28η Οκτωβρίου: Το «Έπος του Σαράντα» μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Ο πόλεμος του 1940 με το πινέλο του Αλέξανδρου Αλεξανδράκη.

Λίγο μετά τις 3 τα ξημερώματα της 28 Οκτωβρίου του 1940, ο Μουσολίνι απέστειλε τελεσίγραφο στην Ελλάδα. Ο Ιταλός Πρέσβης στην Αθήνα, Εμανουέλε Γκράτσι, το παρέδωσε ιδιόχειρα στον Ιωάννη Μεταξά. Η τότε Ιταλική κυβέρνηση απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση του Ιταλικού στρατού από την Ελληνοαλβανική μεθόριο προκειμένου στη συνέχεια να καταλάβει κάποια στρατηγικά σημεία του Βασιλείου της Ελλάδος (λιμένες, αεροδρόμια κλπ.), για ανάγκες ανεφοδιασμού και άλλων διευκολύνσεών του, στη μετέπειτα προώθησή του στην Αφρική.

Μετά την ανάγνωση του κειμένου, ο Μεταξάς έστρεψε το βλέμμα του στον Ιταλό Πρέσβη και του απάντησε στην επίσημη διπλωματική γλώσσα, τα γαλλικά, την ιστορική φράση: «Alors, c’est la guerre».

Κάπως έτσι περιγράφεται η άρνηση της υποταγής του ελληνικού λαού και η συνέπεια αυτής ήταν η έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου μόλις δυόμιση ώρες αργότερα και η είσοδος της χώρας μας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η άρνηση πέρασε στον τότε ελληνικό δημοσιογραφικό τύπο με την λέξη «ΟΧΙ».

Κάθε χρόνο τέτοια μέρα, γιορτάζουμε το «Έπος του Σαράντα» και τις μεγάλες νίκες του ελληνικού στρατού εις βάρος των Ιταλών. Ενώ οι περισσότερες χώρες γιορτάζουν την ημερομηνία λήξης του πολέμου, η Ελλάδα πρωτοτυπεί γιορτάζοντας την 28η την είσοδό της σε αυτόν.

Τί έγινε όμως τότε; Ακολουθεί πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

Πορεία προς το μέτωπο

Πριν τη μάχη

Από το Μέτωπο, από αριστερά, όρθιοι: Δ. Γαλερίδης (δημοσιογράφος), Γεώργιος Καρτάλης (υπουργός), Δ. Θιβαδόπουλος ( καθηγητής), Γεώργιος Θεοτοκάς ( συγγραφέας), Συμεόνογλου (βιομήχανος) Κώστας Μάγερ (δημοσιογράφος). Καθιστοί: Ευ. Μαγκλιβέρας (βαρύτονος), Λάμπρος Κωνσταντάρας (ηθοποιός) Κώστας Σάμιος ( τενόρος) και Τσαλίκης (έμπορος).

«ΑΕΡΑΑΑ»

Στο πεδίο της μάχης

Τραυματίες πολέμου

Στην ανάπαυλα

Οι γυναίκες του πολέμου

Κατοχή-Αντίσταση-Απελευθέρωση

Η λιμοκτονία του χειμώνα 1941-42.

Εκτελέσεις.

Βαρβαρότητα – Ολοκαύτωμα.

28 Οκτωβρίου 1941- Οι Αθηναίοι γιορτάζουν το ΟΧΙ αψηφώντας τους κατακτητές.

Η ἀνατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου (25-11-1942) .

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ! Ο πρωθυπουργὸς Γ. Παπανδρέου υψώνει την Γαλανόλευκη στην Ακρόπολη (18-10-1944).

Η νίκη

Σύμμαχοι και εχθροί αναγνώρισαν την αποφασιστική συμβολή της Ελλάδος στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο: Ο Στρατάρχης Γιαν Σματς, Πρωθυπουργός της Ν. Αφρικής, χαρακτήρισε την 28η Οκτωβρίου 1940 ως «ημέρα που άλλαξε τον ρου της Ιστορίας». Και προσέθεσε: «Πραγματικώς εγεννήθη μία νέα Ελλάς, όπως την ωνειρεύθησαν οι ποιηταί».

Ενώ, ο Winston Churchill είπε το περίφημο:   «Δεν θα λέγεται ότι οι Έλληνες πολεμούν ως ήρωες, αλλά ότι οι ήρωες πολεμούν ως Έλληνες».

Εφημερίδες και αφίσες της εποχής

Ἡ Ἑλλὰς εὑρίσκεται ἀπὸ χθὲς εἰς πόλεμον μὲ τὴν Ἰταλίαν. ΤὸἜθνος σύσσωμον, εἰς τὰς ἐπάλξεις! «Ἡ Καθημερινή», 29-10-1940.

Κορυτσά, Πρεμετή, Άγιοι Σαράντα, Αργυρόκαστρο! Η Νίκη στεφανώνει την Ελλάδα.

Ο Γλέζος και ο Σάντας κατεβάζουν την σβάστικα από την Ακρόπολη.

Ἕλληνες, εἰς τὰ ὅπλα! «Ἀσύρματος», 28-10-1940).

Ὑπὲρ βωμῶν καὶ ἑστιῶν. Αἱ ἑλληνικαὶ δυνάμεις ἀμύνονται τοῦ πατρίου ἐδάφους. «Ἔθνος», 28-10-1940).

Ο Καραγκιόζης στο μέτωπο.

Οι ηρωίδες του 1940 – Κώστας Γραμματόπουλος.

Ἡ Παναγιὰ μαζί του – Γεώργιος Γουναρόπουλος.

Εμπρός, της Ελλάδος παιδιά – Κώστας Γραμματόπουλος.

Εμπρός, της Ελλάδος παιδιά 2 – Κώστας Γραμματόπουλος.

Έδωσες εσύ; – Τάσσος.

«Τὸ στιλέτο», ξυλογραφία τοῦ Τάσσου. Πρωτοδημοσιεύθηκε (χωρὶς τὸ «ΟΧΙ») στὶς 16-11-1940 στὸ περιοδικὸ «Νεοελληνικὰ Γράμματα».

Για τους στρατιώτες – Βάσω Κατράκη.

Το αμερικανικό «Life», 16-12-1940- «Greek soldier».

Πηγές:

[1] Γενικό Επιτελείο Εθνικής Αμύνης, Φωτογραφικόν υλικόν Διευθύνσεως Ιστορίας Στρατού, Μουσείου Πολεμικής Αεροπορίας, 7ου ΕΓ του ΓΕΣ.

[2] Γενικό Επιτελείο Στρατού, Το έπος του 1940.

[3] Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών.

[4] «Ο Ἑλληνικός Στρατός και το Έπος της Β. Ηπείρου (1940-41)», εκδ. περιοδικού «Στρατιωτική Ιστορία», σειρά «Μεγάλες Μάχες», τ. 3, Οκτ. 2001, ISBN 960-86822-5-8.

[5] Περιοδικό «Ελληνική Ιστορία», τ. 11, Σεπτ.-Οκτ. 2004 (εκδ. Δ. Τασσόπουλος).

[6] «Το Έπος του ’40 στη Λαϊκή Εικονογραφία», Εικαστικόν.

[7] «6 Απριλίου 1941: Η γερμανική επίθεση», εκδ. «Καθημερινή – 7 ημέρες», 7 Απρ. 2002.