Το καλοκαίρι που πέρασε άφησε πίσω του έναν καταιγισμό ομοφοβικών και τρανσφοβικών επιθέσεων. Αθήνα και Θεσσαλονίκη μετρούν επτά καταγγελίες στο σύνολο και οι περισσότερες από αυτές περιλαμβάνουν τόσο λεκτική βία, όσο και γρονθοκόπημα των θυμάτων. Η κλισέ ατάκα «ο καθένας μπορεί να κάνει ό,τι θέλει στο κρεβάτι του», που είθισται να ακούγεται σε καθημερινές συζητήσεις περί ομοφυλοφιλίας, δεν φαίνεται να ίσχυσε για τους θύτες των πρόσφατων συμβάντων. Το ερώτημα είναι πως θα ισχύσει σε μια χώρα όπου η πολιτική της ελίτ αναβάλλει συνεχώς τη συμμόρφωση με το λεγόμενο «ευρωπαϊκό κεκτημένο» τουλάχιστον όσον αφορά ζητήματα σεξουαλικού προσανατολισμού, γκετοποιώντας ηθελημένα μια μεγάλη μερίδα των πολιτών της. Παρόλο που το πρόσφατο αντιρατσιστικό νομοσχέδιο προβλέπει αυτεπάγγελτη δίωξη του δράστη σε περιπτώσεις εγκλημάτων που αφορούν την ταυτότητα φύλου, η Ελλάδα εξακολουθεί να ανήκει μαζί με τη Λιθουανία στις μοναδικές χώρες της Ε.Ε που έχουν θεσμοθετήσει το σύμφωνο συμβίωσης αποκλειστικά για τα ετερόφυλα ζευγάρια. Αμφότερες οι χώρες, δέχθηκαν φυσικά μηνύσεις από ομόφυλα ζευγάρια κι έχουν καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η Ελλάδα υποχρεώθηκε να καταβάλει κάποιες χιλιάδες ευρώ σε κάθε περίπτωση και σύμφωνα μάλιστα με την ετυμηγορία οφείλει να αλλάξει το νόμο.
Όσα ακολούθησαν είναι λίγο πολύ γνωστά: Το θέμα τέθηκε στη βουλή, υπήρξαν αντιδράσεις από τον μητροπολίτη Σεραφείμ του Πειραιά (που απειλούσε με αφορισμό τους βουλευτές που θα την υπερψηφίσουν) που έβαλαν τον Ευάγγελο Βενιζέλο στη διαδικασία να απαντήσει στον θρησκευτικό ηγέτη διαβεβαιώνοντάς τον πώς «η εθνική ταυτότητα και η ορθόδοξη παράδοση δεν κινδυνεύουν».
Την ίδια στιγμή ο Guardian εμπαίζει τους έλληνες νομοθέτες, η δημόσια τηλεόραση μέχρι πριν δύο χρόνια έκοβε κι έραβε σκηνές προκειμένου να μην προβάλλει ένα φιλί μεταξύ αντρών στην πρεμιέρα δημοφιλούς ξένης σειράς, εκλεγμένος βουλευτής Αχαΐας δηλώνει ευθαρσώς και γλαφυρά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τη δυσαρέσκειά του για τον γκέι αρραβώνα του πρωθυπουργού του Λουξεμβούργου και η ελληνική κοινωνία προστατεύει χρηστά ήθη και έθιμα όταν εν έτει 2ο14 υπάρχουν συνάδελφοι, συγγενείς και φίλοι μας που φοβούνται να κυκλοφορήσουν στις μεγαλουπόλεις γιατί ξέφυγαν από το προπατορικό pattern του Αδάμ και της Εύας.
