Φωτογραφία: Παναγιώτης Τζάμαρος/ FOSPHOTOS
Ένα από τα πρώτα τραγούδια που έκαναν τον James Brown διάσημο, δηλαδή τον έβγαλαν από το μαύρο και τον τοποθέτησαν και στο λευκό ακροατήριο, ήταν το Please Please Please. Είναι γραμμένο το 1963, διαρκεί δύο λεπτά και 46 δευτερόλεπτα, στα οποία ακούς τον Brown να λέει περίπου 60 φορές τη λέξη “please” στην κοπέλα του που τον εγκαταλείπει. Όταν το τραγούδαγε ζωντανά είχε ένα ιδιαίτερο τελετουργικό. Η φωνή του μας έλεγε ότι η ψυχή του κόβεται σε κομμάτια, οι φίλοι του (οι Famous Flames) σχεδόν τον τραβάνε από τη σκηνή ώστε να μην τον δει ο κόσμος σε αυτή την άθλια κατάσταση. Ο Brown κρατιέται από τα μικρόφωνα, δεν εγκαταλείπει, ουρλιάζει “Please”. Λίγο πριν το τέλος δεν αντέχει και γονατίζει. Όλη η μπάντα τον εκλιπαρεί να σταματήσει να διασύρεται, αυτός σιωπά, κοιτά το πάτωμα, ο κομπέρ που βρίσκεται από πάνω του του φορά μια μπέρτα στην πλάτη, ο Brown πετάγεται σαν σούπερ ήρωας τα σπάει όλα και το κοινό παραληρεί. Όπως και ο Αλέξης Τσίπρας, που όλο το χρόνο αυτομαστιγώνεται μεταξύ μνημονίων, αυταπατών και αριστεράς και, στο τέλος του χρόνου, φοράει την μπέρτα του και ανακοινώνει το μέρισμα.
Θα ‘ταν κάπως ρηξικέλευθο αν ο Πρωθυπουργός ανακοίνωνε πως τα 1,4 δις ευρώ που περισσεύουν από τον προϋπολογισμό τα διαθέτει όλα για την έρευνα. Αυτή η κίνηση θα είχε ως στόχο να αναχαιτιστεί το ξακουστό “brain drain”, να δημιουργηθούν σχέσεις εργασίας για εκείνο το κομμάτι των νέων που συνεχίζει να σπουδάζει επειδή δεν βρίσκει δουλειά και να προωθηθούν διάφοροι κλάδοι της ελληνικής οικονομίας όπως για παράδειγμα ο τουριστικός ή ο αγροκτηνοτροφικός, και φυσικά να μπει δυνατά μια χώρα, που δεν είναι εφικτό ν’ αποκτήσει βαριά βιομηχανία, στον τομέα της καινοτομίας. Όλο αυτό μακροπρόθεσμα θα πρόσθετε αξία στο ΑΕΠ και θα δημιουργούσε νέους δρόμους όσον αφορά την εγχώρια παραγωγή.
Ποιο είναι αυτή τη στιγμή το σχέδιο για την περίφημη εθνική ανασυγκρότηση; Η απάντηση είναι «ό,τι λέει το μνημόνιο». Ας το παραδεχτούμε επιτέλους, είτε διαφωνούμε είτε συμφωνούμε με αυτό.
Με λίγα λόγια, γιατί δεν επενδύονται τα λεφτά κάπου που θα ευνοηθούν όλοι αλλά πάνε μόνο για να καλύψουν τρύπες και κούφιες υποσχέσεις; Αν το έκανε βέβαια αυτό ο Αλέξης Τσίπρας δεν θα ήταν Έλληνας πολιτικός αλλά κάποιο είδος πρωτοπόρου. Αλλά μην τρελαθούμε κιόλας, δεν τ’ άλλαξε όλα η κρίση.
