Σε χώρισαν;
Φοβάσαι ότι θα σε χωρίσουν;
Δεν έχεις καν σχέση, αλλά βλέπεις μπροστά και θες να είσαι προετοιμασμένος για το τι συμβαίνει αμέσως μετά το τέλος της;
Ένας σύντομος οδηγός με δέκα παράδοξα που σε περιμένουν εκεί.
Δηλαδή, παρότι στον έρωτα βλέπεις εκστασιασμένα τον άλλο, όσο περισσότερο ερωτικά κοιτάς τον άλλο, τόσο καταλήγεις να βλέπεις εξ αντανακλάσεως τον εαυτό σου, ακριβώς επειδή ο άλλος είναι μαζί σου. Ναι, τον άλλο κοιτάς και σκέφτεσαι, ο άλλος σε ενδιαφέρει, όχι ο εαυτός σου. Δεν γίνεσαι ναρκισσιστής, αντίθετα φεύγουν από πάνω σου και όποια ναρκισσιστικά στοιχεία έχεις, αντίθετα τον εαυτό σου μέχρι και στην άκρη τον κάνεις. Αλλά ο μεγαλύτερος όλων των ναρκισσισμών είναι επενδυμένος πάνω στην ιδέα και στο βίωμα του έρωτα σου – του έρωτά σας. Βλέπεις τον άλλο και λες εγώ κι αυτός ο άνθρωπος είμαστε μαζί. Κοίτα με ποιον είμαι, κοίτα ποιον διάλεξα, κοίτα ποιος με διάλεξε, κοίτα τον καθρέφτη μου, κοίτα σε ποιον καθρεφτίζομαι. Ανοίγει το πλάνο και σε δείχνει δίπλα του. Κι όταν το πλάνο ανοίγει και δεν είστε πια μαζί, πρέπει να ξαναρχίσεις να βλέπεις τον εαυτό σου αλλιώς. Και μάλιστα ούτε καν όπως τον έβλεπες πριν την σχέση, πρέπει να ξαναρχίσεις να βλέπεις τον εαυτό σου μέσα από το πρίσμα αυτής της απόρριψης, χωρίς πλέον το συγκεκριμένο φως, το οποίο είχες αναγάγει σε ιδανικό. Τώρα είσαι η αφαίρεση από το πλάνο: το είδωλό σου είναι η εξαγωγή σου απ’ την εικόνα, το όχι εκεί. Δεν έκανες στον άλλο για δικός του καθρέφτης, δεν ήθελε πια ο άλλος ανοίγοντας το πλάνο να σας δείχνει μαζί. Κι έτσι ο άλλος, όσο και αν έφυγε, ακόμα εκεί είναι. Εσύ είσαι που σβήστηκες, εσύ είσαι που δεν είσαι πια εκεί.
Το ηθικό πηγάζει και επικυρώνεται από το συναισθηματικό. Ο άλλος παύει να έχει τις ιδιότητες που ως χθες είχε και γίνεται αχάριστος, άκαρδος, παλιάνθρωπος και παλιοχαρακτήρας, ίσως κι ο χειρότερος άνθρωπος όλου του γνωστού και του αγνώστου σύμπαντος, επειδή σε άφησε. Δεν είσαι ο άνθρωπος που νόμιζα ότι είσαι επειδή δεν μ΄αγαπάς· πια. Και το πια μπαίνει σε αμφισβήτηση. Πότε ξεκίνησε άραγε το πια; Ό,τι είναι ερωτικό προς εμένα είναι και ηθικό. Όταν παύει το ερωτικό, το ανήθικο ξεκινάει ή μάλλον ξεσκεπάζεται αναδρομικά. Για αυτό ακριβώς ισχύει και το αντίστροφο. Προλαβαίνεις ακόμη να αποδείξεις ότι σε αδικώ και ότι δεν είσαι τόσο ελεεινά τιποτένιος. Θα σβήσω ό,τι κακό σκέφτηκα για σένα, ό,τι κακό είπα για σένα, ό,τι αποκαρδιωτικό κατάλαβα για σένα συνολικά ως προσωπικότητα. Μπορείς να σώσεις την ψυχή σου και να ξαναγίνεις υπέροχος άνθρωπος. Γιατί τελικά το κριτήριο είναι ένα και μόνο. Αν με θες ή με απορρίπτεις. Αν θες να καθρεφτίζεσαι στο εμείς ή όχι.
