Την ώρα που συντάσσεται το κείμενο που ακολουθεί παραμένει άγνωστη η πρόοδος των συζητήσεων στο σημερινό, κρίσιμο για την Ελλάδα, Eurogroup. Η πλέον, πάντως, αναμενόμενη εξέλιξη είναι αυτή που θα παραπέμψει τη διαπραγμάτευση σε επόμενες, αρκετές μάλιστα, συναντήσεις του είδους.
Το χρονικό όριο που τίθεται για την επίτευξη της πολυαναμενόμενης «έντιμης συμφωνίας» συμπίπτει με το τέλος του τρέχοντος μήνα. Η παρέλευση αυτού του ορίου θα φέρει τη χώρα αντιμέτωπη με το διπλό κίνδυνο της κατάρρευσης του τραπεζικού συστήματος και του πιστωτικού γεγονότος που θα σημάνει την επίσημη χρεοκοπία της χώρας.
Ωστόσο, παρά τη σοβαρότητά του, ο κίνδυνος αυτός δεν είναι άμοιρος τακτικών πλεονεκτημάτων. Το κυριότερο καλό του είναι το μέγεθός του και η ενδεχόμενη επέκτασή του. Δεν αφορά μόνο στην Ελλάδα. Αφορά σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ακόμα περισσότερο, αφορά στις χώρες του Νότου, που σήμερα εμφανίζονται ως οι πλέον αντιτιθέμενες στις προτάσεις της ελληνικής πλευράς.
Γι’ αυτό και η επίκλησή του ενισχύει, εν τέλει, τη διαπραγματευτική θέση της αμεσότερα απειλούμενης ελληνικής πλευράς. Η τελευταία έχει τη δυνατότητα να τον προβάλει ως μία υπόθεση κοινού ενδιαφέροντος που πρέπει να αντιμετωπισθεί με τη λογική του κοινού συμφέροντος. Σε μία περίοδο, μάλιστα, που η γεωπολιτική κρίση στην ευρύτερη περιοχή καθιστά τη συνοχή του συνόλου της ευρωζώνης, και, κατ´επέκταση, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ζήτημα μείζονος στρατηγικής σημασίας για την ευρωατλαντική συμμαχία.
Αλλού είναι το κακό με τη διαπραγματευτική θέση της ελληνικής κυβέρνησης. Βρίσκεται στο κόστος του χρόνου που προσπαθεί να κερδίσει μέχρις ότου επιτύχει τον «έντιμο συμβιβασμό» με τους δανειστές μας.
Η κυβέρνηση θέλει να τον αγοράσει όσο πιο φθηνά γίνεται, σε μία προσπάθεια να επωφεληθεί των κυοφορούμενων αλλαγών εντός της ευρωζώνης. Οι αποφάσεις Ντράγκι τους έχουν, άλλωστε, ήδη ανοίξει το δρόμο και οι αντίστοιχες αμερικανικές πιέσεις φαίνεται ότι, αυτή τη φορά, μπορούν να τις επιταχύνουν παράγοντας περισσότερα, σε σύγκριση με τα προηγούμενα «μνημονιακά» χρόνια, αποτελέσματα.
Η προσπάθεια, όμως, αυτή βρίσκεται ήδη αντιμέτωπη με το χρόνο που έχει χαθεί από την ημέρα της προκήρυξης των εκλογών της 25ης Ιανουαρίου. Σε αυτόν προστίθεται ήδη ο άγνωστος ακόμα χρόνος της αβεβαιότητας που θα υπάρχει μέχρι την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων με τους εταίρους. Ακόμα και αν αυτή η ολοκλήρωση σημειωθεί εντός του τρέχοντος κρίσιμου μήνα, θα έχουν κιόλας συμπληρωθεί σχεδόν τρεις μήνες απώλειας καταθέσεων, δημοσίων εσόδων και ρυθμών λειτουργίας της αγοράς.
Αν η κυβέρνηση πετύχει να εξασφαλίσει τη μεταβατική περίοδο που ζητά για να παρουσιάσει στα τέλη του προσεχούς Αυγούστου το νέο πρόγραμμα προσαρμογής στις ανάγκες εξυγίανσης της οικονομίας και του Κράτους, το οικονομικό έτος θα έχει ουσιαστικά παρέλθει μέσα σε συνθήκες αμφίβολης σταθερότητας και, άρα, μειωμένης παραγωγικότητας. Τόσο στο επίπεδο της πραγματικής οικονομίας, όσο και στο επίπεδο της λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης.
