Με τι μοιάζει άραγε το μοναδικό χωριό που βρίσκεται στην Αθήνα; Με πίστα για αγώνες kart ή με μακέτα φυσικού μεγέθους κάποιας πόλης του Sim City. Εντελώς τυχαία βρέθηκα έξω από το λεωφορείο στο μοναδικό δρόμο που έχει κάποιου είδους ζωή, ήτοι ένα ψιλικατζίδικο, ένα ψητοπωλείο και ένα φούρνο, στην οδό Κακλαμανάκη. Κανείς δεν εκπλήσσεται που οι δρόμοι έχουν ονόματα Ολυμπιονικών, ίσα ίσα είναι πολύ πιο πρακτική ονοματοδοσία από αυτή των Αθηναϊκών στενών. Βέβαια αν προσπαθήσεις να δώσεις οδηγίες σε πεζό στο Ολυμπιακό Χωριό – «έλα, μ’ ακούς; Θ’ ανέβεις την Καχιασβίλι και θα κάνεις αριστερά στην Κακλαμανάκη μέχρι να βρεις τη Σπύρου Λούη, εντάξει;»- το πράγμα γίνεται ολίγον τι γελοίο, κι αυτό γιατί είναι όλα ρυθμισμένα να θυμίζουν 2004. Ακόμη και τα γκράφιτι εκεί πέρα είναι τύπου Φοίβος κι Αθηνά.
Θυμάστε αυτά τα παιδιά;
Το πρώτο έμβιο ον που συνάντησα ήταν η δεκαπεντάχρονη Βιργινία, που από ενδιαφέρον με ρώτησε «Τι ψάχνεις; Μόλις μετακόμισες;». Η απάντηση ήταν κάπως πιο αυθόρμητη από όσο θα’ πρεπε, αλλά η κοπέλα δεν προσβλήθηκε καθόλου όταν της είπα ότι μάλλον ψάχνω οποιοδήποτε δείγμα πολιτισμού. Γέλασε λιγάκι και είπε «ε, δεν θα τον βρεις εδώ». Μάλιστα. Πολύ ωραία. Τέλος ο ρόλος του Unknown Flying Object. Τώρα ήμουν σε ρόλο ενός φτωχού και μόνου καουμπόι που φτάνει σε μια far west κωμόπολη και βλέπει την γνωστή γραφική ταμπέλα «Ξένε, η Olympic Town θέλει την ησυχία της». Όχι και πολύ καλά για αρχή, δεδομένου ότι περιμέναμε μάλλον κάτι σαν το γαλατικό χωριό του Goscinny. Αλλά ας πάμε πίσω στο 2004 για να πιάσουμε το πνεύμα των Ολυμπιακών Αγώνων από τα κέρατα, μιας που το Ολυμπιακό Χωριό γιορτάζει φέτος τα δέκα χρόνια λειτουργίας του, με τα καλά και τα κακά του.
Η περηφάνια της Ελλάδας χτύπησε κόκκινο το 2004. Την προθέρμανση για την αναζωπύρωση του ελληνικού πνεύματος έκανε ο Άγγελος Χαριστέας με την κεφαλιά του στο 57ο λεπτό του τελικού του Euro τον Ιούλιο, αλλά φυσικά η χαρά μας πήρε παράταση γιατί τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου μας περίμεναν οι Ολυμπιακοί Αγώνες αλά ελληνικά. Το Ολυμπιακό Χωριό αποτελείται από 2.292 πρότυπες κατοικίες που κατασκευάστηκαν από τον Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας στις Αχαρνές, για να στεγάσουν τους 17.000 αθλητές των Ολυμπιακών Αγώνων. Είχε εξ’αρχής ανακοινωθεί πως οι κατοικίες αυτές, μετά το πέρας των Αγώνων, θα παραδοθούν σε δικαιούχους του ΟΕΚ – με άλλα λόγια, σε οικογένειες που είχαν άμεση ανάγκη στέγασης – έναντι ενός χαμηλού ενοικίου ανά μήνα. Αφού λοιπόν έγιναν οι απαραίτητες μετατροπές στις κατοικίες, που έπρεπε από ξενώνες καλογυμνασμένων κορμιών να μεταλλαχθούν σε οικογενειακές εστίες, άρχισαν οι κληρώσεις τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου. Κατά τα επόμενα δύο χρόνια, αφού ανακοινώθηκαν τα ονόματα, ξεκίνησαν οι διαδικασίες μετοίκησης των οικογενειών που είχαν κληρωθεί. Η ρυμοτομία στο Ολυμπιακό Χωριό έχει κάτι από κλασσική αμερικάνικη κωμόπολη, με διώροφες ή τριώροφες κατοικίες στη σειρά, καθεμία με το δικό της κήπο. Πρέπει να ‘ναι το μόνο μέρος της Ελλάδας που όταν λέει κανείς «στρίψε στο επόμενο τετράγωνο», όντως αναφέρεται στο γνωστό ορθογώνιο δισδιάστατο σχήμα.
