησιά, συμπεριλαμβανομένης εκείνης για τον δημοφιλή τηλεπαρουσιαστή Michael Mosley, ο οποίος βρέθηκε τελικά νεκρός στο νησί της Σύμης στις 6 Ιουνίου. Με την Ελλάδα να πλήττεται από ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες, που ξεπερνούν τους 40℃ ήδη από τις πρώτες 20 μέρες του καλοκαιριού, αυξάνονται οι φόβοι ότι οι ξένοι επισκέπτες δεν γνωρίζουν ή δεν ενημερώνονται σωστά για τους κινδύνους που ενέχει η υπερδραστηριότητα εν μέσω ακραίας ζέστης. Στα Χανιά, χαρακτηριστικά, ο υδράργυρος έφτασε τους 44,5℃ το προηγούμενο δεκαήμερο.

Ο Mosley είχε ξεκινήσει υπό καυτές θερμοκρασίες για έναν περίπατο που θα εξελισσόταν με μοιραίο τρόπο, όταν, έχοντας πάρει λάθος διαδρομή, κατέληξε να κάνει μια επικίνδυνη ανάβαση μέσα από δύσβατους λόφους. Μαζί του δεν είχε κινητό, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ζητήσει βοήθεια. Παρά τις μαζικές έρευνες στις οποίες συμμετείχαν περιπολικά σκάφη, δύτες, ελικόπτερα, πυροσβέστες, αστυνομικοί, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και ένας ειδικά εκπαιδευμένος σκύλος-ανιχνευτής, χρειάστηκαν πέντε ημέρες για να εντοπιστεί το πτώμα του 67χρονου, επειδή είχε καταρρεύσει σε μια περιοχή όπου δεν μπορούσε εύκολα να τον δει κανείς. Οι θερμοκρασίες-ρεκόρ για τα δεδομένα της εποχής, πιστεύεται ότι συνέβαλαν καθοριστικά στον θάνατο του Mosley.

Τις τελευταίες ημέρες, οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης κλήθηκαν επίσης στην Αμοργό και τη Σάμο, για να αναζητήσουν έναν ηλικιωμένο Ολλανδό και έναν Αμερικανό υπήκοο που εξαφανίστηκαν καθώς περπατούσαν σε μονοπάτια πεζοπορίας. Ο Eric Calibet, 59 ετών, συνταξιούχος αστυνομικός από το Los Angeles και τακτικός επισκέπτης της Αμοργού, εθεάθη για τελευταία φορά την Τρίτη 11 Ιουνίου να κάνει μόνος του πεζοπορία στο νησί. Είχε ξεκινήσει στις 7 το πρωί για πεζοπορία τεσσάρων ωρών, σε μια μέρα που η θερμοκρασία αναμενόταν να ξεπεράσει τους 37℃. Σχεδόν 48 ώρες αφότου ο φίλος με τον οποίο έμενε μαζί ειδοποίησε την αστυνομία για τη μη επιστροφή του στο δωμάτιό τους, ο Calibet εξακολουθούσε -και εξακολουθεί- να αγνοείται, σε ένα νησί το οποίο μάλιστα ταλανίζεται από την υποστελέχωση του ΕΚΑΒ και τα κενά στην αεροδιακομιδή των ασθενών (όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια σε πολυάριθμα νησιά της χώρας).

Στη Σάμο, η επιχείρηση έρευνας στην οποία συμμετείχαν μια ομάδα διάσωσης, τέσσερα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, ένας σκύλος-ανιχνευτής που είχε μεταφερθεί από την Αθήνα και ένα ελικόπτερο της υπηρεσίας συνόρων της Frontex της ΕΕ, απέτυχε επίσης να βρει τον 74χρονο Ολλανδό υπήκοο, ο οποίος είχε ομοίως ξεκινήσει μια πεζοπορία πέντε ωρών όταν εξαφανίστηκε, και τελικά εντοπίστηκε νεκρός στη Χαράδρα Λιμνιώνα 6 μέρες μετά την έναρξη των ερευνών. 

