Δειλινό της πρώτης ημέρας επαναλειτουργίας της ΜΕΘ Covid-19 του Ασκληπιείου Βούλας. Λόγω της μεγάλης έξαρσης κρουσμάτων, που συνεπάγεται και συνεχή αύξηση των διασωληνωμένων, νοσοκομεία που είχαν πάψει τις κλινικές αλλά και τις ΜΕΘ Covid-19 μπήκαν ξανά στην μάχη κατά του κορωνοϊού.
Είναι σχετικά αργά, το νοσοκομείο δεν εφημερεύει, ελάχιστος κόσμος βρίσκεται στους χώρους του αλλά οι γιατροί είναι εκεί. Στην είσοδο της MEΘ Covid-19 με περιμένει ο διευθυντής της ΜΕΘ του νοσοκομείου, κ. Μιχάλης Ράλλης. Είχαμε μιλήσει νωρίτερα στο τηλέφωνο, είχε αποδεχτεί το αίτημά μου να μιλήσουμε και να παρουσιάσουμε στον κόσμο πώς είναι μια ΜΕΘ Covid-19.
«Να έρθετε από εδώ, να δείτε με τα μάτια σας αυτά που θα σας εξηγήσω. Τώρα είναι ευκαιρία, ακόμη δεν έχουμε κάποιον ασθενή στη ΜΕΘ». Κάνουμε μια πρώτη συνεννόηση, του λέω ότι θα τον καλέσω ξανά σε λίγη ώρα για να του επιβεβαιώσω το ακριβές ραντεβού. «Αν δεν το σηκώνω σημαίνει ότι θα έχει έρθει ασθενής. Δεν το σηκώνω, χάνομαι και από την οικογένεια μου, το κινητό μένει εκτός», και είναι λογικό αφού με τη στολή που φορά ο κ. Ράλλης θα ήταν ούτως ή άλλως πρακτικά αδύνατον να έχει πάνω του κινητό.
Μέσα στην αίθουσα με τις κλίνες ο μόνος τρόπος να μιλήσεις με τους εκτός είναι η ενδοεπικοινωνία και να δώσεις κάποιο σωματικό σινιάλο στην κάμερα εάν χρειάζεσαι εκτάκτως, επείγουσα βοήθεια.
Τι φορά ο κ. Ράλλης και όσοι, γιατροί και νοσηλευτές, εισέρχονται τις ΜΕΘ Covid-19;
Ειδική στολή, ειδικό φουλάρι, full face καπέλο, γυαλιά, άλλο ένα προστατευτικό πάνω από τα γυαλιά, μεγάλα ποδονάρια, γαλότσες και δύο ζευγάρια γάντια που για να τα φορέσεις ακολουθείς ειδική διαδικασία. Αν χρειαστεί να κάνει μια χειρουργική πράξη μέσα στην ΜΕΘ πρέπει επιπλέον να φορέσει πάνω από αυτά μια αποστειρωμένη ρόμπα και από πάνω αποστειρωμένα γάντια, δηλαδή τρίτο ζευγάρι γάντια.
Κάθε χώρος της ΜΕΘ covid είναι απομονωμένος από τους υπόλοιπους.
Τον ρωτώ πόσο δύσκολο είναι να φοράς όλα αυτά ενώ ταυτοχρόνως εργάζεσαι: «Δεν είναι τόσο βαριά η όλη ενδυμασία, δυσκολεύει όμως την κίνηση. Επίσης, είναι πολύ ζεστή λόγω των πολλών στρώσεων και δεν μπορείς με όλα αυτά να είσαι ντυμένος για πολλές ώρες∙ η βάρδια για τους υπόλοιπους γιατρούς και για τους νοσηλευτές είναι τέσσερις ώρες μάξιμουμ, εγώ κάθομαι έξι. Πριν τη φορέσουμε φροντίζουμε να έχουμε καλύψει όλες μας τις ανάγκες, γιατί ούτε τουαλέτα δεν μπορούμε να πάμε. Πρέπει όμως να πιούμε πολύ νερό γιατί ιδρώνουμε έντονα με τις στολές αλλά δεν μπορούμε να πιούμε όταν φοράμε όλα τα μέσα ατομικής προστασίας. Δεν μπορούμε να κάνουμε ούτε ένα διάλειμμα αυτές τις ώρες, να βγούμε έξω να πάρουμε μια ανάσα, γιατί δεν μπορούμε να ξοδεύουμε έτσι τα μέτρα ατομικής προστασίας, που είναι μιας χρήσεως».
