Από τις πρώτες κιόλας μέρες που διαδέχτηκαν τη σιδηροδρομική τραγωδία στα Τέμπη, η οποία οδήγησε στον θάνατο 57 ανθρώπους, κυρίως φοιτητές, και άφησε πίσω άλλους ανθρώπους να θρηνούν τους συγγενείς που έχασαν και να παλεύουν αδιάκοπα για δικαίωση, οι έρευνες καταλήγουν σε ένα κοινό συμπέρασμα: Το δυστύχημα θα μπορούσε να αποφευχθεί, αν λειτουργούσαν έστω κάποια από τα επίμαχα συστήματα, όπως η φωτοσήμανση.
Σε αυτή τη διαπίστωση συμπυκνώθηκε ο εγκληματικός χαρακτήρας αυτής της τραγωδίας, που, μαζί με τους επιζώντες, τους τραυματίες και τους συγγενείς των αδικοχαμένων, αμαύρωσε τη συλλογική μας μνήμη, κατακλύζοντάς μας με οργή για όσα το κράτος δεν φρόντισε να κάνει για την ασφάλεια των πολιτών του, αλλά και για τις ακόλουθες προσπάθειες συγκάλυψης.
Οι τραγικές φιγούρες των συγγενών των θυμάτων, που, παρά τον πόνο τους δεν σταματούν να αγωνίζονται, υπάρχουν για να μας θυμίζουν πως οφείλουμε να μην ξεχάσουμε, να μην σταματήσουμε να μιλάμε, να γράφουμε και να διεκδικούμε. Αύριο, συμπληρώνονται 365 μέρες από το έγκλημα στα Τέμπη, και σήμερα παραδίδεται στις ανακριτικές Αρχές το τελικό πόρισμα των πραγματογνωμόνων, που διερεύνησαν τις συνθήκες υπό τις οποίες συνέβη το δυστύχημα, καθώς και όσα ακολούθησαν τους επόμενους μήνες.
Αν και το περιεχόμενο του τελικού πορίσματος δεν είναι ακόμη γνωστό, σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν χθες οι πραγματογνώμονες στην ΕΣΗΕΑ, παρουσίασαν τα πολύ βασικά συμπεράσματα στα οποία κατέληξαν. Εκεί, βρέθηκαν και οι συγγενείς των θυμάτων που διοργάνωσαν την εκδήλωση, για να γνωστοποιήσουν όλα τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί από την Επιτροπή Διερεύνησης Ανεξάρτητων Πραγματογνωμόνων Οικογενειών.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε λίγο μετά τη χθεσινή παρέμβαση της εισαγγελέως του Αρείου Πάγου, Γεωργίας Αδειλίνη, η οποία ζήτησε τη διερεύνηση των καταγγελιών θυμάτων, συγγενών τους και ΜΜΕ για συγκάλυψη των πραγματικών ευθυνών στο πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα.
Μεταξύ άλλων, κομβικών ευρημάτων για τον τρόπο που λειτουργούσε – και εξακολουθεί να λειτουργεί – ο σιδηρόδρομος, η Ε.Δ.Α.Π.Ο ανέδειξε ότι το δυστύχημα δεν θα είχε συμβεί, στην περίπτωση που λειτουργούσε η φωτοσήμανση, διευκρινίζοντας πως ουδεμία περίπτωση υπήρχε οι τέσσερις μηχανοδηγοί να έβλεπαν ότι το φανάρι από πράσινο γίνεται κόκκινο, να το αγνοούσαν και να άφηναν το τρένο να περάσει. Αντίστοιχα, παρουσίασαν πως δεν λειτουργούσε το ΕTCS, το αυτόματο σύστημα που θα πατήσει αυτόματα φρένο στους οδηγούς για να τους φρενάρει ακόμα και αν δεν δουν το φανάρι.
Αναλυτικότερα, οι πραγματογνώμονες συμπέραναν ότι, αρκούσε και μόνο η Φωτοσήμανση για να είχε αποφευχθεί η σύγκρουση, η σωρεία ανθρώπινων λαθών και παραλείψεων βρήκε πρόσφορο έδαφος σε ένα περιβάλλον συνολικής περιφρόνησης κανονισμών και διαδικασιών, η σταδιακή κατάρρευση συστημάτων και διαδικασιών δεν οδήγησε σε καμία λήψη μέτρων (μείωση ταχυτήτων, αραίωση των δρομολογίων, επιπλέον προσωπικό, επιπλέον έλεγχοι), αλλά και ότι η συνολική έλλειψη κουλτούρας ασφαλείας στον Σιδηρόδρομο δεν επιτρέπει ακόμα και σήμερα, έναν χρόνο μετά, την ουσιαστική αξιοποίηση των συμπερασμάτων από το συγκεκριμένο ατύχημα προκειμένου να αποφευχθεί το επόμενο.
