Θα ρισκάρατε μια πρόβλεψη για το πως θα μπορούσαν να είναι τα πράγματα τέτοιες μέρες, του χρόνου; Καλύτερα όχι. Η κατάσταση μοιάζει με τον τριακονταετή πόλεμο στη Γερμανία του 17ου αιώνα. Η ικανοποίηση της μιας μεριάς θα αφήσει ανικανοποίητες όλες τις υπόλοιπες. Θα μπορέσουν οι Σιίτες να εξαπολύσουν μία αντεπίθεση με αξιώσεις; Είναι ασαφές. Θα καταφέρουν κάτι οι Κούρδοι; Μάλλον όχι κάτι πέρα από το να καθαρίσουν τις δικές τους περιοχές, που κι αυτό δεν είναι εύκολο. Και τι θα κάνουν οι Αμερικανοί, οι Τούρκοι, ο Άσαντ, οι Ιρανοί; Είναι τόσοι πολλοί οι παράγοντες αυτής της συνάρτησης που είναι αδύνατον να προβλέψεις το αποτέλεσμα. Με βάση, όμως, όσα έχουν γίνει μέχρι σήμερα, οφείλει να αναγνωρίσει κανείς τη διαρκώς αυξανόμενη δυναμική του ISIS. Νομίζω ότι σε πρώτη φάση οι Αμερικανοί θα έπρεπε να πείσουν στη Συρία το μετριοπαθές κομμάτι της αντιπολίτευσης να κηρύξει κατάπαυση πυρός με την κυβέρνηση του Άσαντ και να συγκεντρώσουν όλη τους τη δύναμη κατά του ISIS. Η Δύση πρέπει να το πάρει απόφαση ότι τουλάχιστον μέχρι νεωτέρας, ο Άσαντ δεν πρόκειται να πάει πουθενά. Υπάρχουν 14 επαρχίες στη Συρία και οι 13 ελέγχονται από εκείνον!
Μία τέτοια συμμαχία πάντως, και μάλιστα με την υποστήριξη των Αμερικανών, κάθε άλλο παρά ως ρεαλιστικό σενάριο ακούγεται. Δεν χρειάζεται να ενώσουν τις δυνάμεις τους. Αρκεί να σταματήσουν να πυροβολούν οι μεν τους δε. Είναι προφανές ότι υπάρχει μίσος ανάμεσά τους. Πρέπει όμως να μειωθεί η μεταξύ τους βία ώστε να μην ξοδεύουν όλες τους τις δυνάμεις στην προσπάθειά τους να αλληλοσκοτωθούν, αλλά για να πολεμήσουν το Ισλαμικό Κράτος. Αυτό, όπως σου είπα, σημαίνει ότι πρέπει ορισμένοι να αποδεχθούν ότι ο Άσαντ θα μείνει στη θέση του.
Η τρέχουσα «καμπάνια του σοκ» των τζιχαντιστών προς τους πολίτες, θεωρείτε ότι θα ενταθεί; Έτσι φαίνεται. Υπάρχει μία φυλή στα δυτικά του Ραμάντι, που ονομάζεται Abu Nimer και αντιστάθηκε σθεναρά στους τζιχαντιστές. Από τη στιγμή που ηττήθηκαν, όμως, κρύβονται γιατί μέχρι στιγμής έχουν θανατωθεί 700 και μάλιστα με βίαιο τρόπο. Αυτός είναι ένας τρόπος για να καταλάβουν και οι άλλες φυλές ότι αν αντισταθούν, θα έχουν την ίδια τύχη. Εκτός αυτού, το Ισλαμικό Κράτος έχει αρχίσει να λειτουργεί ως υποτυπώδης κρατικός μηχανισμός, με χαφιέδες που κυνηγάνε τους αντιπάλους. Ναι, η ζωή σε πόλεις σαν τη Μοσούλη είναι δύσκολη και μίζερη, αλλά σε όποιον αποφασίσει να φύγει, να μεταναστεύσει στην Τουρκία ή στην Ιορδανία για παράδειγμα, του δίνουν 10 μέρες για να επιστρέψει, διαφορετικά κατάσχουν τα σπίτια και τα δίνουν στους οπαδούς τους, προσπαθώντας έτσι να αποτρέψουν τη μείωση του πληθυσμού στις περιοχές που ελέγχουν – και μέχρι στιγμής τα έχουν καταφέρει.
Με την εμπειρία τόσων δεκαετιών στη Μέση Ανατολή, η επικινδυνότητα της δουλειάς ενός ανταποκριτή εκεί αυτή την περίοδο, είναι ανεξέλεγκτη; Αν και πιστεύω ότι ανέκαθεν ήταν πιο δύσκολα τα πράγματα για έναν Ιρακινό ή Σύριο δημοσιογράφο, η πραγματικότητα και για τους ξένους κάθε άλλο παρά εύκολη είναι. Ήμουν στη Βαγδάτη νωρίτερα μέσα στη χρονιά και μπορώ να σου πω ότι είναι χαοτική η κατάσταση, δεν ξέρεις ποιους θα συναντήσεις στα σημεία ελέγχου, μπορεί να είναι στρατιώτες, μπορεί να είναι τζιχαντιστές και στη δεύτερη περίπτωση υπάρχει ο κίνδυνος της απαγωγής. Επίσης δεν ξέρουν που ακριβώς είναι το μέτωπο, και πίστεψέ με, δε θέλεις να βρεθείς κατά λάθος στις περιοχές που ελέγχουν οι ISIS. Τον περασμένο Ιούλιο υπήρξε μία φήμη ότι η περιοχή του Αμπού Γκράιμπ καταλήφθηκε από τους τζιχαντιστές. Ο ιρακινός στρατός αποφάσισε, λοιπόν, να στείλει μία ομάδα δημοσιογράφων για να αποδείξει ότι η κυβέρνηση είχε ακόμη τον έλεγχο. Όταν φτάσαμε σε απόσταση 1 χλμ, ο αξιωματικός που μας συνόδευε, είπε: «Βλέπετε; Όλα είναι υπό έλεγχο, μπορείτε να το γράψετε». «Ωραία, αφού όλα είναι υπό έλεγχο, ας πάμε μέσα στο Αμπού Γκράιμπ», του είπα. Αμέσως αρνήθηκε, λέγοντας απλά «η ευθύνη μου τελειώνει εδώ». Στη Συρία είναι λίγο διαφορετικά. Στη Δαμασκό έχω έναν καλό οδηγό και μπορώ να κυκλοφορήσω στην πόλη. Είναι επικίνδυνα, αλλά τουλάχιστον η κυβέρνηση ελέγχει απόλυτα τις περιοχές της. Οι δημοσιογράφοι που απήχθησαν και τελικά δολοφονήθηκαν, βρίσκονταν σε περιοχές που υποτίθεται ήλεγχαν οι αντάρτες της αντιπολίτευσης, με τους οποίους συνεργάζονταν, ώσπου τελικά τους πρόδωσαν. Και αυτό λέει πολλά για το ποιόν της αντιπολίτευσης στη Συρία και όχι μόνο. Δεν μπορείς να εμπιστευτείς κανέναν εκεί πέρα.
Το βιβλίο του Patrick Coburn, Η επιστροφή των τζιχαντιστών, Το Ισλαμικό Κράτος και η νέα εξέγερση των Σουνιτών, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
