Όταν κάποιος γονέας που έχει αυτιστικό παιδί επισκέπτεται έναν ειδικό, πολλές φορές του συστήνει κάποιον ψυχολόγο για τον ίδιο και όχι για το παιδί του. Οι γονείς πρέπει να είναι έτοιμοι για τα χειρότερα γιατί ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα στ’ αυτιστικά παιδιά είναι το γεγονός ότι  είναι τόσο ευαίσθητα και τα επηρεάζει τόσο πολύ η αδικία που μπορεί να τα οδηγήσει στην αυτοκτονία. 

H Γκρέτα Τούνμπεργκ έχει σύνδρομο Άσπεργκερ, ένα είδος αυτισμού που εκτός από διανοητικά και κινητικά προβλήματα, εκδηλώνεται και με το σύμπτωμα της εμμονής σε διάφορα θέματα. Αν έχεις Άσπεργκερ μπορεί να μην αντιλαμβάνεσαι τις διαθέσεις του συνομιλητή σου, ούτε καν τις αντιδράσεις του. 

Σε αυτή τη φάση όμως το ζήτημα δεν είναι οι αντιδράσεις μας αλλά το τι λέει η Γκρέτα Τούνμπεργκ. 

Για όσους δεν την γνωρίζουν είναι το νέο πρόσωπο του ακτιβισμού, η μοναδική ηγετική προσωπικότητα  του πλανήτη που γεννήθηκε στον αιώνα που διανύουμε. Είναι 16 ετών, από τη Σουηδία και έγινε γνωστή όταν περίπου πριν από έναν χρόνο εμφανίστηκε μόνη, μια Παρασκευή, μπροστά από το κοινοβούλιο της χώρας της με σκοπό να διαμαρτυρηθεί για την υπερθέρμανση του πλανήτη. 

Η κίνησή της προξένησε ενθουσιασμό και μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα αμέσως μαζεύτηκαν αρκετές συνομήλικες και συνομήλικοι για να συμπορευθούν μαζί της.

Μέσα σε λίγο καιρό δημιουργήθηκε το “School Strike for Climate”, ένα κίνημα που διαδόθηκε με ταχύτητα σε όλη την Ευρώπη, με μεγάλες διαδηλώσεις να διοργανώνονται Παρασκευές (“Fridays For Future”) στις πρωτεύουσες και στις μεγάλες πόλεις. 

Μαθητές διαμαρτύρονται ξαπλωμένοι στο αεροδρόμιο του Ντίσελντορφ. EPA/SASCHA STEINBACH

Οργανώσεις, οικολογικά κόμματα, συνέδρια, μέχρι και το Φόρουμ του Νταβός «ευαισθητοποιήθηκαν» από το κίνημα, καλώντας την Γκρέτα Τούνμπεργκ να μιλήσει σε εκδηλώσεις τους.

Βιβλία, εξώφυλλα σε κορυφαία περιοδικά, βραβεύσεις από θεσμούς όπως η Διεθνή Αμνηστία και εκατομμύρια ακόλουθοι στα κοινωνικά δίκτυα, δημιούργησαν γρήγορα πολλή φασαρία γύρω από το όνομά της. 

Η απόφασή της να πάει μόνη με ιστιοπλοϊκό που δεν παράγει διοξείδιο του άνθρακα από την Αγγλία στη Νέα Υόρκη ώστε να συμμετάσχει στη Συνδιάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα την έφερε πάλι στις πρώτες σελίδες της δημοσιότητας. 

Αφότου έφτασε στο Μεγάλο Μήλο έχει ήδη συμμετάσχει σε μια σειρά ομιλιών του Intercept, ενός ανεξάρτητου μέσου όπου μέσα στα ονόματα που συνεργάζονται μαζί του είναι αυτό της Naomi Klein (η Καναδέζα που έχει γράψει το «Δόγμα του Σοκ» για την παγκοσμιοποίηση και τώρα ασχολείται με την υπερθέρμανση του πλανήτη).

Έγινε εξώφυλλο στην teenVogue, που αν και ανήκει στον κολοσσιαίο τίτλο της μόδας, έχει κερδίσει το αναγνωστικό κοινό αφού δεν συμπεριφέρεται στις έφηβες σαν να είναι χρωματιστά γλειφιτζούρια. Συνάντησε τον Μπαράκ Ομπάμα και απευθυνόμενη σε Αμερικανούς βουλευτές τους είπε χωρίς περιστροφές πως «δεν κάνουν όσα μπορούν για το περιβάλλον». 

28 Αυγούστου του 2019. Φτάνοντας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. EPA/COREY SIPKIN

Τώρα, η Τούνμπεργκ ετοιμάζεται για μια εβδομάδα κινητοποιήσεων, στο πλαίσιο της Συνδιάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίμα που θα πραγματοποιηθεί στην παγκόσμια πρωτεύουσα στις 23 Σεπτεμβρίου. 