Έως τώρα, κανονισμοί ραδιοτηλεφωνίας δεν τηρούνται, δεν έχει γίνει επικαιροποίηση του απαρχαιωμένου ΓΚΚ και των λοιπών κανονισμών λειτουργίας, δεν υπάρχουν Ελάχιστες Απαιτήσεις Λειτουργίας με σαφή κλιμάκωση λήψης επιπρόσθετων μέτρων, δεν λαμβάνονται μέτρα (π.χ. Βραδυπορίες) σε άμεση αντίδραση σε υποβάθμιση τεχνικών προδιαγραφών λόγω βλάβης, δεν υπάρχει καμία διαδικασία πραγματικού ελέγχου της εφαρμογής του ΓΚΚ και καμία αξιολόγηση της επίδοσης του προσωπικού σε κρίσιμες θέσεις για την ασφάλεια.
Στη συνέχεια, Η ΕΔΑΠΟ παρουσίασε το χρονολόγιο των ερευνών, στο οποίο αποτυπώνεται η απουσία διερεύνησης των στοιχείων του δυστυχήματος από τις αρχές. Χαρακτηριστικά, στις 31 Μαΐου οι έρευνες της ΕΔΑΠΟ εντόπισαν ανθρώπινα υπολείμματα και μόλις στις 21 Δεκεμβρίου ολοκληρώθηκαν οι έρευνες για ίχνη DNA.
Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε ο κ. Κώστας Λακαφώσης, Μηχανολόγος-Αεροναυπηγός Μηχανικός, από την πρώτη κιόλας ημέρα του σιδηροδρομικού δυστυχήματος οι γερανοί ξεκίνησαν να σηκώνουν τα βαγόνια. Συγκεκριμένα, έγινε μετακίνηση του καμένου βαγονιού Β2, μετακίνηση κομματιών Η/Μ της αμαξοστοιχίας IC 62 και κομματιών του Α1, ενώ την δεύτερη ημέρα σήκωσαν το βαγόνι του κυλικείου το οποίο ήταν καμένο και διαλυμένο, κι όλη την ημέρα πραγματοποιήθηκαν έρευνες στον χώρο, προσπαθώντας να βρουν οποιοδήποτε στοιχείο.
Ο ίδιος τόνισε πως, «Την τρίτη ημέρα, την Παρασκευή 3 Μαρτίου, είχαν τελειώσει όλα. Από το πρωί γίνονταν χωματουργικές εργασίες στο επίκεντρο της φωτιάς. Μπουλντόζες άρχισαν να στρώνουν το χώμα στο σημείο μηδέν, στο επίκεντρο της φωτιάς. Δεν υπήρχε κανένας λόγος να γίνει αυτό, γιατί ο γερανός θα μπορούσε να πατήσει στο σημείο και από την έξω πλευρά. Άρα την ίδια ημέρα, ο κρατικός μηχανισμός, είχε αποφασίσει πως “ό,τι ψάξαμε, ψάξαμε, τα μαζεύουμε και φεύγουμε”. Το Σάββατο, άρχισαν να απομακρύνονται τα χώματα και τα μπάζα με φορτηγά για να μεταφερθούν κάπου αλλού. Την Κυριακή απομακρύνθηκαν τα βαγόνια 5, 6 και 7. Την Δευτέρα, ολοκληρώθηκαν οι εργασίες για την αποκατάσταση της γραμμής. Συνολικά έξι ημέρες μετά, ολοκληρώθηκε η διαμόρφωση του χώρου και πλέον δεν υπήρχε τίποτα».