Στον έρωτα κερδίζει πάντα αυτός που αγάπησε λιγότερο. Αυτός είναι που θα την κάνει. Αυτός είναι που θα σε αφήσει σύξυλο. Εσύ είσαι που όσο ακόμα είστε μαζί θα βασανίζεσαι από φόβους, ανασφάλειες, επιθυμίες για περισσότερα κλπ. Η άλλη όψη του νομίσματος βέβαια, είναι ότι κι αυτός αξιώθηκε να ζήσει κάτι λιγότερο έντονο. Πονάς περισσότερο επειδή συνταράχθηκες περισσότερο. Έχανε (νιώθοντας λιγότερα) όσο ήσασταν μαζί – χάνεις τώρα που δεν είστε. Το δικό σου θέλω επικρατούσε για πολύ περισσότερο καιρό, για όσο καιρό παρέμενε στη σχέση χωρίς να θέλει πια – το δικό του επικράτησε μια κι έξω. Και ίσως, όταν κάποια στιγμή σου περάσει το ζόρι και σου μείνει η τελική επίγευση, θα νιώσεις ότι κι όμως εσύ κέρδισες. Εσύ θα έχεις ζήσει κάτι πολύ πιο δυνατό από ό,τι αυτός. Ήθελες περισσότερο, ένιωσες περισσότερο, πήρες περισσότερα από τη σχέση. Έτσι να σκέφτεσαι: δεν έχασες, κέρδισες – τον κέρδισες. Μακάρι να μπορούσε να νιώσει κι αυτός κάτι τόσο καταλυτικό για σένα, όσο εσύ για αυτόν. Αλλά στον έρωτα ισοπαλία δεν έρχεται σχεδόν ποτέ.
Δεν πάει να το έχεις θεωρητικοποιήσει και πραγματικά να το πιστεύεις πως με το ζόρι δεν γίνεται τίποτα σε μια σχέση ή πάντως δεν έχει κανένα νόημα να γίνεται; Δεν πάει να σκέφτεσαι το εξής πάρα πολύ απλό: ότι αν ήθελε όσο θέλεις, τότε θα ήταν ακόμα μαζί σου; Δεν πάει να καταλαβαίνεις πως και οι δύο το ίδιο πράγμα κάνετε, βάσει των θέλω σας λειτουργείτε, απλά εσύ δεν ήθελες να χωρίσετε κι αυτός ήθελε; Δεν πάει να σκέφτεσαι ότι δεν θα σου άρεσε να καταπιεζόταν το δικό σου θέλω, άρα γιατί να καταπιεστεί το δικό του; Έχεις κάθε δικαίωμα να μην με αγαπάς ερωτικά πια, δεν είναι καν δικαίωμά σου, δεν είναι καν επιλογή σου, έτσι σου προέκυψε, έτσι σου κατέληξε, αλλά άντε και γαμήσου που δεν μ’ αγαπάς ερωτικά πια. Άντε και γαμήσου, που με βρήκες τελικά λίγο, ή γκρίζο, ή όχι αρκετά ενδιαφέροντα, ή υπερβολικά προβλέψιμο, ή υπερβολικά απρόβλεπτο, ή υπερβολικά περίπλοκο, ή υπερβολικά απλό, ή υπερβολικά χωρίς μυστήριο, ή με υπερβολικά πολλά μυστήρια για τα γούστα σου. Άντε και γαμήσου, που δεν ήμουν εγώ ο ή η της ζωής σου. Άντε και γαμήσου, που εγώ ήμουν τελικά μόνο ένας από τους ή μια από τις της ζωής σου. Άντε και γαμήσου, αλλά και ταυτόχρονα τι ταξίδι να έχω υπάρξει ένας από τους ή μια από τις της ζωής σου, ε; Να ένα έκτο στάδιο του ερωτικού πένθους: η, σε πλήρη αντίφαση με την ματαίωση και τον θυμό, η, σε πλήρη σύγχυση αλλά και πλήρη διαύγεια μαζί, ευγνωμοσύνη για ό,τι πρόλαβε να βιωθεί.
