Σε αυτό το de facto (και de jure) αμήχανο καλοκαίρι, εκτός από τη φόρμα που οφείλουν να συμπληρώσουν πριν επιβιβαστούν στο πλοίο της αναχώρησης, εκτός από το πακέτο με μάσκες που έχουν βάλει στις αποσκευές τους, κάποιοι ταξιδιώτες έχουν να αντιμετωπίσουν κάτι ακόμα πρωτόγνωρο. Ο τρόπος με τον οποίο συνηθίζουν να κάνουν διακοπές δεν είναι πλέον αποδεκτός σε πολλά μέρη της Ελλάδας.
Η απαγόρευση του ελεύθερου κάμπινγκ δεν είναι κάτι καινούργιο, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία διώκεται αυτεπάγγελτα ως πταίσμα, προβλέπεται μάλιστα η δυνατότητα σύλληψης και τήρησης της αυτόφωρης διαδικασίας ενώ το πρόστιμο ανέρχεται στα 300 ευρώ ανά άτομο, κατασκηνωτικό ή μεταφορικό μέσο. Ωστόσο, από το 1976 που δημοσιεύτηκε ο πρώτος σχετικός νόμος μέχρι σήμερα, το κάμπινγκ που δεν περιορίζεται μέσα σε ένα οργανωμένο οικόπεδο διαμορφώνει την εικόνα και την οικονομία πολλών προορισμών, έχοντας εξελιχθεί σε μια συνθήκη που βρίσκεται στη διακριτική ευχέρεια των τοπικών αρχών. Εν μέσω πανδημίας, αρκετοί ήταν φέτος οι δήμαρχοι και κοινοτάρχες που ανακήρυξαν τους free campers «ανεπιθύμητους»
Οι «παραλιάρχες» θα εκλείψουν, οι καβάτζες που θα μπορούσαν να διεκδικήσουν βραβείο ευρεσιτεχνίας θα περιοριστούν, οι κόντρες μεταξύ των κατασκηνωτών -που προκαλούνται εν είδει αστείου στα νησιά- σχετικά με το ποιος κάνει «true ελεύθερο» και ποιος «καθωσπρέπει» δε θα αποτελέσουν φέτος αντικείμενο συζήτησης, οι «Κεδρουά» και οι «Λεβαδεουά» (αν μιλάτε τα Δονουσιώτικα) θα δώσουν φέτος τα χέρια και θα συναντηθούν…σε κάποιο άλλο νησί.
Πέρα όμως από τα ευφυολογήματα και τους μύθους που συνοδεύουν την ελευθερία στο κάμπινγκ, αυτό το καλοκαίρι υπάρχουν αντικειμενικά προβλήματα για όσους υπολόγιζαν το καλοκαίρι τους έξω από τουριστικά καταλύματα. Όπως η Δήμητρα που τα τελευταία 15 χρόνια επιλέγει ένα συγκεκριμένο μικρό νησί των Κυκλάδων. «Οι γονείς μου μας έστηναν σκηνές στην παραλία του χωριού μου κι έτσι περνούσε το καλοκαίρι μου, μου έμεινε λοιπόν το μικρόβιο. Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου να κάνει άλλου είδους διακοπές, δεν θέλω κιόλας, το να ζήσω στον ήλιο δίπλα στη θάλασσα για ένα μήνα είναι κάτι αδιαπραγμάτευτο για μένα».
Φωτογραφία: Γεράσιμος Δομένικος/FOSPHOTOS
Όπως τον περιγράφει, ο χώρος που μπορεί να στήσει κανείς στη σκηνή του «στο νησί της» δεν είναι κατάλληλος για να τηρηθούν οι πλέον απαραίτητες αποστάσεις, η κατάσταση είναι ημιελεύθερη, «χωρίς κατάλληλες υποδομές κι ο κόσμος που πάει κάθε χρόνο πολύς. Έχω την ωριμότητα και την υπευθυνότητα να καταλάβω από μόνη μου ότι φέτος δεν πρέπει να κάνω διακοπές εκεί. Παρόλα αυτά με πλήγωσαν κάποιες δηλώσεις που διάβασα από ιθύνοντες του νησιού, το πως βλέπουν τους κατασκηνωτές που τους στηρίζουν οικονομικά τόσα χρόνια, το ότι μας θεωρούν “πληγή” ενώ το νησί δονείται από τον ρυθμό που του δίνουν οι κατασκηνωτές του, η ενέργειά του ολόκληρη έχει να κάνει μ’ αυτούς. Χωρίς εμάς δεν θα είναι το ίδιο. Ελπίζω να πάρουν ένα μάθημα φέτος, να μην είναι οικονομική η ζημιά αλλα περισσότερο συναισθηματική. Να καταλάβουν τι είμαστε για εκείνους, όπως έχουμε καταλάβει εμείς».
«Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου να κάνει άλλου είδους διακοπές, δεν θέλω κιόλας, το να ζήσω στον ήλιο δίπλα στη θάλασσα για ένα μήνα είναι κάτι αδιαπραγμάτευτο για μένα»
Είναι ελάχιστα τα καλοκαίρια που μπορεί να θυμηθεί ο Δημήτρης χωρίς να κοιμάται σε σκηνή, από όταν ενηλικιώθηκε. Πλέον είναι 45 ετών και τα τελευταία χρόνια κανονίζει με άλλες δύο οικογένειες τις καλοκαιρινές του διακοπές. Μέχρι πριν λίγες μέρες σκεφτόταν πως δεν θα ταξιδέψει καθόλου. «Αναστατωθήκαμε μόλις διαβάσαμε όλες αυτές τις δηλώσεις για το ελεύθερο, παραλίγο να μην πάμε πουθενά. Πήρα τηλέφωνο κάποιους ντόπιους του νησιού που επισκεπτόμαστε συνήθως, μας είπαν ότι η κατάσταση είναι μια χαρά, γι’ αυτό είπαμε να το ρισκάρουμε. Η επίκληση της πανδημίας είναι ένα πρόσχημα για κάποιους δημάρχους που θέλουν να εφαρμόσουν το δόγμα “νόμος και τάξη”, βρήκαν ευκαιρία να ασκήσουν καταστολή στο ελεύθερο γιατί μας βλέπουν ως “αναρχοάπλυτους”, παρότι αφήνουμε χιλιάδες ευρώ στο νησί. Είναι απλά θέμα φιλοσοφίας το πως επιλέγουμε να κάνουμε διακοπές. Το καλοκαίρι δεν θέλω να δω άλλα τσιμέντα και τα παιδιά μου είναι σε σκηνή από 15 μηνών. Όλα αυτά τα χρόνια το μόνο που άλλαξε για μένα είναι ότι από εκεί που φεύγαμε με μια μηχανή και μια σκηνή, πλέον κάνουμε μια μικρή μετακόμιση».
Φωτογραφία: Αγγελική Παναγιώτου/FOSPHOTOS
Ο Δημήτρης διαφωνεί με συγκεκριμένους τρόπους κατασκήνωσης. «Διαφωνώ με τις σκηνές πάνω στην παραλία, ποτέ δεν μου άρεσε, ούτε όταν ήμουν νεότερος. Οι παραλίες πρέπει να είναι ελεύθερες για όλους, οι κατασκηνωτές πρέπει να στήνουν πίσω από αυτές. Μετά τη φετινή συνθήκη, πιστεύω ότι για κάποια μέρη η απαγόρευση ήρθε για να μείνει, -τουλάχιστον στα νησιά που το κυνηγούν κατά περιόδους το ελεύθερο. Θα επιστρέψει ανεπίσημα σε άλλα μέρη, σε βάθος χρόνου».
