Αντιμετώπιζαν τα McDonalds, τον Γολιάθ των φαστ φουντ, στα δικαστήρια. Τους είχαν μηνύσει για δυσφήμιση. Το έγκλημά τους; Είχαν μοιράσει φυλλάδια στο Λονδίνο στα οποία κατηγορούσαν μεταξύ άλλων τη γνωστή αλυσίδα για χαμηλούς μισθούς, κακομεταχείριση ζώων που εμπεριέχονταν στα προϊόντα της και καταστροφή του περιβάλλοντος. Ήταν τέλη της δεκαετίας του ’80, και οι νεαροί ακτιβιστές Έλεν Στιλ και ο Ντέιβιντ Μόρις δεν είχαν πού την κεφαλή κλίναι, αφού τους είχαν αρνηθεί και την πρόσβαση σε δημόσιο συνήγορο. Τότε, σαν από μηχανής θεοί, εμφανίστηκαν δικηγόροι για να τους υπερασπιστούν αφιλοκερδώς. Μεταξύ τους, ο γιος ενός κατασκευαστή εργαλείων και μιας νοσοκόμας, το πρώτο παιδί της εξαμελούς οικογένειας που είχε κατάφερε να σπουδάσει και μόλις ξεκινούσε την καριέρα του στη δικηγορία. Ο νεαρός δικηγόρος δεν ήταν άλλος από τον νεοεκλεγέντα πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Κιρ Στάρμερ.
Ο Στάρμερ τότε θα έδινε περαιτέρω διαπιστευτήρια ιδεαλισμού, εστιάζοντας έπειτα σε υποθέσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Υπερασπιζόταν για χρόνια ανθρώπους καταδικασμένους σε θάνατο σε χώρες της Καραϊβικής. Μάλιστα την περίοδο 2002-2008 ήταν μέλος της συμβουλευτικής ομάδας του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών σε θέματα σχετικά με τη θανατική ποινή.
Ο «σπόρος» είχε πέσει από την οικογένεια. Οι γονείς του Στάρμερ ήταν τόσο ενθουσιώδεις υποστηρικτές των Εργατικών, που τον ονόμασαν Κιρ από τον πρώτο κοινοβουλευτικό ηγέτη του Εργατικού Κόμματος Κιρ Χάρντι. Ο Κιρ μεγάλωσε στο Σάρεϊ, πήρε πτυχίο από τη Νομική του Πανεπιστημίου του Λιντς το 1985 και δεύτερο πτυχίο στο Αστικό Δίκαιο από την Οξφόρδη.
Στα νεανικά του βήματα, βρέθηκε πολύ αριστερότερα της βρετανικής Αριστεράς. Έστησε μαζί με μερικούς ακόμα το περιοδικό Socialist Alernatives, βρετανικό παρακλάδι της Διεθνούς Επαναστατικής Μαρξιστικής Τάσης, μιας πρώην τροτσκιστικής ομάδας του Μιχάλη Ράπτη (γνωστού ως Μισέλ Πάμπλο) με έδρα το Παρίσι.
Κι αν έγραφε φλογερά κείμενα εκεί ο Στάρμερ. «Το Κογκρέσο των Συνδικάτων (TUC) και η ηγεσία των Εργατικών έμειναν απλώς στα λόγια, στην καλύτερη, για τους τυπογράφους που αγωνίζονται υπέρ των βασικών αρχών των συνδικάτων και του εργατικού κινήματος», έγραφε το 1986, επί Θάτσερ, για την απεργία των τυπογράφων εναντίον του Μέρντοχ. Εν ολίγοις, ο Στάρμερ κατέκρινε τους Εργατικούς για έλλειψη ριζοσπαστισμού, αλλά και για στροφή στην οικονομία της αγοράς.
Έχει υποστηριχτεί ωστόσο ότι η κίνηση που αντιπροσώπευε το «Socialist Alternatives» δεν ήταν ουσιαστικά τροτσκιστική, αλλά είχε κυρίως ως προτάγματα την οικολογία, τον φεμινισμό και την αυτοδιαχείριση.