«Δεν μπορούμε να κάνουμε ούτε ένα διάλειμμα αυτές τις ώρες, να βγούμε έξω να πάρουμε μια ανάσα, γιατί δεν μπορούμε να ξοδεύουμε έτσι τα μέτρα ατομικής προστασίας, που είναι μιας χρήσεως».
Στη βάρδια απασχολούνται τρεις γιατροί και πέντε νοσηλευτές, κατά τη διάρκεια της ημέρας και τρεις γιατροί και τέσσερις νοσηλευτές, κατά τη διάρκεια της νύχτας . Τα μέτρα ατομικής προστασίας για ένα 24ωρο κοστίζουν περίπου 1.000-1.200 ευρώ. Ενώ ο «μετακινούμενος εξοπλισμός μιας ΜΕΘ Covid-19 με 12 κλίνες κοστίζει σχεδόν 1.000.000 ευρώ, χωρίς να σημαίνει ότι όλα τα μηχανήματα αγοράστηκαν την τελευταία περίοδο».
Ό,τι μηχάνημα τοποθετηθεί σε μια ΜΕΘ Covid-19 δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί αλλού γιατί μπορεί να είναι «μολυσμένη». Ρώτησα τον κ. Ράλλη πόσο στοιχίζει μια ΜΕΘ Covid-19 αυτή τη στιγμή αλλά μου είπε ότι δεν υπάρχει μια ξεκάθαρη απάντηση γιατί εξαρτάται από το κτίριο, της υποδομές και πόσα μηχανήματα βρίσκονται ήδη στην κατοχή του κάθε νοσοκομείου.
Ο μετακινούμενος εξοπλισμός μιας ΜΕΘ covid με 12 κλίνες κοστίζει σχεδόν 1.000.000 ευρώ, χωρίς να σημαίνει ότι όλα τα μηχανήματα αγοράστηκαν την τελευταία περίοδο.
Ο κ. Ράλλης λέει ότι πολλές φορές τον ρωτούν γιατί ενώ μια απλή κλινική με 40 ασθενείς απασχολεί δύο νοσηλεύτριες μια ΜΕΘ Covid-19 με 12 κλίνες απασχολεί πέντε νοσηλεύτριες. «Ο λόγος είναι ότι νοσηλεύτριες σε μια ΜΕΘ Covid-19 μπορεί να χρειαστεί να κάνουν μέχρι και 200 πράξεις στο οκτάωρο τους ενώ σε μια απλή κλινική μπορεί να κάνουν 10-20 πράξεις. Σκεφτείτε ότι οι ασθενείς βρίσκονται σε καταστολή, εμείς είμαστε με τις στολές που σας περιέγραψα, δεν πρέπει να κάνουμε κάποια ζημιά καθώς τα γάντια και η όλη ενδυμασία δυσχεραίνει την κίνηση, πρέπει ταυτόχρονα να ωφελήσουμε τον ασθενή και να ολοκληρώσουμε με επιτυχία την παρέμβασή μας».
Μπαίνουμε στην ΜΕΘ Covid-19, ακόμη (21/09) δεν νοσηλεύεται εδώ κάποιος ασθενής και έτσι κάποιες από τις εσωτερικές πόρτες της ΜΕΘ είναι ανοιχτές. Άλλες έχουν σφραγιστεί με σιλικόνη αεροστεγώς, αυτές θα παραμείνουν κλειστές σε όλη τη διάρκεια λειτουργίας της ΜΕΘ ως ΜΕΘ Covid-19.
Αν υπήρχε εκεί ασθενής κατ’ αρχάς εγώ φυσικά δεν θα μπορούσα να βρισκόμουν εκεί και κατά δεύτερον όλες οι εσωτερικές πόρτες θα ήταν κλειστές αφού η λογική είναι ότι κάθε χώρος της ΜΕΘ Covid-19 είναι απομονωμένος από τους υπόλοιπους.