«Ελα, μ’ ακούς; Θ’ ανέβεις την Καχιασβίλι και θα κάνεις αριστερά στην Κακλαμανάκη μέχρι να βρεις τη Σπύρου Λούη, εντάξει;»
Η Αθηνά Μπακορνίκου , μια από τις κατοίκους του χωριού.
«Στην αρχή ήταν παράδεισος, νιώθαμε όλοι πολύ τυχεροί», έσπευσε να σημειώσει η κυρία Χριστίνα Ματσούκα, που από ό,τι είπε ήταν από τους πρώτους κατοίκους του Χωριού. «Τώρα δεν έχει καμία σχέση αυτή η εικόνα με την παλιά. Τότε υπήρχαν μαγαζιά, καφέ, οι πλατείες ήταν πράσινες, τα παιδιά παίζαν στους κήπους. Τώρα ο Δήμος Αχαρνών μας έχει εγκαταλείψει. Κανονικά θα έπρεπε να έχουμε το δικό μας δήμο, και να κάνουμε εμείς κουμάντο». Η φράση «στην αρχή ήταν παράδεισος» πρέπει να ακούστηκε γύρω στις 15 φορές από 15 διαφορετικά χείλη 15 διαφορετικών ηλικιών, τόσο που θα πίστευε κανείς ότι οι κάτοικοι έχουν συνεννοηθεί μεταξύ τους να παίζουν αυτό το παιχνίδι με τους «ξένους». Ή ίσως το κάνουν γιατί διακρίνουν στη φάτσα του Αθηναίου το βλέμμα που μαρτυρά «θέλω το καυσαέριο και τη βαβούρα μου πίσω». Η ησυχία του Ολυμπιακού Χωριού τις καλοκαιρινές καθημερινές είναι σχεδόν βασανιστική και δεν έχουμε λόγους να πιστεύουμε ότι τις χειμερινές αλλάζουν κατά πολύ τα πράγματα. Η περιοχή χωρίζεται στα δύο από μια μεγάλη νησίδα-πλατεία, που κάποτε ήταν γεμάτη με πρασινάδα και συντιβανάκια, πλακόστρωτη και λαμπερή. Τώρα ήταν γεμάτη ξερόχορτα, αφημένη στο έλεος του ηλίου, διακοσμημένη περιμετρικά από μικρά μαγαζιά, το ένα πιο κλειστό από το άλλο, με τα σιδερένια ρολά τους οριστικά κατεβασμένα. Σ’ αυτή την πλατεία ένας πιτσιρικάς που μόλις είχε φάει τούμπα με το ποδήλατο καθόταν κάτω από μια σκιά λοξοκοιτάζοντας μια πληγή στο γόνατό του. Ο Γιάννης λοιπόν είναι 15 ετών, πεθαίνει για απογευματινές ποδηλατάδες, του αρέσει πολύ το σχολείο στο Χωριό και –το εντυπωσιακότερο όλων- δεν δίνει δεκάρα τσακιστή που δεν έχει καφετέριες και μπαράκια η γειτονιά του. «Εγώ εδώ μεγάλωσα, εδώ έχω τους φίλους μου. Τους βλέπω τα απογεύματα, κάνουμε ποδήλατο μαζί και νομίζω ότι περνάμε μια χαρά. Δεν θα ήθελα να φύγω από το Χωριό». Εντοπίστηκε έτσι η πρώτη ηλικιακή ομάδα που περνάει καλά στο Ολυμπιακό Χωριό. Πράγματι, τα παιδιά κάτω των 15, όπως και τα παιδιά άνω των 30, είναι ως ένα βαθμό ευχαριστημένα από τη ζωή τους στο χωριό. Άλλο που ο κάθε «ξένος» καουμπόης κουβαλάει τα πρότυπα της δικής του εμπειρίας, μαζί με την κρυφή επιθυμία να τα επιβάλλει.
