Μπορεί η καθαρή ενέργεια να θίξει ζητήματα συμπερίληψης, δικαιοσύνης, μετακίνησης πληθυσμών και δημοκρατίας; Μπορεί η στροφή μακριά από τον λιγνίτη να λύσει το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας; Μπορεί η πράσινη μετάβαση να φέρει κοινωνικό μετασχηματισμό; Μπορούμε εμείς να παίξουμε ενεργό ρόλο σε όλα αυτά; Αν ναι, τι ακριβώς θα μπορούσαμε να κάνουμε για να ξεφύγουμε από την κλιματική κρίση και να δημιουργήσουμε καινούργια, βιώσιμα μοντέλα τρόπου ζωής και συμβίωσης στον πλανήτη Γη;
Η συμμετοχή σε μια από τις χίλιες πλέον ενεργειακές κοινότητες στην Ελλάδα αποτελεί μια πρόταση εφικτή, πρακτική και καθ’ όλα συμφέρουσα, η οποία υπόσχεται να αλλάξει πολλά στον τρόπο που συσχετιζόμαστε με τους άλλους, αλλά και με τον πλανήτη.
Τι είναι όμως μια ενεργειακή κοινότητα; Οι ενεργειακές κοινότητες (ΕΚΟΙΝ) είναι τοπικοί αστικοί συνεταιρισμοί, μέσω των οποίων οι πολίτες μπορούν να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στον τομέα της ενέργειας και να έχουν, μάλιστα, ευρεία γκάμα δραστηριοτήτων, αξιοποιώντας μόνο πηγές καθαρής ενέργειας, όπως ο ήλιος ή ο άνεμος. Έτσι, ενισχύονται όχι μόνο τα ατομικά και οικογενειακά εισοδήματα, αλλά και η τοπική επιχειρηματικότητα, η αλληλέγγυα οικονομία και η προώθηση της ενεργειακής δημοκρατίας. Μπορεί κανείς να δημιουργήσει δική του κοινότητα σε μόλις 8 βήματα ή να γίνει μέλος μιας ήδη υπάρχουσας.
Πόσο εύκολο είναι να γίνεις μέλος μιας κοινότητας και, κυρίως, γιατί να το κάνεις; Μιλήσαμε με την ενεργειακή κοινότητα Υπερίων και τρία από τα 32 προς το παρόν, μέλη της, για να μας απαντήσουν στα παραπάνω ερωτήματα, αφού πρώτα μας συστηθούν και μας εξηγήσουν τον λόγο για τον οποίο αποφάσισαν να συμμετέχουν.
Συζητώντας με τη Σοφία, τον Χρήστο και τον Δημήτρη για την καθαρή ενέργεια και την πράσινη μετάβαση στο λόφο του Στρέφη.
Η Σοφία – Ξένη Καθαρείου, 26 χρονών, η οποία ολοκληρώνει τις σπουδές στα εφαρμοσμένα μαθηματικά και τη φυσική στο Πολυτεχνείο κι εργάζεται στο χώρο της τηλεόρασης ως βοηθός σκηνοθέτη, μπήκε στον Υπερίων γιατί έψαχνε τρόπους να κάνει τις καθημερινές της ενέργειες πιο φιλικές προς το περιβάλλον. «Όσο περισσότερα πράγματα μάθαινα για την κοινότητα, άρχισε να μου αρέσει όλο περισσότερο η ιδέα πίσω από αυτήν. Στην αρχή, ήταν απλά το γεγονός ότι θα μπορώ ό,τι καταναλώνω να προέρχεται από τον ήλιο, κι όχι από λιγνίτη ή φυσικό αέριο», δήλωσε στην Popaganda.