Ο κύριος «50 Αποχρώσεις του Μπεζ»
«Δεν τον είχατε ξανακούσει; Μην ανησυχείτε, ούτε κι εμείς», έλεγε, υποδυόμενος τον δημοσιογράφο, ο Άγγλος κωμικός Τομ Γουόκερ για τον νεοεκλεγέντα πρωθυπουργό Στάρμερ, σε βίντεο των New York Times. «Αν ήταν λαχανικό, θα ήταν πατάτα. Αλλά ο γιατρός συνέστησε ακριβώς αυτό, το λίγο βαρετό κι ανιαρό, αν δηλαδή βρείτε γιατρό στο ΗΒ που δεν απεργεί για δίκαιο και αξιοπρεπή μισθό».
Πώς γίνεται ένας άνθρωπος τόσο φλογερός στα νιάτα του σαν τον Στάρμερ να καταλήγει σήμερα να χαρακτηρίζεται «βαρετός σαν πατάτα» ή ο κύριος «50 Αποχρώσεις του Μπεζ»;
Είναι ο Στάρμερ ένα «μυστήριο, τυλιγμένο σε ένα αίνιγμα, τυλιγμένο σε κάτι λογικό και μπεζ» όπως τον χαρακτήρισε ο Guardian;
Ή μήπως είναι τελικά άνθρωπος με μια «αδίστακτη προσέγγιση στην πολιτική», όπως έγραφε η Washington Post;
Πού είσαι νιότη πού ’λεγες πως θα γινόμουν άλλος
Δεν εντρυφήσαμε στις θέσεις των Εργατικών την εποχή της απεργίας των τυπογράφων, ωστόσο το Μανιφέστο του Εργατικού Κόμματος που ψηφίστηκε υπό την προεδρία Στάρμερ δεν στηρίχτηκε από το συνδικάτο Unite -βασικό υποστηρικτή του κόμματος- καθώς το Unite ισχυρίστηκε ότι αυτό δεν προωθεί ικανοποιητικά τα αιτήματα των εργαζομένων. Δικαίως, αφού το μανιφέστο έριχνε στην κάλαθο των αχρήστων τη γονική και αναρρωτική άδεια για όσους ξεκινούσαν καινούργια δουλειά, ενώ προωθούσε τα «ευέλικτα» εργασιακά δικαιώματα όπου ήταν «λογικά εφικτό».
Ωστόσο, αν ξεκινούσαμε από το μανιφέστο για να αντιληφθούμε ποιος είναι ο νέος Βρετανός πρωθυπουργός, θα ήταν σαν να διαβάζαμε την ιστορία από το τέλος. Από τότε που ο Στάρμερ ήταν νεαρός μαρξιστής μέχρι που ανέλαβε την ηγεσία των Εργατικών, μεσολάβησαν πολλά.
Τι κι αν στο «Socialist Alternatives» είχε αμφισβητήσει ακόμα και την ανάγκη ύπαρξης της αστυνομίας σε μια κοινωνία των πολιτών; Το 2003 προσελήφθη ως σύμβουλος ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην αστυνομία της Βόρειας Ιρλανδίας. Τότε φέρεται να εξόργισε το (υπέρ της αυτοδιάθεσης) κόμμα Σιν Φέιν, αρνούμενος την ανάγκη απαγόρευσης των πλαστικών σφαιρών. Ο βουλευτής του Ενωτικού Δημοκρατικού Κόμματος (υπέρ της παραμονής της Β. Ιρλανδίας στο ΗΒ) Ίαν Πέσλεϊ είπε μάλιστα στον υπέρμαχο των Τόρις και μη εξουσιοδοτημένο βιογράφο του Στάρμερ, Μάικλ Άσκορφτ: Ο Στάρμερ «μας έδωσε τα εργαλεία και τα επιχειρήματα… να λέμε ότι οι αύρες νερού είναι απαραίτητες ή οι πλαστικές σφαίρες επιτρέπονται… ότι μπορείς να έχεις όλον αυτό τον εξοπλισμό στην αστυνόμευση με την προϋπόθεση ότι είναι εναρμονισμένος με τις οδηγίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα».