Η Α. πιστεύει ότι φέτος θα ήταν μια καλή ευκαιρία να επιτραπεί το ελεύθερο κάμπινγκ παντού προκειμένου κάποιοι να βρουν ένα μέρος να απομονωθούν, μακριά από κόσμο και τυχόν συνωστισμούς. «Βέβαια, σε μία χώρα που ο περισσότερος κόσμος δεν έχει μάθει να συμπεριφέρεται σωστά σε τέτοιες συνθήκες, αυτό αποτελεί πρόβλημα. Και μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν και οι ξενοδόχοι που περιμένουν να κερδίσουν τα απαραίτητα χρήματα για να καταφέρουν να βγάλουν τον χειμώνα ή για μην χάσουν τις επιχειρήσεις τους. Στον αντίποδα, υπάρχουν εκείνοι που επίσης αντιμετωπίζουν οικονομικό πρόβλημα λόγω του κορωνοϊού και δεν έχουν χρήματα για να πληρώσουν κάποιο δωμάτιο. Τι θα κάνουν; Πιθανότατα θα περάσουν το καλοκαίρι σπίτι τους, σε κάποιο εξοχικό φίλων ή θα μαζευτούν μιλιούνια στις ελάχιστες τοποθεσίες που επιτρέπεται το ελεύθερο κάμπινγκ και τα μέτρα για τον κορωνοϊό θα πάνε περίπατο».
«Η επίκληση της πανδημίας είναι ένα πρόσχημα για κάποιους δημάρχους που θέλουν να εφαρμόσουν το δόγμα “νόμος και τάξη”, βρήκαν ευκαιρία να ασκήσουν καταστολή στο ελεύθερο γιατί μας βλέπουν ως “αναρχοάπλυτους”, παρότι αφήνουμε χιλιάδες ευρώ στο νησί. Είναι απλά θέμα φιλοσοφίας το πως επιλέγουμε να κάνουμε διακοπές»
Για την Α., το οργανωμένο κάμπινγκ φέτος δεν αποτελεί επιλογή. «Κοινή τουαλέτα, νιπτήρες και χώροι για ντους; Χρειάζεται καθαριότητα 24/7, μου φαίνεται ακατόρθωτο να υπάρχει κάποιος που θα καθαρίζει ασταμάτητα σε ένα οργανωμένο κάμπινγκ. Γιατί να μη βάλουν τους αστυνομικούς που κόβουν πρόστιμα να επιτηρούν τους κάμπερς εξασφαλίζοντας ότι η διαμονή τους θα πραγματοποιείται με σεβασμό στη φύση και με τα απαραίτητα μέτρα αποστάσεων και καθαριότητας; Αλλά τι συζητάμε, εδώ δεν μπορούμε να κάνουμε ελεύθερα συγκεντρώσεις, το ελεύθερο κάμπινγκ θα μας δώσουν;».
Φωτογραφία: Πηνελόπη Γερασίμου/FOSPHOTOS
Στις δύo δεκαετίες που επιλέγει αυτόν τον τρόπο διακοπών, ο Κώστας έχει διαπιστώσει ότι υπάρχουν πολλές απόψεις για το τι εστί ελεύθερο κάμπινγκ. «Νομίζω πως όσοι το κάνουν χρόνια θέλουν απλά να είναι όλη μέρα έξω, να κοιμούνται με τα αστέρια, να ξυπνάνε με τον ήλιο. Για τους νεότερους είναι και το οικονομικό κομμάτι σημαντικό, αν δεν τους περισσεύουν τα λεφτά προτιμούν να ξοδέψουν όσα έχουν στη διασκέδαση, κι εγώ έτσι σκεφτόμουν πιο μικρός, έλεγα, “γιατί να πληρώνω δωμάτιο για έναν ύπνο;” Βρισκόμαστε και σε μια χώρα το κλίμα μας επιτρέπει να κοιμόμαστε έξω». Σήμερα είναι 40 ετών.
«Δεν μπορούν να γίνουν όλοι οι προορισμοί “Μύκονος”, δεν είναι κάτι που θέλουμε, δεν θα είναι ωραίο»
Συζητάμε για την Ανάφη την οποία έχει επισκεφθεί πολλές φορές, για το γεγονός ότι ο Δήμος αφαίρεσε τις ντουζιέρες και δεν θα λειτουργήσει τις τουαλέτες στην παραλία του Ρούκουνα. «Όταν πας για ελεύθερο, για μένα, η λογική θα έπρεπε να είναι ότι κάνεις και τα πάντα έξω, χωρίς να προσβάλλεις κανέναν, χωρίς να δημιουργείς προβλήματα στους γύρω σου και τους κατοίκους. Απ’ όσο έχω δει, όσοι αγχώνονται για το αν εκεί που θα στήσουν θα υπάρχει ντουζιέρα είναι συνήθως κι εκείνοι που παρατάνε σαμπουάν και πλαστικά μπουκάλια, που μαζεύονται μια παρέα δέκα άτομα και στήνει ο καθένας τη δική του σκηνή με αποτέλεσμα να σπαταλούν τον χώρο που θα μπορούσαν να στήσουν άλλοι τόσοι. Τόσο από την πλευρά των κατασκηνωτών όσο και από τα ίδια τα νησιά, δεν υπάρχει στην Ελλάδα η προθυμία ώστε να δημιουργηθούν ορισμένα σημεία για ελεύθερο τα οποία θα μπορούν να προσεγγίσουν εύκολα πολλοί τηρώντας όμως κάποιους κανόνες. Όσα νησιά υπήρξαν ανεκτικά όλα αυτά τα χρόνια είχαν ως μόνο κίνητρο το κέρδος».