Μόλις ολοκλήρωσε το μάστερ του στη Στοκχόλμη πάνω στα κοινωνικοπεριβαλλοντικά συστήματα, ο Χρήστος Βρεττός, 24 ετών, σχολίασε ότι ήταν πολύ σημαντική για εκείνον «η άμεση καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και μάλιστα σε συλλογικό σχήμα, γιατί με μια ενεργειακή κοινότητα ξεπερνάς την εμμονή με το “προσωπικό αποτύπωμα” και αρχίζεις και σκέφτεσαι πιο συλλογικά. Οργανωνόμαστε πιο συλλογικά και ξεφεύγουμε από την προπαγάνδα των πετρελαϊκών εταιρειών ότι πρέπει να σκεφτόμαστε το ένα καλαμάκι που θα χρησιμοποιήσουμε ή τη μία λάμπα που δεν είναι led».
Πιστεύει ότι η πράσινη μετάβαση πρέπει να γίνει με όρους συμμετοχικούς. «Δεν μπορεί να γίνει με την αναπαραγωγή των ίδιων σχέσεων εξουσίας που είχαμε στο προηγούμενο σύστημα, δηλαδή ολιγαρχικές και συγκεντρωτικές σχέσεις. Με τη συμμετοχή των πολιτών, μπορεί να προκύψει πολύ μεγαλύτερος πειραματισμός και καινοτομία όσον αφορά τα διάφορα σχήματα και τις διάφορες κοινότητες».
Ο Δημήτρης Τσέκερης, 36 χρονών, μηχανολόγος μηχανικός και Υπεύθυνος Εκστρατείας για Κλιματική Δικαιοσύνη και Ενέργεια στους Friends of the Earth, αναφέρει «Έχουμε κάποια δεδομένα, τα δεδομένα της κλιματικής κρίσης. Με την πρωτοβουλία της ενεργειακής κοινότητας, προσπαθούμε να δείξουμε ότι μέσα από το κομμάτι της συμμετοχής, της απόρριψης των ορυκτών καυσίμων και της εφαρμογής πράσινων, βιώσιμων λύσεων, μπορεί να υπάρχουν πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα για τη μάχη επιβίωσης της γενιάς μας και των επόμενων γενεών. Με απασχολεί πάρα πολύ το γεγονός ότι υπονομεύουμε συνεχώς την διαδικασία αναπαραγωγής του ίδιου μας του είδους την επόμενη ημέρα. Μέσα από τη μια συλλογική δράση και την αλλαγή κουλτούρας, μεθοδολογίας και πρακτικής, θα μπορούμε να αλλάξουμε τα κρίσιμα σημεία του συστήματος, εμπλέκοντας περισσότερο κόσμο στην διαδικασία».
«Χρειάζεται στήριξη για να ξεκινήσει κανείς κάτι. Υπάρχουν κι ευρύτερα οφέλη, όπως το γεγονός ότι μπορείς να δώσεις δωρεάν ρεύμα σε ανθρώπους που δεν έχουν πρόσβαση, χωρίς να είναι μέλη της ενεργειακής κοινότητας. Προκύπτει έτσι κι ένας άλλος πυλώνας που είναι το κομμάτι της κοινωνικής ενεργειακής πολιτικής. Με τόσο ήλιο και ενέργεια που κυκλοφορεί και με τις τιμές να είναι πολύ χαμηλές, είναι παράλογο να μην το κάνουμε», πρόσθεσε κι ο Χρήστος έσπευσε να συμπληρώσει: «Ενεργοποιείς τον φίλο ή τη φίλη, δημιουργείς ένα δίκτυο και αρχίζει, έτσι, να γίνεται viral ένα καινούργιο μοντέλο που προτείνεις, στο οποίο μπορούν να συμμετέχουν όλες, όλοι και όλα».
Η αρχή
Ο Υπερίων ξεκίνησε από ανθρώπους σαν τη Σοφία, τον Χρήστο και τον Δημήτρη, φορείς όπως η WWF και η Greenpeace, και, γενικότερα, όσους εδώ και χρόνια κηρύττουν το μήνυμα της κλιματικής δημοκρατίας. Είναι μια πρωτοβουλία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, επειδή θέλει να συμμετέχει όχι για να βγάλει κέρδος, αλλά για να γίνει μέρος της πράσινης μετάβασης και να δείξει ποιο είναι το αντιπαράδειγμα στον χώρο της ενέργειας.