Αργότερα, ο Στάρμερ θα έλεγε ότι η θητεία του στην αστυνομία επηρέασε καθοριστικά την απόφασή του για πολιτική καριέρα, καθώς διαπίστωσε πως μπορείς να αλλάξεις τα πράγματα «από μέσα».
Λίγο μετά, το 2008, ο Κιρ Στάρμερ θα οριζόταν επικεφαλής της Γενικής Εισαγγελίας (CPS) του Ηνωμένου Βασιλείου, θέση στην οποία θα παρέμενε μέχρι το 2013.
«Όταν πρωτοήρθε το 2008, ανησυχούσαμε ότι θα ήταν πολύ εναντίον της αστυνομίας», έλεγε στον Guardian ο τότε εισαγγελέας του CPS Nazir Afzal. «Στο βιογραφικό του υπήρχε η αφιλοκερδής υποστήριξη σε υπόθεση εναντίον των McDonald’s και ανθρωπιστικό δίκαιο».
Αποδείχθηκε σύντομα ότι δεν χρειαζόταν να ανησυχούν καθόλου. Το CPS άλλαξε οριστικά τον Στάρμερ.
Μπορεί κάποτε να αρθρογραφούσε υπέρ των απεργών, ως Γενικός Εισαγγελέας όμως αποδείχθηκε αμείλικτος με όσους επιχειρούσαν να διαταράξουν την τάξη. Ενδεικτικές οι οδηγίες που συνέταξε μετά τις φοιτητικές διαδηλώσεις του 2010 στο Ηνωμένο Βασίλειο εναντίον της αύξησης των πανεπιστημιακών διδάκτρων, οι οποίες καθιστούσαν ευκολότερη την προσαγωγή ειρηνικών διαδηλωτών. Στις διαδηλώσεις του 2011 στο Λονδίνο, άλλαξε τον κανονισμό για να ευνοούνται οι γρήγορες διώξεις έναντι των αυστηρότερων ποινών.
Το 2012 αποφάσισε να μην ασκήσει δίωξη εναντίον των αστυνομικών που είχαν σκοτώσει με επτά σφαίρες στο κεφάλι τον Βραζιλιάνο μετανάστη Jean Charles de Menezes, καθώς τον πέρασαν για τον βομβιστή αυτοκτονίας Hussein Osman. Δεν άσκησε δίωξη ούτε εναντίον των πρακτόρων της MI5 και της MI6 που αντιμετώπιζαν κατηγορίες για συνέργεια σε βασανιστήρια υπόπτων για τρομοκρατία στο Πακιστάν και το Αφγανιστάν.
Ταυτόχρονα, κατά τη θητεία του στη Γενική Εισαγγελία κι ενώ ήταν υπεύθυνος για την προτεινόμενη τότε έκδοση του Τζούλιαν Ασάντζ από την Αγγλία στη Σουηδία όπου θα ανακρινόταν κατηγορούμενος για σεξουαλική επίθεση, o Στάρμερ επισκέφθηκε τρεις φορές την Ουάσιγκτον όπως αποκάλυψε το Declassified UK. Στο ρεπορτάζ σημειωνόταν ότι η Γενική Εισαγγελία έχει καταστρέψει όλα τα αρχεία των επισκέψεων Στάρμερ στις ΗΠΑ. Τα αμερικανικά αρχεία δείχνουν ότι τον Νοέμβριο του 2011, ο Στάρμερ συναντήθηκε εκεί με τον τότε Γενικό Εισαγγελέα των ΗΠΑ Έρικ Χολντερ. Η βρετανική Γενική Εισαγγελία παραδέχτηκε ότι κατέστρεψε σημαντικά email που σχετίζονταν με την υπόθεση Άσαντζ, ενώ δικηγόρος της επιφορτισμένος με την υπόθεση συμβούλευσε τους Σουηδούς το 2010 και 2011 να μην ανακρίνουν τον Άσαντζ στο Λονδίνο, «κάτι που θα μπορούσε τότε να έχει αποτρέψει το επί μακρόν αδιέξοδο μεταξύ των πρεσβειών», σημείωνε το Declassified UK.