«δυσκολεύονται να πιστέψουν πόσο πολύ θα μπορούσαν να ζοριστούν στην Ελλάδα»

Ο Δημήτρης Παφίλης, διασώστης στη Σάμο, εξηγεί στην Popaganda πως οι αποστολές συχνά γίνονται πιο δύσκολες επειδή αρκετοί τουρίστες που αγνοούν τους κινδύνους, «παρεκκλίνουν από τον δρόμο για να δουν τοποθεσίες που τους παρακινούν την περιέργεια, και στη συνέχεια χάνονται. Τις προάλλες είδαμε ένα ζευγάρι ηλικιωμένων τουριστών να περπατάει σε ένα μονοπάτι στους 41℃ χωρίς να φορούν καπέλα». Σύμφωνα με τον ίδιο, επειδή οι περισσότεροι επισκέπτες έχουν συνηθίσει σε χαμηλότερες θερμοκρασίες, «δυσκολεύονται να πιστέψουν πόσο πολύ θα μπορούσαν να ζοριστούν στην Ελλάδα και δεν προμηθεύονται μαζί τους δροσερό νερό, με αποτέλεσμα σε στιγμές δυσφορίας να μην μπορούν να ανακουφιστούν και να σημειώνονται δυσάρεστα συμβάντα όπως αυτό στο νησί μας».

Η πραγματικότητα είναι πως η χώρα μας αποτελεί ένα μεσογειακό θερμό σημείο που βρίσκεται πλέον στην «πρώτη γραμμή» της κλιματικής έκτακτης ανάγκης, με αποτέλεσμα να βιώνει όλο και πιο υψηλές θερμοκρασίες, οι οποίες έφτασαν τους 48℃ το περασμένο καλοκαίρι, σημειώνοντας ρεκόρ. Φέτος, όπως επιβεβαιώνει και η ΕΜΥ, καταγράφονται ήδη ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών. Το υπουργείο Πολιτισμού αναγκάστηκε μεταξύ άλλων να κλείσει την Ακρόπολη και άλλους αρχαιολογικούς χώρους για τους επισκέπτες στις 12 Ιουνίου, ενώ εθελοντές του Ερυθρού Σταυρού είχαν μοιράσει χιλιάδες δωρεάν μπουκάλια με νερό και κλιματιζόμενες αίθουσες στην Αθήνα παρέμεναν ανοιχτές για τον κόσμο που αισθανόταν δυσφορία.

«οι μεγάλης ηλικίας άνθρωποι συσσωρεύουν πιο εύκολα θερμότητα στο σώμα τους και είναι πιο δύσκολο να την αποβάλλουν»

Μιλώντας στην Popaganda, ο Χρήστος Γιάνναρος, βασικός συντονιστής του ερευνητικού έργου Heat Alarm για την ακραία ζέστη που υλοποιείται σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, και συνεργάτης του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης, αποδίδει σε σημαντικό βαθμό την κατάρρευση των επισκεπτών, στις ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες. «Παρατηρούμε ένα κράμα ψυχολογικής και σωματικής καταπόνησης, σε συνδυασμό με τη ζέστη, αφού συχνά οι τουρίστες χάνουν τη διαδρομή τους σε ήδη δύσβατα μονοπάτια, πράγμα το οποίο δημιουργεί στρες. Τα θύματα καταπονήθηκαν θερμικά και λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που επικράτησαν στη χώρα μας κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών του Ιουνίου, αλλά και λόγω της σωματικής προσπάθειας που κατέβαλαν», λέει ο ίδιος.

Όπως προσθέτει, «Πολλοί επισκέπτες έχουν συνδέσει την Ελλάδα μόνο με τη θάλασσα, αγνοώντας την ύπαρξη βουνών ή άλλων δύσβατων διαδρομών, με αποτέλεσμα να αγνοούν την επικινδυνότητά τους. Το γεγονός επίσης ότι τα θύματα ήταν άνθρωποι μεγάλης ηλικίας, συνέβαλε καθοριστικά στο να εκδηλώνουν συμπτώματα που σχετίζονται με τη θερμοπληξία, αφού οι μεγάλης ηλικίας άνθρωποι συσσωρεύουν πιο εύκολα θερμότητα στο σώμα τους και είναι πιο δύσκολο να την αποβάλλουν». Παράλληλα, η ύπαρξη χρόνιων προβλημάτων υγείας (καρδιολογικών, αναπνευστικών κ.ά.), εντείνει τον κίνδυνο».

Εξαιτίας της κλιματικής κρίσης στην οποία αποδίδονται οι συχνότερες και πρόωρες, ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες, ο κίνδυνος βλάβης από υψηλή θερμοκρασία μεγεθύνεται. Όπως σημειώνει ο κ. Γιάνναρος, «οι τουρίστες προέρχονται από χώρες με ψυχρότερο κλίμα και εκτίθενται απευθείας σ’ ένα θερμότερο, χωρίς να προλαβαίνουν να εγκλιματιστούν – πράγμα αναγκαίο ακόμα και για εμάς που έχουμε συνηθίσει στις υψηλές θερμοκρασίες. Δεν υπάρχει δηλαδή ένα διάστημα προσαρμογής στις υψηλότερες θερμοκρασίες, αφού συνήθως οι τουρίστες αρχίζουν να εξερευνούν τα νησιά με το που φτάσουν σε αυτά». 

