«Όταν δεν έχεις τι να πεις, μίλα για τον καιρό» λένε οι Άγγλοι. Και δίκιο έχουν! Για τον κακό ή τον καλό μας τον καιρό που είναι κοινός για όλους, αλλά επηρεάζει διαφορετικά τις καθημερινές δραστηριότητες του καθενός, έχοντας τα γυρίσματά του! Μια ιστορία που διαρκεί εδώ και αιώνες και λογικά θα συνεχίσει να διαρκεί άλλο τόσο! Αυτός ήταν και ο λόγος που, εδώ και χιλιάδες χρόνια, δημιουργήθηκε η ανάγκη να μπορούμε να τον προβλέψουμε. Από την εποχή του Αριστοτέλη ακόμα, οι άνθρωποι άρχισαν να παρατηρούν τι συμβαίνει στον ουρανό. Εξάλλου στα «Μετεωρολογικά» του έλεγε «Εν αρχή ην η παρατήρηση» για τα πάντα γύρω μας. Πόσο μάλλον για τον καιρό. Ένα συννεφάκι στο βουνό ή ένα σμήνος πουλιών που πάνε βόρεια ή νότια ίσως να ήταν τα πρώτα σημάδια που έδωσαν την ώθηση στον άνθρωπο να μπορεί να τον προβλέπει, να μην είναι εκτεθειμένος στη μανία της φύσης και να ρυθμίζει ανάλογα τις καθημερινές του δραστηριότητες. Φτάνοντας στις μέρες μας, η επιστήμη κατάφερε κάτι παραπάνω, να επαληθεύει αυτές τις προβλέψεις με την βοήθεια δορυφόρων, ραντάρ και μαθηματικών μοντέλων και να μας ενημερώνει για τις καιρικές συνθήκες που θα επικρατούν, ακόμα και μετά από 4 μέρες. Όμως, πόσο εύκολο είναι να προβλέπεις τον καιρό και τι εργασίες απαιτεί; Για όλα αυτά και για πολλά άλλα, βρήκαμε απαντήσεις στο κατάλληλο Κέντρο Επιχειρήσεων.
Καλώς ήρθατε στην ΕΜΥ!
Μέχρι τον 16ο αιώνα που έγινε η ανακάλυψη του βαρόμετρου από τον Τορικέλι, που ήταν το πρώτο μετεωρολογικό όργανο, είχαμε μόνο καταγραφές ιστορικών στοιχείων από οργανωμένες πολιτείες. Οι Ισπανοί και οι Πορτογάλοι που είχαν ανεπτυγμένο πολιτισμό και θαλασσοπόρους, έχουν καταγεγραμμένα στοιχεία ακόμα και πριν χίλια χρόνια. Από τον 19ο- 20ο αιώνα και μετά είχαμε ραγδαία άνοδο της μετεωρολογίας γιατί τότε ξεκίνησε το πείραμα των ραδιοβολίσεων όπου αφήνουμε ελεύθερο στην ατμόσφαιρα ένα μπαλόνι με ήλιον που περιέχει ένα όργανο, το οποίο καταγράφει καιρικά φαινόμενα και στέλνει σήματα στη γη.
Στην Ελλάδα, το πρώτο μετεωρολογικό δίκτυο δημιουργήθηκε λίγο πριν το 1900 από τον Δημήτριο Αιγινήτη. Οι πρώτοι μετεωρολογικοί σταθμοί δεν διαφέρουν από τους σημερινούς. Πρόκειται για έναν λευκό κλωβό με γρίλιες. Υπάρχουν αρκετοί κλωβοί εγκατεστημένοι με βροχόμετρα σε ολόκληρη την χώρα. Εκεί, οι άνθρωποι της ΕΜΥ συλλέγουν το νερό και μετράνε τα χιλιοστά ύψους βροχής. Κάθε χιλιοστό μπορεί να είναι 1m3/1000 m2.Αυτό σημαίνει ότι τα 100 χιλιοστά αντιστοιχούν σε περίπου έναν τόνο νερού! Οι γρίλιες βοηθάνε στο να μετράται η πραγματική θερμοκρασία του αέρα μια και δεν μεταβάλλεται όταν περνάει μέσα τους. Το λευκό χρώμα, ανακλά όλη την άλλη μορφή θερμότητας και μετράει την πραγματική θερμοκρασία υπό σκιάν.
Οι γρίλιες του μετεωρολογικού σταθμού. Είναι περίπου ίδιος από το 1900.
Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην αισθητή και στην πραγματική θερμοκρασία. «Γι’ αυτό λέμε ότι τα νούμερα δεν λένε ποτέ την αλήθεια για καμιά χρονική περίοδο. Μπορεί να δεχτείς πιο εύκολα ένα 39άρι συνοδευόμενο από ένα μελτεμάκι το καλοκαίρι, ενώ μπορεί άλλες μέρες με 32 βαθμούς να κολλάμε ολόκληροι λόγω της υγρασίας που αλλάζει την αισθητή θερμοκρασία που επηρεάζει τις δραστηριότητες του ανθρώπου. Γι’ αυτό δεν πρέπει τα ΜΜΕ να κάνουν εύκολα λόγο για 40άρια. Οι ξένοι που δεν έχουν εξοικειωθεί με τον κάθε τόπο δεν ξέρουν τι κατάσταση επικρατεί εκεί ανάλογα με τις θερμοκρασίες του. Επομένως, μόλις ακούνε οι τουρίστες ότι έχουμε καύσωνα τρομάζουν και ακυρώνουν τις κρατήσεις τους. Τα δικά μας σαραντάρια με το μελτέμι δεν έχουν καμία σχέση με τους καύσωνες άλλων χωρών όπου μπορεί να λιώνουν με τριάντα βαθμούς» λέει στην Popaganda ο διευθυντής προγνώσεων της ΕΜΥ, Αντώνης Λάλος.