Tώρα που νομοθετήθηκε το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο, δημιουργήθηκε και πρόσφορο έδαφος για τις ενεργειακές κοινότητες στη χώρα μας. Οι διεργασίες και οι πρώτες ζυμώσεις ξεκίνησαν το 2019, μας πληροφορεί ο Δημήτρης, και μέσα στο 2020 προχωρήσαν στο κομμάτι της δεσμευτικότητας απέναντι στο ίδιο το έργο. «Πληροφοριακά, έχουμε πάνω από 1.000 ενεργειακές κοινότητες σε όλη την Ελλάδα κι έχουν υλοποιηθεί κάτι παραπάνω από 200 megawatt έργων από ενεργειακές κοινότητες. Αρκετό κομμάτι από αυτό καταλαμβάνουν μικρομεσαίες επιχειρήσεις, βέβαια εμείς θέλουμε να δώσουμε έμφαση στον μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα, δηλαδή το να μπαίνουν πολίτες μαζί με Οργανισμούς Τοπικών Αυτοδιοικήσεων και να κάνουν τέτοιου είδους έργα. Υπάρχουν δήμοι που έχουν ξεκινήσει τέτοιες πρωτοβουλίες».
Πρόκειται για έναν συνεταιρισμό που αναγνωρίστηκε πρώτη φορά στην ελληνική νομοθεσία το 2018, με το Νόμο 4513. «Ήταν μεταφορά της οδηγίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση για υλοποίηση της οδηγίας που λεγόταν ‘Clean Energy for all Europeans’, η οποία ουσιαστικά ζητάει από τα κράτη-μέλη να φτιάξουν την κατάλληλη νομοθεσία που αναγνωρίζει αυτές τις ομάδες πολιτών ως συνεταιρισμούς και αφορούν σε δράσεις συλλογικής παραγωγής και ιδιοκατανάλωσης καθαρής ενέργειας. Μπορεί, βέβαια, μια ενεργειακή κοινότητα να ενεργοποιηθεί σε πολλούς άλλους χώρους, όπως η αποθήκευση, εξοικονόμηση ενέργειας, η ηλεκτροκίνηση», δηλώνει ο Χρήστος. Πρακτικά, είναι μια νέα νομική οντότητα στο χώρο της ενέργειας που δεν υπήρχε μέχρι τώρα και επιτρέπει να συμμετέχουν στη διαδικασία παραγωγής, διαχείρισης, διανομής και όλων των σταδίων της ενέργειας όλοι άνω των 18 που έχουν δικαιοπρακτική ικανότητα. Δηλαδή, φυσικά πρόσωπα, νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου και ΟΤΑ, Α’ και Β’ βαθμού.
Υπάρχουν δύο τύποι ενεργειακών κοινοτήτων, ανάλογα με τον τρόπο που διαθέτουν τα πλεονάσματα χρήσης. «Στην περίπτωση που είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα η κοινότητα, όπως η δική μας, αν στο τέλος του έτους έχουμε 1.000 ευρώ, ένα κομμάτι θα πάει σε ένα τακτικό αποθεματικό και δεν παίρνουμε πίσω αυτά που έχουμε εισφέρει, αλλά το ποσό αυτό επανεπενδύεται για τους σκοπούς της ενεργειακής κοινότητας. Υπάρχει και ο άλλος τύπος, πιο επιχειρησιακός, όπου πολίτες που θέλουν να συμμετέχουν στην αγορά της ενέργειας, φιλοδοξούν να μπουν με καλύτερους όρους. Απλά, είναι πιο απαιτητικός αυτός ο τύπος, όσον αφορά τον αριθμό των μελών και κάποιους επιπλέον περιορισμούς», δηλώνει ο Δημήτρης.
