«Αυτό που λέμε ότι το κράτος είναι ανοργάνωτο και το λέμε σαν φράση που δεν ξέρουμε και πολύ τι σημαίνει, στο λιμάνι της Μυτιλήνης παίρνει σάρκα και οστά.» Έτσι περιγράφει το κοινό αίσθημα από το λιμάνι της Μυτιλήνης ο Άγγελος Χριστοφιλόπουλος, φωτορεπόρτερ της FOSPHOTOS που βρέθηκε στο λιμάνι της Μυτιλήνης από την Παρασκευή το πρωί μέχρι το μεσημέρι της Δευτέρας, σε ένα νησί που καθημερινά καταφθάνει πιο πολύς κόσμος από αυτόν που φεύγει.
«Και το κράτος αντί να φέρει άλλους είκοσι υπαλλήλους στέλνει αστυνομικούς. Αν είχαν φέρει και άλλους είκοσι να καταγράφουν τότε η αστυνομία θα είχε έναν προληπτικό λόγο. Ο όγκος των προσφύγων είναι γύρω στις 20.000 άνθρωποι. Μέχρι χθες τα πλοία δεν έφευγαν γεμάτα γιατί δεν είχαν προλάβει να γίνουν οι καταγραφές. Κοιμούνται όλοι στους δρόμους σε όλη τη πόλη σε στενά, δρόμου, παραλίες, χύμα. Δεν υπάρχουν πουθενά χημικές τουαλέτες. Και μιλάμε πάντα για το λιμάνι. Στους καταυλισμούς του Καρά Τεπέ και του Μόρια δεν πήγα.»
Στην πρώτη του ανταπόκριση περιέγραψε πως οι άνθρωποι που περιμένουν να φύγουν όταν βλέπουν καράβι νομίζουν πως όλα πάνε στον Πειραιά και τρέχουν να μπουν με αποτέλεσμα να δημιουργούνται επεισόδια. Πολλοί βιάζονται γιατί έχουν αργήσει στο πρόγραμμα τους και έτσι η πίεση που ασκούν γιατί πρέπει να μπουν στο πλοίο δημιουργεί εντάσεις. Τι εννοούμε με το «πρόγραμμα». Την στιγμή που βρίσκονται στην Μυτιλήνη θα έπρεπε να βρίσκονται στην Ουγγαρία και επειδή πολλοί έχουν ήδη πληρώσει κάποιον να τους περιμένει, πιέζουν αφόρητα και προσπαθούν με χίλιους δυο τρόπους να μπουν στο καράβι. Και προσπαθούν με όσους τρόπους μπορείς να φανταστείς, κλέβοντας την ουρά, βγάζοντας φωτοτυπίες έγγραφα με μικρό αριθμό προτεραιότητας προφασιζόμενοι πως έχουν χάσει στην φωτογραφία.
Οι λιμενικοί δεν είναι εκπαιδευμένοι για να χειριστούν αυτή την κατάσταση. Δεν είναι κοινωνικοί λειτουργοί. Πολλοί από τους λιμενικούς έχουν σώσει κόσμο από τη θάλασσα, δηλαδή αρκετοί που έχουν σώσει κόσμο από τη θάλασσα τώρα τους χτυπάνε. Παίζει αυτό. Και μέσα στον πανικό τους χτυπάνε πολύ. Το λιμενικό και οι αστυνομικοί έχουν απέναντι τους ένα πλήθος ο οποίος και μεταξύ τους έχει διαμάχες και μπορεί να ξεφεύγει ο έλεγχος με μοιραία αποτελέσματα, οπότε πέφτει ξύλο. Ουσιαστικά το νησί έχει αφεθεί στη μοίρα του από την πολιτεία. Δεν είναι θέμα αστυνόμευσης είναι θέμα υπαλλήλων που πρέπει να κάνουν την ταυτοποίηση και την καταγραφή.
«Η κατάσταση μπορεί να ξεφύγει πολύ εύκολα. Σε αυτή τη φάση είναι πολύ εύκολο να υπάρξουν θύματα.»
Μετά τα Τουρκικά παράλια, το λιμάνι της Μυτιλήνης αποτελεί τον αμέσως προηγούμενο σταθμό πριν από το λιμάνι του Πειραιά στο ταξίδι των μεταναστών προς την κεντρική Ευρώπη. Ενώ στο λιμάνι της Μυτιλήνης οι ντόπιοι δεν φαίνεται να βοηθούν ιδιαίτερα την κατάσταση στο νησί υπάρχουν καταυλισμοί που γίνεται η απαραίτητη καταγραφή και εκεί ορισμένοι πάνε ρούχα και τρόφιμα. «Βέβαια, στους κατοίκους βγάζω το καπέλο με την υπομονή τους. Και αυτό που ακούγεται για την υπερτιμολόγηση δεν ισχύει, δεν είδα κάτι. Εν τω μεταξύ οι καφετέριες είναι γεμάτες απο Σύριους, που φορτίζουν τα κινητά τους. Σε σουβλατζίδικα και ψησταριές οι ουρές είναι δέκα μέτρα όλη μέρα. Υπάρχει εκμετάλλευση, είναι κάποιοι «έξυπνοι» που τους πάνε με αυτοκίνητα στο λιμάνι απο τις παραλίες και τους παίρνουν πενήντα ευρώ το κεφάλι. Ή παίρνουν τις μηχανές από τα φουσκωτά.»
Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις είναι «εξαιρετικά λίγες και ο ρόλος τους πολύ περιορισμένος. Επί δυο ώρες ήμουν στο ίδιο σημείο εξηγώντας στον κόσμο τι πρέπει να κάνουν και αν δεν το έκανα αυτό θα έπεφτε ξύλο. Και αυτό δεν είναι υπερβολή. Αυτό που έκανα εγώ θα έπρεπε να είναι πενήντα εθελοντές να το κάνουν, όλη μέρα. Για να μην υπάρχουν εντάσεις και βία. Οι άνθρωποι που βοηθάνε είναι λίγοι. Δεν φτάνουν. Το λένε και οι ίδιοι. Ίσως αυτό που σώζει την κατάσταση να είναι η σχετική αυτοοργάνωση από τους μετανάστες που κάνουν σειρές μόνοι τους και ανθρώπινες αλυσίδες για να διαφυλάξουν την ουρά από τους «πονηρούς». Οι περισσότεροι δεν μιλάνε αγγλικά. Είναι μοιρασμένα κάπως τα πράγματα, δεν είναι όλοι Σύριοι, είναι πάρα πολύς κόσμος από το Αφγανιστάν που αυτοί δεν ξέρουν λέξη αγγλικά. Και από τους Σύριους οι μισοί μιλάνε αγγλικά, σπαστά και αυτοί. Δεν υπάρχει κανείς που να ενημερώνει τους ανθρώπους τι να κάνουν και πως να το κάνουν. Όλοι όσοι εμπλέκονται σε αυτό το πράγμα συζητάνε για το πρόβλημα της καταγραφής. Λιμενικοί, πρόσφυγες, κάτοικοι.»
Μιλώντας στο ΒΗΜΑ FM 99,5 ο υπουργός αρμόδιος για την Μεταναστευτική Πολιτική, Γιάννης Μουζάλας, αναγνώρισε ότι η κατάσταση σήμερα στο νησί είναι «λίγο πριν την έκρηξη». «Αυτή τη στιγμή, δίνουμε το βάρος στη Μυτιλήνη, γιατί πραγματικά εκεί πέρα, είναι λίγο πριν την έκρηξη. Μέσα στο επόμενο πενθήμερο η κατάσταση στη Λέσβο θα έχει βελτιωθεί.» Ο υπηρεσιακός υπουργός επίσης ανέφερε πως τις επόμενες μέρες, θα λειτουργήσει δεύτερο λιμάνι, ώστε να μην κατεβαίνουν όλοι οι πρόσφυγες στη Μυτιλήνη, να πηγαίνουν και προς αλλού. «Στο Σίγρι που λειτουργούσε παλιά και ετοιμάζεται σε λίγες μέρες. Να μπορεί να δέσει καράβι και να πάρει πρόσφυγες. Δημιουργούνται χώροι πρώτης φιλοξενίας, στοιχειώδη πράγματα, ώστε οι καταγραφές να γίνονται πιο γρήγορα και να φεύγουν. Η Μυτιλήνη έχει τώρα 15.000 με 17.000 πρόσφυγες και αυτά είναι τα επίσημα στοιχεία από όλες τις υπηρεσίες, γνωστές και μη γνωστές. Θέλουμε να δημιουργήσουμε μια σταθερή βάση, όπου οτιδήποτε προστίθεται, να είμαστε σε θέση πια, ήρεμα, να το διώξουμε από το νησί και να είναι και οι κάτοικοι ήρεμοι και σίγουροι ότι δεν θα ξαναδημιουργηθεί αυτή η κατάσταση στο νησί», προσέθεσε.
Μόνο τον Ιούλιο 50.242 πρόσφυγες και μετανάστες έφθασαν στην Ελλάδα, πολλοί περισσότεροι από τους 43.500 που κατεύθασαν σε όλη τη διάρκεια του 2014 σύμφωνα με το με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες. Συνολικά το 2015 μέχρι στιγμής έχουν φτάσει στην Ελλάδα πάνω από 200.000 άτομα. Η Ελλάδα που έχει λάβει πολλά κονδύλια για να βελτιώσει τις δομές υποδοχής προσφύγων και μεταναστών, δεν έχει κατορθώσει ακόμα να δημιουργήσει τις κατάλληλες υποδομές σύμφωνα με ειδικούς απο το Κέντρο μελέτης των Ευρωπαϊκών πολιτικών.
Όπως αναφέρει η εφημερίδα «Καθημερινή» σε αίτημά της προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η Υπηρεσία Πρώτης Υποδοχής ζητεί έκτακτη χρηματοδότηση 9.573.000 ευρώ για ενίσχυση δομών της στα ανατολικά σύνορα της χώρας. Στη γραφειοκρατία έχει προσκρούσει και η δημιουργία τριών νέων χώρων υποδοχής προσφύγων σε Λέσβο, Λέρο και Κω. Συγκεκριμένα, το Κέντρο Πρώτης Υποδοχής στη Μόρια Λέσβου αν και είναι έτοιμο, καθυστερεί να τεθεί σε λειτουργία. Λόγω των capital controls ντόπιοι επιχειρηματίες που θα αναλάμβαναν υπηρεσίες τροφοδοσίας και καθαριότητας καθυστέρησαν να υπογράψουν τις συμβάσεις.
Λίγο πριν τις εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου το προσφυγικό στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου αναδεικνύεται σε κύριο πολιτικό ζήτημα εντός και εκτός συνόρων με την διαχείριση του από την πλευρά της πολιτείας να φαίνεται εξαιρετικά δύσκολη. Όπως λέει και ο Άγγελος Χριστοφιλόπουλος «Μιλάμε για μια κατάσταση που δεν λύνεται με την συμβολή των αλληλέγγυων και των φιλανθρωπικών οργανώσεων. Είναι αναγκαία η μέγιστη συμβολή του Ελληνικού κράτους.»