Ο Ε. είναι φοιτητής φιλοσοφικής και υπήρξε πριν δύο μήνες περίπου θύμα ομοφοβικής επίθεσης στο Γκάζι. Το συμβάν μεταδόθηκε εκτενώς από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, ωστόσο ο ίδιος δεν παύει να καταλογίζει πολιτικές ευθύνες για όσα συνέβησαν σε εκείνον και την παρέα του τα ξημερώματα της Κυριακής 29 Ιουνίου. «Βρισκόμουν με τέσσερις φίλες κι έναν φίλο μου στην πλατεία του Κεραμεικού. Απέναντί μας, σε απόσταση δέκα μέτρων, ήταν μία παρέα πέντε ατόμων που περιλάμβανε τέσσερα αγόρια και μία κοπέλα, η οποία ήταν μάλλον η σύντροφος του ενός που μου επιτέθηκε. Την ώρα που μίλαγα με τα παιδιά ακούω να μας απευθύνουν βρισιές πεζοδρομίου. Όταν το συνειδητοποίησα γύρισα στον έναν και τον ρώτησα γιατί μας μιλάει έτσι. Η απάντησή του στο “Αν δεν ντρέπεσαι έλα εδώ και μίλα σαν άνθρωπος”, ήταν λακωνική. Μια μπουνιά στο μάτι μου. Μόλις συνήλθα, ανοίγοντας το άλλο μάτι κατάλαβα ότι είχε σπάσει και τη μύτη του φίλου μου, βγάζαμε και οι δύο αίμα. Η κοπέλα γελούσε με το θέαμα, αν όμως έτρωγε η ίδια ξύλο από τον τραμπούκο δεν πιστεύω πως θα το διασκέδαζε το ίδιο. Κανείς δε βρέθηκε να μας βοηθήσει, άνθρωποι περνούσαν και απλά κοίταζαν με ύφος λυπημένο. Ευθύς αμέσως κάλεσα την αστυνομία η οποία εμφανίστηκε εν τέλει δυόμιση ώρες μετά, αφού φυσικά είχαν προηγηθεί άλλες περίπου επτά κλήσεις και η καραμέλα που πιπίλιζαν στο τηλέφωνο ήταν πως έχουν ήδη στείλει περιπολικό. Αν η αστυνομία ερχόταν το πρώτο δεκάλεπτο θα τους είχε προλάβει, όταν αργεί τόσο χαρακτηριστικά είναι σαν να τους ενθαρρύνει. Μόλις έφθασαν οι αστυνομικοί, είχαν θρασύτατο ύφος. “Τι έγινε;”, μου αποκρίθηκε ο ένας, “Έπρεπε να ήσουν πριν δυόμιση ώρες εδώ”. του απάντησα.”Θα σηκωθούμε και θα φύγουμε γι’ αυτό συνεργάσου”, μου είπε εκείνος. Τους έδωσα μια βασική εξωτερική του περιγραφή μόνο και μόνο για να μου απαντήσουν: “Άμα έρθεις κάποια στιγμή πάλι στο Γκάζι και τον δεις, πάρε τηλέφωνο και θα περάσουμε”. Γύρω στις οχτώ το πρωί καλέσαμε το ΕΚΑΒ και μας μετέφερε στο Γεννηματά, όπου μας εξυπηρέτησαν αρκετά καλά. Εγώ χρειάστηκα τέσσερα ράμματα και ο φίλος μου ο Ν. χειρουργείο στη μύτη. Γυρίζοντας σπίτι άυπνος για είκοσι έξι ώρες, οι γονείς μου βλέποντας την κατάστασή μου σοκαρίστηκαν κι από τότε με αγκάλιασαν ολοκληρωτικά για αυτό που είμαι».
Έδωσα στους αστυνομικούς μια βασική εξωτερική περιγραφή του δράστη, μόνο και μόνο για να μου απαντήσουν: “Άμα έρθεις κάποια στιγμή πάλι στο Γκάζι και τον δεις, πάρε τηλέφωνο και θα περάσουμε”.