Όλα τα κομμάτια της ζωής του για τα οποία νοιαζόσουν τόσο, ξαφνικά παύουν να σε αφορούν και τόσο. Δεν είναι ότι έχουν πάψει να σε αφορούν σε ανθρώπινο επίπεδο. Είναι ότι το ερωτικό είναι ένα επίπεδο άλλης τάξης από το ανθρώπινο. Είναι ότι κι αυτά ακόμα κουβαλούσαν μέσα τους αντηχήσεις του έρωτα. Συμβαίνει κάτι τρομερό στον άνθρωπό μου. Ό,τι συμβαίνει στον άνθρωπό μου είναι τρομερό. Ό,τι τον περιστοιχίζει είναι μια περιπέτεια. Ό,τι του συμβαίνει δεν μπορώ να το αποκόψω εντελώς από το ερωτικό πλαίσιο και το ερωτικό φως. Ανησυχώ για το τι συμβαίνει όχι σε έναν οποιοδήποτε άνθρωπο, αλλά στον άνθρωπο που θεωρώ δικό μου. Το πρόβλημα του είναι και δικό μου, με κάνει κοινωνό του, κοινωνώ το πρόβλημά του. Λάβετε – φάγετε αυτό είναι το αίμα και το σώμα μου. Τώρα οι πόρτες του ναού έκλεισαν. Μπορείς να πληροφορηθείς, αλλά όχι να μεταλάβεις.
Δεν σου φτάνουν όλα τα άλλα τα οποία συνειδητοποιείς και τα οποία πρέπει με έναν τρόπο να σφηνώσεις στο κεφάλι σου και την καρδιά σου, έχεις να συγκρουστείς ολομέτωπα και με το μπανάλ σου. Ενώ δηλαδή νιώθεις ότι τουλάχιστον βρίσκεσαι σε αυτήν την τόσο συναισθηματικά ιδιαίτερη φάση, ότι έχεις καταληφθεί από το πιο ξεχωριστό συναίσθημα, καταλαβαίνεις ότι είσαι εγκατεστημένος στον βαθύ πυρήνα της κοινοτοπίας. Ότι αυτό που εσένα σε συνθλίβει και σε σπαράζει, είναι όχι μόνο μια από τις πιο κοινές ανθρώπινες εμπειρίες, αλλά και ότι βιώνεται από τον καθένα και την καθεμία με το ίδιο δέος μπροστά στο πρωτόγνωρο. Ότι τα στάδια του πένθους, τα πάτερν και τα υπολοιπά σου επαναλαμβάνονται την ίδια στιγμή και με την ίδια σειρά από εκατομμύρια άλλους ανθρώπους σε όλον τον πλανήτη, ως μια διαπολιτισμική σταθερά. Θα έπρεπε άρα να σε συνταράζει λιγότερο αυτό που σε συνταράζει; Όχι προφανώς. Αλλά την ώρα που συνταράσσεσαι, ρίχνε και κάνα ειρωνικό χαμόγελο προς τα μέσα σου, δεν βλάπτει.
Ταυτόχρονα με τη δική σου, ακούς ερωτικές ιστορίες των άλλων και αντί να μπεις ακόμα περισσότερο στο τριπάκι τους, αντί να πεις φίλε ή φίλη είναι τώρα περισσότερο από ποτέ που μπορώ να συντονιστώ μαζί σου και να σε νιώσω, αποστασιοποιείσαι, ακούς άλλους να λιώνουν και λες από μέσα σου, μα καλά πώς κάνετε έτσι, κόψτε και κάτι, γιατί αυτό πρέπει εμένα να με κάνει να δω κάτι αληθινό, σας παρακαλώ τώρα, σύνελθετε λίγο και δείτε πόσο παθέτικ είστε, μην προσπαθείτε να κλέψετε κάτι από το φως της δικής μου ιστορίας με την πρωτόγνωρη ένταση των συναισθημάτων της, σας παρακαλώ τώρα, ελάτε που αγάπησατε τόσο, ελάτε που πονάτε τόσο, τι είναι αυτό που σας πονά στα αλήθεια τόσο, ο άλλος ως άλλος ή η απόρριψη από τον όποιο άλλο (;), δείτε λίγο τα θέματά σας, δείτε τι κρύβετε πίσω από τον καημό σας και το δράμα σας, δείτε γιατί τον επιλέξατε, δείτε γιατί σας επέλεξε, δείτε πόσο προοικονομημένη ήταν η δική σας ιστορία, γατάκια.