Συμπερίληψη και κλίμα
Τα άτομα που βιώνουν τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης περισσότερο, με αποτέλεσμα να γίνονται στις πιο ακραίες περιπτώσεις, κλιματικοί πρόσφυγες, είναι όσα ανήκουν στις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. «Οι πιο ευάλωτοι είναι κι αυτοί που έχουν και το μικρότερο μερίδιο για τη δημιουργία της κλιματικής κρίσης. Πρέπει να δούμε τι σημαίνει κλιματική δικαιοσύνη, τι σημαίνει καθαρή ενέργεια και τι σημαίνει συμμετοχή και συμπερίληψη. Μόνο φέρνοντας, συμπεριλαμβάνοντας δηλαδή τους πάντες σε αυτή τη διαδικασία μπορούμε να τα καταφέρουμε», συμπληρώνει.
«Βρισκόμαστε σε ένα σημείο στην ιστορία όπου έχουμε την πανδημία, την κλιματική κρίση, τη μετακίνηση ανθρώπων εξαιτίας πολέμων ή λόγω του κλίματος. Αν κάποιος θέλει να μιλήσει με αξιόπιστο τρόπο για το κομμάτι της πράσινης μετάβασης, θα πρέπει να μιλήσει για την συμπερίληψη. Προφανώς πρέπει να γίνει η πράσινη μετάβαση στο 100% στις ΑΠΕ, αλλά αυτό δεν πρέπει να γίνει ερήμην της κοινωνίας, ερήμην των πολιτών. Αντίθετα, αν δεν γίνει μαζί με τους πολίτες, θα είναι μια αποτυχημένη από όλες τις απόψεις μετάβαση, γιατί σταδιακά θα πετάει κόσμο εκτός», υπογραμμίζει ο Δημήτρης, δίνοντας ένα παράδειγμα βγαλμένο από την καθημερινότητα: «Αν πούμε ότι αύριο το πρωί σταματάνε όλα τα αυτοκίνητα που δεν είναι ηλεκτρικά να κινούνται, πρέπει να αναρωτηθούμε: ποιός μπορεί να πάρει ηλεκτρικά αυτοκίνητα; Μπορούν 20 χιλιάδες άνθρωποι, ας πούμε. Άρα, αν μπει ένα τέτοιο μέτρο που είναι μεν οικολογικό, ταυτόχρονα είναι μέτρο αποκλεισμού. Άρα ο τρόπος, ο χρόνος, η διαδικασία, η πρακτική και το πως υπολογίζεις τους άλλους, πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν. Η κοινότητα φέρνει τους ανθρώπους κοντά, ώστε να μπορούν να ζητήσουν την συμπερίληψή τους».
Η Σοφία παρατηρεί ότι μεγαλώνοντας, ήλπιζε ότι η τεχνολογία θα καταφέρει να μας σώσει από την κλιματική κρίση. Τώρα, νομίζει ότι το να αλλάξουμε τρόπο σκέψης, αλλά και τη σχέση που έχουμε ο ένας με τον άλλον, καθώς και τη σχέση μας με τον πλανήτη, είναι αυτό που έχει σημασία και θα φέρει την αλλαγή. «Ακόμη κι αν όλες οι κυβερνήσεις δηλώσουν υπεύθυνα ότι πάμε σε 100% πράσινη ενέργεια, αν αυτό γίνει με τον τρόπο που δρα το καταναλωτικό μοντέλο σήμερα, και πάλι δε νομίζω ότι θα κάνουμε καλό στη γη. Πρέπει να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε τη γη σαν απύθμενο πηγάδι, όπου συνέχεια μπορούμε να παίρνουμε και να δούμε ότι είμαστε μαζί σε αυτό. Πρέπει να συμβάλλουμε κι εμείς σε αυτή τη συμβίωση. Δεν μπορούμε όλοι να μπούμε σε διαστημόπλοια και να φύγουμε στο διάστημα.» Ενώ ο Χρήστος πιστεύει ότι με τη συμμετοχή των πολιτών στην παραγωγή ΑΠΕ, αυξάνεται δραματικά και η αποδοχή τους: «Έχει καταγραφεί και στη βιβλιογραφία χωρών όπως η Δανία και η Γερμανία.»