Δύο μήνες μετά, το συμβάν ανήκει στο παρελθόν, αλλά δεν έχει ξεχαστεί. «Το έχω ξεπεράσει, είμαι πάλι το ίδιο αισιόδοξο άτομο, ωστόσο ακόμη φοβάμαι λίγο. Και για τον λόγο αυτόν θα γραφτώ σε μαθήματα αυτοάμυνας που παραδίδει μια εξαιρετική κοπέλα και φίλη, η Ιωάννα. Μπορεί να φοβάμαι, αλλά πεισμώνω ακόμη περισσότερο κι ελπίζω σε κάτι καλύτερο για το μέλλον. Εξακολουθώ να χρησιμοποιώ τις συγκοινωνίες, παρότι δέχομαι λεκτικό bullying σχεδόν καθημερινά. Προσπαθώ να μη δίνω όμως σημασία». Ο Ε. Τα περιστατικά αυτά αυξάνονται, φυσικά όχι ανεξάρτητα από την άνοδο της ακροδεξιάς και της Χρυσής Αυγής. Τα άτομα που συμπεριφέρονται σαν μπαμπουίνοι νοιώθουν ασύδοτοι επειδή πια οι πεποιθήσεις τους εκπροσωπούνται στο κοινοβούλιο, και δυστυχώς κατ’ουσίαν έχει νομιμοποιηθεί η βία τους. Ο κόσμος έχει στραφεί στα άκρα, άκρα τα οποία επιβεβαιώνουν το βαθιά συντηρητικό παρελθόν της χώρας μας, όταν δηλαδή επικρατούσε ο σεξισμός, ο ρατσισμός και η αναπαραγωγή ενστίκτων μισαλλοδοξίας. Είναι απότοκο των μέχρι σήμερα κυβερνήσεων, η σημερινή διπολική κοινωνία».
Την ώρα που ο Ε. βρισκόταν στο νοσοκομείο προσπαθώντας να επουλώσει τα απροσδόκητα τραύματά του, είχε τη βοήθεια και τη συμπαράσταση φίλων και ακτιβιστών, με τους οποίους συμμετέχουν από κοινού στην Colour Υouth. H Colour Youth αποτελεί μη κυβερνητική οργάνωση από το 2012, ενώ δραστηριοποιείται ανεπίσημα ένα χρόνο νωρίτερα. Απευθύνεται σε νέους της LBGTQ κοινότητας, από 18 έως 30 ετών, και κύριος στόχος της είναι η καταπολέμηση των διακρίσεων που βασίζονται στον σεξουαλικό προσανατολισμό.
Τι ακριβώς όμως είναι το «Πες το σ’ εμάς» , η νέα τους καμπάνια με το τόσο άμεσο όνομα; Η Μελίνα Καλφαντή, συντονίστρια του ομίλου επικοινωνίας, εξηγεί πως έπεσε στο τραπέζι της οργάνωσης η ιδέα για την καταγραφή περιστατικών ομοφοβικής και τρανσφοβικής βίας. «Το ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας έχει ένα δίκτυο καταγραφής ρατσιστικής βίας και η Colour Youth είναι μια από τις οργανώσεις που συμμετέχουν σε αυτό. Αυτό που ουσιαστικά κάνει είναι να επικοινωνεί με το θύμα ή το μάρτυρα σε περίπτωση επίθεσης και να συνδράμει στην στατιστική αποτύπωση των περιστατικών ρατσιστικής βίας. Το δίκτυο αυτό ξεκίνησε να λειτουργεί το 2012 και παρατηρήσαμε ότι οι καταγγελίες ήταν ελάχιστες, γύρω στις 2-3, αριθμός που προφανώς δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα. Η δική μας καμπάνια ξεκίνησε ώστε να προωθήσει την λειτουργία του ήδη υπάρχοντος δικτύου, εξηγώντας στον κόσμο γιατί είναι σημαντικό να καταγράφονται τέτοιου