Πριν λίγες μέρες μια φίλη παραιτήθηκε απ’ τη δουλειά της. Δεν της έκαναν προσωπικά εκείνης τίποτα, σε έναν συνάδελφό της έκαναν, παραβιάζοντας έτσι μια κόκκινη γραμμή την οποία δεν μπορούσε να ανεχθεί συνειδησιακά. «Δεν είναι ηρωική έξοδος. Είναι στοιχειώδης αλληλεγγύη και συναδελφικότητα, όπως εγώ τις αντιλαμβάνομαι. Είναι μια συγγνώμη στον εαυτό μου για όσες φορές δεν μίλησα. Κι είναι και ένας λόγος να αναπνέω καλύτερα και να κοιμάμαι πλέον ήσυχη τα βράδια», έγραψε. Κι όταν της λες μπράβο, σου απαντάει ότι εάν είχε παιδιά, σκυλιά, υποχρεώσεις, δεν ξέρει αν θα το έκανε. Σε μια αντιστροφή του ρητού «άμα θες δικαιολογίες πάντα βρίσκεις», ψάχνει να μετριάσει τη σημασία της πράξης της με υποθετικά σενάρια, στα οποία δεν θα είχε κάνει εκείνο που θεωρούσε σωστό, προκειμένου να μη μείνει άνεργη. Τώρα πάντως, στο μη υποθετικό αλλά στο αληθινό σύμπαν, ψάχνει για δουλειά.
Δυο άλλοι εργαζόμενοι, οι μπασκετμπολίστες Γιώργος Πρίντεζης και Κώστας Παπανικολάου, έχουν προλάβει στον ως τώρα εργασιακό τους βίο να βγάλουν από τη δουλειά τους χρήματα, που τόσο η φίλη που παραιτήθηκε όσο και η πολύ μεγάλη πλειοψηφία όσων διαβάσουν αυτές τις γραμμές, δεν θα βγάλουν ποτέ στη ζωή τους. Ένας τρίτος εργαζόμενος, ο μπασκετμπολίστας Αντώνης Κόνιαρης, μικρότερος ακόμα σε ηλικία, δεν έχει φτάσει ακόμη εκεί, είναι πολύ πιθανό να βγάλει στο δικό του εργασιακό βίο πολύ λιγότερα χρήματα από τους άλλους δύο, πάντως για τα προς το ζην ούτε αυτός έχει λόγο να αγχώνεται άμεσα. Με πρόσφατη επιστολή τους προς τον Πρόεδρο της Ομοσπονδίας μπάσκετ Γιώργο Βασιλακόπουλο, οι Πρίντεζης, Παπανικολάου, Κόνιαρης, επικαλούμενοι το ζήτημα που προέκυψε με την πρόσληψη του Ρικ Πιτίνο αρχικά ως προπονητή της Εθνικής και λίγο μετά και του Παναθηναϊκού, αλλά αναφερόμενοι και στη γενικότερη τοξικότητα που υπάρχει στο ελληνικό μπάσκετ εξαιτίας της αντιπαλότητας των δύο ομάδων, καταλήγουν στο εξής δια ταύτα: «… σας καλούμε να ενεργήσετε ώστε να προφυλάξετε την ακεραιότητα των θεσμών, που ενυπάρχουν στην εθνική ομάδα, διαμορφώνοντας νέες συνθήκες, που θα αλλάξουν άρδην το νέο σκηνικό που έχει προσφάτως διαμορφωθεί, γιατί τότε μόνο θα μπορέσουμε να προσφέρουμε σε αυτό που τόσο αγαπάμε, στο να αγωνιζόμαστε με το Εθνόσημο στο στήθος. Σε αντίθετη περίπτωση η συμμετοχή μας στην Εθνική καθίσταται απαγορευτική και θέλουμε να πιστεύουμε ότι κάτι τέτοιο δεν το επιθυμείτε ούτε και εσείς».
Να δουλεύεις σημαίνει να πιέζεσαι, να δουλεύεις σημαίνει να καταπιέζεσαι, να δουλεύεις σημαίνει να συμβιβάζεσαι, να δουλεύεις σημαίνει να κάνεις πράγματα που δεν σε εκφράζουν απόλυτα ή δεν σε εκφράζουν και καθόλου, να δουλεύεις σημαίνει να κάνεις πολλές φορές τον μαλάκα, να δουλεύεις σημαίνει κάποιες φορές να νιώθεις ότι με τα χρήματα δεν αγοράζεται μόνο η εργασία σου, αγοράζεσαι εσύ συνολικά, είσαι ιδιοκτησία εσύ συνολικά.