Το Ολυμπιακό Χωριό παρουσιάζει μια εικόνα εγκατάλειψης. Ας ελπίσουμε πως δεν είναι αρκετή για να καταβάλει το ηθικό των κατοίκων, με εξαίρεση ίσως την κρίσιμη ηλικία των 17-25 που κυριολεκτικά πια – όπως προειδοποιούσαν οι μεγαλύτεροι στη στάση του λεωφορείου- το ‘χει ρίξει στην πρέζα. Δύο είναι τα κυριότερα ατού του Ολυμπιακού Χωριού: η εκπαίδευση και ο αθλητισμός. Το Χωριό έχει συνολικά 3 νηπιαγωγεία και 4 γυμνάσια που συστεγάζονται ανά δύο. «Είμαστε πολύ ευχαριστημένοι από το σχολείο, συμμετέχουν σε προηγμένα προγράμματα, δουλεύουν με διαδραστικούς πίνακες, κάνουν επιπλέον απογευματινά μαθήματα και διάφορες εκδηλώσεις. Και όλα αυτά βασίζονται στην καλή θέληση ορισμένων ανθρώπων και στο πόσο σωστά επιλέγουν να δουλέψουν για τα παιδιά» εξηγεί η Αθηνά Μπακορνίκου που μένει με την οικογένειά της σε ένα εσωτερικά κι εξωτερικά πανέμορφο σπίτι στην οδό Πολύμερου και δηλώνει απολύτως ευχαριστημένη μ’ αυτό. «Τα παιδιά δηλώνουν ευχαριστημένα από το σχολείο, εννοείται με κάποια παράπονα. Έχουν την παθητικότητα των συνομηλίκων τους, αλλά και το θυμό των κοινωνικά αδύναμων και πολιτικά λούμπεν ανθρώπων που μεταγγίζεται από την οικογένεια. Ο κοινωνικός ιστός είναι αδύναμος, άρα το αίσθημα αλληλεγγύης ατροφικό, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για χωριό» εξηγεί η Λίζα Γιαννησοπούλου, φιλόλογος στο 12ο Γυμνάσιο Αχαρνών που βρίσκεται μέσα στο Ολυμπιακό Χωριό. «Τα πρώτα δύο χρόνια η οργή και απαξίωση των παιδιών εκφράστηκε με βανδαλισμούς και καταστροφές στο σχολείο.
Οι ψυχολόγοι του Δήμου Αχαρνών μας συμβούλευσαν να περιορίσουμε “αυτή τη βραδυφλεβή βόμβα” με εκδηλώσεις, ευκαιρίες και ένα σχολείο προς τα έξω χάριν των παιδιών μας. Όπερ και εγένετο: Συμμετοχές σε διαγωνισμούς κινηματογράφου, χορού , θεάτρου, Φυσικής, Τεχνολογίας, Χημείας, ευρωπαϊκά προγράμματα με ταξίδια στο εξωτερικό , επίσκεψη στο Cern, συμμετοχή σε λογοτεχνικά φεστιβάλ, επιχειρηματικά σχέδια, δημιουργία λαχανόκηπου και φυσικά το χριστουγεννιάτικο παζάρι που γίνεται κάθε χρόνο και πιο εμπλουτισμένο» σχολίασε η Αθηνά Στακιά, φιλόλογος του Γυμνασίου. Όπως μας ενημέρωσε η συνάδελφός τους, η φυσικός Βασιλική Ξύδη που εισηγήθηκε μεταξύ άλλων την επίσκεψη των παιδιών στο CERN, στο σχολείο «λειτουργεί σε σταθερή βάση το εργαστήριο Φυσικής και Χημείας με δανεικά υλικά και οικονομική ενίσχυση από εμάς τους ίδιους τους καθηγητές των φυσικών επιστημών και μέσα από λαχειοφόρο αγορά. Η κινηματογραφική ομάδα του σχολείου, η οποία επίσης έχει βραβευθεί, έκανε την προηγούμενη σχολική χρονιά προβολές ταινιών στο εργαστήριο των φυσικών επιστημών που διαθέτει διαδραστικό πίνακα. Όσον αφορά στο πως βλέπουν τα παιδιά τη ζωή τους στο Ολυμπιακό Χωριό, θά’ λεγα ότι χρειάζονται πιο πολλά στέκια και χώρους για περισσότερες δραστηριότητες όπως π.χ. κινηματογράφο, θέατρο, χώρους εστίασης, καταστήματα κλπ. Κατά τ’άλλα τους αρέσουν οι χώροι του Χωριού με πράσινο, καλή ρυμοτομία και ανύπαρκτη κυκλοφοριακή συμφόρηση – βασικές διαφορές με άλλα μέρη της Αττικής».