Ο διευθυντής προγνώσεων της ΕΜΥ, Αντώνης Λάλος.
Ως έναν βαθμό και σε τελείως τοπικό επίπεδο, ισχύουν και οι προβλέψεις με τα ουράνια σώματα, όπως το φεγγάρι και η θέση του, καθώς και με τα περίφημα μερομήνια που μπορεί κάποιες φορές να επαληθεύονται. Σήμερα ξέρουμε ότι αν, παραδείγματος χάριν, δούμε στον ουρανό τέσσερα συννεφάκια το ένα πιο μικρό από το άλλο, σαν τους αδερφούς Ντάλτον, ό,τι και να λέει η ΕΜΥ, θα έχουμε μελτεμάκι εφτά μποφόρ. Αυτή η σοφία όμως πέρασε από γενιά σε γενιά, επάνω στην πράξη και μετά από χρόνια. Τα σύννεφα χωρίζονται σε διάφορες ομάδες με ξεχωριστή σημασία για τον καιρό. Τα ψηλά σύννεφα (Cumulus, Cumulonibus) έχουν πολύ νερό να δώσουν. Ξεκινάνε από χαμηλά και όσο αναπτύσσονται γίνονται σύννεφα καταιγίδας, σχηματίζοντας συνήθως έναν άκμονα μπροστά τους. «Μπορεί να εκτείνονται σε απόσταση χιλίων χιλιομέτρων με αποτέλεσμα αλλού να είναι στεγνά, αλλού να έχει χαλάζι και αλλού να χιονίζει. Από την άλλη, τα Cirrus είναι σύννεφα καλοκαιρίας», μας ενημερώνουν οι επιστήμονες της ΕΜΥ.
Την ένταση του ανέμου στην ανοιχτή θάλασσα την μετράνε με τα δελτία θαλασσών υπολογίζοντάς την σε κόμβους ή σε χλμ/ώρα. Έτσι βγαίνει το πιθανό ύψος κύματος το οποίο μετράται από το σημείο που «σκάβει» το κύμα μέχρι την κορυφή του. Αυτό σημαίνει ότι όταν ακούμε για ένα μέτρο κύμα, ουσιαστικά μιλάμε για μισό μέτρο από την επιφάνεια της θάλασσας. Συνήθως, πάνω από τα εννέα μποφόρ δίνονται απαγορευτικά από το λιμεναρχείο-και όχι από την ΕΜΥ- για λόγους ασφαλείας του επιβατηγού κοινού. Παρόλα αυτά, υπάρχουν διαφόρων ειδών απαγορευτικά που βγαίνουν από τα λιμεναρχεία, ανάλογα με τον τύπο του σκάφους, σύμφωνα πάντα με τις δυνατότητες που ορίζει ο κατασκευαστής. Έτσι λοιπόν, κάποια μπορεί να σταματάνε στα έξι, κάποια στα επτά, κάποια στα οκτώ κλπ. Από τα δέκα μποφόρ και πάνω σταματάνε και τα εμπορικά για να μην υπάρξει μόλυνση της θάλασσας από διάφορα υλικά. Παρόλα αυτά, η ΕΜΥ εκδίδει ειδικά δελτία για τις λεγόμενες παράκτιες διαδρομές που θεωρούνται προφυλαγμένες, ανεξάρτητα από τα απαγορευτικά. Αυτό γίνεται για ενημέρωση του λιμεναρχείου ώστε να επιτρέψει απόπλου σε αυτές τις διαδρομές. Ένα κλασικό παράδειγμα είναι ο Σαρωνικός όπου μπορεί να κυκλοφορούν όλα κανονικά, ενώ στα πελάγη να έχει ισχυρούς βοριάδες!
Η ΕΜΥ δεν έχει υπ’ ευθύνη της μόνο το Αιγαίο. Ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός της έχει αναθέσει την Περιοχή 3 (Metarea 3) που ξεκινάει από την Αδριατική και καλύπτει όλο το κομμάτι μέχρι τις ακτές της Τουρκίας, της Κύπρου και τον Εύξεινο Πόντο. Πρόκειται για θαλάσσια περιοχή που βρέχει πάνω από 15 χώρες. Για τα πιο δυτικά κομμάτια της Μεσογείου και για κάποια του Ατλαντικού, την ευθύνη την έχουν οι Γάλλοι. «Αυτήν η ευθύνη είναι σοβαρή και για εθνικούς λόγους. Οι Τούρκοι έχουν λυσσάξει να πάρουν κομμάτια αυτής της διαδρομής, αλλά δεν μπορούν. Φαντάσου τι θα σήμαινε για εκείνους να έβγαζαν δελτίο για το Αιγαίο. Θα μπορούσαν να αλλάξουν ονομασίες στους χάρτες ή να μεταφέρουν λίγο τα θαλάσσια όρια. Δεν είμαστε εθνικιστές. Απλά, πρέπει να ακολουθούμε τις διεθνείς συμβάσεις. Η Τουρκία μπορεί να βγάζει δικές της παράκτιες προγνώσεις, μόνο για δική της χρήση», λέει ο Αντώνης Λάλος.
Στην επόμενη σελίδα: Γιατί ακινητοποιείται η Αθήνα με λίγα χιλιοστά χιόνι;