Φυσικά και στην παραπάνω πρόταση θα υπήρχαν αντιδράσεις. Είναι δυνατό να αφήνεις τους παππούδες ή τους χαμηλόμισθους που παίρνουν τρεις και εξήντα χωρίς 13η σύνταξη ή δώρο και χωρίς κάποιο βοήθημα μετά από τέτοιες περικοπές και τέτοιες θυσίες;
Προσωπικά δεν έχω την απάντηση και μάλλον για να κοιμάμαι καλά το βράδυ θα μοίραζα μερίσματα από το να σκέφτομαι πως τα ελληνικά μυαλά θα δημιουργήσουν καινούρια λεφτά. Ας αναλογιστούμε, όμως, πέρα από την ιδιωτικοποίηση των πάντων (τις «επενδύσεις») και τον τουρισμό, ποιο είναι αυτή τη στιγμή το σχέδιο για την περίφημη εθνική ανασυγκρότηση; Η απάντηση είναι «ό,τι λέει το μνημόνιο». Ας το παραδεχτούμε επιτέλους είτε διαφωνούμε είτε συμφωνούμε με αυτό.
Τι σημαίνει όμως «κοινωνικό μέρισμα»; Στις χώρες με χρόνια οικονομική κρίση δημιουργείται ένα μεγάλο στρώμα φτωχών ανθρώπων. Επειδή το κοινωνικό κράτος είναι από τα πρώτα θύματα της «εξυγίανσης», παρουσιάζεται ένα κενό στην προστασία των παλιών και νέων φτωχών. Για να λυθεί αυτό εμφανίζονται κάποια bonus-πυροτεχνήματα. Στην Αργεντινή για παράδειγμα μοίραζαν κάρτες για τα σούπερ μάρκετ. Δεν έβγαλε κανέναν Αργεντίνο αυτό από την ανέχεια, αλλά δεν φτάσαμε στο σημείο να πεθάνουν κι από την πείνα. Άρα, το κοινωνικό μέρισμα είναι κάτι μεταξύ πρόνοιας και στάχτης στα μάτια. Μια οικογένεια στη Βόρεια Ελλάδα μπορεί να χαλάσει όλα τα λεφτά για παράδειγμα στη θέρμανση, αλλά μετά να μην έχει μία ώστε το μικρό παιδί να βάλει σιδεράκια. Η φτώχεια δεν κερδίζεται στο τέλος της χρονιάς.
Κάποιος όμως πρέπει να πληρώσει την κρίση, οι φτωχοί δεν έχουν να φάνε, οι πλούσιοι τα κρύβουν καλά, οπότε βαράμε τα μεσαία εισοδήματα. Την τάξη, στην ουσία, που κυκλοφορεί το χρήμα. Μπορεί να μη συμβαίνει σε όλους αλλά πολλά από αυτά τα εισοδήματα δεν αντέχουν να συντηρήσουν και τις πληρωμές τους και το βιοτικό τους επίπεδο, οπότε καλούνται να επιλέξουν από τα δύο. Δηλαδή, ή να γίνουν φτωχότεροι ή φοροφυγάδες. Κάτι μας θυμίζει όλο αυτό.
Μετά την ανακοίνωση Τσίπρα για το μέρισμα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης αντέδρασε λέγοντας πως η κυβέρνηση μοιράζει 700 εκ., τη στιγμή που έχει «υφαρπάξει» 14,5 δις. Λίγες ώρες πριν ο υπουργός Οικονομικών, Ευκλείδης Τσακαλώτος με συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ υποστήριζε πως οι ofshore εταιρίες και η “Paradise Papers” λογική καταστρέφει τη μεσαία τάξη. Με κάποιο περίεργο τρόπο έχουν όλοι ένα δίκιο και πολλά άδικα.
Ο Αλέξης Τσίπρας κρατά ζεστό ένα ακροατήριο που σαγήνευσε κι έτσι του πετάει ψαροκόκαλα χωρίς να έχει καμία μεγάλη εικόνα να παρουσιάσει, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θεωρεί πως με μαγικές ιδιότητες θα τα κάνει όλα τόσο τέλεια που και επενδύσεις θα φέρνει και νομοσχέδια θα περνάει και φόρους θα κόβει και διάφορα άλλα «θα» που χορτάσαμε να τ’ ακούμε. Τέλος, ο κ. Τσακαλώτος, από τη μία παραδέχεται πως επειδή δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την φοροδιαφυγή «συνειδητά» στόχευσαν στη μεσαία τάξη και τους τίμιους φορολογούμενους, κι από την άλλη τα φορτώνει όλα στα «παραδεισένια έγγραφα». Φοροδιαφυγή δεν υπάρχει μόνο στα νησιά Κέιμαν, αλλά και στα δικά μας.
