Είναι δυνατό να έχεις απέναντί σου το συγγραφέα των bestseller «Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα», «Η νέα ερωτική αναρχία» και «Το παράδοξο του Έρωτα» και να μην συζητάς μαζί του για τον έρωτα; Ο Γάλλος φιλόσοφος, δοκιμιογράφος και μυθιστοριογράφος Πασκάλ Μπρυκνέρ στη μεσημεριανή συνέντευξη τύπου για την αποψινή ομιλία του στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, άρτι αφιχθείς απ΄το αιματοκυλισμένο Παρίσι, έζησε κάτι πραγματικά πρωτόγνωρο.
Μόλις χτες κυκλοφόρησε από τον Πατάκη το νέο του αυτοβιογραφικό βιβλίο «Ένας καλός γιος» (μτφ: Γιάννης Στριγκος). Στην ασπρόμαυρη φωτογραφία του εξώφυλλου είναι ο ίδιος παιδί ανέμελο σε έναν αγρό μαζί με τον πατέρα του. Τα φαινόμενα απατούν. Στις σελίδες του βιβλίου ο Μπρυκνέρ περιγράφει πώς ξεκίνησε να μισεί τον πατέρα του, λάτρη του Ναζισμού, φτάνοντας μέχρι του σημείου να εύχεται να σκοτωθεί σε τροχαίο ατύχημα.
Το σε άλλες περιστάσεις μεγάλο εκδοτικό γεγονός υποσκέλισε η επικαιρότητα, φυσικά: «Τον Ιανουάριο με το Charlie Hebdo έγινε η πρόβα τζενεράλε για αυτό που ζήσαμε την Παρασκευή. Εκτοτε, κάθε μέρα περπατάμε στο Παρίσι περιμένοντας ότι κάτι θα συμβεί. Πρέπει να καταστρέψουμε το τέρας που γεννήθηκε στο Ιράκ και τη Συρία. Αν είμαι χαρούμενος για κάτι αυτό είναι που ο Ομπάμα, ο Κάμερον, ο Ολάντ και ο Πούτιν άρχισαν να ξαναμιλάνε. Έχουμε ένα κοινό εχθρό σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο», τόνισε ο Μπρυκνέρ. Στο χτύπημα του Charlie Hebdo, υπήρχε λογική:«Χτυπούσαν τους σκιτσογράφους που σατίριζαν τον προφήτη τους. Οι εβραϊκοί στόχοι επίσης εξηγούνται. Την Παρασκευή ήταν κάτι εκτός λογικής. Ηταν η δολοφονία νέων ανθρώπων που βρίσκονταν σε μια συναυλία, τους εκτέλεσαν επειδή ήταν χαρούμενοι και ελεύθεροι. Μας σκοτώσαν γιατί είμαστε αυτοί που είμαστε. Η ύπαρξή μας είναι το σκάνδαλο».
«Αυτό που συνέβη την Παρασκευή –προσθέτει ο Γάλλος διανοούμενος – ήταν ο θρίαμβος του θανάτου. Νέες όμορφες γυναίκες που δειπνούσαν ή έπιναν το ποτό τους πέσαν νεκρές γιατί ενσάρκωναν τον έρωτα, την απόλαυση, το να είσαι ζωντανός. Χτύπησαν την ελευθερία και την ισότητα μεταξύ του άνδρα και της γυναίκας».
Στο αραβικό κόσμο διακρίνει δυο τάσεις: «Είναι οι Άραβες που διεκδικούν ελευθερίες, είναι και οι Άραβες που πολεμούν το δυτικό μοντερνισμό. Η Αραβική πάντως Άνοιξη μετατράπηκε σε Αραβικό Χειμώνα». Υπάρχει φόβος η γαλλική ακροδεξιά να επωφεληθεί από τις εξελίξεις: «Θα αφοπλιστεί αν τα μέτρα που θα ληφθούν χτυπήσουν την τρομοκρατία».
Πού βρισκόσασταν την ώρα των επιθέσεων; Ήμουν πολύ κοντά στα χτυπήματα. Ζω δίπλα στο Bataclan, σε 200 μέτρα απόσταση. Δεν ξέραμε τι συνέβη από την πρώτη στιγμή. Αρχικά νομίζαμε ότι ήταν αστείο. Σιγά σιγά καταλάβαμε τι έγινε. Η αστυνομία μπλόκαρε την κίνηση σε ολόκληρη τη λεωφόρο και δεν μπορούσαμε να βγούμε πια στο δρόμο. Τα πάντα ήταν άδεια.
