Από τις χιλιάδες λέξεις που έχουν γραφτεί για την πανδημία, ίσως το πιο σημαντικό που πρέπει να μας μείνει είναι ότι τα συστήματα υγείας, δημόσια και ιδιωτικά, δεν μπορούν ν’ αντέξουν τον τρόπο ζωής 7,6 δισεκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη.
Σε κρίσιμες περιπτώσεις, όπως αυτή που ζούμε τώρα, οι λύσεις που υπάρχουν είναι λίγες. Ή μετατρέπεις όλη τη χώρα σε νοσοκομείο όπως η Ταϊβάν ή χτίζεις νοσοκομεία σε λίγες μέρες όπως η Κίνα τη στιγμή που, καταπατώντας κάθε έννοια ανθρώπινης ελευθερίας, έχεις σε στενή παρακολούθηση όλους τους κατοίκους σου.
Υπάρχει και το παράδειγμα της Σουηδίας, όπου κάνεις λίγα πράγματα αλλά θεωρείς ότι οι πολίτες σου είναι ικανοί να τηρήσουν κάποιο κοινωνικό συμβόλαιο. Μάλιστα, σήμερα ο «εθνικός» λοιμωξιολόγος τους ανακοίνωσε ότι είχαν τα λιγότερα κρούσματα από τις 13 Μαρτίου (108) θεωρώντας ότι σιγά σιγά οι πολίτες έχουν «βάλει» τον ιό στην καθημερινότητά τους.
Στον υπόλοιπο πλανήτη όμως, η covid_19 κάνει μια δυναμική επανεμφάνιση. ΗΠΑ, Βραζιλία και Ινδία μετρούν κάθε μέρα χιλιάδες νεκρούς. Στην Ευρώπη Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία και Αγγλία εμφανίζουν πάλι αρκετές χιλιάδες κρούσματα την ημέρα. Το Ισραήλ μπήκε για δεύτερη φορά σε καραντίνα και στην Ελλάδα κάθε μέρα βλέπουμε τον αριθμό των κρουσμάτων να εκτοξεύεται και το μέγεθος των περιορισμών να μεγαλώνει.
Πρόσφατα ανακοινώθηκαν επιπλέον μέτρα για την Αττική και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέλιος Πέτσας δήλωσε ότι είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο ενός δεύτερου lockdown. Η δημόσια υγεία είναι πολύ πιο σημαντική από την οικονομία, είπε χαρακτηριστικά.
Η δημόσια υγεία. Αφού είναι τόσο σημαντική, τότε η πανδημία σαν γεγονός θα οδήγησε λογικά κράτη, θεσμούς και κυβερνήσεις να πάρουν σημαντικές αποφάσεις για τον τρόπο που θα διαμορφωθεί στην εποχή μετά τον κορωνοϊό. Τουλάχιστον να υπάρξει ένα σχέδιο, γιατί αν αυτό είναι κάθε φορά που θα εμφανίζονται κρούσματα να μπαίνουμε σε καραντίνα, τότε δεν υπάρχει σχέδιο.
Στην Ελλάδα για παράδειγμα, ο υφυπουργός Υγείας δεν ξέρει ακριβώς πόσες ΜΕΘ υπάρχουν στην Αττική. Οι γιατροί μιλούν διαρκώς για τρανταχτές ελλείψεις σε προσωπικό αλλά και υλικό στα νοσοκομεία όλης της χώρας. Για προσλήψεις που δεν γίνονται, για πτέρυγες που δεν ανοίγουν.
Πέρα από την Ελλάδα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν αδυνατεί μόνο να συμφωνήσει για την οικονομική ενίσχυση αλλά δεν έχει βγάλει τόσους μήνες ένα σαφές πρωτόκολλο εντολών για το πως πρέπει να συνεννοηθούν τα κράτη-μέλη της; Ποιο είναι το σχέδιο για τις μεταφορές; Ποια είναι η μέριμνα για τις οικονομικά ασθενέστερες τάξεις; Τι δικαιούται ο πολίτης σε μια τέτοια περίπτωση; Τι προτεραιότητα πια πρέπει να έχει η δημόσια υγεία στην κατάρτιση των προϋπολογισμών; Πρέπει να χαλαρώσει λίγο η δημοσιονομική σταθερότητα για να ενισχυθούν οι δομές της υγείας;
Δε θα έπρεπε να υπάρχει υψηλή εποπτεία για τα κονδύλια που διατίθενται στην υγεία, αν όντως καταλήγουν υπέρ του πολίτη, όπως για παράδειγμα συμβαίνει το ίδιο με τον έλεγχο που υπάρχει στο συστημικό τραπεζικό σύστημα;
Κουταμάρες μπορεί να πει κανείς και να έχει και δίκιο. Να γίνουν όλα ιδιωτικά ώστε να κυλούν ρολόι, να συνεχίσει. Τώρα έχει άδικο.
