Όταν τα ζώα πληρώνουν τα λάθη μας – και όχι μόνο στις φωτιές

Η κατάσταση του κατεπείγοντος που φέρουν αναπόφευκτα οι πυρκαγιές στην Αττική, τη Ρόδο, την Κέρκυρα, τη Μαγνησία και σε άλλες περιοχές της χώρας, ξεσπώντας κάθε μα κάθε καλοκαίρι σαν ένα πολύ καλά υπολογισμένο ετήσιο ραντεβού, κουβαλούν μαζί τους πέρα από την ανείπωτη καταστροφή κι ένα παράδοξο: μια επιλεκτική ενσυναίσθηση.

Τις τελευταίες μέρες, πολλά ζώα κάηκαν ζωντανά. Συγκεκριμένα, η φάρμα αδέσποτων ζώων Fazoo Farm, η οποία φιλοξενούσε περίπου 100 πλάσματα, χάθηκε μέσα στις φλόγες και τα περισσότερα από αυτά δεν είναι εν ζωή. Ελάχιστα σώθηκαν. Η Μαριάνθη Ζαμπέτα, η ιδρύτρια της φάρμας, μέσα στα τελευταία 10 χρόνια έχει διασώσει πάνω από 500 ζώα, από τα οποία πάνω από 400 δόθηκαν για υιοθεσία. Το καταφύγιο αυτό το έφτιαξε σε ένα βουνό που είχε ήδη καεί, με την ελπίδα ότι δεν θα ξανακαιγόταν. Ωστόσο, και φέτος, δεκάδες ζώα βίωσαν έναν ανυπόφορο θάνατο.

Τα ελάφια της Ρόδου αποτελούν σύμβολο του νησιού και είναι προστατευόμενο είδος που ζει μόνο εκεί. Ο πληθυσμός τους, ήδη χαμηλός, μειώθηκε ακόμα παραπάνω όταν πολλά πέθαναν στην προσπάθειά τους να δραπετεύσουν από τις φλόγες. Από το χωριό Κιοτάρι προς το Ασκληπιείο, το δάσος έχει μετατραπεί σε ένα δυστοπικό, αποκαρδιωτικό σκηνικό. Ο δρόμος αποτελεί ένα άτυπο νεκροταφείο για όσα ζώα δεν σώθηκαν από τις φωτιές. Όσα απέμειναν, κατεβαίνουν φοβισμένα στα σπίτια της περιοχής ψάχνοντας νερό και τροφή. 

Όλα τα feeds στα social media είχαν γεμίσει με καταγγελτικά posts που εξεγείρονταν λόγω της χρόνιας εγκληματικής αδιαφορίας για ουσιαστική πρόληψη των πυρκαγιών (ή έστω του άμεσου και σημαντικού περιορισμού τους), αλλά και σχόλια γεμάτα πένθος, θλίψη και οργή για όσα ζώα χάθηκαν λόγω των πυρκαγιών. 

Καμένα ζώα από την πυρκαγιά στην περιοχή Κιοτάρι νότια της Ρόδου , Κυριακή 23 Ιουλίου 2023. ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΔΑΜΙΑΝΙΔΗΣ

Μέσα σε αυτήν τη ζοφερή πραγματικότητα, η ANIMA, ο Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής, κατάφεραν και μετέφεραν τα ζώα σε ασφαλές μέρος με τη βοήθεια της ομάδας Save Your Hood και σώθηκαν. Οι φωτογραφίες με τις διασωθείσες χελώνες τους, τα ερπετά, καθώς και άλλες με άλογα και σκυλιά που κουβαλούσαν στην αγκαλιά τους διάφοροι εθελοντές κι εθελόντριες έκαναν τον γύρο του διαδικτύου και συνοδεύονταν με δεκάδες λόγια χαράς και ανακούφισης. 

Κατάσβεση πυρκαγιάς στην περιοχή της Περάμου στα Δερβενοχώρια, Δυτική Αττική, στις 19 Ιουλίου 2023.

Σε τέτοιες καταστάσεις του κατεπείγοντος, αναγνωρίζουμε πιο εύκολα τα συναισθήματα των ζώων. Βλέπουμε τον φόβο στα μάτια τους. Στενοχωριόμαστε για τις ζωές που χάθηκαν. Ωστόσο, αναρωτιέμαι αν αυτή η ενσυναίσθηση απέναντι σ’ εκείνα που πέθαναν ή κινδύνευσαν από τις φωτιές απλώνεται σε όλα τα ζώα. Μήπως το δικαίωμα των ζώων στη ζωή το αναγνωρίζουμε μόνο όταν πρόκειται για κίνδυνο (από πυρκαγιά ή άλλο φυσικό φαινόμενο), αλλά, σε άλλη περίσταση, και για συγκεκριμένα ζώα, επιλέγουμε να μην το αναγνωρίζουμε; Όταν, ας πούμε, τα καταναλώνουμε – είτε ως φαγητό, είτε ως ρούχα, καλλυντικά ή άλλα προϊόντα;