είδους περιστατικά. Ένα πρόβλημα που είχε μέχρι τώρα το δίκτυο της Διεθνούς Αμνηστίας είναι πως ως επίσημος φορέας τα στοιχεία του είναι προσβάσιμα στα μέλη της κυβέρνησης. Όταν βλέπει λοιπόν κάποιος έναν τόσο μικρό αριθμό περιστατικών λογικό και επόμενο είναι να μην θέσει κάποιο θέμα στη βουλή περί ομοφοβικών επιθέσεων που είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστούν. Υπήρξε για παράδειγμα μια δήλωση του υπουργού δικαιοσύνης κ. Αθανασίου η οποία ήταν ακριβώς σε αυτή τη γραμμή. Το «Πες το σ’ εμάς» είναι ένας καλός τρόπος για να καταλάβει ο μέσος πολίτης πως ακριβώς ορίζεται η ομοφοβική βία. Ένα δεύτερο πρόβλημα που εντοπίσαμε στο προϋπάρχον δίκτυο είναι πως έχει μια συγκεκριμένη φόρμα καταγραφών και αυτό που προσπαθήσαμε εμείς είναι να την επεκτείνουμε, καθότι δεν λαμβάνει υπ’ όψιν την ενδοοικογενειακή βία. Κι αυτό γιατί, σύμφωνα με το γράμμα του νόμου, δεν αναγνωρίζεσαι ως θύμα αν ο θύτης είναι ο ίδιος σου ο γονιός το οποίο θεωρούμε νομική ηλιθιότητα. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που παιδιά έχουν υποστεί έξωση τη στιγμή που παραδέχονται τη σεξουαλική τους ταυτότητα στους κηδεμόνες τους. Πρέπει να καταλάβουμε πως με τον όρο βία δεν εννοούμε μόνο τη σωματική, αλλά και τη λεκτική π.χ. με τη μορφή κακόβουλων σχολίων, την ψυχολογική, την ενδοοικογενειακή, την θεσμική. Όλες αυτές οι πτυχές τις δεν γίνονται τόσο εύκολα αντιληπτές από το κοινωνικό σύνολο. Έχουμε συγκεντρώσει 22 περιστατικά – μόνο για το 2013 – και μάλιστα η μία επίθεση ήταν εναντίον μιας δικηγόρου στη Θεσσαλονίκη που υπερασπίζεται υποθέσεις του σωματείου υποστήριξης διεμφυλικών. Αν διαβάσεις τις καταθέσεις των μαρτύρων στα περιστατικά του φετινού καλοκαιριού θα δεις πως οι αντιδράσεις τους ήταν άκρως πεζές, σαν να μη συνέβη μπροστά τους τίποτα το ακραίο ή το παράλογο. Έγιναν νέες μηνύσεις κατά της Ελλάδας για τη μη εφαρμογή του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια που έφεραν νέα πρόστιμα. Κι αναρωτιόμαστε: τη στιγμή που βρισκόμαστε σε μια τόσο δυσμενή οικονομική κατάσταση, γιατί οι πολιτικοί ηγέτες προτιμούν να πληρώνουν πρόστιμα από το να αλλάξουν απλά μια νομοθεσία;».
Ένα πρόβλημα που είχε μέχρι τώρα το δίκτυο της Διεθνούς Αμνηστίας είναι πως ως επίσημος φορέας τα στοιχεία του είναι προσβάσιμα στα μέλη της κυβέρνησης.
Δεν έκανα επίσημη καταγγελία στην αστυνομία γιατί δεν ήθελα να πήγαινα εκεί και να είχα κι επιπλέον μια αντιμετώπιση του τύπου “είσαι πούστης”, “ο φίλος σου είναι Γερμανός”, δεν είχα καμία διάθεση να με κοροιδέψουν στο τμήμα.