«Τα μονοπάτια πρέπει να φροντίζονται καλύτερα, ώστε να μην χάνονται οι άνθρωποι»

Μιλώντας σε τοπικά μέσα, ο δήμαρχός Σύμης, Ελευθέριος Παπακαλοδούκας, τόνισε πως η ακραία ζέστη και οι κίνδυνοι που εγκυμονεί έχουν πυροδοτήσει αιτήματα για καλύτερη συντήρηση και σήμανση των μονοπατιών. «Θα ήθελα να δω περισσότερες κάμερες ασφαλείας και τον φωτισμό αυτών των μονοπατιών. Αν υπάρχει ένα μάθημα που πρέπει να πάρουμε από την τραγωδία του θανάτου του Mosley, είναι ότι αυτά τα μονοπάτια πρέπει να φροντίζονται καλύτερα, ώστε να μην χάνονται οι άνθρωποι». Ο δήμαρχος εξέφρασε πως κρίνει αναγκαία την καλύτερη ενημέρωση των τουριστών από την Πολιτεία, ενώ σημείωσε ότι, οι πεζοπορικοί σύλλογοι σε απομακρυσμένες περιοχές που έχουν την τεχνογνωσία και την ικανότητα να βελτιώνουν τα μονοπάτια θα πρέπει να υποστηρίζονται καλύτερα οικονομικά και τεχνολογικά, ώστε να διασφαλίζεται ότι τα μονοπάτια είναι λιγότερο επικίνδυνα. 

Επιπλέον, παρά το γεγονός ότι οι πεζοπορίες ξεκινούν από πολύ νωρίς το πρωί, και κοινή οδηγία προς τους συντονιστές πεζοποριών, από πληθώρα ταξιδιωτικών πρακτορείων, είναι να μην πραγματοποιούνται οι πιο δύσκολες πεζοπορίες όταν η θερμοκρασία ξεπερνά τους 27℃ (ένα αρκετά χαμηλό όριο για τα καιρικά δεδομένα της Ελλάδας), οι τουρίστες που επιλέγουν να πραγματοποιήσουν ανεξάρτητες πεζοπορίες δεν λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τις επισημάνσεις, οι οποίες οφείλουν να αυστηροποιηθούν και να μην αφήνουν περιθώρια παράκαμψής τους.

Τον Ιούνιο σημειώθηκαν επίσης οι εξής εξαφανίσεις τουριστών την Ελλάδα: 

• Στις 5 Ιουνίου, στο Φαράγγι Μύλων Ρεθύμνου, ένας 67χρονος πεζοπόρος από την Ολλανδία με καρδιακά προβλήματα, αισθάνθηκε αδιαθεσία και κατέρρευσε. Αν και η διαδρομή βρίσκεται κοντά θεωρείται ομαλή,  εκείνη την ημέρα οι θερμοκρασίες στην Κρήτη έφταναν τους 40℃.
• Επίσης στις 5 Ιουνίου και στην Κρήτη, στο Φαράγγι Χοχλακιών Σητείας, μια 70χρονη πεζοπόρος από τη Γαλλία κατέρρευσε λίγο πριν τις 14:30, αφού προηγουμένως είχε εκφράσει πως αισθάνεται αδιαθεσία.
• Στις 13 Ιουνίου στο Λασίθι της Κρήτης, ένας 80χρονος περιπατητής από το Βέλγιο εντοπίστηκε νεκρός ενώ είχε πάει για πεζοπορία από το ξενοδοχείο όπου διέμενε με τη σύζυγό του, μέχρι τον αρχαιολογικό χώρο της Λατούς.
• Στη Σίκινο, από τις 14 Ιουνίου δύο γυναίκες από τη Γαλλία, 73 χρόνων και 64 αντίστοιχα, αγνοούνται, αφού ξεκίνησαν πεζοπορία νωρίς το πρωί της Παρασκευής.
• Στη Βυτίνα Αρκαδίας δυο Ισραηλινοί περιπατητές έχασαν τον προσανατολισμό τους  στις 14 Ιουνίου, ενώ πραγματοποιούσαν πεζοπορία στο όρος Μαίναλο, πηγαίνοντας προς την περιοχή Ζυγοβίτσι, αντί για τη Βυτίνα. Βρέθηκαν ασφαλείς το επόμενο βράδυ.