Ώρα 2:00, ξημερώματα Σαββάτου. Αυτοκίνητο κινείται με ταχύτητα 140 χλμ/ώρα σε μεγάλο δρόμο της πόλης. Ο οδηγός κρατά στο χέρι το κινητό του τηλέφωνο και παράλληλα πληκτρολογεί μήνυμα, κοιτάζοντας πότε τον δρόμο και πότε την οθόνη του κινητού. Την ίδια στιγμή, μοτοσυκλέτα βγαίνει από κάθετο δρόμο παραβιάζοντας κόκκινο φανάρι. Δύο πολύ επικίνδυνες παραβάσεις στέλνουν στο νοσοκομείο δύο ανθρώπους.
Αν και δεν πρόκειται για πραγματικό περιστατικό, δεν διαφέρει από τα τροχαία που συμβαίνουν στους ελληνικούς δρόμους, έχοντας πολλές φορές πιο άσχημες συνέπειες, όπως η περίπτωση των δύο νέων ανθρώπων που έπεσαν στις μπάρες της Λεωφόρου Σχιστού με ταχύτητα 200 χλμ/ώρα, με συνέπεια τον ακρωτηριασμό των κάτω άκρων τους.
Στα επείγοντα των νοσοκομείων, οι χειρουργοί είναι εκείνοι που αναλαμβάνουν τους τραυματίες. Είναι εκείνοι που καλούνται να διαγνώσουν, το συντομότερο δυνατό, από τι κινδυνεύει ο άνθρωπος που βρίσκεται μπροστά τους, στο φορείο, και να το αντιμετωπίσουν γρήγορα και αποτελεσματικά. Είναι εκείνοι που καλούνται να ενημερώσουν τους συγγενείς ότι ο άνθρωπός τους βρίσκεται στο νοσοκομείο και, στη συνέχεια, για την εξέλιξη της υγείας του, όποια κι αν είναι αυτή.
Ο Γιώργος Αλβανός, Διευθυντής της Χειρουργικής Κλινικής του Γ.Ν.Α. Γεννηματάς, φέτος συμπληρώνει 20 χρόνια από τότε που πήρε ειδικότητα χειρουργού και μιλάει στην Popaganda για τα τροχαία ατυχήματα, αλλά και για όσα έχει βιώσει σε ένα λειτούργημα γεμάτο συγκινήσεις:
«Τελείωσα την Ιατρική το ‘95 στα Ιωάννινα και ολοκλήρωσα την ειδικότητά μου, ως χειρουργός, το 2004. Τυχαία έγινα γιατρός. Σίγουρα ήταν στα ενδιαφέροντά μου, αλλά είχα και την παρακίνηση των δικών μου. Εκείνη την εποχή, το όνειρο όλων των γονιών για τα παιδιά τους ήταν να γίνουν επιστήμονες, και ιδιαίτερα γιατροί ή δικηγόροι. Το δικό μου όνειρο ήταν να γίνω πιλότος μαχητικών αεροσκαφών, αλλά μου το ξέκοψε η μυωπία.
Δεν θα ξεχάσω την πρώτη φορά που είδα τραυματία. Ήμουν ακόμα φοιτητής στα Ιωάννινα, σε μια περίοδο που πολύς κόσμος από την Αλβανία περνούσε τα σύνορα, μέσα από παράνομα μονοπάτια, για να φέρει τους ανθρώπους του στα ελληνικά νοσοκομεία. Συνήθως ήταν άνθρωποι από την Βόρεια Ήπειρο. Μια μέρα μάς έφεραν έναν άνθρωπο που τον πυροβόλησαν στην κοιλιά, ενόσω βρισκόταν στην αλβανική πλευρά, στην προσπάθειά του να περάσει τα σύνορα. Οι δικοί του άνθρωποι τον κουβάλησαν στις πλάτες, για ώρες, μέχρι να φτάσουν σε ελληνικό νοσοκομείο. Αυτή ήταν η πρώτη μου επαφή με αίμα και τραύμα, και σχεδόν λιποθύμησα. Παρ’ όλα αυτά, έγινα χειρουργός.
Μια και το έφερε η κουβέντα, θυμήθηκα κι έναν παππού από τη Βόρεια Ήπειρο που έφερε το άρρωστο εγγόνι του στα χέρια, περπατώντας τρεις ώρες σε μονοπάτια. Με είχε συγκλονίσει αυτό. Το παιδί είχε πυρετό, αλλά ο παππούς δεν αισθανόταν ασφάλεια να το πάει σε αλβανικό νοσοκομείο, και το έφερε στα χέρια του μέχρι τα Γιάννενα. Υπάρχουν ιστορίες που σε κάνουν να υποκλίνεσαι στην ανθρώπινη δύναμη!
Μοιραία, αν θέλεις να προστατεύσεις τον ασθενή, πρέπει να αφήσεις στην άκρη το συναίσθημα. Μόλις τελειώσει το χειρουργείο, μπορείς να κλάψεις, να χαρείς, να αφήσεις το συναίσθημα να εκτονωθεί. Προσωπικά, έχω κλάψει αρκετές φορές.