Ο κ. Λακαφώσης διευκρίνισε επίσης πως υπήρχαν ιδιώτες με πολιτικά ρούχα στο σημείο της τραγωδίας, υπάλληλοι της εταιρείας με γερανούς, καθώς και εθελοντές που συνέδραμαν. «Δεν υπάρχει περίμετρος ελέγχου. Έχουμε στον χώρο υπαλλήλους του ΟΣΕ και της Hellenic Train. Οι δύο εταιρείες που ελέγχονται ως κατηγορούμενοι, είχαν από την πρώτη στιγμή πλήρη πρόσβαση στο σημείο, χωρίς να αφήνω να εννοηθεί τίποτα παραπάνω. Υποτίθεται πως όποιος έμπαινε στον χώρο, θα έπρεπε να υπογράψει μπαίνοντας και βγαίνοντας. Αυτό δείχνει το πόσο σοβαρά χειρίστηκε το γεγονός ο κρατικός μηχανισμός. Είναι σαν να έχει γίνει φόνος σε ένα σπίτι, και να έχει πρόσβαση όλη η γειτονιά, και ίσως και ο δολοφόνος».
Οι ημερομηνίες των εργασιών:
Κατά την διάρκεια της παρέμβασής του, ο κ. Λακαφώσης υπογράμμισε πως το ένα σκέλος των ερευνών είναι οι χημικές ουσίες και η συζήτηση για την φωτιά, ενώ το δεύτερο, και πιο σημαντικό κατά τον ίδιο, είναι ο σεβασμός στους νεκρούς, στους ανθρώπους που χάθηκαν και ακόμη δεν έχει επέλθει δικαίωση. Όπως ανέφερε, «Στις 3 Μαρτίου, ο κρατικός μηχανισμός αποφασίζει πως ολοκληρώνεται η έρευνα για τα θύματα, ενώ είχαμε ακόμη μία αγνοούμενη, αλλά κάποιος αποφάσισε “τέλος οι έρευνες και τα μαζεύουμε”. Στις 29 Μαρτίου, έγινε η πρώτη δειγματοληψία. Αυτό, θα έπρεπε να είχε γίνει από την πρώτη ή δεύτερη ημέρα του δυστυχήματος.
Η πιο σημαντική ημερομηνία για εμάς, είναι στις 31 Μαΐου, το οποίο από αφέλεια δεν το είχαμε αναφέρει νωρίτερα, καθώς εμπιστεύτηκα τον κρατικό μηχανισμό, τους θεσμούς και τις διαδικασίες, παραπάνω από ότι θα έπρεπε. Τότε λοιπόν, με τον συνάδελφό μου τον κ. Πυργολιώτη, ζητήσαμε άδεια από τον εφέτη ανακριτή για να πάμε στο Κουλούρι της Λάρισας, στο σημείο φύλαξης. Εκεί, βρεθήκαμε οι δυο μας και ένας ακόμη αστυνομικός που μας επέβλεπε και πήγαμε στο βαγόνι του κυλικείου, σε ότι είχε μείνει, που είναι ένα κομμάτι 6 μέτρων γεμάτο με αποκαΐδια. Εμείς ψάχναμε να βρούμε ίχνη τεχνικής φύσεως. Βρήκαμε μια μάζα λιωμένου αλουμινίου, την οποία την βγάλαμε για να καταλάβουμε σε πόση θερμοκρασία έφτασε το βαγόνι του κυλικείου. Κάτω από το κομμάτι αλουμινίου βρήκαμε ένα ανθρώπινο υπόλειμμα που θα έπρεπε να το βρει κάποιος άλλος πολύ νωρίτερα από εμάς, και πολύ κακώς το βρίσκουμε εμείς».
Όπως πρόσθεσε, στη συνέχεια ενημέρωσαν με απόλυτη μυστικότητα την ανάκριση και τις αρχές, οι οποίες ήρθαν αργότερα εντός της ημέρας και το παρέλαβαν. «Θεωρήσαμε ότι κάποιος θα πάει να ψάξει περαιτέρω. Δεν πήγε κανείς. Εδώ πέφτουμε σε ένα μικρό κενό, δεν ξέρουμε ποιος θα έπρεπε να πάει. Δεν ξέρω ποιος είναι ο αρμόδιος. Ίσως το υπουργείο Πολιτικής Προστασίας; Εκτιμώ ότι κανένας δεν αποφάσισε να το ψάξει περισσότερο για να μην φανεί ότι καθυστέρησε την προηγούμενη φορά. Πέρασε όλο το καλοκαίρι και συνειδητοποιήσαμε πως δεν έχει γίνει τίποτα. Προσπαθήσαμε να βρούμε αφορμές για να ξαναπάμε στο Κουλούρι της Λάρισας. Μας βρήκε ο Daniel και χάθηκε πολύς χρόνος. Ήταν πολύ βαρύ να σκεφτόμαστε ότι αν πλημμυρίσει ο χώρος μετά θα χαθούν όλα».
