Η τσέπη μας έχει ήδη ξεχειλωθεί από τον καλπάζοντα πληθωρισμό και πολλοί οικονομολόγοι προβλέπουν ότι οι τιμές θα ξεπεράσουν την αύξηση κατά 10% μέσα στη χρονιά και η ύφεση θα μας έχει ήδη χτυπήσει την πόρτα από το 2023. Τα ρεκόρ στις αυξήσεις των τιμών πολλαπλασιάζονται απειλητικά και πλησιάζουμε στα όρια της ενέργειας, της τροφής και του νερού μας -του πλανήτη γενικότερα- λόγω των υποεπενδύσεων, της κερδοσκοπίας και του βραχυπρόθεσμου προγραμματισμού.
Ένα είναι σίγουρο, η λύση δεν μπορεί να αφεθεί στα χέρια της κερδοσκοπίας στις τιμές των τροφίμων, των καυσίμων και παντός καταναλωτικού αγαθού απαραίτητου για μια αξιοπρεπή ζωή. Στη χώρα όπου κάθε χρόνο, περίπου 10.000 άνθρωποι πεθαίνουν σε παγωμένα σπίτια, σύμφωνα με την οργάνωση National Energy Action – από καρδιακές προσβολές, εγκεφαλικά, βρογχίτιδα και άλλες σοβαρές ασθένειες που προκαλεί ή επιδεινώνει το κρύο, έχουν ήδη κάνει την πρότασή τους.
Το κίνημα “Don’t Pay” στη Μ. Βρετανία προτείνει να ανακτήσουν οι πολίτες τον έλεγχο των πόρων τους από τις ιδιωτικές εταιρείες, να επενδύσουν σωστά σε αυτές και να χρησιμοποιήσουν αυτούς τους δημόσιους πόρους για το κοινό καλό. Ας μην ξεχνάμε ότι το 2008 εμφανίστηκε το αντίστοιχο κίνημα «δεν πληρώνω» στην Ελλάδα, ένα από τα πρώτα ενεργά κινήματα πολιτών που αναπτύχθηκε ως αντίδραση στις οικονομικές εξελίξεις την περίοδο που είχε ξεσπάσει η κρίση χρέους. Ήταν κι εκείνο ένα κάλεσμα προς τους πολίτες να αρνούνται να πληρώνουν για κοινωνικά αγαθά που θα έπρεπε να τους παρέχονται δωρεάν ή με πολύ χαμηλότερο αντίτιμο. Μάλιστα, δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις όπου οργανωμένα έγινε συγκρότηση συντονιστικών οργάνων, όπως το Πανελλήνιο Συντονιστικό Μέτωπο Ενάντια στα Διόδια. Η δράση του κινήματος δημιούργησε σοβαρό πρόβλημα για την κυβέρνηση τότε. Ο στόχος είναι να μετουσιωθεί ένα κίνημα όπως το «Δεν πληρώνω» σε ευρύτερη κοινωνική πολιτική που θα βάζει πρώτα τον λαό κι όχι το ιδιωτικό κέρδος και την αισχροκέρδεια.
Αντίστοιχα, οι οικογένειες του Ηνωμένου Βασιλείου έρχονται αντιμέτωπες με λογαριασμούς φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού σχεδόν τρεις φορές υψηλότερους – με τιμές που έχουν να αντικρύσουν από τη δεκαετία του 1970. Φέτος, όπως όλα δείχνουν, ο αντίκτυπος στην υγεία και την ευημερία των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο θα είναι ακόμη πιο έντονος και βαρύς. Η κύρια έκκληση των διοργανωτών του κινήματος “Don’t pay” -άπαξ και συμπληρώσουν το 1 εκατομμύριο υπογραφές- είναι απλή:
«Απαιτούμε μείωση των λογαριασμών ενέργειας σε προσιτό επίπεδο. Το διαπραγματευτικό μας χαρτί είναι ότι θα συγκεντρώσουμε 1 εκατομμύριο ανθρώπους και θα δεσμευτούμε ότι δεν θα πληρώσουμε εάν η κυβέρνηση προχωρήσει σε άλλη μια τεράστια αύξηση την 1η Οκτωβρίου».
Οι Βρετανοί που είναι ειδήμονες στην διοργάνωση κινημάτων, από το εργατικό, στο φεμινιστικό, το οικολογικό και το κίνημα για τα ζώα μέχρι το φρεσκοψημένο ‘Don’t pay’ αποδεικνύουν πως ξέρουν πως να το κάνουν. Στην ιστοσελίδα του Don’t pay έχουν αναλυτικές οδηγίες και guidebook για τους διοργανωτές και την εμπλοκή όλο και περισσότερων ατόμων.
