Στον χώρο των πρώην κατασκηνώσεων του ΠΙΚΠΑ στη Νεάπολη της Μυτιλήνης οι εγκαταλειμμένες σιδηροκατασκευές και οι πλαστικές βάρκες που στοιβάζονται μετά το πέρας της χρήσης τους στις παρακείμενες παραλίες έγιναν στα χέρια ενός νέου αρχιτέκτονα τα κατάλληλα εργαλεία σε μια ιδέα επίλυσης του προβλήματος στέγασης των προσφύγων που φτάνουν καθημερινά στο νησί της Λέσβου. Ο Τζέι Μέξης βρέθηκε πριν από λίγους μήνες εκεί ακολουθώντας μια αποστολή εθελοντών της Κοινωνικής Κουζίνας. Σήμερα, περιγράφει στην Popaganda την εμπειρία του, αλλά και το πως μπροστά σε μια τέτοιου είδους κρίση κλήθηκε να εφαρμόσει εσπευσμένα όσα έμαθε σπουδάζοντας, δηλαδή, αυτό που λέγεται «ανθρωπιστική αρχιτεκτονική»…
Στο νησί βρέθηκα για πρώτη φορά στα τέλη του φετινού καλοκαιριού προκειμένου να συνδράμω ως εθελοντής στη, νεοσύστατη τότε, Κοινωνική Κουζίνα Μυτιλήνης. Καθώς οι μέρες περνούσαν, βάρκες φορτωμένες με πρόσφυγες έβγαιναν συνεχώς στις παραλίες. Ακόμη θυμάμαι την ημέρα, που μάθαμε για το τραγικό ναυάγιο στον Μόλυβο και τους εκατοντάδες νεκρούς που άφησε πίσω του, τη μέρα που συνειδητοποίησα πως εκτός όλων των άλλων προβλημάτων που έχουν αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να αντιμετωπίσουν φτάνοντας εδώ το ζήτημα της προσωρινής στέγασής τους. Παρατήρησα λοιπόν πως στο χώρο του ΠΙΚΠΑ υπήρχαν τα απομεινάρια μιας ξεχασμένης κατασκήνωσης που -σε συνδυασμό με τις ποσότητες πλαστικού που εγκαταλείπονται στις παραλίες ή μαζεύονται προς εκμετάλλευση από αναρμόδιους ντόπιους- μπορούσαν να μου φανούν χρήσιμα προς την επίλυση αυτού του προβλήματος.
Κύριο μέλημα της ανθρωπιστικής αρχιτεκτονικής λοιπόν είναι να δίνει λύσεις σε προκλήσεις κοινωνικής φύσης, βάζοντας τον άνθρωπο στο επίκεντρο, παράγοντας αξίες και όχι προϊόντα.
Όταν χρησιμοποιείς την επιστήμη σου για να παράγεις ένα καινοτόμο έργο που θα βοηθήσει άμεσα, λαμβάνεις ο ίδιος μια ηθική ικανοποίηση. Η αρχιτεκτονική οφείλει να προσαρμόζεται στις ανάγκες της εκάστοτε εποχής αφού ο ρόλος της είναι να βελτιώνει την ποιότητα της ζωής μας. Κύριο μέλημα της ανθρωπιστικής αρχιτεκτονικής λοιπόν είναι να δίνει λύσεις σε προκλήσεις κοινωνικής φύσης, βάζοντας τον άνθρωπο στο επίκεντρο, παράγοντας αξίες και όχι προϊόντα.
Εκτός από την κατασκευή των προσωρινών καταλυμάτων στις εγκαταστάσεις του ΠΙΚΠΑ, επόμενος στόχος ήταν η μεταποίηση των ξεχασμένων σωσιβίων σε τσάντες προκειμένου να δοθούν δουλειές σε ανέργους του νησιού, ενώ από τις πωλήσεις τους μπορεί να χορηγηθεί βοήθεια σε πρόσφυγες και ντόπιους που έχουν πληγεί από την κρίση. Η ιδέα αυτή ενθουσίασε τον δήμαρχο του νησιού, ο οποίος μάλιστα ζήτησε μια πρόταση μελέτης για τη δημιουργία νέας βιοτεχνίας στο νησί που θα βοηθήσει στο σκοπό αυτό.
Ένιωθα σα να πρωταγωνιστώ σε μια ταινία, που επέλεξε ένα μαγευτικό τοπίο, για να υλοποιήσει ένα σενάριο νοσηρό και ακατανόητο.