Το δικό του πακετάρισμα δεν θα περιλαμβάνει καν σκηνή φέτος, σκέφτεται να βγάλει απλά ένα εισιτήριο και να κοιμηθεί σε μια δυσπρόσιτη παραλία.
Φωτογραφία: Γιάννης Παπανίκος/FOSPHOTOS
Λιτός θα είναι και ο εξοπλισμός που θα κουβαλήσει ο Γιώργος που στα 37 του μετράει 20 χρόνια ελεύθερης κατασκήνωσης. «Δεν το θεωρω ταλαιπωρία γιατι η οργάνωση που έχω εγώ είναι ένα στρώμα, μια σκηνή κι ένα μαγιο , δεν κουβαλάω τίποτα άλλο, δεν είμαι ο τύπος με τα ψυγειάκια, ταξιδεύω πολύ λιτά και θέλω να αποσυνδεθώ από τα πάντα. Δεν είναι οικονομικοί οι λόγοι που επιλέγω το ελεύθερο, το να έρθω σε επαφή με τη φύση είναι αυτό που έχω περισσότερο ανάγκη».
«Όσα νησιά υπήρξαν ανεκτικά όλα αυτά τα χρόνια είχαν ως μόνο κίνητρο το κέρδος»
Φέτος θα πάρει πλοίο για ένα μεγάλο νησί, θα ξεδιπλώσει τις μπανέλες του σε ένα μέρος που θεωρεί πρακτικά δύσκολο να τον βρει κάποιος και να του επιβάλει πρόστιμο. «Αυτή την περίοδο θεωρώ πιο επικίνδυνο το να αναγκαστείς να πας σε οργανωμένο κάμπινγκ, συνεπώς, δεν είναι υγειονομικοί οι λόγοι για τους οποίους έχουν μπει σε αυτή τη διαδικασία. Σε ορισμένα νησιά δημιουργούνται ολόκληροι καταυλισμοί τις παραλίες, κάτι που δεν αρέσει ούτε σε μένα που είμαι υπέρ του ελεύθερου κάμπινγκ. Μπορεί οι κάτοικοι να έχουν μπουχτίσει ή να φοβούνται. Από την άλλη, δεν ξέρω πως θα λειτουργήσουν οι ταβέρνες και τα μαγαζιά στα μικρά μέρη που ζουν από αυτόν τον τουρισμό. Μπορεί όσοι επιλέγουν το ελεύθερο να μην πληρώνουν διαμονή αλλά λεφτά στο νησί θα αφήσουν με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο. Και σίγουρα δεν μπορούν να γίνουν όλοι οι προορισμοί “Μύκονος”, δεν είναι κάτι που θέλουμε, δεν θα είναι ωραίο».
Όπως μάλλον θα παρατηρήσατε, οι παραπάνω παραθεριστές δεν θέλουν να αποκαλύψουν το μέρος που θα περάσουν το διάλειμμά τους από την καθημερινότητα, παρότι όλοι τους (εκτός από την Α. που επέλεξε φέτος να κλείσει δωμάτιο) θα μείνουν πιστοί στον τρόπο που έχουν επιλέξει ότι θα κάνουν τις διακοπές τους κάθε χρόνο.
«Μην το γράψεις και πλακώσουν όλοι εκεί», όπως μου είπε κι ένας από αυτούς.