Όλα αυτά τα χρόνια, τόσο στην επαρχία όσο και στην Αττική, δούλευα πάντα σε δημόσια νοσοκομεία, στην λεγόμενη “πρώτη γραμμή”. Υπάρχουν πολλά περιστατικά που πάντα επηρεάζουν έναν γιατρό. Θυμάμαι ένα νέο παιδί με σοβαρό πρόβλημα υγείας που χρειάστηκε να μπει στο χειρουργείο 4 φορές, ίσως και παραπάνω. Τελικά σώθηκε, αλλά δεν θα ξεχάσω τον πατέρα του. Βλέπετε, δεν είναι καθόλου εύκολο για έναν γονιό να έχει ένα παιδί 22 χρόνων που στην κυριολεξία πεθαίνει, και παράλληλα καλείται ο γιατρός, που είναι κι εκείνος γονιός, να αντιμετωπίσει το περιστατικό λέγοντας στον πατέρα “Εγώ δεν θα το αφήσω να πεθάνει”. Μετά από έξι μήνες, το παιδί επέζησε, και αυτό μου έδωσε μεγάλη ικανοποίηση.
Τέτοιες στιγμές, τα συναισθήματα είναι έντονα και δεν είναι εύκολο να τα αφήσεις στην άκρη.. Όμως, συνήθως, στην Ιατρική και στη Χειρουργική λέμε ότι οι συναισθηματικές αποφάσεις οδηγούν σε λανθασμένα αποτελέσματα. Μοιραία, αν θέλεις να προστατεύσεις τον ασθενή, πρέπει να αφήσεις στην άκρη το συναίσθημα. Μόλις τελειώσει το χειρουργείο, μπορείς να κλάψεις, να χαρείς, να αφήσεις το συναίσθημα να εκτονωθεί. Προσωπικά, έχω κλάψει αρκετές φορές. Είμαι ευαίσθητος άνθρωπος. Μπορώ να θυμηθώ μια κοπέλα από ένα τροχαίο που, μετά από απίστευτες προσπάθειες, κατέληξε. Εκεί σε πιάνει αυτό το “γιατί;”. Από τη μία είναι το “γιατί” και η θλίψη, και από την άλλη μπαίνεις σε διαδικασία αυτοκριτικής, ψάχνοντας να βρεις μήπως δεν έκανες κάτι σωστά. Αυτό σε “τρώει”.
Δεν γνωρίζω νούμερα… Όμως, όσον αφορά στη βαρύτητα των περιστατικών, είναι αυξημένη.
Δεν γνωρίζω νούμερα για να πω αν είναι αυξημένος ο αριθμός τροχαίων ατυχημάτων, σε σχέση με άλλες χρονιές. Αυτά τα στοιχεία τα έχει η Τροχαία. Όμως, όσον αφορά στη βαρύτητα των περιστατικών, είναι αυξημένη. Πλέον, έχουμε συχνά χειρουργεία σε πολυτραυματίες από τροχαία, κάτι που είχαμε καιρό να κάνουμε. Για παράδειγμα, είχαμε περίπου 5-6 χρόνια -πριν από την περίοδο του κορωνοϊού- να δούμε ρήξη σπληνός. Είχα ειδικευόμενους που δεν έτυχε να μπουν σε χειρουργείο με πολυτραυματία από τροχαίο για περίπου μια εξαετία, ενώ τώρα βλέπουμε σε κάθε εφημερία αυξημένους ασθενείς που χρειάζονται νοσηλεία και αυξημένους ασθενείς που χρειάζονται χειρουργείο. Δεν μπορώ να πω τι φταίει. Ίσως παίζει ρόλο ότι πρόκειται κυρίως για νέους ανθρώπους που κατά την τριετία του κορωνοϊού συνήθισαν να κινούνται σε πιο άδειους δρόμους και πιο παρορμητικά, ενώ τώρα καλούνται να οδηγήσουν σε διαφορετικές συνθήκες. Φυσικά, σίγουρα παίζει ρόλο το αλκοόλ και η ομιλία στο κινητό.
Πάντα ρωτάμε τους τραυματίες πώς συνέβη το ατύχημα. Βλέπετε, πολλές φορές μπορεί να έρθει ένας πολυτραυματίας χωρίς να φαίνεται, εξωτερικά, ότι έχει κάτι. Ωστόσο, πρέπει να πάρουμε πληροφορίες, όπως πού ήταν, πώς έγινε το ατύχημα, αν φορούσε ζώνη ή κράνος, και φυσικά, το πιο σημαντικό, με πόση ταχύτητα πήγαινε. Όλα αυτά είναι πολύτιμες πληροφορίες για να μπορέσουμε να προσδιορίσουμε τη δυναμική του ατυχήματος. Μπορεί να έχεις έναν ασθενή που να φαίνεται μια χαρά, να φορούσε ζώνη, να άνοιξαν οι αερόσακοι, αλλά να πήγαινε με 150 χλμ/ώρα. Αυτός θα πρέπει να μείνει στο νοσοκομείο για παρακολούθηση, γιατί το τραύμα από ένα τροχαίο είναι μια εξελισσόμενη νόσος.