Αν βάλουμε τα νούμερα κάτω (και με τον ΕΝΦΙΑ σε μια χώρα με 70% ιδιοκατοίκηση) θα δούμε ότι στο τέλος αυτοί που παίρνουν μέρισμα με αυτούς που δεν παίρνουν δεν έχουν και τόσο μεγάλη διαφορά όσο φαίνεται στο τέλος του χρόνου.
Μια από τις λύσεις του μνημονίου για τη φοροδιαφυγή είναι οι αυτόματες κατασχέσεις στους τραπεζικούς λογαριασμούς. Κάθεται ένας τσίφτης στην ΑΔΑΕ, πατάει ένα κουμπί και δεσμεύονται οι λογαριασμοί όσων έχουν αμελήσει τα ληξιπρόθεσμά τους, η εφορία ή το ασφαλιστικό ταμείο παίρνουν κάποια χρήματα, ο οφειλέτης ανοίγει καινούριο λογαριασμό, κάνει τη δουλειά του και μετά περιμένει να τον ξανατσακώσουν. Αυτό μπορεί να γίνεται αιώνια αφού η τράπεζα σου το επιτρέπει κι από την άλλη το Λογιστήριο του κράτους για να γεμίσει πρέπει να βρίσκει τρόπους, δηλαδή δόσεις, ώστε να φέρνει τους πολίτες στο γκισέ.
Ο οφειλέτης δεν είναι κατ’ ανάγκη απατεώνας. Μεγάλο μέρος από αυτούς που δηλώνουν κανονικά τα εισοδήματά τους βρέθηκαν ξαφνικά να χρωστάνε τρεις φορές αυτά που έδιναν παλαιότερα. Ποιοι είναι αυτοί; Τα μεσαία εισοδήματα, δηλαδή όσοι κινούνται μεταξύ 25.000 και 35.000 όπου ο συντελεστής των φόρων ανέβηκε, η 100% προκαταβολή διπλασίασε την ήδη ανεβασμένη δόση κι επίσης στο συγκεκριμένο εισόδημα εκτοξεύθηκε ο ΕΦΚΑ. Αν βάλουμε τα νούμερα κάτω (και με τον ΕΝΦΙΑ σε μια χώρα με 70% ιδιοκατοίκηση) θα δούμε ότι στο τέλος αυτοί που παίρνουν μέρισμα με αυτούς που δεν παίρνουν δεν έχουν και τόσο μεγάλη διαφορά όσο φαίνεται στο τέλος του χρόνου.
Και τώρα τι κάνουμε; Στην ουσία τίποτα. Απλά παρακολουθούμε τη μετατροπή του κράτους από μεγάλο επενδυτή σ΄ελεγκτή και εισπράκτορα. Πώς θα το κάνει όταν δεν θα έχει ποιους να ελέγξει και να εισπράξει είναι ένα ζήτημα που θ’ απασχολήσει τους ιστορικούς του μέλλοντος. Τώρα μπορεί να μας νοιάξει το εξής. Πόσο αντέχει ένας άνεργος νέος να διατηρεί τη δημοκρατική του συνείδηση μέσα σε μια κοινωνία των δόσεων και των μερισμάτων; Το 2021 άραγε που έρχεται ξανά πιστωτικό γεγονός, πού θα βρίσκονται μαζεμένα όλα αυτά τα μερίσματα; Και η Ευρώπη, αχ Ευρώπη, τι θα πει τότε; Ποια μπορεί να είναι η απάντηση στην ερώτηση ενός μεσαίου επιχειρηματία που αναρωτιέται γιατί στην Ελλάδα ο φόρος είναι 29% από το πρώτο ευρώ και στην Ιρλανδία είναι 20% μετά τα 33.800€; Ή γιατί στη Μάλτα και στο Λουξεμβούργο υπάρχει ένα ευνοϊκό φορολογικό περιβάλλον, ενώ στην Ελλάδα όχι; Και, τέλος πάντων, όλοι αυτοί γιατί να έχουμε κοινό νόμισμα αφού δεν έχουμε ενιαία οικονομική πολιτική;
Σύμφωνα με τελευταίες εκτιμήσεις 120 δισεκατομμύρια ευρώ ελληνικών χρημάτων βρίσκονται παρκαρισμένα στο εξωτερικό. Οι αποκαλύψεις μόνο για τα Paradise Papers έκαναν λόγο για 8 τρις ευρώ που έχουν μπει στη ναφθαλίνη. Για όλα αυτά το νομικό πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης είναι τόσο ισχυρό που κανείς δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Ακόμα και επανάσταση να γίνει από το 99%, και να εκδιώξουμε όλους τους πλούσιους από τα σπίτια τους, στο τέλος θα μείνουμε φτωχοί που θα σουλατσάρουν σε ακριβές βίλες. Τα λεφτά θα είναι κάπου αλλού.