Ο πρωτοφανής ενθουσιασμός με τον οποίο έγιναν δεκτοί οι επικοινωνιακοί, κατά το πλείστον, χειρισμοί της, ενίσχυσε ασφαλώς τη διαπραγματευτική της θέση. Ταυτόχρονα, όμως, ανέβασε τον πήχη των αναμενόμενων επιτυχιών της σε ύψη που αν αποδειχθούν εξωπραγματικά, θα δυσχεράνουν την περαιτέρω διαχείριση του πολιτικού της χρόνου.
Και οι δύο, υπό τις καλύτερες προϋποθέσεις, θα πρέπει να περιμένουν το τέλος του χρόνου για να μάθουν τα δεδομένα στα οποία θα κληθούν να προσαρμοστούν με την κατάρτιση και κατάθεση προς ψήφιση του Προϋπολογισμού του 2016. Ως τότε θα παραμένει άγνωστη και η πορεία εκτέλεσης του προηγούμενου και η διάρκεια που θα έχει η προσαρμογή στις προβλέψεις του επόμενου.
Ήδη, το πρόγραμμα των 100 πρώτων ημερών, που παρουσίασε ο Αλέξης Τσίπρας στη Θεσσαλονίκη, έχει μετατραπεί σε πρόγραμμα τετραετίας, μετά τις σχετικές δηλώσεις του Πρωθυπουργού στη Βουλή.
Οι πληροφορίες, που σήμερα διαρρέουν τα προσερχόμενα στο Eurogroup κυβερνητικά στελέχη, κάνουν λόγο για ένα memorandum που θα προβλέπει, επιπλέον, πάγωμα κάθε προγραμματικής δέσμευσης με δημοσιονομικό κόστος για τους, τουλάχιστον, τέσσερις μήνες που θα μεσολαβήσουν μέχρι την επίτευξη της συμφωνίας για το πρόγραμμα που θα αντικαταστήσει το μνημόνιο.
Αν οι πληροφορίες αυτές επαληθευτούν, είναι προφανές ότι, εκτός από τη μετάθεση του χρόνου των ουσιαστικών διαπραγματεύσεων που θα παρατείνει αντιστοίχως την οικονομική αβεβαιότητα, θα υπάρξει μία πρώτη ουσιώδης μεταβολή των όρων υπό τους οποίους η νέα κυβέρνηση διευρύνει μέχρι σήμερα την κοινωνική της αποδοχή.
Στο κείμενο που δημοσιεύτηκε στην αρχή της προηγούμενης εβδομάδας είχα επισημάνει τον κίνδυνο που αντιπροσωπεύει για τη σημερινή κυβέρνηση η μετεκλογική θεαματική μεγιστοποίηση των προεκλογικών προσδοκιών που την έφεραν στην εξουσία. Ο πρωτοφανής ενθουσιασμός με τον οποίο έγιναν δεκτοί οι επικοινωνιακοί, κατά το πλείστον, χειρισμοί της, ενίσχυσε ασφαλώς τη διαπραγματευτική της θέση. Ταυτόχρονα, όμως, ανέβασε τον πήχη των αναμενόμενων επιτυχιών της σε ύψη που αν αποδειχθούν εξωπραγματικά, θα δυσχεράνουν την περαιτέρω διαχείριση του πολιτικού της χρόνου.
Όσο μεγάλο κι αν είναι το πολιτικό κεφάλαιο που καθημερινά σωρεύει η κυβέρνηση, βοηθούμενη και από την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει, πρωτίστως, η αξιωματική αντιπολίτευση, η ανάλωσή του ίσως αποδειχθεί πολύ γρήγορη, εάν και εφόσον ο χρόνος που θα αγοράσει η κυβέρνηση θα είναι τελικά ακριβότερος από το τίμημα που ο πατριωτισμός των ελλήνων θα προσφέρεται να καταβάλει στο όνομα της υπεράσπισής του.
Ιδιαίτερα αν η καθυστέρηση της έκδοσης του σχετικού λογαριασμού θα έχει ως συνέπεια την αύξηση του αθροίσματός του. Όσο πιο κοντά στη διεξαγωγή των ισπανικών εκλογών αρχίσει να γίνεται ο λογαριασμός αυτός, τόσο πιθανότερο είναι το κόστος της πληρωμής του να ξεπεράσει τα όρια αντοχής της εθνικής οικονομίας.
Ο Γιώργος Σεφερτζής είναι πολιτικός επιστήμονας-αναλυτής
