Ανοίγεις την πόρτα και βγαίνεις στο δημόσιο χώρο, τοποθετείσαι ενσώματα ανάμεσα σε άλλες γυναίκες και θηλυκότητες κι άτομα που στέκονται αλληλέγγυα στις φεμινιστικές διεκδικήσεις. Το προσωπικό ήταν ανέκαθεν πολιτικό και οι συλλογικές κινητοποιήσεις που καθιερωμένα εδώ και χρόνια ξεκινούν από το μεσημέρι της 8ης Μάρτη στην καρδιά της Αθήνας και λήγουν αργά το βράδυ, μετά από χορούς, τραγούδια και συνθήματα, φέρνουν σε πρώτο πλάνο την δύναμη του να είσαι εκεί, μαζί με άλλες γυναίκες με τις οποίες μοιράζεστε το ίδιο βίωμα. Με άλλους ανθρώπους που πιστεύουν στην ένωση και στις συμμαχίες, που βαδίζουν μαζί ενάντια στην πατριαρχική βία κι εξουσία.
Παρακολουθώντας κανείς το φεμινιστικό κίνημα στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, διακρίνει μια σταδιακή μεταμόρφωση. Αν ήταν ζωγραφιά, σίγουρα θα έλεγες ότι ο φεμινιστής ζωγράφος πρόσθεσε πολύ περισσότερες τέμπερες στην παλέτα του, λείανε τις γραμμές στον καμβά του, τις έκανε πιο έντονες και το έργο του σιγά-σιγά απέκτησε μεγαλύτερες διαστάσεις. Τα συνθήματα παλαιότερων δεκαετιών έχουν δώσει τα σκήπτρα στα πολυπρόσωπα και πολύ δημιουργικά τραγούδια της Ανοιχτής Ορχήστρας και των Οιστρογόνων, τα οποία συνοδεύονταν από πολύ χορό. Γιατί αν δεν μπορώ να χορέψω, δεν είναι η επανάστασή μου, όπως είχε πει η Emma Goldman.
Η πιο συγκινητική στιγμή της χθεσινής φεμινιστικής πορείας ήταν όταν το ισπανικό “Canción sin miedo” της Vivir Quintana, στην ελληνική του απόδοση, έκανε πράξη αυτό που λένε οι στίχοι του: «μας φύτεψαν φόβο, μα φύτρωσαν φτερά»:
Δικαίωμα δεν έχεις στο σώμα μου επάνω
Δεν σου πέφτει λόγος που πάω και τι κάνω
Δεν είναι αγάπη ο πόνος κι η βία
Όλες απαντάμε, αν αγγίξεις μία
Κι αν δεν το κατάλαβες, τούτοι οι στίχοι
Φωνάζουν πως βρίσκομαι εδώ από τύχη
Με οργή τραγουδάω, ακούστε με όλοι
Στο σπίτι αν δεν έρθω, κάψτε την πόλη
Με λένε Ανίσα, Καρολάιν και Ελένη
Με σκότωσε το σύστημα που τους ξεπλένει
Είμαι η Τζεβριέ, η Ζάκι, η Μαρία
Νεκταρία, Ανθή, Ζωή, Αδαμαντία
Στο όνομά μου γράψτε νέα ιστορία.
Οι παραπάνω στίχοι από το κομμάτι που διασκεύασε η Ανοιχτή Ορχήστρα για την 8η Μάρτη ύψωσαν ψηλά τις γροθιές εκατοντάδων ατόμων που τραγουδούσαν στη μνήμη των γυναικών και των θηλυκοτήτων που δολοφονήθηκαν από το χέρι της πατριαρχίας. Από αυτούς που έχουν τα κλειδιά του σπιτιού μας. Από αυτούς που με ευκολία δικαιολογούν βιαστές και γυναικοκτόνους.
«Φέτος κλείνουμε 165 χρόνια από την 8η Μάρτη του 1857, μέρα ορόσημο των γυναικείων αγώνων. Από τα αιτήματα για ίση αμοιβή και 10 ώρες εργασίας των κλωστοϋφαντουργών της Νέας Υόρκης, των σοσιαλιστριών της Πετρούπολης για ψωμί και ειρήνη, των Ισπανίδων αγωνιστριών για πάλη ενάντια στο φασισμό μέχρι τις σημερινές φεμινιστικές απεργίες των εκατομμυρίων γυναικών στην Ισπανία, στη Χιλή και αλλού οι γυναίκες συνεχίζουν το δρόμο του αγώνα για το δικαίωμα στην ισότητα, στην επιβίωση, στην ίδια τη ζωή», αναφέρει η φεμινιστική συνέλευση «8 Μάρτη» καυτηριάζοντας τον θεσμικό σεξισμό, τη βία και τη φτώχεια που κρύβουν οι σημερινές κοινωνίες για τις γυναίκες.
«Από την Πολωνία μέχρι την Αργεντινή για το δικαίωμα στη νόμιμη άμβλωση, από τις ΗΠΑ μέχρι την Ελλάδα με το #MeToo επώνυμων και ανώνυμων γυναικών, συνδικάτων και εργαζομένων ενάντια στις σεξιστικές επιθέσεις στους χώρους εργασίας, από τη Γαλλία μέχρι το Μεξικό, ενάντια στις γυναικοκτονίες, οι φεμινίστριες συναντιούνται με τις γυναίκες στις υπηρεσίες της φροντίδας για να διεκδικήσουν την ενίσχυση του κράτους για την κοινωνική αναπαραγωγή και μέτρα προστασίας».
Οι Ουκρανές γυναίκες έδωσαν κι εκείνες το παρών. «Ο πόνος μας είναι μεγάλος» δήλωσε η Χάνα Ολάνιτς, εκπροσωπώντας την οργάνωση “Ukrainian Women in Greece”, στη μεσημεριανή πορεία κρατώντας κίτρινα γαρίφαλα, προκαλώντας συγκίνηση και ένα τεράστιο χειροκρότημα στο πλήθος που την είχε αγκαλιάσει. «Ο δικός μας πόλεμος είναι ο αντιπατριαρχικός», έγραφε ένα πανό και το τρανσφεμινιστικό μπλοκ δήλωνε εμφατικά «ενάντια στα σύνορα».
Η διαθεματικότητα του εγχώριου φεμινιστικού κινήματος ξεκινούσε από το συμπεριληπτικό “Support all your sisters, not just your cis-ters”, συνέχιζε με γυναίκες μετανάστριες, προσφύγισσες από το camp της Ριτσώνας και αλλού, από το Κονγκό και άλλες αφρικανικές κοινότητες, από το Αφγανιστάν και έφτανε μέχρι τα προτάγματα του οικοφεμινισμού.
Πέρα από τα ήδη οικεία συνθήματα «ακόμα και αν φορέσω τη φούστα μου καπέλο, όταν λέω όχι σημαίνει ότι δεν θέλω», «Η πατριαρχία βιάζει και σκοτώνει, στο δρόμο, στη δουλειά, ποτέ καμία μόνη», «τι κάνω με το σώμα μου δεν αφορά κανέναν», «ίση αμοιβή για ίση εργασία», το κεντρικό πανό ζητούσε την «Επανασύσταση γενικής γραμματείας ισότητας».
Η θέση της γυναίκας είναι στον αγώνα, γιατί «όταν σταματάμε, σταματάει ο κόσμος». Μέχρι να πάρουμε πίσω τις μέρες και τις νύχτες μας, τους δρόμους και τα σπίτια μας, μέχρι να περπατάμε ελεύθερες και να ζούμε σε έναν κόσμο δίκαιο. Σε έναν κόσμο ειρηνικό.