Αν η απάντηση στην πανδημία είναι περισσότερη ιδιωτική υγεία τότε σημαίνει ότι αποφασίζουμε συνειδητά ένα κομμάτι του πληθυσμού να το ρίξουμε στον Καιάδα. Είτε γιατί δεν έχει χρήματα είτε γιατί θα είναι πολύ ακριβό να ασχοληθούμε μαζί του. Το πόσες ΜΕΘ έχει ένα ιδιωτικό νοσοκομείο είναι μια απόφαση που σχετίζεται με το συμφέρον των μετόχων του. Αν αναζητήσεις ΜΕΘ σ’ ένα ιδιωτικό νοσοκομείο και δεν έχει να σε περιθάλψει, δεν έχεις ν΄απαιτήσεις τίποτα από κανέναν. Αν όμως χρειαστείς ΜΕΘ σε χώρα όπου η πρόσβαση στην υγεία είναι καθολική τότε υπάρχουν πολλές πόρτες να χτυπήσεις σε περίπτωση που δεν έχεις την αντιμετώπιση που πρέπει. Ας μη γελιόμαστε, σε χώρες όπως η Ελλάδα, δεν υπάρχει επιχειρηματίας που θα δαπανήσει τόσα χρήματα ώστε να καλύψει σε ανάγκες πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας υγείας τον γενικό πληθυσμό. Μόνο το δημόσιο μπορεί να δικαιολογήσει δαπάνες για Μονάδες Εντατικής Θεραπείας που μπορεί να χρησιμοποιηθούν σε περιπτώσεις πανδημίας.
Πανδημίας όπως η τωρινή, για την οποία έχει διαμορφωθεί από πολιτικούς, ειδικούς και Mέσα η λανθασμένη ψευδαίσθηση ότι κάποια μέρα, θα ξυπνήσουμε ένα πρωί και θα έχει τελειώσει. Ότι θα βρεθεί το εμβόλιο και αυτό ήταν. Δε θα κινδυνεύουν πια οι ευπαθείς ομάδες, δε θα φοβούνται όσοι έχουν υποκείμενα νοσήματα. Μια κακιά στιγμή ήταν, πέρασε και μπορούμε να συνεχίσουμε τη ζωή μας όπως ήταν. Λάθος. Προφανώς η προστασία θα είναι μεγαλύτερη, προφανώς και θα σωθούν ζωές αλλά η covid-19 δε θα φύγει, θα προστεθεί απλά στη γρίπη και στις εποχιακές αρρώστιες που μας ταλαιπωρούν. Απλά κάθε θάνατος δεν θα γίνεται είδηση, μόνο θα προστίθεται στις στατιστικές μετρήσεις κάθε χρονιάς. Φανταστείτε, τι θα γινόταν αν κάθε θάνατος από καρκίνο του πνεύμονα γινόταν πρώτη είδηση; Σίγουρα, πολύ περισσότερος κόσμος θα έκοβε το τσιγάρο.
Το αίτημα για καλύτερη δημόσια υγεία ανήκει στην κατηγορία «καλές απόψεις». Ποιος δεν το θέλει; Παρόλα αυτά στο ερώτημα που έβαλε ο κορωνοϊός στις κοινωνίες μας, μέχρι στιγμής δείχνουμε ότι αρνούμαστε να απαντήσουμε με υποδομές που θ΄αφήσουν κάτι πίσω αλλά προκρίνουμε πρόσκαιρα μέτρα τα οποία κινούνται στο όριο της καταπάτησης των ελευθεριών μας.
Μια φορά μπορείς να το δεχτείς, αν είναι όμως, κάθε φορά που το σύστημα υγείας νιώθει μια πίεση, να κλεινόμαστε μέσα, τότε να μάθουμε και κινέζικα που εκεί το ξέρουν να το δουλεύουν και καλύτερα το απολυταρχικό μαγαζί.