Αν οι Πρίντεζης, Παπανικολάου και Κόνιαρης δεν έχουν να αντιμετωπίσουν την πίεση του άγχους για την επιβίωση και την πίεση του τι θα συμβεί αν χάσουν τη δουλειά τους, έχουν πάντως να αντιμετωπίσουν την πίεση της διαρκούς έκθεσης της δουλειάς τους σε δημόσια θέα και δημόσια κριτική, έχουν και βάσει των ηθών και εθίμων του ομαδικού επαγγελματικού αθλητισμού -και πάντως του ελληνικού ομαδικού επαγγελματικού αθλητισμού- την επιπρόσθετη πίεση να οφείλουν να δείχνουν σε κάθε ευκαιρία πόσο ψυχή τε και σώματι ανήκουν στην ομάδα στην οποία αγωνίζονται, στην ανώνυμη εταιρία που εργάζονται, στα αφεντικά της ανώνυμης εταιρίας που τους πληρώνουν.
Όσο μπορεί ο καθένας μας ας λέει τα «ως εδώ» του, όσο μπορεί ο καθένας μας ας μην εκχωρεί συνολικά την προσωπικότητά του για καμιά γαμημένη δουλειά. Δεν μας πληρώνουν αρκετά για αυτό. Ούτε καν τον Πρίντεζη και τον Παπανικολάου δεν τους πληρώνουν αρκετά για αυτό.
Ακόμη κι έτσι, κανένας δεν έβαλε το πιστόλι στον κρόταφό τους για να σταλεί η συγκεκριμένη επιστολή. Ούτε κυριολεκτικό πιστόλι ούτε μεταφορικό είχαν να αντιμετωπίσουν. Μια άλφα πίεση -που κάλλιστα δεν χρειαζόταν να είναι καν ρητή- πιθανότατα ναι. Έκαναν όμως μια επιλογή. Δική τους, ολόδική τους, ήταν η επιλογή του πώς θα αντιμετωπίσουν την όποια πίεση. Και αν ο Κόνιαρης θα έπρεπε να έχει μεγάλο παράστημα, αντίστοιχο ξέρω γω της φίλης της πρώτης παραγράφου, για να πει όχι όταν οι άλλοι δύο λένε ναι, οι άλλοι δύο είχαν και τα χρόνια και την καριέρα πίσω τους, ώστε να μπορούν να πουν όχι. Επέλεξαν να πουν ναι. Πιέστηκαν – ξεπιέστηκαν, το επέλεξαν. Θα μπορούσαν ακόμη – ακόμη και να επέμβουν ώστε η επιστολή τους να μην περιέχει διατυπώσεις που σημαίνουν «εμείς δεν ξαναπαίζουμε, αν δεν …». Θα μπορούσαν να υπογράψουν μια επιστολή διαμαρτυρίας και μαζί μια επιστολή έκκλησης να αλλάξουν επιτέλους τα πράγματα. Είναι σαφές ότι ο Πρίντεζης (ένας από τους πιο συμπαθητικούς, σεμνούς και αγαπητούς αθλητές που μπορεί να θυμηθεί κανείς), με τις δηλώσεις που έκανε με το δικό του στόμα, αυτό ακριβώς λέει. Δεν παύει όμως να υπέγραψε αυτό που υπέγραψε, το οποίο λέει τα αντίθετα.
Εργαζόμενοι που βγάζουν το ψωμί τους ως ρεπόρτερ μπασκετικού Ολυμπιακού πήραν φυσικά τα δίκια του Πρίντεζη (όχι των δηλώσεων Πρίντεζη, της επιστολής Πρίντεζη). Όπως θα έκαναν στην αντίστροφη περίπτωση εργαζόμενοι που βγάζουν το ψωμί τους ως ρεπόρτερ Παναθηναϊκού. Όπως οι εργαζόμενοι που βγάζουν το ψωμί τους ως ρεπόρτερ μπασκετικού Ολυμπιακού αποθέωσαν τους περασμένους μήνες την απόφαση των αδελφών Αγγελόπουλου να φύγει η ομάδα στο ημίχρονο ενός αγώνα και μετά να υποβιβαστεί οικειοθελώς, γιατί #mexritelous. Όπως το αντίστροφο θα είχαν κάνει οι ρεπόρτερ Παναθηναϊκού και όπως περίπου ήδη έκαναν όταν ο Γιαννακόπουλος έλεγε ότι θα αποσύρει την ομάδα από την Ευρωλίγκα. Όπως οι ρεπόρτερ Παναθηναϊκού δεν διέκριναν ποτέ καμία διαιτητική εύνοια υπέρ της ομάδας τους στην Ελλάδα, διακρίνοντας διαρκώς διαιτητικές σφαγές εις βάρος της στην Ευρωλίγκα. Όπως οι ρεπόρτερ του ποδοσφαιρικού Ολυμπιακού δεν διέκριναν καμία διαιτητική εύνοια στην παντοκρατορία του ποδοσφαιρικού τμήματος για πάνω από δυο δεκαετίες, μέχρι που άρχισαν διακρίνουν διαιτητική εύνοια εις βάρος της την τελευταία τριετία. Όλοι αυτοί τη δουλειά τους κάνουν. Αυτό που θεωρούν ότι είναι η δουλειά τους εν πάση περιπτώσει. Αυτό που όντως κατάντησε να είναι η δουλειά τους: όχι η δημοσιογραφία αλλά το να πουλάνε οπαδιλίκι.