Ειδική UV λάμπα για την αποστείρωση του χώρου.
Τα πρωτόκολλα ακολουθούνται γιατί ο χώρος της ΜΕΘ Covid-19 έχει υψηλό μολυσματικό φορτίο και αυτό φυσικά σημαίνει ότι το έργο των γιατρών δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο «Είναι πάρα πολύ δύσκολο να βγει ο ασθενής εκτός ΜΕΘ ώστε να πάει να κάνει μια αξονική, για παράδειγμα. Κατ’ αρχάς ο covid ασθενής της ΜΕΘ είναι ένας πολύ βαριά ασθενής, κατά δεύτερον σημαίνει ότι η μετακίνηση εντός νοσοκομείου θα πρέπει να γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφευχθεί η διασπορά δηλαδή πρέπει να εκκενώσουμε διαδρόμους και άλλους χώρους, να μην ακουμπήσουμε απολύτως τίποτα, πρέπει να ακολουθήσουμε συγκεκριμένο δρομολόγιο που ορίζεται από κόκκινες ταινίες ενώ από πίσω μας ακολουθεί το συνεργείο απολύμανσης που καθαρίζει τα πάντα».
Πέρα από τους εντατικολόγους δηλαδή τους ειδικευμένους γιατρούς χειρουργούς, παθολόγους, πνευμονολόγους, καρδιολόγους και νεφρολόγους και τις ειδικευμένους νοσηλευτές οι πραγματικοί «πρωταγωνιστές» της ΜΕΘ είναι οι ασθενείς με κορωνοϊό. Τα κύρια χαρακτηριστικά τους ποια είναι;
«Οι ασθενείς covid είναι πολυπαραγοντικοί ασθενείς, που πάσχουν κυρίως από το σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας, στην πιο βαριά του έκφραση, αλλά θέλουν προστασία και θεραπεία όλων τους των συστημάτων. Το αναπνευστικό θα συμπαρασύρει και το κυκλοφορικό, και το νευρολογικό, και το καρδιακό και το μυοσκελετικό.
Η πολυήμερη ή και πολύμηνη παραμονή σε ΜΕΘ είναι μια επώδυνη διαδρομή πρωτίστως για τον ασθενή αλλά και για το προσωπικό. Σκεφτείτε ότι αν μείνουμε μερικές ώρες παραπάνω ξαπλωμένοι σηκωνόμαστε πιασμένοι. Φανταστείτε πώς είναι να είσαι συνεχώς ξαπλωμένος για 20-30 ημέρες σε μια κλίνη ενός κλειστού χώρου».
Κοιτάζω τα άδεια κρεβάτια με τις απλωμένες πάνες, τις σφραγισμένες πόρτες, τα σιωπηλά -ακόμη- μηχανήματα. Η σιωπή είναι απόκοσμη. Κι όταν η ΜΕΘ covid θα φιλοξενεί τους ασθενείς της το μόνο που θα ακούγεται είναι οι μονότονοι, επαναλαμβανόμενοι ήχοι των μηχανημάτων, ούτε βογγητά, ούτε αναστεναγμοί, ούτε φυσικά συνομιλίες. Οι ασθενείς της MΕΘ covid βρίσκονται σε καταστολή.
Ρωτώ τον κ. Ράλλη αν ο αριθμός των διασωληνωμένων, για τον οποίο ενημερωνόμαστε καθημερινά από τον ΕΟΔΥ, ταυτίζεται με τον αριθμό των νοσηλευομένων σε MEΘ-Covid-19. «Οι ασθενείς που βρίσκονται στις ΜΕΘ είναι διασωληνωμένοι όμως υπάρχει ένα χρονικό διάστημα, συνήθως 2-3 ημερών, που αφού έχει βελτιωθεί η κατάστασή τους, αυτό δεν σημαίνει ότι βέβαια ότι έχουν ιαθεί, τους βγάζουμε από τη διασωλήνωση αλλά όχι αμέσως και από την ΜΕΘ. Αναπνέουν λοιπόν μόνοι τους και εμείς τους παρακολουθούμε για να επιβεβαιώσουμε ότι δεν χρειάζονται πια τις δικές μας παρεμβάσεις και εφόσον πάνε όλα καλά θα μεταφερθούν εκτός ΜΕΘ σε άλλη κλινική του νοσοκομείου. Όταν μπαίνει ο ασθενής σε μηχανικό αερισμό είναι τόσο δύσκολες οι συνθήκες για να αναπνεύσει που θα πάρει κατασταλτικά φάρμακα προκειμένου να συνεργαστεί με το μηχάνημα».