Η Λέσβος με ξάφνιασε, άλλωστε ήταν η πρώτη μου φορά που την επισκεπτόμουν. Έπειτα από τις 1.500 μερίδες φαγητού που μαγειρεύαμε καθημερινά με τους υπόλοιπους εθελοντές της Κοινωνικής Κουζίνας μαζευόμασταν το σούρουπο στην παραλία κοιτώντας τις τελευταίες ακτίνες ήλιου να πέφτουν πάνω στα αρχοντικά του νησιού. Αντίκρισα ωστόσο και τραγικές εικόνες. Ακτές πορτοκαλί και μαύρες γεμάτες με σωσίβια και βάρκες, ατελείωτες ουρές ανθρώπων που περπατούσαν χιλιόμετρα ολόκληρα προκειμένου να φτάσουν από τον Μόλυβο προς την πόλη της Μυτιλήνης. Παρότι μεγάλωσα στην Ινδία και είμαι συνηθισμένος σε σκληρές εικόνες, δε πίστευα ποτέ πως θα έρθω αντιμέτωπος σε μια χώρα σαν την Ελλάδα με μια τέτοια πραγματικότητα. Ένιωθα σα να πρωταγωνιστώ σε μια ταινία, που επέλεξε ένα μαγευτικό τοπίο, για να υλοποιήσει ένα σενάριο νοσηρό και ακατανόητο.
Το 2014 υπήρξα μέλος μιας αποστολής στην Ιορδανία όπου συμμετείχε με σχέδιά μου στην κατασκευή δυο κτιρίων για τον μεγαλύτερο προσφυγικό καταυλισμό που χτίστηκε μέσα σε μόλις σε τρεις μήνες. για να αντιμετωπιστεί την πρόκληση της ένταξης αυτών των ανθρώπων. Σε πολλές χώρες του εξωτερικού, η πολιτεία αντιμετωπίζει αποτελεσματικά την πρόκληση ένταξης αυτών των ανθρώπων βοηθώντας τους να ξαναχτίσουν τις ζωές, δείχνοντάς τους μεγαλύτερη ανοχή και κατανόηση από ότι στην Ελλάδα που δεν έχει μπει ακόμη σε μια λογική ουσιαστικής αρωγής μέσω της δημιουργικής σκέψης.
Θα κλείσω με μια γρήγορη περιγραφή ενός περιστατικού που συνέβη καθώς μάζευα με άλλους εθελοντές βάρκες για την κατασκήνωση. Ήταν ξημερώματα και μερικοί ντόπιοι αναζητούσαν με κιάλια τη μάρκα της μηχανής της βάρκας που θα έφτανε από στιγμή σε στιγμή στην ακτή. Λίγο πιο πέρα, ένας από αυτούς άδειαζε τα καύσιμα μιας άλλης της μηχανής που είχε προλάβει να αρπάξει. Ένας Μυτιληνιός φωτογράφος τον πλησιάζει προτρέποντάς τον να μας βοηθήσει κατά την άφιξη των προσφύγων. Ενώ λοιπόν βγάζω ένα κοριτσάκι ενός έτους από τη βάρκα που έφτασε το αφήνω στα δικά του χέρια, ενώ εκείνος το κοιτά αμήχανα και το μεταφέρει στην ακτή αφήνοντας την ενασχόληση του με τη μηχανή . Όταν λοιπόν έμαθε πως συγκεντρώνουμε υλικά για την κατασκευή προσωρινών καταλυμάτων στο ΠΙΚΠΑ μας βοήθησε να πακετάρουμε τη βάρκα και μας χάρισε τον καλό του σουγιά σε μια προσπάθεια να μας διευκολύνει, κάνοντας με να καταλάβω πως ακόμα και ένα “αρπακτικό” μπορεί να αλλάξει μπροστά σε μια τέτοιου είδους κρίση».
O
Τζέι Μέξης θα συμμετέχει ως ομιλητής την
Τετάρτη 16/12 στην παρουσίαση του φωτογραφικού οδοιπορικού της Μάρως Κουρή
«Το ταξίδι του Πρόσφυγα από το Αιγαίο Πέλαγος ως το Βερολίνο ακολουθώντας τον Άσεμ» στη βιβλιοθήκη της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών (Πειραιώς 256, Ταύρος) στις 7:00 μ.μ. Περισσότερες πληροφορίες για τα εγκαίνια της φωτογραφικής έκθεσης θα βρείτε
εδώ.