Ο Γιώργος Πρίντεζης, ένας από τους πιο συμπαθητικούς, σεμνούς και αγαπητούς αθλητές που μπορεί να θυμηθεί κανείς…
Οι μπασκετμπολίστες όμως πουλάνε καλάθια, ασίστ, ριμπάουντ, άμυνες. Ας πουλάνε και αγάπη για τη φανέλα. Ας τη νιώθουν κιόλας, ωραίο είναι, πραγματικά ωραίο. Ας νιώθει επίσης ο Πρίντεζης κι ο Παπανικολάου δικαιολογημένα αδικημένοι από τη διαιτησία και την Ομοσπονδία και τον Βασιλακόπουλο. Ας νιώθουν κι αυθεντικό παράπονο. Αν αυτό τους οδηγεί να φτάσουν να στραβώσουν αυθεντικά με το θέμα Πιτίνο, δεν το ξέρω. Έστω όμως ότι αυθεντικά στράβωσαν. Αν φτάνουν να συμφωνήσουν και με την ιδέα της ομάδας να σταλεί επιστολή, ας συμφωνήσουν. Αν φτάνουν όμως μέχρι το σημείο να λένε οκ σε ό,τι περιέχει η επιστολή, σαν να μη ξέρουν ελληνικά και τι σημαίνουν οι ελληνικές λέξεις, ας καταλάβουν ότι ο καθένας μας σε αυτή τη ζωή κάπου βάζει τα όριά του και κάπου παρ’ όλες τις πιέσεις που του ασκούνται ή που νιώθει ο ίδιος ότι αντικειμενικά υφίστανται, πρέπει να ξέρει να λέει και όχι, ως εδώ. Θα είχε ένα τίμημα το ως εδώ τους; Νομίζω ότι θα ήταν από μικρό ως αμελητέο. Εν πάση περιπτώσει επέλεξαν ένα άλλο τίμημα.
Ας τους αποθεώνουν λοιπόν όσοι μιζάρουν στην τοξικότητα και στην τύφλωση. Στα μάτια των υπολοίπων θεωρώ ότι συντελέστηκε μια έκπτωση. Κι εμένα τουλάχιστον, η ιστορία αυτή με κάνει περισσότερο να τους λυπάμαι και λιγότερο να θυμώνω μαζί τους. Είναι λυπηρό να βλέπεις ανθρώπους να υποκύπτουν και να γίνονται μικροί.
Όσο μπορεί ο καθένας μας ας μην γίνεται μικρός, όσο μπορεί ο καθένας μας ας λέει τα «ως εδώ» του, όσο μπορεί ο καθένας μας ας μην εκχωρεί συνολικά την προσωπικότητά του για καμιά γαμημένη δουλειά. Δεν μας πληρώνουν αρκετά για αυτό. Ούτε καν τον Πρίντεζη και τον Παπανικολάου δεν τους πληρώνουν αρκετά για αυτό. Δεν υπάρχει αμοιβή αρκετά υψηλή για αυτό.
Κι όσο μπορείτε κι εσείς, αγαπημένα αφεντικά, ας μην γίνεστε τόσο ποταποί, ας σέβεστε λιγάκι τους εργαζόμενούς σας, ας λέτε κι εσείς εκτός από τα μέχρι τέλους σας και τα ως εδώ σας, ως εδώ φτάνει ο έλεγχός μου πάνω στον εργαζόμενό μου, ας μην καταπατάτε τον άλλο άνθρωπο επειδή τον πληρώνετε, δεν είναι κτήμα σας, δεν είναι δούλος σας, δεν είναι κάποιος που δικαιούστε να τσαλακώνετε, πόσο μάλλον να ισοπεδώνετε.
