Δε θα μπορούσα να λείπω από τη μεγαλύτερη διαδήλωση που έχει σημειωθεί στην ιστορία της Γαλλίας. Το 2002, περίπου 500.000 άνθρωποι διαδήλωσαν, όταν ο Jean-Marie Le Pen πέρασε στο δεύτερο γύρο των εκλογών. Χτες, παραπάνω από 1.5 εκατομμύριο βρέθηκαν στους δρόμους. Αυτό, με βάση τη Le Monde. «Είναι αδύνατον να δώσουμε αριθμούς», έσπευσε να πει ο Υπουργός Εσωτερικών Bernard Cazanove. Το κανάλι BFTV, πιθανότατα υπερβάλλοντας μιλούσε για τρία εκατομμύρια Γάλλους στους δρόμους. Και αυτό μόνο στο Παρίσι. Σ’ αυτούς να συνυπολογίσουμε τους περίπου 300.000 στη Lyon, 110.000 στη Grenoble, 70.000 στο Clermont-Ferrand, 140.000 στο Bordeaux, 115.000 στη Rennes, 100.000 στο Μοntpellier.
Ο σταθμός Republique έχει κλείσει από τη μία το μεσημέρι και σταδιακά οι γύρω σταθμοί κλείνουν επίσης. Οι μετακινήσεις είναι πάντως δωρεάν και τα λίγα όσα αυτοκίνητα είναι στους δρόμους το μόνο που κάνουν είναι να ενοχλούν τους διαδηλωτές. Αν την Τετάρτη, την πρώτη μέρα του τρομοκρατικού χτυπήματος η ατμόσφαιρα ήταν βαριά, σήμερα ένα πρώτο βάρος έχει φύγει και η ατμόσφαιρα είναι εορταστική. Σε αυτό συνάδει ο τόσος κόσμος και τα τόσα επίσης πανό που παρελαύνουν γύρω μας. Με κεντρικό σύνθημα – κι ας μη το φωνάζουν – το «Δε φοβόμαστε», ο κόσμος συγκεντρώνεται γύρω-γύρω από την πλατεία της Δημοκρατίας, τη Republique, και περιμένει να ξεκινήσει τη «Δημοκρατική διαδήλωση» ως την πλατεία του Έθνους, Place de la Nation. «Είναι η πρώτη φορά που οι Γάλλοι εμφανίζονται τόσο ενωμένοι κι αυτό είναι πολύ συγκινητικό», θα μου πει ο Γάλλος φίλος μου και θα συμφωνήσω. Όποτε ο κόμπος των προηγούμενων ημερών ανεβαίνει στο λαιμό μου, κοιτάζω τα χαρούμενα πρόσωπα γύρω μου για να πάρω δύναμη. Στις πρώτες σειρές της διαδήλωσης θα βρίσκονται οι οικογένειες των θυμάτων και οι πολιτικοί ηγέτες που πάλι για πρώτη φορά μοιάζουν ενωμένοι.
Γνωρίζουμε ότι αυτή η συνάντηση έχει μια υποκρισία μέσα της, αλλά προς το παρόν αφήνουμε κι εμείς την έχθρα γιατί λίγη σημασία έχει και συντονιζόμαστε στο ρυθμό. «Πεθάναμε στα γέλια», γράφει ένα πανό με μαύρα γράμματα, ενώ στο τέρμα των γραμμάτων ξεφεύγει μια κόκκινη γραμμή σαν αίμα, υποδηλώνοντας το θάνατο των δέκα σκιτσογράφων του Charlie Hebdo. «Το γέλιο δε θα πεθάνει ποτέ», γράφει κάποιος άλλος. Ένα πιτσιρίκι έχει ανέβει στους ώμους του πατέρα του και κρατάει ένα μικρό πανό «Χωρίς Θρησκεία». Τα τελευταία τεκταινόμενα έχουν αφήσει επίσης το στίγμα τους: «Ψωνίζω από το Hypercacher», γράφει μια κοπέλα, αναφερόμενη στο εβραϊκό σούπερ μάρκετ, όπου σκοτώθηκαν τέσσερις άνθρωποι την Παρασκευή. Δίπλα μας κάποιος κρατάει στην αγκαλιά του τα εξής συνθήματα «Είμαι καθολικός, μουσουλμάνος, εβραίος, προτεστάντης, άθεος, βουδιστής». Του λέμε ότι ξέχασε τους χριστιανούς ορθόδοξους και το σημειώνει με ένα στυλό από κάτω, ενώ μας ρωτάει αν γνωρίζουμε την Ορθόδοξη εκκλησία στο έβδομο διαμέρισμα. «Δεν πιστεύουμε στο Θεό», απαντάμε με μια φωνή με το φίλο Δημήτρη. «Ούτε εγώ, αλλά οι παππούδες μου ήταν Ρώσοι», λέει και βάζει τα γέλια. Είναι εντυπωσιακό το πόσα καρότσια με πιτσιρίκια συναντάμε στο δρόμο, όσο περπατάμε με πολύ αργό ρυθμό προς την Nation, ενώ η γενιά του ’68 περπατάει σύσσωμη μαζί μας.
Επίσης εντυπωσιακό είναι το πόσα συνθήματα αναφέρονται στους αστυνομικούς, που για πρώτη φορά δεν βρίσκονται στην αντίπερα όχθη της διαδήλωσης, αλλά μαζί μας. «Είμαι αστυνομικός κι εβραίος» γράφουν τα πανό και σκεφτόμαστε τους τρεις αστυνομικούς που έχασαν τη ζωή τους για να υπερασπιστούν τη Δημοκρατία. Πολλοί έχουν γράψει όλα τα ονόματα αυτών που σκοτώθηκαν. «Κάντε χιούμορ, όχι πόλεμο», γράφει ένα άλλο πανό. Κάποιος αρχίζει να παίζει το σαξόφωνο από ένα μπαλκόνι – το πλήθος εκστασιάζεται.
Τα σώματα γύρω μάς κρατάνε ζεστούς όσο το απόγευμα μάς αποχαιρετά και σιγά σιγά οδεύουμε προς τη Nation. Θα έχει πέσει η νύχτα όταν οι διαδηλωτές θα φτάσουν στο τέρμα όπου τεράστια μεγάφωνα θα παίξουν τον Εθνικό Ύμνο, τη Marseillaise. Εμείς θα έχουμε γυρίσει στα σπίτια μας, αφού θα έχουμε εντυπωσιαστεί από τον κόσμο που τριγυρνάει στους δρόμους ένα κρύο κυριακάτικο απόγευμα. Σαν μια παρέα, για λίγες ώρες, για μια φορά.