Πράγματι, το Ολυμπιακό Χωριό προσφέρεται για οικογενειακή ζωή, έχει απόλυτη ησυχία, που είναι ό,τι πρέπει για εργαζόμενους γονείς, και μια σχετική ασφάλεια, που είναι ό,τι πρέπει για τα ανέμελα παιδιά των εργαζόμενων γονέων. «Η ζωή εδώ έχει πολλά πλεονεκτήματα. Προσωπικά αισθάνομαι ότι αυτό το σπίτι είναι δικό μας, αισθανόμαστε ιδιοκτήτες και διαχειριστές του, δεν έχουμε το άγχος ότι χρωστάμε σε κάποια τράπεζα κι ότι μπορεί να μπει σε πλειστηριασμό. Επίσης, οι κατοικίες έχουν ορισμένες τεχνολογικές προδιαγραφές που πιθανώς δεν θα τις είχαμε υπό άλλες συνθήκες, όπως η αντισεισμική δόμηση, οι οπτικές ίνες του ΟΤΕ ή το φυσικό αέριο για θέρμανση. Έχουμε τις βασικές δομές που χρειάζεται κανείς, υπάρχει η Πολυκλινική ΑΕΜΥ που είναι από τις καλύτερες κλινικές σε υποδομή στα Βαλκάνια, άνοιξε ο Βερόπουλος ακριβώς έξω από το Χωριό, που επίσης βραβεύτηκε ως το καλύτερο υποκατάστημα της αλυσίδας του, ήρθε επιτέλους το ΙΚΑ και εξυπηρετεί τους κατοίκους» μας εξήγησε η Κέλλη, ενώ σέρβιρε σπιτική βυσσινάδα. «Μοιάζει λίγο σαν τη ζωή σε χωριό, δεν με πειράζει αυτό γιατί το έχω συνηθίσει. Η πολλή ησυχία κάποιες φορές σε αγριεύει, αλλά σε γενικές γραμμές είμαι πολύ ευχαριστημένη», συνέχισε ενώ ο σύζυγός της, Ηρακλής πρόσθεσε: «Είναι σίγουρα πολύ καλύτερα από την αρχή, που θέλαμε ψωμί και για να το βρούμε πηγαίναμε στην παλιά μας γειτονιά». Οι πρώτοι κάτοικοι πρέπει να δυσκολεύτηκαν περισσότερο. Ναι μεν το Ολυμπιακό Χωριό είχε διατηρήσει λίγη από τη δόξα των Ολυμπιακών Αγώνων, όμως δεν ήταν σε καμία περίπτωση έτοιμο να εξυπηρετήσει οικογένειες. Ακόμη και σήμερα, οι κάτοικοι καλύπτουν ορισμένες ανάγκες από τις γύρω περιοχές, το Μενίδι, τους Θρακομακεδόνες ή και το Μαρούσι, λίγο πιο μακριά. Υπάρχουν δύο λεωφορεία που περνούν από το Ολυμπιακό Χωριό, όμως κανένα από αυτά δεν φτάνει στο κέντρο. Πρόκειται δηλαδή για ένα χωριό με ό,τι συνομολογεί αυτή η έννοια.
«Τα μαγαζιά έχουν εγκαταλειφθεί, γιατί αρχικά προκηρύχθηκε ένας διαγωνισμός πλειοδοτικός, οι ιδιοκτήτες μπήκαν σε μια λογική να δώσουν παραπάνω υποσχέσεις για το τζίρο τους, με αποτέλεσμα μετά από ένα εξάμηνο χάριτος, να κλείσουν όλα.
Άδειες βιτρίνες, κατεβασμένα ρολά.