Την άνοιξη είχε λειτουργήσει ξανά ΜΕΘ Covid 19 στο Ασκληπιείο, υπήρξαν ασθενείς που παρέμειναν εδώ για 30-45 ημέρες και για αυτό υπεβλήθησαν σε παρεμβάσεις στις οποίες προβαίνουν οι χειρουργοί την 3η και την 4η εβδομάδα παραμονής. Τα περιστατικά εκείνη την περίοδο ήταν λίγα, μόλις 10, από αυτούς τους ασθενείς ένας δεν τα κατάφερε. Όμως το δείγμα είναι πολύ μικρό για να βγει κάποιο συμπέρασμα.
Μερική άποψη της MEΘ covid του Ασκληπιείου Βούλας.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας οι υγειονομικοί έχουν χαρακτηριστεί ήρωες, δίνοντας τον δικό τους αγώνα στην πρώτη γραμμή. Τον Ιούλιο σε δημοσίευμα της Guardian αναφερόταν ότι είναι υπό έρευνα 940 θάνατοι υγιειονομικών που φέρεται να προσβλήθηκαν από covid. Ο κ. Ράλλης όμως είναι πικραμένος από τον τρόπο που οι συγγενείς των ασθενών της ΜΕΘ Covid-19 αντιμετώπισαν τον ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό: «Η πλειονότητα των συγγενών, χωρίς να θέλω να το αναλύσω γιατί δεν είμαι ειδικός, δεν ήταν φιλικοί προς εμάς παρά όλες τις προσπάθειες που κάναμε για τους ασθενείς τους. Οι περισσότεροι μας έδειχναν πλήρως την αγνωμοσύνη τους. Νομίζω ότι έχει να κάνει με τον χαρακτήρα του κάθε ανθρώπου, κι εγώ έχω περάσει πολύ δύσκολα στη ζωή μου. Όταν περνάς δύσκολα δεν σημαίνει ότι θες να περνούν δύσκολα και οι άλλοι. Είναι θέμα πολιτισμού.
Το μόνο ελαφρυντικό που μπορώ να τους δώσω οφείλεται στις πολλές παλινωδίες που έγιναν ως προς μια ασθένεια που δε γνωρίζουμε και τον λάθος τρόπο που το χειρίστηκαν ηγέτες όπως για παράδειγμα ο Τραμπ που άρχισε να μιλάει περί ιατρικών θεμάτων ενώ δεν θα έπρεπε. Ο κόσμος ακούει αυτούς όπως ακούει και διαβάζει πολλά δημοσιεύματα που είναι στρεβλά, π.χ. για ένα νέο φάρμακο. Έρχεται λοιπόν ο συγγενής να μου ζητήσει τον λόγο γιατί δεν του παρέχω αυτό το φάρμακο που εγώ ξέρω ότι βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο».
Για κάθε ασθενή της ΜΕΘ covid υπάρχουν το λιγότερο δέκα ενδοφλέβιες παρεμβάσεις.
Και πώς ήταν η δική του ψυχολογία; Φοβάται ότι θα προσβληθεί από τον ιό όντως εργαζόμενος για τόσες ώρες στην MEΘ covid; «Εμείς φροντίζουμε να κάνουμε όσα λένε τα βιβλία, ούτε λιγότερα, ούτε περισσότερα. Πάω σπίτι και δεν μπορώ να πω ότι δεν είμαι ψυχολογικά φορτισμένος αλλά θα φροντίσω να μη το δείξω στην οικογένειά μου. Δεν μπορώ να αγκαλιάσω τα παιδιά μου. Μπαίνουμε σε μια διαφορετική κατάσταση από αυτή που ξέραμε μέχρι τώρα. Αλλά τι να κάνουμε; Κάποιος πρέπει να κάνει αυτή τη δουλειά».