Οι δυσκολίες και οι προκλήσεις
Βάσει της νεότερης νομοθεσίας, από το 2022, οι ενεργειακές κοινότητες για να συνδέονται στο δίκτυο, θα πρέπει να περνάνε από διαγωνισμούς, μαζί με τις μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες. «Προφανώς, δεν γίνεται να εξισώσεις εμάς που είμαστε πέντε φτωχά νοικοκυριά με μια μεγάλη εταιρεία και να διαγωνιστούμε για το ποιός θα μπει στο δίκτυο. Δεν στέκει», λέει ο Χρήστος.
«Αυτήν τη στιγμή, η Πολιτεία βλέπει τον θεσμό ανταγωνιστικά ως προς την αγορά της ενέργειας και αλλάζει το κανονιστικό πλαίσιο, παίρνοντας ένα εργαλείο, αυτό των κοινοτήτων, το οποίο ανήκει στο πλαίσιο της κοινωνικής οικονομίας, και το εξισώνει, βάζοντάς το στο ίδιο ανταγωνιστικό σκέλος με τυπικές ιδιωτικές εταιρείες. Αν δεν αλλάξει κάτι το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αυτό μπορεί να σημάνει άμεσα ένα σοβαρό πισωγύρισμα για τις κοινότητες», σχολιάζει ο Δημήτρης. «Γι’ αυτό, χρειαζόμαστε ένα σταθερό πλαίσιο, αφενός, καθώς και ένα πλαίσιο, το οποίο θα βοηθάει αυτούς που πραγματικά θέλουν να κινηθούν προς την κατεύθυνση που περιγράψαμε και όχι αυτούς που είδαν απλά μια ανοιχτή πόρτα ως μια ευκαιριακή κατάσταση για να βγάλουν κάτι παραπάνω. Οι κοινότητες έχουν να προσφέρουν πάρα πολλά στο επίπεδο του κοινωνικού μετασχηματισμού, πέραν του οικολογικού μετασχηματισμού».
Μέχρι πρότινος υπήρχαν κάποια προνόμια από το κράτος κι έτσι, πολλοί ιδιώτες επενδυτές έστηναν μια ενεργειακή κοινότητα στα χαρτιά. «Στην πραγματικότητα έκαναν ένα έργο που θα έκαναν ούτως ή άλλως και αποκόμιζαν τα οφέλη. Γι’ αυτό πολύς κόσμος νομίζει τώρα ότι οι ενεργειακές κοινότητες είναι ένας τρόπος να βγάλεις εύκολα λεφτά. Γίνονται όμως προσπάθειες για να διορθωθεί αυτό», συνεχίζει ο Χρήστος.
Οι ενεργειακές κοινότητες είναι ένα νέο, τρίτο υποκείμενο στη διαδικασία της ενεργειακής μετάβασης. «Το ζήτημα είναι η αξιοποίησή τους. Όσο περισσότερες κοινότητες συμμετάσχουν, τόσο καλύτερο θα είναι το αποτέλεσμα. Οι κοινότητες δραστηριοποιούνται σε όλον τον ενεργειακό τομέα. Ό,τι μπορεί κανείς να φανταστεί, μπορεί να το κάνει μέσα από την ενεργειακή κοινότητα. Από το κομμάτι της ηλεκτροκίνησης, σταθμούς για να ηλεκτρίζουν τα αυτοκίνητα, μέχρι και διανομή ενέργειας, αλλά και κάτι πιο καινοτόμο και διαφορετικό, όπως η γεωθερμία. Οι δυνατότητες είναι πάρα πολλές. Στην ουσία, ό,τι μπορείς να κάνεις ως μηχανικός με μια ΙΚΕ (Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία), μπορείς να το κάνεις με μια κοινότητα», δηλώνει ο Δημήτρης.