Αυτή τη στιγμή αν εξαιρέσεις ένα ψιλικατζήδικο, ένα φαρμακείο κι ένα φούρνο, δεν υπάρχει τίποτα εδώ μέσα. Ο Σύλλογος, σε μια εποχή πολύ δύσκολη για τον κόσμο, κι όχι μόνο από οικονομική άποψη αλλά κι από άποψη πολιτικής ωριμότητας, προσπαθεί να αναδείξει κάποια από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Για παράδειγμα, τυπικά ανήκουμε στο Δήμο Αχαρνών, αλλά πέρα από κάποια σκουπίδια τα οποία επιφανειακά μόνο μαζεύονται, ο Δήμος δεν παρέχει άλλη σοβαρή βοήθεια στην περιοχή. Οι εγκαταστάσεις και τα κτήρια ήταν κυριολεκτικά διαμάντια στην αρχή, τώρα όμως δεν συντηρούνται. Αν πάτε στην πισίνα, θα δείτε ότι πλέον είναι ένας κινητός βούρκος. Πισίνα ολυμπιακών διαστάσεων με αποδυτήρια και τα λοιπά, έχει καταντήσει μαύρο χάλι», εξηγεί ο Τάσος Νικολόπουλος, Πρόεδρος του Συλλόγου Κατοίκων Ολυμπιακού Χωριού. Γενικώς, μετά το τέλος των Ολυμπιακών Αγώνων, το Χωριό παρατήθηκε στη μοίρα του από άποψη φροντισμού και κάποιες από τις εντυπωσιακές εγκαταστάσεις του έμειναν ανεκμετάλλευτες, όπως η πισίνα του αθλητικού κέντρου που στα νιάτα της ήταν 3η καλύτερη πανευρωπαϊκά. Το γήπεδο ποδοσφαίρου έχει γεμίσει κι αυτό ξερά χόρτα. Τουλάχιστον οι υπόλοιπες εγκαταστάσεις αξιοποιούνται από τα παιδιά, κάτι είναι κι αυτό για παρακαταθήκη Ολυμπιακών Αγώνων.
Η πρώτη σκέψη στο λεωφορείο του γυρισμού ήταν πως προαπαιτείται μια συγκεκριμένη ψυχολογία και ψυχοσύνθεση ανθρώπου, προκειμένου να ζήσει κανείς στο Ολυμπιακό Χωριό.
Ίσως είναι όλα ζήτημα συνήθειας. Όμως, η αιώνια διαφορά παραμένει μεταξύ του ζην και του ευ ζην, «να ζήσεις, να επιζήσεις» που έγραφε κι ο Σινόπουλος, υπαινισσόμενος την αντίθεση. Εφόσον όλες οι ανάγκες των κατοίκων καλύπτονται- και με το παραπάνω, γιατί αυτές οι κατοικίες είναι πράγματι καλοφτιαγμένες – τί είναι αυτό που κάνει το Ολυμπιακό Χωριό να μοιάζει παράξενο, «weird» που λένε οι ξένοι; Έχει τις βασικές δομές. Κι αν δεν έχει κάποιες, μπορείς πάντα να πάρεις το λεωφορείο και να φύγεις. Εν πάση περιπτώσει, μπορεί κανείς να εξυπηρετηθεί απλώς θα δώσει λίγη παραπάνω ώρα από το χρόνο του, αν πρέπει να βγει εκτός συρματοπλέγματος. Όχι, δεν είναι αυτά που ενοχλούν. Δεν είναι το πράσινο, ο καφές, η πισίνα ή τα μπαράκια που λείπουν. Αυτό που στην πραγματικότητα λείπει είναι ο πολιτισμός, λείπει ένα ανθρώπινο στίγμα. Και αυτό που στην πραγματικότητα ξενίζει είναι πως η γεωμετρική ομοιομορφία είναι ένα εικονικό πλεονέκτημα, τα στοιχεία μιας πόλης μπορεί να είναι ετερόκλιτα αλλά δεν παύουν να είναι αυθεντικά.
Η τελειότητα της ρυμοτομίας δεν αποπνέει τάξη, μάλλον ακαμψία. Ακαμψία ενός ημι-αστικού περιβάλλοντος που χτίστηκε από κάποιους για κάποιους άλλους. Και μάλιστα δεν προσαρμόστηκε στις ζωές των κατοίκων. Αντιθέτως, εκείνοι κλήθηκαν να προσαρμόσουν τις ζωές τους στο Χωριό. Κι όμως, δέκα χρόνια τώρα, τα καταφέρνουν. Σε άλλα δέκα, ποιος ξέρει; Μπορεί το Ολυμπιακό Χωριό να είναι το νέο Χαλάνδρι, μπορεί τα μπαράκια να είναι περισσότερα από τους κατοίκους, μπορεί η Αθήνα να ανεβαίνει στις Αχαρνές για καλοκαιρινό κοκτέιλ. Μπορεί οι κάτοικοι να έχουν λυγίσει το άκαμπτο Χωριό της Άγριας Δύσης και να το έχουν μετατρέψει σε ορεξάτο γαλατικό χωριό που επιμένει να αντιστέκεται στην εγκατάλειψή του.