Όταν τους ρωτάμε για τα αίτια του ατυχήματος, συνήθως είναι αμυντικοί. Πάντα ρίχνουν την ευθύνη σε κάποιον άλλο. Θεωρώ ότι σε όλους μπορεί να συμβεί ένα τροχαίο. Δεν θα καταδικάσουμε έναν άνθρωπο που τηρεί τους κανόνες, αλλά του συνέβη. Όμως, για κάποιον που έχει πιει και οδηγεί, θα πεις “γιατί;”. Το ίδιο ισχύει και για έναν άνθρωπο που μιλάει στο κινητό ή ακόμα χειρότερα στέλνει μήνυμα ενώ οδηγεί. Σκεφτείτε ότι οι κατασκευαστές των σύγχρονων αυτοκινήτων, τα έχουν ρυθμίσει έτσι ώστε ακόμα κι αν μιλάς μέσω blue tooth, από κάποιο σημείο και μετά σου βγάζει ειδοποίηση ότι έχεις μιλήσει αρκετά και κινδυνεύεις να αποσπαστεί η προσοχή σου.
Εκτός όμως από τα σκληρά περιστατικά που προανέφερα, υπάρχουν και πιο ιδιαίτερα ή ακόμα και κωμικά περιστατικά. Θυμάμαι έναν 90χρονο παππού που έτρεχε σε ένα ράλι με ιστορικές μοτοσυκλέτες, σε μια συνοικία της Αθήνας, και μας τον έφεραν γιατί έπεσε επάνω σε ένα δέντρο. Ευτυχώς δεν χτύπησε πολύ, αλλά θα μπορούσε να είναι πολύ χειρότερα τα πράγματα, τόσο για τον ίδιο όσο και για κάποιον από τους θεατές. Εκείνος θεωρούσε φυσικό να καβαλάει μηχανή στα 90 του(!), ενώ έλεγε ότι η πτώση του οφειλόταν σε ατυχία. Αν θυμάμαι καλά, νομίζω ότι είχε το άγχος μήπως είχε πάθει κάτι η μοτοσυκλέτα του.
Λέμε ότι η υγεία είναι το πολυτιμότερο αγαθό, αλλά μόνο αν περάσει κάποιος ένα 24ωρο στο νοσοκομείο βλέπει την ουσία αυτής της φράσης.
Υπάρχουν όμως και στιγμές που δεν προλαβαίνουμε τα περιστατικά. Είναι εντυπωσιακή η αντίδραση ενός ειδικευόμενου από την ομάδα μου, σε μια τέτοια εφημερία που θύμιζε εμπόλεμη ζώνη. Ήταν βράδυ καθημερινής και δεν περιμέναμε ότι θα έχουμε τόσο μεγάλο αριθμό τροχαίων. Ο ειδικευόμενος είχε αγανακτήσει και μου είπε ότι θα έπαιρνε τηλέφωνο στη ΓΑΔΑ. Τον ρώτησα για ποιον λόγο και είπε ότι ήθελε να διαμαρτυρηθεί. “Να κάνουν κάτι” είπε χαρακτηριστικά. Η ώρα ήταν 3:00 τα ξημερώματα και τον άκουγα να ψάχνει τον υπεύθυνο αξιωματικό για την κυκλοφορία στους δρόμους. Μέσα στην απόγνωσή του, μιλούσε από τηλέφωνο σε τηλέφωνο λέγοντας “Σας παρακαλούμε βγείτε στους δρόμους. Χάνονται ζωές. Δεν αντέχουμε άλλο. Κάντε κάτι!”.
Σίγουρα, το σπουδαιότερο στη δουλειά μας είναι η ηθική αμοιβή. Δεν είναι μόνο οι περιπτώσεις που φεύγει ο ασθενής από το νοσοκομείο και σου λέει “ευχαριστώ”. Υπάρχουν φορές που μπορεί να σε σταματήσει κάποιος στον δρόμο και να σου πει “Γεια σου γιατρέ. Πώς είσαι;”. Αυτό είναι η μεγαλύτερη ηθική ικανοποίηση. Έχει δύσκολες και θλιβερές στιγμές η δουλειά μας, αλλά έχει και πολλές όμορφες στιγμές.
Λέμε ότι η υγεία είναι το πολυτιμότερο αγαθό, αλλά μόνο αν περάσει κάποιος ένα 24ωρο στο νοσοκομείο βλέπει την ουσία αυτής της φράσης. Μόνο τότε σκέφτεται: “Γιατί γκρινιάζω στο σπίτι; Γιατί γκρινιάζω στην εργασία μου;”. Μπορεί να έχει όντως λόγους να γκρινιάζει, αλλά μετά το φιλοσοφεί και βλέπει τα πράγματα διαφορετικά».