Υπάρχει η τάση να γίνονται επενδύσεις από μεγάλες εταιρείες, με όρους κερδοφορίας και αποτελεσματικότητας. «Οι κοινότητες δεν είναι εδώ για να κάνουν μόνο μικρές επενδύσεις. Δεν είναι απαραίτητο ότι θα γίνει ένα μικρό φωτοβολταϊκό πάρκο, από τη στιγμή που συμμετέχουν αρκετά άτομα στην κοινότητα. Μπορεί να κάνει και μεγάλα έργα. Όμως η πραγματικότητα είναι ότι κυρίως μεγάλες εταιρείες φαίνεται ότι είναι στη διαδικασία να μονοπωλήσουν και να εδραιωθούν στην αγορά με αυτόν τον τρόπο, αγοράζοντας πολλά megawatt, πολλά στρέμματα, κάτι που πρέπει να αλλάξει άμεσα», συμπληρώνει.
Εγώ τι λόγο έχω πάνω στην ενέργεια που καταναλώνω; Είναι μόνο η πολιτεία και οι εταιρείες που αποφασίζουν; Ο λόγος μας μετράει.
«Χρειάζεται ενημέρωση, ώστε να ξέρουν οι άνθρωποι ότι υπάρχει. Χρειάζεται η θέληση, γιατί έχει μια διαδικασία. Από εκεί και πέρα, χρειάζεται και η πολιτεία για να βάζει τα θεμέλια, αλλά και τα όρια. Υπάρχουν χώρες που έχουν δεσμευτεί ότι το 50% της ενέργειάς τους θα το παράξουν μέσα από κοινότητες, όπως στην Ολλανδία. Μπορούμε να ακολουθήσουμε κι άλλα τέτοια παραδείγματα. Δεν το κάνουν κατ’ ανάγκη γιατί θέλουν να οδηγηθούν σε μια άλλη ιδεολογικά κατεύθυνση, όμως αντιλαμβάνονται ότι πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία, έτσι ώστε να γίνεται καλύτερος διάλογος και σε επίπεδο κοινωνίας.»
Την ενημέρωση του κόσμου και σε νομικό επίπεδο κρίνει ως κλειδί η Σοφία, γιατί «υπάρχει πολύς κόσμος που θα ήθελε να συμβάλλει στην πράσινη ανάπτυξη και να αλλάξει κάποια πράγματα όσον αφορά δικές του συνήθειες και δική του κατανάλωση. Επειδή ακριβώς δεν υπάρχει ενημέρωση, μπορεί να ακούγεται άπιαστο και ακριβό, ενώ στην πραγματικότητα οι κοινότητες αυτές είναι πολύ συμφέρουσες. Προσωπικά, δεν έχω ειδίκευση ούτε σε περιβαλλοντικά, ούτε σε θέματα ενέργειας και, μέχρι πρόσφατα, την ενέργεια την έπαιρνα σαν κάτι πολύ δεδομένο, χωρίς να το σκέφτομαι. Ήταν απλά ένας λογαριασμός στο τέλος του μήνα.
Οι καταναλωτικές μας ενέργειες είναι μια μικρή, καθημερινή ψήφος.
Σκέφτηκα όμως: Εγώ τι λόγο έχω πάνω στην ενέργεια που καταναλώνω; Είναι η πολιτεία μόνο και οι εταιρείες που αποφασίζουν; Ο λόγος μας μετράει. Με τις ενεργειακές κοινότητες, παίρνουμε την ενέργεια στα χέρια μας. Οι καταναλωτικές μας ενέργειες είναι μια μικρή, καθημερινή ψήφος.