Αρκετούς μήνες αργότερα, στις 15-16 Νοεμβρίου, κατάφεραν να πάνε ξανά στο Κουλούρι της Λάρισας για να συνεχίσουν τις έρευνές τους, για κάτι που θα έπρεπε να είχε γίνει την 1η-2η ημέρα. Ο κ. Λακαφώσης περιέγραψε πως, «Βρεθήκαμε στο σημείο παρουσία του ιατροδικαστή Λάρισας, και έχοντας την χαρτογράφηση όπως την έχουμε κάνει, με πολύ μεγάλη ακρίβεια. Δηλαδή, το τι γινόταν πού, σε ποιο σημείο του τρένου, και σε κάθε βαγόνι, παίρνοντας το σημείο που καθόταν η αγνοούμενη Εριέττα, λέγαμε “εδώ ψάχνουμε”. Τότε, βρήκε ο αρμόδιος φορέας ευρήματα. Παράλληλα, σε ένα δεύτερο σημείο του καμένου βαγονιού Β2, όπου γνωρίζουμε ότι έχουν χάσει την ζωή τους κάποιοι άνθρωποι, που δεν ήταν γραμμένοι στα εισιτήρια και έπρεπε κάπως να ταυτοποιηθούν, όντως βρέθηκαν προσωπικά αντικείμενα και ανθρώπινα υπολείμματα και στο δεύτερο μέρος που υποδείξαμε.
Μετά τις 15-16 Νοεμβρίου, το ειδικό συνεργείο με τα σκυλιά έμεινε στο χώρο και επιβεβαίωσε πως δεν υπάρχει κάτι άλλο, για να ησυχάσουν πλέον οι οικογένειες. Τουλάχιστον έληξε οριστικά η έρευνα τέλη Δεκεμβρίου, και μπορούσαμε να πούμε στις οικογένειες ότι έστω και αργά, ότι μπορούσε να γίνει, έγινε. Δεν ξέρουμε τόσους μήνες μετά εάν κάτι άλλο μας ξέφυγε, τώρα δεν μπορούμε να πούμε κάτι για αυτό. Όλα αυτά, έπρεπε να έχουν βρεθεί νωρίτερα», κατέληξε.
Στη συνέχεια της εκδήλωσης, τον λόγο πήραν οι συγγενείς των θυμάτων. Ανάμεσα σε όσα ειπώθηκαν, ο κ. Αντώνης Ψαρόπουλος, πατέρας της 20χρονης Μάρθης που έχασε τη ζωή της στα Τέμπη, σχολίασε την πλήρη απουσία ασφάλειας στον σιδηρόδρομο. «Από τα στοιχεία που έχουν συλλεγεί με πολύ κόπο, χρόνο και δυσκολία, γίνεται σαφές ότι κανένα από τα συστήματα ασφαλούς κυκλοφορίας δεν λειτουργούσε στο τμήμα σιδηροδρομικού δικτύου Λάρισας – Νέοι Πόροι. Επιπλέον, δεν λειτουργούσε σωστά ούτε ο ανθρώπινος παράγοντας. Ο μεν σταθμάρχης διότι δεν ήταν επαρκής, αφού επιλέχτηκε με αδιαφανείς διαδικασίες, δηλαδή ρουσφέτι, και ήταν ελάχιστα εκπαιδευμένος και άρα επικίνδυνος για μια θέση ευθύνης όπως αυτή του σταθμάρχη τρένων.
Ο δε μηχανοδηγός ήταν επίσης ανεπαρκής (της επιβατικής αμαξοστοιχίας) διότι είχε θέματα υγείας τέτοια που δεν έπρεπε να οδηγεί τρένα. Είχε λάβει αρκετές μακροχρόνιες άδειες την τελευταία τριετία, είτε ιατρικές είτε άλλης μορφής. Πάντως, επί του αποτελέσματος, η ανεπάρκειά του προκύπτει και από την αδιανόητη κατ’ εμέ και κατά πολλούς συγγενείς των θυμάτων συνέχιση της καθόδου και όχι ανόδου επί 13 τουλάχιστον λεπτά, κάτι που οδήγησε στο θάνατο τους ανθρώπους και τον ίδιο. Δεν δικαιολογείται η στάση του και δεν προκύπτει κανένα στοιχείο αντίδρασής του από την δικογραφία», είπε.