Όλο αυτό το πανηγύρι δείχνει να το διασκεδάζει και η ίδια αν και διαμαρτύρεται γιατί η Νέα Υόρκη «έχει πάρα πολλά air condition.»

Το εξώφυλλο στην teenVogue.

Τι καινούριο μας λέει η Γκρέτα; Τίποτα που δεν ξέρουμε. Αυτό που τονίζει είναι πως υπάρχουν λύσεις ώστε να αποτραπεί η παγκόσμια υπερθέρμανση. «Όπως σώζεται μια τράπεζα, έτσι μπορείτε να σώσετε και τον κόσμο», λέει χαρακτηριστικά.

Πιστεύει ότι οι πράξεις που θα γίνουν πρέπει ν’ αφορούν τη μείωση των εκπομπών των ρύπων του διοξειδίου του άνθρακα. Δεν θέλει άλλη κουβέντα αλλά πράξεις από τον κόσμο των μεγάλων. Αλλιώς θα παρακινεί τα παιδιά να βγαίνουν στους δρόμους, να παρατήσουν το σχολείο, να στραφούν απέναντι στους γονείς τους, απέναντι στις πολιτικές και όχι μόνο επιλογές τους. 

Η κριτική που γίνεται απέναντί της έχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Τι θα πεις σ’ ένα παιδί, με αυτισμό, που παίρνει μια βάρκα και περνά τον Ατλαντικό για να περάσει το μήνυμα του; 

Αν θεωρεί κάποιος ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι κάτι που συμβαίνει από μόνο του και ο άνθρωπος δεν έχει να κάνει τίποτα γι’ αυτό, τότε οκ, η Γκρέτα Τούνμπεργκ είναι άλλο ένα ψώνιο που κάποια στιγμή θα το ξεχάσουμε. Να το κοιτάξει, όμως. 

Στις ελαφρές αντιδράσεις ακούγονται διάφορες γνώμες πως «δεν λύνονται έτσι γρήγορα τα πράγματα» και πως «είναι δεκαέξι ετών και δεν έχει μπει στη ζωή για τα καλά ακόμα για να την καταλάβει» μέχρι το πως «δεν λειτουργεί έτσι η δημοκρατία. Δεν είναι κάτι θέλω, τώρα το θέλω, υπάρχουν διαδικασίες που πρέπει να γίνουν».

Ένα ευγενικό πατ πατ στην πλάτη που καταλήγει στο μη μας τα πρήζεις πολύ κοπέλα μου. Τέλος, θα ακουστεί ένα «παιδί είναι, να χάσει μάθημα θέλει» και θα κλείσει ο λογαριασμός. 

Η Γκρέτα Τούνμπεργκ είναι η πρώτη ηγέτης που γεννήθηκε σε αυτόν τον αιώνα.

Η οικογένεια Κοχ είναι μια από τις πιο ισχυρές στον κόσμο. Ασχολούνται με την ενέργεια (σε κάθε μορφή της) και με τα έργα (σε κάθε μορφή τους). Τον τελευταίο καιρό το κάνουν θέλοντας ν’ αποδείξουν ότι η κλιματική αλλαγή είναι μια φυσική διαδικασία που συμβαίνει στον πλανήτη. Ναι μεν, υπάρχουν έντονα φαινόμενα αλλά γι’ αυτά δεν ευθύνεται ο άνθρωπος. Έτσι παν τα πράγματα. 

Την ίδια στιγμή εκατοντάδες επιστήμονες συμφωνούν πως η κλιματική αλλαγή είναι κάτι που έχει συμβεί και θα ξανασυμβεί στη γη αλλά η επίδραση που έχει πάνω της η δραστηριότητα 7. 7 δισεκατομμυρίων ανθρώπων αλλάζει κάπως τα δεδομένα. Εσείς με ποιους είστε; 

Προσοχή! 

Νομίζω πως κάτι που πρέπει να καταλάβουμε είναι πως παρά το μεγαλείο του ανθρώπινου είδους, ίσως αυτό δεν είναι σε θέση να καταστρέψει τον πλανήτη. Ο πλανήτης είναι 4,5 δις ετών και έχει περίπου άλλα τόσα χρόνια μπροστά του. Ήδη έχει ζήσει τεράστιας κλίμακας καταστροφές με αστεροειδείς, παγετώνες, πλημμύρες, λιμούς, καταποντισμούς και ακόμα αντέχει. 

Ο πραγματικός τρόμος είναι για το γεγονός ότι το βιοτικό μας επίπεδο θα χειροτερέψει. Ο πραγματικός τρόμος είναι να καταλάβουμε ότι η γη δε μας χωράει, ούτε εμάς ούτε τις ανάγκες μας. 