Η περίπτωση της «μικρής» Ελλάδας και η σημασία της δικτύωσης
Πολλές φορές ακούγονται σχόλια για το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι πολύ μικρή και δεν μπορεί να συνεισφέρει τα μέγιστα. «Πρέπει, όμως, να αναλάβει το μερίδιο που της αναλογεί και όλοι να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε. Αν λειτουργούσαμε με αυτή τη λογική, δεν θα κινούνταν τελικά κανένας. Όλοι πρέπει να κινητοποιηθούν και μάλιστα, πρώτα τοπικά, μετά κινείσαι σε εθνικό επίπεδο, σε ευρωπαϊκό και μετά σε μεγαλύτερο επίπεδο, με όρους κλιματικής διπλωματίας», σχολιάζει ο Δημήτρης. Το ζήτημα της πράσινης μετάβασης είναι ένα ζήτημα που θα το βλέπουμε συνέχεια, καθώς οι καταστροφές θα είναι πιο έντονες και πιο συχνές. «Έχουμε μπει για τα καλά στην περίοδο της έντονης κλιματικής κρίσης, έχει διαταραχθεί πλέον το κλίμα, έχει αυξηθεί η θερμοκρασία παγκόσμια ήδη κατά 1,2 βαθμούς και όλες οι μελέτες μας δείχνουν ότι πάμε για καταστροφή.»
Το Βέλγιο βοηθάει την Πορτογαλία, η Πορτογαλία βοηθάει την Ελλάδα.
Είναι πολύ σημαντική η δικτύωση σε επίπεδο εθνικό, βαλκανικό, ευρωπαϊκό και διεθνές. «Μέσω της δικτύωσης, μπορούμε να αρχίσουμε να φτιάχνουμε δίκτυα αλληλοϋποστήριξης που μας δημιουργούν μία σχετική ανεξαρτησία από αυτές τις πιο καπιταλιστικές σχέσεις. Για παράδειγμα, όταν ξεκινήσαμε crowd investment, μας βοήθησε ο μεγαλύτερος συνεταιρισμός ενέργειας στην Πορτογαλία, ο Copernico, βάζοντάς μας 5.000 ευρώ. Κι ο Copernico, αντίστοιχα, είχε υποστηριχθεί από έναν συνεταιρισμό στο Βέλγιο. Άρα, το Βέλγιο βοηθάει την Πορτογαλία, η Πορτογαλία βοηθάει την Ελλάδα και σιγά-σιγά δεν θα χρειάζεται να πάμε στην τάδε συστημική τράπεζα», δηλώνει ικανοποιημένος ο Χρήστος.
Ο ρόλος του κράτους παίζει καίριο ρόλο, γιατί «εν απουσία του κράτους πας και κάνεις το crowdfunding κλπ. Δεν υπάρχει μία χρηματοδότηση που μπορείς να πάρεις για να ξεκινήσεις», σχολιάζει ο Δημήτρης.
Υπάρχει και το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας. «Η ενεργειακή φτώχεια μπορεί να λυθεί κατεξοχήν μέσα από τέτοια σχήματα. Για παράδειγμα, στο WWF έχει βγει μία μελέτη, η οποία λέει ότι αν αξιοποιήσουμε ένα μικρό κομμάτι του Ταμείου Ανάκαμψης και ο κάθε δήμος στην Ελλάδα, με σύνολο 332 δήμων, φτιάξει κατά μέσο όρο 4 MW φωτοβολταϊκά, σημαίνει συγκεντρωτικά περίπου 1,2 GW. Πρακτικά, θα μπορούσαμε να εξαλείψουμε την ενεργειακή φτώχεια άμεσα, την επόμενη μέρα. Δεύτερον, θα δημιουργηθούν και 7.000 – 9.000 θέσεις εργασίας. Αυτή η φιλοσοφία μπορεί να προσφέρει λύσεις, εφόσον κάποιος έχει και την πολιτική βούληση να το κάνει».