O Τάσος είναι δημοσιογράφος και παρότι δεν έχει βιώσει κάποιο παρόμοιο περιστατικό βίας, αισθάνεται πως συχνά πρέπει να περιορίζει τις εξόδους του σε συγκεκριμένα «ασφαλή» μέρη. «Νιώθω περίεργα που ακόμη και στο 2014 βλέπω γύρω μου ομοφοβικές επιθέσεις και τα Μ.Μ.Ε “αναγκάζονται” να ασχοληθούν με αντιρατσιστικά θέματα. Μέχρι πριν λίγες μέρες θεωρούσα πως όλα αυτά έχουν εκλείψει σε μεγάλο ποσοστό. Τελικά φαίνεται πως όχι. Ακόμα ακούω και διαβάζω για τέτοια περιστατικά, ευτυχώς όμως δεν έχω γίνει αποδέκτης ούτε λεκτικής, ούτε σωματικής βίας και κανένας φίλος μου επίσης. Αυτό ίσως συμβαίνει γιατί αποφεύγω μέρη. Κι αυτό είναι που με εκνευρίζει περισσότερο: ότι νιώθω περιορισμένος στην ίδια μου την πόλη και στις βόλτες που ενδεχομένως θα ήθελα να κάνω με τους γκέι φίλους μου ή τον σύντροφό μου. Περιορίζομαι και αν θέλω να διασκεδάσω ανέμελα επιλέγω γκέι κλάμπ, ιδανικά όμως δε θα ήθελα να συμβαίνει αυτό. Δεν μου αρέσει η γκετοποίηση που έχουμε αναγκαστεί να υποστούμε στη διασκέδαση, δεν μου αρέσει που υποσυνείδητα η “διαθέσιμη” πόλη μου έχει μικρύνει. Ξερνάω που ξαφνικά νιώθω τυχερός επειδή κάνω μια δουλειά με πολλούς γκέι συναδέλφους, άρα δεν έχω θέμα στο εργασιακό περιβάλλον. Ξερνάω που νιώθω λες και είμαι απλά ένας άρρωστος σε ένα νοσοκομείο/μικρόκοσμο που με κάνει να μη νιώθω μειονεκτικά».
Δεν μου αρέσει η γκετοποίηση που έχουμε αναγκαστεί να υποστούμε στη διασκέδαση, δεν μου αρέσει που υποσυνείδητα η “διαθέσιμη” πόλη μου έχει μικρύνει.
Ο Διονύσης είναι φοιτητής γραφιστικής, και όπως μαρτυρά το όνομά του, μεγάλωσε στην κλειστή κοινωνία της Ζακύνθου. Δεν κρύβει πως από πολύ μικρός γνωρίστηκε με την ομοφοβία και την περιθωριοποίηση. «Άτομα του περίγυρού μου συχνά θα κατέκριναν τη συμπεριφορά μου, τα ενδιαφέροντά μου, την εμφάνισή μου. Επανειλημμένα σχόλια περί της σεξουαλικής μου ταυτότητας έγιναν μέρος τις σχολικής μου καθημερινότητας ενώ πλήθαιναν όσο προχωρούσα στις τάξεις του γυμνασίου και αργότερα του λυκείου. Αυτό βεβαίως δεν έπαψε να συμβαίνει και τώρα, στην ενήλικη δηλαδή ζωή μου, κι έχοντας ζήσει τα πρώτα μου 17 χρόνια σε νησί τολμώ να πω ότι δεν υπάρχουν και μεγάλες διαφορές στις νοοτροπίες των κατοίκων εκεί με αυτών της Αθήνας, στην οποία ζω σήμερα. Ακούγοντας όλα αυτά σχετικά με τις τελευταίες ομοφοβικές επιθέσεις με κάνουν και αναρωτιέμαι αν τελικά υπάρχει κάποιο μέρος σε αυτή τη χώρα όπου θα μπορώ να νιώθω ασφαλής. Το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο μπορεί να προβλέπει κυρώσεις για τους παραβάτες του όμως θεωρώ ότι είναι ανεπαρκές εφόσον παραλείπεται η τροπολογία περί συμφώνου συμβίωσης για όλα τα ζευγάρια ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού, καθώς και η κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους παρά τις καταδικαστικές αποφάσεις του ΕΔΔΑ».