Και φεύγοντας από τις ιστορίες των φίλων, αρκεί να ανοίξεις ένα ραδιόφωνο. Θα διαπιστώσεις -ειδικά αν παίζει ελληνικά τραγούδια- πόσο αδιανόητα μεγάλο είναι το ποσοστό των τραγουδιών που πραγματεύεται κάτι πολύ συγκεκριμένο. Μια σχέση που τελείωσε, έναν έρωτα που έπαψε για τον ένα από τους δύο να υπάρχει. Και οι στίχοι είναι πάντα γραμμένοι από την πλευρά εκείνου που έμεινε πίσω. Αυτή η αδυναμία αποδοχής της πραγματικότητας. Αυτό το σοκ. Αυτή η έκπτωση. Η επίκληση ενός οράματος. Η πληγή του οράματος. Αφού εσύ θες. Αφού εσύ δεν έπαψες να θες. Αφού εσύ θες ακόμα. Και δεν είναι ότι είσαι και κάνας μονόπλευρα καψούρης που δεν βρήκε ποτέ ανταπόκριση. Το όραμά σου το στήριζε και η πραγματικότητα. Που πήγε αυτή η πραγματικότητα τώρα; Αχ, η ανάγκη να τραγουδήσουμε τώρα την απουσία της. Αχ, η μικρότερη ανάγκη που είχαμε να τραγουδήσουμε την παρουσία της. Αχ, η ανάγκη να τραγουδάμε περισσότερο τον καημό από την χαρά.
Κλείνεις τα μάτια και βλέπεις φαντάσματα. Καταλαβαίνεις τι γεννά τα φαντάσματα. Να επιθυμείς τόσο πολύ την επιστροφή ώστε να τη φαντάζεσαι σωματοποιημένη και παρούσα. Η εισαγωγή στην πραγματικότητα που αρνείσαι μορφών, φωνών, αισθήσεων, υποστάσεων από την πραγματικότητα που υπήρξε. Κι ύστερα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φτιάχνουν ένα ακόμη παράδοξο. Χωρίσατε, αλλά ο άλλος είναι ακόμη εκεί. Τον βλέπεις. Δεν χωρίσατε εντελώς. Κάτι από εκείνον διασώζεται και ανανεώνεται με κάθε ανάρτηση, ή ριάξιον, ή και μόνο που τον βλέπεις ον λάιν. Εκεί είναι και δεν είναι σαν φάντασμα. Εκεί δεν στον παρουσιάζει η φαντασία σου και η επιθυμία σου, εκεί στον παρουσιάζει η παράλληλη ψηφιακή πραγματικότητα, η τρίτη, φασματική, πραγματικότητα ανάμεσα στην αληθινή και την φανταστική.
Κάθε λέξη που λέγεται ή γράφεται μετά τον χωρισμό είναι επιστροφή στον τόπο από τον οποίο σε έδιωξαν. Από ένα σημείο και ύστερα τις λέξεις δεν τις γεννά ούτε η ανάγκη ούτε η ελπίδα, αλλά μια συνειδητή μονομερής προσπάθεια καταγραφής, αποτύπωσης, εξαγωγής -μονομερών και πάλι- συμπερασμάτων. Όλα περνάνε, όλα τελειώνουν, όλα έγιναν εύκολα πια, τίποτα δεν έχει τόση σημασία πια. Κυνηγοί του αέναου παρόντος. Ο ενθουσιασμός κερδίζει ως ιδανικό το χτίσιμο και τη διάρκεια. Ένας ανανεούμενος ενθουσιασμός όταν ο άλλος καθίσταται πια βαρετός ή βαρύς, γιατί δεν αντέχουμε ούτως ή άλλως άλλο βάρος, γιατί ο άλλος είναι ούτως ή άλλως από ένα σημείο και ύστερα βάρος στην ελευθερία μας. Ένα πάμε πάλι από την αρχή, να μας πάρει πάλι λίγο καιρό να βαρεθούμε ή να τρομάξουμε. Kαι το τελευταίο παράδοξο: ο τελευταίος που θα ενδιαφερθεί για τις λέξεις που γράφονται μετά τον χωρισμό είναι αυτός για τον οποίον γράφονται. Όταν ο άλλος φεύγει, ό,τι και να του γράψεις, το γράφεις για σένα. Όλος ο υπόλοιπος κόσμος να σε ακούσει, είναι ειδικά τα δικά του αυτιά που είναι κλειστά πια για σένα, είναι ειδικά η δική του καρδιά που είναι κλειστή πια για σένα. Έκανες τη διαδρομή σου, κούρασες, κουράστηκες, πλήγωσες, πληγώθηκες, κακοποίησες, κακοποιήθηκες, αγάπησες, αγαπήθηκες. Αλλά όχι πια. Μην γράφεις άλλο πια. Προχώρα.