Χρειάζονται πιο συστημικές αλλαγές;
«Είμαστε εντός ενός συστήματος, το οποίο έχει δημιουργήσει αυτή την κατάσταση και το ίδιο το σύστημα σου υπόσχεται ότι μπορεί και να το λύσει. Ένα σύστημα το οποίο υπόσχεται να εκμεταλλευτεί όλους τους πόρους του πλανήτη αενάως για τη δημιουργία κέρδους. Άρα, εδώ πρέπει να συζητήσουμε και για πιο συστημικές αλλαγές πλέον, όχι μόνο για το καλαμάκι που, ναι, δεν θέλω να είναι πλαστικό, αλλά πρέπει να πούμε ότι είναι οι λίγοι όμιλοι που παράγουν το 70% των εκπομπών παγκοσμίως», λέει ο Δημήτρης και η Σοφία συμφωνεί:
Μπορεί μια προσωπική δράση να αντισταθμίσει τη δράση όλου του υπόλοιπου συστήματος; «Όσα καλαμάκια σταματήσεις να χρησιμοποιείς και πλαστικά μπουκάλια και μειώσεις το κρέας που καταναλώνεις, ενώ η χώρα συνεχίζει να επενδύει στα ορυκτά καύσιμα, δεν θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε. Βλέπω πάρα πολύ κόσμο που αντιστέκεται και νομίζει ότι είναι πάρα πολύ δύσκολο να σταματήσει να τρώει κρέας και να παίρνει συνέχεια το αυτοκίνητό του, αλλά εν τέλει όλο αυτά είναι πράγματα που νομίζουμε ότι χρειαζόμαστε, επειδή έχουμε μάθει να ζούμε σε ένα σύστημα που θέλει να εκμεταλλευτεί όσο γίνεται την εργασία μας».
Τα ανεπτυγμένα κράτη έχουν μία επιπλέον υποχρέωση, λόγω των ιστορικών εκπομπών τους, να είναι ακόμη πιο φιλόδοξα.
Κι ο Δημήτρης αναρωτιέται: «Μπορείς να ζητήσεις από έναν Ινδό, ο οποίος υπέφερε μια ζωή, να μην έχει ψυγείο και να μην έχει κατανάλωση; Μπορείς να του ζητήσεις να μην χαρεί, να μην πάρει το αυτοκίνητο ή όλα αυτά που κάνει; Τα ανεπτυγμένα κράτη έχουν μία επιπλέον υποχρέωση, λόγω των ιστορικών εκπομπών τους, να είναι ακόμη πιο φιλόδοξα και να είναι ακόμη πιο επιθετικά ως προς τους στόχους του κοινωνικού μετασχηματισμού, αλλά κυρίως ως προς το κομμάτι της πράσινης μετάβασης.»
Στην πράξη, τι κάνουμε;
Η Σοφία εξηγεί: «Στην αρχή, πήρα τα εκκαθαριστικά του προηγούμενου χρόνου, όπου αναγραφόταν πόσες κιλοβατόρες έχω καταναλώσει κάθε φορά. Έκανα την πρόσθεση για να βρω την κατανάλωση μέσα σε ένα χρόνο και μου είπαν για να καλύψεις το 100% της ενέργειάς σου αντιστοιχούν τόσα KW, βάζοντας στον παρονομαστή την ισχύ του πάρκου. Έτσι, το μερίδιο της επένδυσής μου υπολογίζεται σε ένα συγκεκριμένο ποσό. Σκέφτηκα ότι δεν μπορούσα να καλύψω εύκολα το 100%, οπότε είπα ότι θα καλύπτω πρώτα το 80% και μετά, το βλέπω ξανά. Τώρα, νιώθω σαν να έχω πληρώσει προκαταβολικά πάρα πολλούς λογαριασμούς ρεύματος. Γιατί στην ουσία μέσα σε 6-7 χρόνια, κάνω απόσβεση και μετά, έχω δωρέαν ρεύμα.
Ας πούμε, αντί να αγοράζεις ντομάτες από το μανάβικο, οι οποίες αλλάζουν ανάλογα με τις καιρικές και περιβαλλοντικές συνθήκες, η τιμή τους επηρεάζεται σε σχέση τους μεσάζοντες, γιατί να μη μεγαλώνεις τις ντομάτες στον κήπο σου κι απλά να έχεις συνέχεια ντομάτες; Το μόνο που χρειάζεσαι είναι τα αρχικά έξοδα του να φτιάξεις τον κήπο. Κι εκεί μπορεί να βοηθήσει η κοινότητα, γιατί παίρνει συλλογικά δάνειο σαν οργανισμός κι έτσι, είναι όλα πιο εύκολα.»