Από αντιμοναρχικός, χρίστηκε Sir
Μια υπόθεση που εργαλειοποιήθηκε εναντίον του από τον πρώην ηγέτη των Τόρις, Μπόρις Τζόνσον, ήταν πως υπό τη διεύθυνσή του η Γενική Εισαγγελία αποφάσισε να μην ασκήσει δίωξη εναντίον του Τζίμι Σάβιλ, διάσημης προσωπικότητας των βρετανικών μέσων που βρέθηκε στο επίκεντρο τεράστιου σκανδάλου σεξουαλικής κακοποίησης. Ο Στάρμερ αργότερα θα δήλωνε ότι οι καταγγελίες που έγιναν το 2007 και 2008 δεν είχαν φθάσει ποτέ στο γραφείο του. Ο Σάβιλ, που μεταξύ άλλων είχε τη μακροβιότερη μουσική εκπομπή στον κόσμο (Tops of the Pops) και τηλεοπτική εκπομπή που πραγματοποιούσε ευχές παιδιών (Jim’ll Fix it), κατηγορήθηκε ότι είχε κακοποιήσει παιδιά και βιάσει γυναίκες – συνολικά, πάνω από 450 άτομα. Η υπόθεση έγινε ευρύτερα γνωστή μετά τον θάνατό του, όταν κυκλοφόρησε το ντοκιμαντέρ «The Other Side of Jimmy Savile» (2012), κι αργότερα το «Jimmy Savile: A British Horror Story».
Το 2009, η Γενική Εισαγγελία είχε απορρίψει και την υπόθεση που αφορούσε στο κύκλωμα παιδεραστίας του Rochdale.
Αξίζει να σημειωθεί ωστόσο ότι, όταν η έρευνα της αστυνομίας κατέληξε σε καταδίκη και άλλων κακοποιητών, το 2013, ο Στάρμερ ανακοίνωσε αλλαγές στη διαχείριση ερευνών για σεξουαλική κακοποίηση. Πέρα από αυτό, κατά τη θητεία του καταγράφηκαν και άλλα θετικά. Για παράδειγμα, έγιναν οι πρώτες διώξεις τρομοκρατών της Αλ Κάιντα. Ο Στάρμερ ήταν επίσης ο Γενικός Εισαγγελέας που αιτήθηκε στο Εφετείο -εν όψει νέων στοιχείων- την αναίρεση της αθωωτικής απόφασης για τους ρατσιστές δολοφόνους του μαύρου Βρετανού Στίβεν Λορενς, κάτι το οποίο οδήγησε σε νέα δίκη και τελικά στην καταδίκη τους.
Το 2014, ο Στάρμερ, που στα νιάτα του είχε επανειλημμένως καλέσει για κατάργηση της μοναρχίας, γονάτισε μπροστά στoν τότε πρίγκιπα Κάρολο, ο οποίος τον έχρισε ιππότη για την προσφορά του στη δίωξη του εγκλήματος.
Ένα χρόνο μετά, το 2015, εξελέγη στο βρετανικό Κοινοβούλιο.
Αγαπημένος των μεγάλων δωρητών
«Κιρ Στάρμερ και Μεγαλοεπιχειρηματίες: Μια Ιστορία Αγάπης»: Ο τίτλος του ρεπορτάζ των Financial Times τον περασμένο Φεβρουάριο επιβεβαίωνε για άλλη μια φορά την αφοσίωση του Στάρμερ στη διατήρηση του status quo, από τη σκοπιά του πολιτικού αυτή τη φορά. «Επί Κόρμπιν, τα συνδικάτα παρείχαν περισσότερη από τη μισή χρηματοδότηση του κόμματος. Αυτό το ποσοστό έπεσε στο 30% υπό τον Στάρμερ, καθώς αυξήθηκαν οι ιδιώτες» σημείωνε το ρεπορτάζ, σχολιάζοντας πως για κάποιους πρόκειται για έναν ακόμα λόγο σκεπτικισμού ως προς το πού οδεύει το κόμμα.
