Μοχάμεντ Άλι και Τζορτζ Λοις
Πριν από δύο χρόνια ο ζωντανός θρύλος George Lois, ο art director που με τα εξώφυλλα του για λογαριασμό του Esquire τη δεκαετία του 60 προκάλεσε την κατά γενική ομολογία σημαντικότερη εικαστική επανάσταση στην ιστορία του (περιοδικού και όχι μόνο) Τύπου, είχε παραχωρήσει μία μεγάλη συνέντευξη στον Θεοδόση Μίχο. Φυσικά δεν θα μπορούσε παρά να σχολιάσει το πιο εμβληματικό του εξώφυλλο, αυτό που ουκ ολίγοι πιστεύουν ότι είναι και το καλύτερο εξώφυλλο περιοδικού όλων των εποχών, στο οποίο ο Μοχάμεντ Άλι (που έφυγε από τη ζωή σήμερα, Σάββατο 4 Ιουνίου, σε ηλικία 74 ετών) απεικονίζεται ως Άγιος Σεβαστιανός.
Ο σπουδαίος Harold Hayes (σ.σ. διευθυντής του Esquire από το 1963 μέχρι το 1973) βλέποντας τις διαφημιστικές μου δουλειές, μου ζήτησε να κάνω κάτι για να βελτιώσω την εικόνα του Esquire. Ποτέ πριν δεν είχα σχεδιάσει εξώφυλλο περιοδικού. Έκανα ένα γιατί τον συμπάθησα και ήταν τόσο μεγάλη η επιτυχία του που με παρακάλεσε να συνεχίσω για σχεδόν μία δεκαετία. Οι πωλήσεις εκτοξεύτηκαν από τις 400,000 αντίτυπα στα 2 εκατομμύρια και πολλά από εκείνα τα εξώφυλλα ταρακούνησαν για τα καλά την αμερικανικη κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα.
Θα έλεγα ότι το πιο σημαντικό και επιδραστικό ήταν το εξώφυλλο με τον Μοχάμεντ Αλι. Θυμάμαι μία κριτική που είχε γραφτεί στο Associated Press για τη μεγάλη έκθεση των εξωφύλλων στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, που σήμανε και την εισαγωγή τους στη μόνιμη συλλογή του μουσείου: “Η πιο χαρακτηριστική εικόνα των 60s ήταν του Αλι ως Άγιος Σεβαστιανός, γιατί έθιξε τα πιο καυτά ζητήματα της εποχής, τον πόλεμο του Βιετνάμ, τις φυλετικές διακρίσεις και τη θρησκεία. Η εικόνα είναι τόσο ισχυρή που κάποιοι θυμούνται ακριβώς που ήταν και τι έκαναν όταν την είδαν για πρώτη φορά.”
Τον Απρίλιο του 1968 δολοφονήθηκε και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ένας από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους στην ιστορία των ΗΠΑ. Ο τρόπος με τον οποίο κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του κόσμου στον αγώνα του για τα πολιτικά δικαιώματα, ήταν απίστευτος. Ταυτόχρονα όμως ο δρ Κινγκ εκείνη την περίοδο ήταν πολύ προσεκτικός σε αυτά που έλεγε για τον πόλεμο του Βιετνάμ. Προσπαθούσε να κρατάει χαμηλούς τόνους, για να μην εκνευρίσει πάρα πολύ τον πρόεδρο Τζόνσον -που τα είχε σκατώσει στον πόλεμο – ώστε να μη στραφεί εναντίον του στον αγώνα για τα δικαιώματα των πολιτών. Ήταν ζήτημα τακτικής, και το καταλαβαίνω, αν και όταν κυκλοφόρησε το Esquire με τον Μοχάμεντ Άλι στο εξώφυλλο ως Άγιο Σεβαστιανό, ο δρ Κινγκ ήταν ο μόνος που επί της ουσίας βγήκε και τον υπερασπίστηκε, που είπε ότι ούτε ο Άλι, ούτε κανείς άλλος δε θα έπρεπε να πολεμάει στο Βιετνάμ.
Ο Carl Fischer, ο φωτογράφος που υλοποίησε την ιδέα του George Lois, πέρυσι που το Esquire γιόρτασε την κυκλοφορία του χιλιοστού τεύχους του, δήλωσε τα εξής:
«Μόλις είχαν πάρει από τον Άλι τον τίτλο του πρωταθλητή γιατί είχε αρνηθεί να πάει στο στρατό, οπότε ήταν ένας μάρτυρας. Η δική μας ιδέα, λοιπόν, ήταν να τον παρουσιάσουμε έτσι. Ποιος είναι μάρτυρας; Ο Άγιος Σεβαστιανός! Όταν ήρθε στη φωτογράφιση, του εξηγήσαμε τι είχαμε στο μυαλό μας -ποτέ δεν λέγαμε τι θα κάνουμε σε όσους επρόκειτο να φωτογραφίσουμε πριν έρθουν στο στούντιο, δε θα έρχονταν αλλιώς – και υπήρξε ένα μικρό μπέρψεμα δεδομένου ότι ο Άγιος Σεβαστιανός είναι χριστιανός. Ο Άλι είπε: “Είμαι μουσουλμάνος τώρα”. Οπότε μίλησα στο τηλέφωνο με τον Herbert Muhammad, τον γιο Elijah Muhammad, από το Έθνος του Ισλάμ. Του είπα ότι επρόκειτο για ένα εξώφυλλο του Esquire και ο Herbert Muhammad είπε: “Θα είναι καλή δημοσιότητα. Θα του πω ότι μπορεί να το κάνει”. Και ο Άλι το έκανε. Θα ήταν μια απλή φωτογράφιση, αν εξαιρέσεις ότι τα βέλη μας προκάλεσαν δυνατό πονοκέφαλο. Είχαμε εξασκηθεί με ένα μοντέλο νωρίτερα, αλλά όταν προσπαθήσαμε να κολλήσουμε τα βέλη με κόλλα στο σώμα του, ήταν τόσο βαριά που έγερναν προς τα κάτω. Οπότε βάλαμε μία μπάρα στο ταβάνι του στούντιο και κρεμάσαμε πετονιές για να συγκρατούν τα βέλη. Ήταν μεγάλος μπελάς, γιατί ο Άλι έπρεπε να στέκεται όρθιος για πολλή ώρα, μέχρι να στερεώσουμε τα βέλη στο σωστό ύψος. Παρ’ όλα αυτά δεν παραπονέθηκε. Ήταν μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις δημοσιων προσώπων που η φήμη του ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα. Ήταν αστείος. Ήταν χαλαρός. Δεν ήταν μαλάκας».
