Από τότε που ξεκίνησε να υπάρχει αυτό το ταλαίπωρο ελληνικό κράτος, έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες να γίνει η Αθήνα μία πόλη με ευρωπαϊκές προδιαγραφές. Πρώτο πολεοδομικό σχέδιο ήταν αυτό των Σταμάτη Κλεάνθη, Έντουαρντ Σάουμπερτ και Λέο φον Κλέντσε, το οποίο ωστόσο δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Η Αθήνα παρέμεινε ένα χαώδες «μεγάλο χωριό» για πολλά χρόνια, μέχρι την Μικρασιατική Καταστροφή, όταν και με την υποδοχή των προσφύγων ξεπέρασε το ένα εκατομμύριο κατοίκους. Τότε έγιναν τα πρώτα μεγάλα δημόσιο έργα, όπως η λίμνη του Μαραθώνα, το τραμ και οι πρώτες υποδομές τηλεπικοινωνιών.
Ακολούθησε η άναρχη δόμηση των δεκαετιών 1960-70, η οποία συνεχίστηκε και τα επόμενα χρόνια κληροδοτώντας μας το έκτρωμα που λέγεται Αθήνα. Και καλό είναι να μην βιαστούμε να διαρρήξουμε τα ιμάτιά μας προσπαθώντας να αποδείξουμε ότι η Αθήνα είναι μία όμορφη πόλη. Όποιος έχει επισκεφθεί μία-δύο ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις, ξέρει ότι η Αθήνα είναι άσχημη. Αυτό είναι που κάνει ιδιαίτερα σημαντική τη χθεσινή συνέντευξη τύπου του δήμαρχου της Αθήνας, Γιώργου Καμίνη, ο οποίος παρουσίασε τον αναπτυξιακό σχεδιασμό της πρωτεύουσας για την πενταετία 2015-2020.
«Για πρώτη φορά στην ιστορία του Δήμου Αθηναίων, αλλά και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση τη χώρας, σχεδιάζεται – μετά από συστηματική και σοβαρή μελέτη – ένα αναπτυξιακό πρόγραμμα μαζί με όλα τα εμπλεκόμενα μέλη», ανέφερε ο κ. Καμίνης στη συνέντευξη τύπου με θέμα: «Επιστροφή στην Αθήνα: Αναπτυξιακός Σχεδιασμός 2015-2020».
Το πενταετές πλάνο που φιλοδοξεί να αλλάξει την όψη της πρωτεύουσας βασίζεται στο θεσμικό εργαλείο ΣΟΑΠ (Σχέδιο Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης), το οποίο περιλαμβάνει συνολικά 70 δράσεις που εντάσσονται σε 7 θεματικούς στόχους: στήριξη της οικονομικής βάσης, ανάκτηση της κοινωνικής και πολιτισμικής συνοχής, αποκατάσταση της νομιμότητας και της ασφάλειας, αναβάθμιση δημόσιων χώρων, βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών, ενίσχυση της εικόνας της πόλης, βελτίωση των μηχανισμών διακυβέρνησης.
Καλά όλα αυτά, όμως το θέμα είναι πού θα βρεθούν οι πόροι; Βασική επιδίωξη του Δήμου Αθηναίων είναι το αναπτυξιακό πρόγραμμα να χρηματοδοτηθεί από το νέο ΕΣΠΑ, ως ολοκληρωμένη χωρική επένδυση. Και επειδή τα οικονομικά του δήμου δεν βρίσκονται και σε ιστορικά υψηλά, επιδιώκεται να επιτευχθεί η λεγόμενη «ολοκληρωμένη χρήση των ταμείων», δηλαδή η δυνατότητα να υπάρξει ένα καλύτερο αναπτυξιακό αποτέλεσμα με το ίδιο ύψος κρατικών δαπανών.
Όπως ανακοίνωσε ο κ. Καμίνης, η Αθήνα θα φιλοξενήσει το 2017 την documenta 14. Η έκθεση αυτή ιδρύθηκε το 1955 από μία ομάδα φιλότεχνων και διανοούμενων, με επικεφαλής τον καλλιτέχνη και ντιζάινερ Άρνολντ Μπόντε. Στόχος της ομάδας ήταν να αναδείξει τον κομβικό ρόλο της σύγχρονης τέχνης στην ανασυγκρότηση της γερμανικής κοινωνίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Υπολογίζεται ότι η γερμανική πόλη Κάσελ, η οποία φιλοξενεί την έκθεση, προσελκύει 1.000.000 επισκέπτες και 12.000 δημοσιογράφους στο πλαίσιο της έκθεσης.
Η documenta 14 που θα φιλοξενήσει η ελληνική πρωτεύουσα θα έχει τίτλο «Μαθαίνοντας για την Αθήνα» και θα είναι η πρώτη που θα διοργανωθεί σε δεύτερο τόπο εκτός από το Κάσελ. Θα διαρκέσει 3 μήνες και τα εγκαίνιά της θα λάβουν χώρα τον Απρίλιο του 2017.
Βασικός άξονας του αναπτυξιακού προγράμματος δεν μπορεί παρά να είναι ο τουρισμός. Η Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών (ΕΑΤΑ) επιδιώκει την καθιέρωση της μητροπολιτικής Αθήνας ως ενός ελκυστικού και τουριστικού προορισμού, μέσα από την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών. Η τουριστική ανάπτυξη της πρωτεύουσας αποτελεί μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις για το Δήμο Αθηναίων, αν αναλογιστεί κανείς τα ενθαρρυντικά νούμερα του 2014. Οι αφίξεις στην Αθήνα έφτασαν τα 3,3 εκατομμύρια επισκέπτες, με τους επιβάτες του Ελευθέριος Βενιζέλος να αγγίζουν τα 15,2 εκατομμύρια.