Από το 2020 που ο Στάρμερ εξελέγη στην ηγεσία τους, οι Εργατικοί απέκτησαν τρεις μεγα-δωρητές, τον ιδρυτή της εταιρείας πράσινης ενέργειας Ecotricity Ντέιλ Βινς, τον Νοτιοαφρικανό πολυεκατομμυριούχο επιχειρηματία με εταιρεία επισκευής κρυστάλλων αυτοκινήτων Γκάρι Λούμπνερ και τον λόρδο Ντέιβιντ Σέντσμπουρι, της ομώνυμης τεράστιας αλυσίδας σουπερμάρκετ στο ΗΒ. Ο τελευταίος, επονομαζόμενος και «Μεγάλος Ντέιβ», ενίσχυσε περισσότερο από όλους το κόμμα από το οποίο είχε αποσύρει την υποστήριξή του επί Κόρμπιν.
«Οι Εργατικοί εξαργυρώνουν την εμπλοκή των επιχειρηματιών με τρόπο που δεν έχω ξαναδεί», έλεγε στο ίδιο ρεπορτάζ λομπίστας του Σίτυ και πρώην σύμβουλος των Τόρις.
Ο έρωτας με τους επιχειρηματίες έφθασε στο ζενίθ του την 1η του περασμένου Φεβρουαρίου, όταν σε εκδήλωση στο Λονδίνο «καλεσμένοι από την Goldman Sachs, την Google, την Astra Zeneca και αλλού μασουλούσαν μίνι χοτ ντογκ και κρεμμυδοκεφτέδες» ενώ συζητούσαν με τον Στάρμερ και τους σκιώδεις υπουργούς, όπως σημείωναν οι Financial Times.
Επιπλέον, σε ρεπορτάζ του Democracy Now, αποκαλυπτόταν ότι ο Στάρμερ είχε αποδεχτεί περισσότερα δωρεάν εισιτήρια για αθλητικές εκδηλώσεις, συναυλίες και πάρτι από το σύνολο όλων των επικεφαλής των Εργατικών από το 1977. Ο Κόρμπιν είχε δεχθεί μόνο ένα, για το Φεστιβάλ του Glastonbury, ενώ ακόμα και ο Τόνι Μπλερ είχε αποδεχθεί λιγότερα «και συνήθως δώριζε την αξία του εισιτηρίου σε κάποιο σχετικό φιλανθρωπικό σκοπό».
Εκκαθαρίζοντας τους «πολύ αριστερούς»
Κατά γενική ομολογία, οι Εργατικοί υπό την ηγεσία του Στάρμερ μετακινήθηκαν από τα αριστερά -όπου βρίσκονταν επί Κόρμπιν- προς το κέντρο. Ο πρώην εισαγγελέας μάλιστα έχει κατηγορηθεί πως έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να εξολοθρεύσει πολιτικά τους «πολύ αριστερούς» στο κόμμα.
Καταρχάς, έδιωξε τον πρώην επικεφαλής των Εργατικών και επί 40 χρόνια υποψήφιο Τζέρεμι Κόρμπιν. Έπειτα, αντικατέστησε τελευταία στιγμή μια σειρά από υποψηφίους, «ενώ μια φάλαγγα πιστών έχει επιβληθεί στις τοπικές οργανώσεις των Εργατικών χωρίς διάλογο με τα μέλη», σημείωνε η Independent. Ακόμα και ο συντηρητικός Economist του χρέωνε «εκκαθάριση» των πιο αριστερών, σημειώνοντας ότι ο Στάρμερ μετασχημάτισε το κόμμα συνδυάζοντας πραγματισμό και αδίστακτη δράση.