Υπάρχει όμως κάτι το παράδοξο. Σε πρόσφατη σφυγμομέτρηση στην Ελλάδα οι ερωτώμενοι απάντησαν ότι δεν βλέπουν ν’ αλλάζει η κατάσταση για τα επόμενα δέκα χρόνια. Μπορεί να σας φαίνεται δραματικό αυτό αλλά στην ουσία σημαίνει ότι η κρίση έχει γίνει πια πραγματικότητα Σε ερώτημα μιας μεγάλης εταιρείας δημοσίων σχέσεων για το αν υπάρχει πια η «κρίση» στο λεξιλόγιο, πάνω από τους μισούς απάντησαν ότι πια δεν τη χρησιμοποιούν και ότι πλέον επιθυμούν να ζήσουν μια περίληψη όσων έκαναν πριν από αυτή. Μάλιστα τον τελευταίο καιρό καταγράφεται και μια άνοδος στην κατανάλωση, όχι τόσο γιατί υπάρχουν περισσότερα λεφτά αλλά γιατί κανείς δεν αποταμιεύει. Όσα βγάζουμε, τόσα ξοδεύουμε. Μέχρι πότε όμως;
Η κρίση ως κανονικότητα σημαίνει και μια ευκαιρία να γίνουν τομές που δεν θα μιλούν για το τώρα, αλλά για το αύριο. Ok, ακούγεται σαν ατάκα υποψήφιου της κεντροαριστεράς το παραπάνω, οπότε ας πάμε στ’ άσχημα. Οι φτωχοί δε θα ανεβάσουν για χρόνια το εισόδημά τους, οι μεσαίοι συμπιέζονται προς τα κάτω και οι πλούσιοι δεν μοιράζουν ούτε το περίσσευμά τους πια. Αυτό ούτε το Μεσαίωνα δε γινόταν που οι ευγενείς ήταν υποχρεωμένοι να βοηθούν τους επαίτες. Υπάρχει και το χειρότερο, αφού μια σημαντική μερίδα επιστημόνων ποντάρουν σε μια μεγάλη καταστροφή (φυσική ή πυρηνική) για ν’ αλλάξει ο τρόπος που συμπεριφέρονται οι άνθρωποι απέναντι στον πλανήτη, αλλά και στις κοινωνίες του. Η μανία του μαζικού αφανισμού είναι αυτή τη στιγμή μια από τις πιο καυτές τάσεις στην παγκόσμια αρθρογραφία. Ας μη φτάσουμε όμως μέχρι εκεί.
Αν πρέπει να υπάρξει μια σταθερά είναι να ποινικοποιηθεί η φτώχεια. Να θεωρηθεί αρρώστια και ν’ αντιμετωπίζεται όπως η χολέρα.
Καλά από το μέρισμα του Τσίπρα ξεκινήσαμε πώς φτάσαμε στον κομήτη που θα πέσει πάνω στη γη και θα μας καταστρέψει; Είναι γιατί περιπλέκονται όλα μεταξύ τους, κάτι σαν το φαινόμενο της πεταλούδας. Μια μικρή αλλαγή στην οικονομία της Ιαπωνίας μπορεί να επηρεάσει τον οικιακό προϋπολογισμό στην Καρδίτσα. Αν πρέπει να υπάρξει μια σταθερά είναι να ποινικοποιηθεί η φτώχεια. Να θεωρηθεί αρρώστια και ν’ αντιμετωπίζεται όπως η χολέρα. Να μη βρίσκει κανείς τίποτα το γραφικό στις παραγκουπόλεις, να μην αποθεώνονται οι υποκουλτούρες που ξεπηδούν μέσα από την ανέχεια. Να βρεθεί το γιατρικό και να γίνει σύντομα, πριν βγουν πάλι οι Ναζί, πριν σκοτωθούμε μεταξύ μας και σίγουρα πριν πέσει ένας αστεροειδής στα κεφάλια μας.