Πριν από λίγες ημέρες, το Γραφείο Αγορών Φυσικού Αερίου και Ηλεκτρικής Ενέργειας ανακοίνωσε ότι θα αυξήσει το ανώτατο όριο τιμών ενέργειας κατά 80%. Σχεδόν τα δύο τρίτα όλων των νοικοκυριών θα αναγκαστούν να ξοδεύουν περισσότερο από το 10 τοις εκατό του εισοδήματός τους μόνο στην ενέργεια.
Η μαζική μη πληρωμή δεν είναι μια νέα ιδέα, συνέβη στο Ηνωμένο Βασίλειο στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και του ’90, όταν περισσότεροι από 17 εκατομμύρια άνθρωποι αρνήθηκαν να πληρώσουν τον εκλογικό φόρο – βοηθώντας στην πτώση της κυβέρνησης και στην ανατροπή των σκληρότερων μέτρων της. Οι τοπικοί διοργανωτές έχουν κάνει τα αδύνατα δυνατά για να διαδοθεί το κίνημα, βγάζοντας φυλλάδια και μιλώντας με ανθρώπους στις κοινότητές τους.
Όπως διαβάζουμε στο Euronews, όταν η Sheila, 39 ετών, πήγαινε από πόρτα σε πόρτα στον κεντρικό δρόμο του Sheffield την περασμένη εβδομάδα, εντυπωσιάστηκε από το γεγονός ότι όλοι – από εθελοντές σε φιλανθρωπικά καταστήματα μέχρι βιβλιοθηκονόμοι, ιδιοκτήτες επιχειρήσεων, baristas και άλλοι- πήραν τουλάχιστον ένα φυλλάδιο. «Ακόμα κι αν δεν συμφωνούσαν με το ‘Don’t pay’ ή είχαν ερωτήσεις σχετικά με αυτό, κάθε άτομο ανησυχούσε πραγματικά, πραγματικά για τους λογαριασμούς του», ανέφερε. «Πολλοί άνθρωποι λένε ότι ήδη δεν μπορούν να τα αντέξουν οικονομικά… Η βιβλιοθηκάριος μας είπε ότι οι άνθρωποι χρησιμοποιούν από τώρα τη βιβλιοθήκη για να ζεσταθούν και φοβάται πραγματικά τι πρόκειται να συμβεί αυτόν τον χειμώνα».
Ακόμη και αν ένα μόνο μερίδιο του κόσμου που πληρώνει με πάγια χρέωση σταματήσει τις πληρωμές, θα είναι αρκετό για να δημιουργήσουν σοβαρό θέμα στις εταιρείες ενέργειας. Οι εταιρείες το ξέρουν καλά αυτό. Ο στόχος είναι να τις φέρουν στο τραπέζι και να τις αναγκάσουν να τερματίσουν αυτή την κρίση. Το σύνθημα «οι άνθρωποι πριν από το κέρδος» κάποια στιγμή πρέπει να γίνει πράξη. Γιατί η φτώχεια είναι η χειρότερη μορφή βίας, συστημικής βίας.
Για να το πούμε αλλιώς, η Ατζέντα για την Βιώσιμη Ανάπτυξη του ΟΗΕ το λέει καθαρά στον πρώτο της στόχο: «Τέλος στη φτώχεια παντού, σε κάθε της μορφή». Το αν θα πετύχει το κίνημα που ζητά «να παγώσουν τα κέρδη, όχι οι άνθρωποι» μένει να φανεί. Εν τω μεταξύ, η βία της φτώχειας χτυπά την πόρτα όλο και περισσότερων ανθρώπων. Συγκεκριμένα, κοντά στα όρια της φτώχειας ζουν 7 στους 10 Έλληνες (68,3%), όπως δείχνουν τα στοιχεία του ΟΟΣΑ. Το εισόδημα του 12,9% βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ το 55,4% είναι οικονομικά ευάλωτο. Δεν προκαλεί εντύπωση ότι έχουμε το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό φτώχειας στην ΕΕ, μετά τη Βουλγαρία, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ.
Οι συνυποδηλώσεις για την απεργία και το μποϊκοτάζ στη χώρα μας μπορεί να μην είναι οι καλύτερες, αλλά η απαξίωση της δύναμης του κόσμου συνιστά μονόδρομο που οδηγεί σύσσωμη την κοινωνία σε γκρεμό. Εντάξει, εκτός από το 1% των πλουσίων. Μόνο μέσω των συλλογικών δράσεων κατά της φτώχειας θα μπορέσουμε όλοι οι πολίτες να διεκδικήσουμε το αυτονόητο: μια αξιοπρεπή ζωή.