Το πρόγραμμα προβλέπει ακόμη την ανάπλαση του εμπορικού τριγώνου της Αθήνας, που οριοθετείται βόρεια της οδού Αθηνάς και νότια της παλαιάς Βουλής, μεταξύ Ερμού και Ευριπίδου. Η αναβάθμιση της περιοχής περιλαμβάνει επέκταση των πεζοδρομήσεων, αποκατάσταση της προσβασιμότητας με απελευθέρωση των δημόσιων χώρων από παράνομες καταλήψεις, ενίσχυση του πρασίνου και καλύτερη οργάνωση της αποκομιδής απορριμάτων.
Ο πενταετής σχεδιασμός του Δήμου Αθηναίων προβλέπει ακόμη το Δίκτυο Επιχειρηματικότητας, που στοχεύει στην οικονομική ανάπτυξη της πόλης με τη συμμετοχή δημόσιων οργανισμών, ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και του ιδιωτικού τομέα. Μέσω του δικτύου χαράσσεται η στρατηγική για την επιχειρηματικότητα του Δήμου Αθηναίων, γίνεται συστηματική παρακολούθηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, ενώ δίνεται ιδιαίτερο βάρος στη στήριξη των επιχειρήσεων σε θέματα εξωστρέφειας, καινοτομίας και τεχνογνωσίας. Στην ίδια προσπάθεια εντάσσεται και το πρόγραμμα «Επιχειρώ κοινωνικά», στόχος του οποίου είναι να καταστεί η πρωτεύουσα διεθνές κέντρο ανάπτυξης και κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
Ο κ. Καμίνης αναφέρθηκε και στα τεχνικά έργα που χρηματοδοτήθηκαν μέσω του ΕΣΠΑ και πρόκειται να ολοκληρωθούν εντός του 2015. Πρόκειται – μεταξύ άλλων – για την ανακατασκευή του πρώην 2ου λυκείου Αθηνών, την αποκατάσταση της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης και του διατηρητέου κτιρίου ΕΒΕΑ επί της οδού Αμερικής και την ολοκλήρωση του Ψηφιακού Μουσείου στην Ακαδημία Πλάτωνος.
Πέρα από τα παραπάνω έργα, υπό κατασκευή βρίσκονται σειρά υποδομών που πρόκειται να αλλάξουν τη φυσιογνωμία της Αθήνας και της ευρύτερης περιοχής της Αττικής. Πρόκειται «για μεγάλα και φιλόδοξα έργα υποδομής, που θα αναβαθμίσουν την ποιότητα ζωής κατοίκων και επισκεπτών και θα δώσουν στην πρωτεύουσα μια νέα δυναμική και πνοή», είπε ο κ. Καμίνης, κάνοντας αναφορά στη νέα γραμμή του μετρό με 30 σταθμούς, στις παρεμβάσεις για την αναζωογόνηση και αναβάθμιση περιοχών, όπως ο Ελαιώνας και οι Αμπελόκηποι, στις παρεμβάσεις στον άξονα της οδού Πανεπιστημίου, στο μεγάλο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο παλιό εργοστάσιο του Φιξ και τα έργα του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος στο Φαληρικό Δέλτα, για τη στέγαση σε υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Ο δήμαρχος Αθηναίων έκανε ειδική αναφορά στην πρωτοβουλία του Δήμου για τα άδεια και εγκαταλελειμμένα κτίρια, στην οποία συμμετέχει και το ΥΠΕΚΑ. «Πρόκειται για μια σημαντική – μητροπολιτικού χαρακτήρα – παρέμβαση στο κτηριακό απόθεμα, για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα με τα περίπου 1800 εγκαταλελειμμένα κτήρια του δήμου της Αθήνας. Για τη χρηματοδότηση ο δήμος έχει εκπονήσει μελέτη για τη δημιουργία Ταμείου Αστικής Ανάπτυξης, με ευρωπαϊκούς πόρους και ευνοϊκούς όρους χρηματοδότησης». Η πιλοτική περιοχή παρέμβασης που μελετήθηκε ήταν η περιοχή της Ομόνοιας.
Στη συνέντευξη τύπου ανακοινώθηκε ακόμη η διοργάνωση Διάσκεψης που θα αφορά στα μεγάλα ζητήματα της πόλης. Θα πραγματοποιηθεί μέχρι το τέλος της άνοιξης και φιλοδοξεί να αποτελέσει «το εφαλτήριο, ένα είδος νέου μοντέλου αποτελεσματικών συνεργατικών δράσεων για το καλό της Αθήνας», υποστήριξε ο κ. Καμίνης, για να προσθέσει: «η διάσκεψη θα συμβάλει στη συμμετοχή στον πολύ γόνιμο και ενδιαφέροντα διάλογο που γίνεται σε όλον τον κόσμο, για το νέο, ενεργό και δυναμικό ρόλο που αποκτούν τα μεγάλα αστικά κέντρα στην διακυβέρνηση».
Το μόνο που έχουμε να πούμε για όλα αυτά είναι το εξής: ελπίζουμε να μην μείνουν στα χαρτιά.