Ένα άλλο κρίσιμο ερώτημα των ημερών είναι αν τελικά το ΕΣΥ θα αντέξει την πίεση, αν θα φτάσουμε στο τραγικό σημείο ο αριθμός των βαριά ασθενών να υπερβεί τον αριθμό των κλινών στις ΜΕΘ ενώ το ότι από το υπουργείο Υγείας δόθηκε κάποια στιγμή λανθασμένη εντύπωση για τον πραγματικό αριθμό των διαθέσιμων ΜΕΘ έχει φέρει έντονη αμφισβήτηση για το πώς έχει χειριστεί η κυβέρνηση την κατάσταση μέχρι τώρα.
Ρωτώ τον κ. Ράλλη αν έχει σκεφτεί το ενδεχόμενο οι κλίνες να μην επαρκούν κι αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να μπει στη διαδικασία δύσκολων επιλογών «Οι γιατροί δεν μπορούν να παίρνουν μόνοι τους αποφάσεις. Οι αποφάσεις θα πρέπει να προκύπτουν από πολλούς ανθρώπους και από πολλούς παράγοντες. Θα προκύπτουν από την ηγεσία σου, από το επιστημονικό σου σωματείο, από τους κανόνες της βιοηθικής, από την ηθική σου, θα πρέπει να σε καλύπτει η Πολιτεία και φυσικά όλες οι αποφάσεις πρέπει να έχουν επιστημονική βάση. Είμαι ο διευθυντής της ΜΕΘ αλλά όχι ο ηγέτης της Πολιτείας ή ο πρόεδρος του επιστημονικού σωματείου. Μπορώ να έχω άποψη αλλά δεν μπορώ να παίρνω μονομερώς τις αποφάσεις. Δεν ξέρουμε πάντως αν θα φτάσουμε σε αυτό το σημείο αλλά δεν μπορώ να δεχτώ ότι κανείς θέλει να φτάσουμε σε αυτό το σημείο. Ειλικρινά, δεν ξέρω τι θα γίνει αύριο όπως επίσης δεν ξέρω αν θα τελειώσουμε με την covid-19 μέχρι το 2022. Όλα αυτά χρήζουν στατιστικής ανάλυσης, δεν είναι τυχερό παιχνίδι να κάνουμε μαντεψιές».
Τι είναι αυτό που τον προβληματίζει πιο πολύ; «Είναι ξεκάθαρο ότι ο κόσμος δεν έχει καταλάβει πόσο σοβαρή αρρώστια είναι η covid-19. Δεχόμαστε επίθεση από τον ιό και βρισκόμαστε σε δεινή κατάσταση. Ζούμε την πανδημία μιας ασθένειας που στην πραγματικότητα δεν την ξέρουμε. Φάρμακο δεν υπάρχει. Η θεραπευτική αγωγή που ακολουθούμε έχει σκοπό να απαλύνει τα συμπτώματα ώστε να μην εκδηλωθεί η νόσος σε τόσο βαριά μορφή που να μετατραπεί σε έναν καταρράχτη που δεν μπορούμε να τον φέρουμε πίσω. Για την ώρα αυτό που κάνουμε είναι να κερδίζουμε χρόνο ώστε να μην χειροτερέψει τόσο ο ασθενής που να μην είναι αναστρέψιμη η κατάσταση. Αρνητές της μάσκας αλλά και όλων των μέτρων προστασίας υπήρχαν και την άνοιξη, άνθρωποι που ερχόντουσαν και έλεγαν “εγώ θα κάνω αυτό που θέλω, θα μπω στο νοσοκομείο όπως θέλω” αλλά και στο ενδιάμεσο διάστημα που δεν είχαμε κρούσματα δεν σέβονταν οι επισκέπτες τις οδηγίες που τους δίναμε. Έτσι όμως δεν μπορούμε να προστατεύσουμε την κοινωνία».