Εδώ υποβόσκει μια ολόκληρη σπισιστική κουλτούρα αντικειμενοποίησης των σωμάτων των ζώων, κάτι που διαφαίνεται και από τις λέξεις που χρησιμοποιούμε όταν τα τρώμε. Για παράδειγμα, βαφτίζουμε ένα μέρος του σώματος μπέικον, το άλλο φτερούγα, το άλλο κιμά και όλα βαίνουν καλώς. Διότι το έξυπνο marketing της ισχυρής βιομηχανίας του κρέατος, με αυτοκόλλητα με τα χαμογελαστά γουρουνάκια και τη La vache qui rit (σ.σ.: η αγελάδα που γελάει), ξεγελάει και περνάει το μήνυμα ότι αυτά τα ζώα όχι απλά ήρθαν στον πλανήτη για εμάς και μόνο για εμάς, είναι χαρούμενα κιόλας για αυτό. Μάλιστα, όπως υπογραμμίζεται στις τομές του βιγκανισμού με τον φεμινισμό, οι γυναίκες έχουν εξίσου βιώσει -και εξακολουθούν να βιώνουν- πώς είναι να σε αντιμετωπίζουν σαν να ήρθες σε αυτόν τον πλανήτη για κάποιον άλλον. Όπως ακριβώς και άλλα (μη ανθρώπινα) ζώα. Γιατί, ας μην ξεχνάμε, ζώα είμαστε κι εμείς – θηλαστικά.

Δύο σκυλιά σώζονται από την πυρκαγιά στην περιοχή της Περάμου στα Δερβενοχώρια, Δυτική Αττική, στις 19 Ιουλίου 2023.

Όλα τα ζώα λοιπόν έχουν συναισθήματα, μπορούν να χαίρονται και να λυπούνται, και πονούν όταν τα σφάζουν, καθώς μέσα στις βιομηχανίες κρέατος τα ζώα βιώνουν βάναυσο, βίαιο κι αναίτιο θάνατο, όπως ακριβώς και στις πυρκαγιές. 

Βέβαια, ο θάνατος στα σφαγεία έχει κανονικοποιηθεί στο συλλογικό ασυνείδητο και θεωρείται θεμιτός. Στην ιδεολογία του σπισιμού, αντίστοιχα με τον ρατσισμό, θεωρείται ότι κάποια είδη ζώων δεν αξίζουν όσο άλλα. Επομένως, το σκυλί θεωρείται ότι έχει αξιοβίωτη ζωή, σε μια σπισιστική κοινωνία όπως η δική μας, επομένως έχει μεγαλύτερη αξία από ένα γουρούνι. Γιατί άραγε;

Βλέπουμε, όμως, ότι η κατεπείγουσα κατάσταση με τις πυρκαγιές έφερε στην επιφάνεια και ανέδειξε την αυτόματη ενσυναίσθησή μας απέναντι στα ζώα, ακριβώς όπως είναι: ωμή και ανεπεξέργαστη. Χωρίς τις κοινωνικές κατασκευές κι επιταγές, χωρίς τα τεχνητά φίλτρα για το ποιες ζωές έχουν αξία. Κάποια στιγμή, λοιπόν, πρέπει να βάλουμε ένα τέλος στην επιλεκτική ευαισθησία. Να αφήσουμε την ενσυναίσθηση να αναδυθεί απέναντι σε κάθε ζώο: να διακρίνουμε τον πόνο του γουρουνιού και του χταποδιού, όσο διακρίνουμε τον πόνο του δελφινιού και του σκυλιού.

Κατάσβεση πυρκαγιάς στην περιοχή του Αγίου Σωτήρα στα Δερβενοχώρια, Δυτική Αττική, στις 20 Ιουλίου 2023.

Η Πολιτική Φιλοζωία οφείλει να θέσει κάποιες βάσεις από την αρχή. Πολιτική φιλοζωία είναι πέρα από μια καλοπροαίρετη και συναισθηματική στάση απέναντι -συνήθως- στα ζώα συντροφιάς, τα γατάκια και τα σκυλάκια. Είναι ηθική και πολιτική, είναι σεβασμός απέναντι στο δικαίωμα στη ζωή για όλα τα ζώα και όχι για κάποια. Γιατί μέχρι τώρα, η κουλτούρα, η θρησκεία και ο πολιτισμός κάθε χώρας είναι οι θεσμοί που διαμορφώνουν το ποια ζώα θα φαγωθούν, ποια είναι τα «ιερά», ποια είναι τα ζώα συντροφιάς, ποια είναι για παιχνίδι και ποια για θέαμα. Η ανθρωπόκαινος εποχή και ο ανθρωποκεντρισμός, όμως, δεν συνιστούν πλέον αποδεκτές και βιώσιμες πρακτικές.

Μια νέα αντίληψη αναδύεται, πιο συμπεριληπτική και φιλική απέναντι σε όλα τα ζώα και τον πλανήτη.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ψυχικό μούδιασμα: Γιατί όσο περισσότεροι πεθαίνουν, τόσο λιγότερο νοιαζόμαστε;