Οι millennials (η γενιά που ανήκω) ευαισθητοποιείται με το περιβάλλον μ’ έναν πιο ατομικό τρόπο. Πιστεύει ότι αλλάζοντας ο καθένας τον εαυτό του θ’ αλλάξει τον κόσμο. Βιγκανισμός, περιορισμός στη χρήση πλαστικού, χρήση οχημάτων χωρίς βενζίνη και άλλες πρακτικές που αρχίζουν και τελειώνουν στην ατομική πρωτοβουλία. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μην υπάρχουν για πολλά χρόνια ουσιαστικά αιτήματα που να επηρεάζουν τα κέντρα αποφάσεων. Τα λεγόμενα «πράσινα» ή «οικολογικά» κόμματα δεν πήραν ποτέ μεγάλο ποσοστό στις εκλογές με μοναδική εξαίρεση τους Πράσινους στη Γερμανία στις τελευταίες ευρωεκλογές που κατέλαβαν τη δεύτερη θέση. 

Με λίγα λόγια οι millennials δεν πήραν ποτέ την απόφαση να θυσιάσουν το βιοτικό τους επίπεδο, διεκδικώντας πράξεις που θα επέβαλαν συμφωνίες όπως του Κυότο ή του Παρισιού.

Ο κόσμος μας είναι καλύτερος σε ατομικό επίπεδο δεν είναι όμως ούτε πιο δίκαιος ούτε πιο ίσος. Οι υψηλές θερμοκρασίες που γνώρισε η κεντρική Ευρώπη το φετινό καλοκαίρι ήταν ένα φαινόμενο που αντιμετωπίστηκε. Στις Μπαχάμες όμως, ο τυφώνας Dorian, διέλυσε τα ⅔ των κατοικιών και άφησε πίσω πληγές που θέλουν δεκαετίες για να επουλωθούν. Είμαστε έτοιμοι να το αντιμετωπίσουμε αυτό σε μεγαλύτερη κλίμακα; 

Αυτό αναρωτιέται η Γκρέτα Τούνμπεργκ και τα παιδιά που βγαίνουν στους δρόμους. Μπορεί στη γενιά που έκανε καταλήψεις για τυρόπιτες να τους φαίνεται αφελές αλλά τα στοιχεία είναι λίγο δραματικά.

Το 2019 η φοβερά εξελιγμένη ανθρωπότητα δεν κατάφερε ν’ αντιμετωπίσει ούτε τις πυρκαγιές στη Σιβηρία, ούτε φυσικά στον Αμαζόνιο. Στην Ελλάδα συνέβη το ίδιο σε μικρότερη κλίμακα με το δάσος στην Εύβοια. Δεν είναι ανάγκη να θυμηθούμε τι ζήσαμε πέρσι ή πώς σε δέκα λεπτά έχασαν άνθρωποι τη ζωή τους εξαιτίας του δυνατού αέρα στη Χαλκιδική. Με το να κόβουμε τα πλαστικά ποτήρια σε παραλίες της Δονούσας κάνουμε κάτι ωραίο αλλά όχι αρκετό. 

Η γενιά της Τούνμπεργκ και οι δύο επόμενες θα δουν το ανθρώπινο είδος να πιάνει τα όρια του. Το 2100 ο πληθυσμός της γης θα φτάσει τα 10 δις. Μεγαλύτερη χώρα του κόσμου θα είναι η Ινδία, η Νιγηρία θα έχει ξεπεράσει τις ΗΠΑ σε κατοίκους και το Ισλάμ θα είναι η πρώτη θρησκεία στον κόσμο. Το ερώτημα «πώς θα ζούμε τότε;» δεν ανήκει στη σφαίρα κάποιας ουτοπικής συζήτησης, είναι επίκαιρο και πρέπει να μετατραπεί στο «πως θα ζήσουμε τώρα;» 

Στις τελευταίες ελληνικές εκλογές κανείς δεν είπε τίποτα για το περιβάλλον, οι οικολόγοι ούτε μπήκαν στη Βουλή. Στην Αμερική ο Τραμπ από τη μία συμβολίζει την αντίδραση στην επιστημονική γνώση, από την άλλη όμως το Green Deal, μια οικονομία δηλαδή που να βασίζεται στο περιβάλλον, βρίσκει συνεχώς περισσότερους οπαδούς. 

Είναι δεδομένο πως στις επόμενες εκλογικές διαδικασίες το κλίμα και ο πλανήτης θα είναι πολύ ψηλά στην ατζέντα. Γι’ αυτό ας ακούσουμε τι έχει να μας πει η Τούνμπεργκ, γιατί η φωνή της μοιάζει σαν ηχώ που έρχεται από το μέλλον.