Ο Στάρμερ αρνήθηκε ότι ακολουθεί πολιτική εκδίωξης των αριστερών, λέγοντας ότι σκοπός του είναι «πιο ποιοτικοί υποψήφιοι».
Ένας Εργατικός υπέρ της Θάτσερ
Στο προεκλογικό του μανιφέστο, που η συντηρητική Telegraph χαρακτήρισε «το πιο βαρετό που έχει καταγραφεί ποτέ», ο Κιρ Στάρμερ υποσχόταν μεταξύ άλλων δωρεάν πρωινό σε όλα τα δημοτικά σχολεία, 1,6 δισ. περισσότερη χρηματοδότηση για το ΕΣΥ, πρόσληψη 8.500 ειδικών στην ψυχική υγεία, σύσταση 80 ειδικών δικαστηρίων για υποθέσεις βιασμού, απαγόρευση πώλησης τσιγάρων στην «επόμενη γενιά».
Άγνωστο ποια από αυτά θα πραγματοποιήσει, αφού οι θέσεις του φαίνεται να μετατοπίζονται προς το πιο «πραγματιστικό» κάθε φορά. Ενδεικτικό, ότι μέχρι που εξελέγη στην ηγεσία των Εργατικών, μιλούσε για υψηλή φορολόγηση των πλουσίων και εθνικοποίηση κομβικών βιομηχανιών, προτάσεις που έπειτα εγκατέλειψε. Περιέκοψε επίσης το πρόγραμμα επενδύσεων για «πράσινα» πρότζεκτ από 28 δισ. στερλίνες τον χρόνο σε λιγότερο από 5 δισ., κατηγορώντας τους Τόρις ότι «κατέστρεψαν την οικονομία» καθιστώντας το αρχικό του πλάνο ανέφικτο.
Μπορεί επίσης να είχε πει ότι ασπάζεται τον «οικονομικό ριζοσπαστισμό» του Κόρμπιν, ωστόσο δεν δίστασε κάποια στιγμή να εκθειάσει τη Θάτσερ, που οι περισσότεροι Εργατικοί απεχθάνονται, λέγοντας ότι η ιστορική ηγέτιδα των Τόρις είχε απελευθερώσει τη «φυσική τάση επιχειρηματικότητας» των Βρετανών.
Όταν δε τον ρώτησαν για τον νεανικό ριζοσπαστισμό του στη ραδιοφωνική εκπομπή Desert Island Discs, το 2020, απάντησε πως σίγουρα ξεκίνησε νομίζοντας πως έχει όλες τις απαντήσεις, αλλά ο χρόνος του δίδαξε τη σημασία «να εκθέτεις τις ιδέες σου στο φως και να βλέπεις αν αντέχουν στον λεπτομερή έλεγχο».
Άλλο βέβαια να επανεξετάζεις τις ιδέες σου και άλλο να τις απεμπολείς.
Δεν είναι εύκολο να «διαβάσει» κάποιος τον Sir Κιρ Στάρμερ, ιδιότητα που αναγκαστικά αναπτύσσουν συχνά οι εισαγγελείς. Οι πράξεις του βέβαια μέχρι στιγμής -κι αφού κατέπνιξε μέσα του τον νεαρό ριζοσπάστη- καταδεικνύουν την αταλάντευτη αφοσίωσή του στο status quo και τη μεθοδικότητά του στο να το διατηρήσει. Οι Εργατικοί ωστόσο έλαβαν κυρίως ψήφο αντίδρασης στη 14ετή διακυβέρνηση των Τόρις. Αν λοιπόν ο Στάρμερ αποδειχθεί «μια από τα ίδια», τότε οι Βρετανοί δεν θα τους χαριστούν. Και αντιδραστικές δυνάμεις όπως το κόμμα του Νάιτζελ Φαράτζ ίσως πετύχουν πολλά περισσότερα από την είσοδό τους στη Βουλή.