Άλλαξε κάτι μετά από τη σφαγή της Παρασκευής; Όπως έχετε πει, σε αυτή την επίθεση δεν υπήρχε λογική αιτία. Τα πράγμάτα αλλάξαν από τον Ιανουάριο, από το Charlie Hebdo. Δεν άλλαξε τώρα κάτι. Η αλλαγή είχε ήδη συμβεί. Εκτός βέβαια από το ότι όταν θα πίνεις στο εξής τα ποτά σου ή θα δειπνείς θα σκέφτεσαι ότι κάτι μπορεί να συμβεί. Αλλά ήδη το είχαμε αυτό το συναίσθημα όταν παίρναμε το Μετρό, το λεωφορείο και στα κεντρικά πολυκαταστήματα. Τώρα πια ξέρουμε όλοι που καλά ότι τα πάντα μπορούν να συμβούν. Η καθημερινότητά μας έχει μολυνθεί από τον φόβο ενός νέου τρομοκρατικού χτυπήματος.
Μπορείτε να συνεχίσετε να ζείτε με αυτό το φόβο; Πρέπει. Ο καλύτερος τρόπος αντίστασης είναι να συνεχίσεις να ζεις όπως έκανες πάντα. Τι άλλο μπορούμε να κάνουμε; Η αδιαφορία είναι το καλύτερο όπλο απέναντι στον τρομοκράτη.
Τι περιμένετε να συμβεί τις επόμενες μέρες; Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει. Η δημόσια ζωή θα επηρεαστεί. Ισως να υπάρξει λιγότερη χαρά, να είναι λιγότερες οι έξοδοι, αλλά είναι καθήκον μας να βγαίνουμε και να κυκλοφορούμε έξω. Είναι καθήκον μας να πηγαίνουμε στα καφέ και στα εστιατόρια. Πρέπει να πίνουμε κρασί, πρέπει να περπατάμε στους δρόμους. Τα μαγαζιά πρέπει να παραμείνουν ανοιχτά. Το να καταναλώνουμε πρέπει να γίνει ένα πατριωτικό καθήκον. Το Σάββατο μετά τις επιθέσεις τα πάντα ήταν κλειστά και το Παρίσι ήταν πολύ θλιμμένο. Αλλά πρέπει να αντισταθούμε με μικρές χειρονομίες. Η καθημερινότητάς μας πρέπει να γίνει μια πράξη αντίστασης.
Ένα ερώτημα που έχει προκύψει είναι αν η κυβέρνηση Ολάντ έκανε μετά το Charlie Hebdo όσα έπρεπε για να αποφευχθεί η νέα τραγωδία. Είναι πολύ εύκολο να ρητορεύεις διδακτικά. Αλλά πρέπει να αναρωτηθείς: εγώ στη θέση του Ολάντ θα ήμουνα καλύτερος; Θα μπορούσε για το καλό του έθνους η Δεξιά να χειριζόταν καλύτερα την υπόθεση από την Αριστερά; Δεν έχω απάντηση. Η κυβέρνηση πάντα κάνει λάθη. Και σίγουρα έκανε και τώρα. Αλλά δεν ξέρω ποιος θα είχε κάνει πράγματι τις συνθήκες καλύτερες.
Η πολιτική που υϊοθετεί η Γαλλία «έχουμε πόλεμο, θα σας σβήσουμε απ΄το χάρτη» μήπως ρίξει εντέλει κι άλλο λάδι στη φωτιά; Μετά τις τελευταίες επιθέσεις στην Ισπανία, η χώρα απέσυρε τον στρατό της από το Ιράκ. Η Ισπανία είχε επίθεση σχεδόν κάθε μήνα . Η δικαιολογία ήταν το Ιράκ. Γενικά, θα συνιστούσα να μην παίρνουμε στα σοβαρά κάθε λέξη των τρομοκρατών. Δεν σημαίνει πως ό,τι λένε θα το κάνουν. Πάντα προσπαθούν να βρουν μια δικαιολογία για να μας επιτεθούν. Μας επιτίθενται όμως απλώς επειδή είμαστε αυτό που είμαστε: εκπρόσωποι ενός χριστιανικού, κοσμικού και μοντέρνου πολιτισμού.
Οι φόνοι που έκαναν στερούνταν οποιουδήποτε συναισθήματος. Σκότωναν, όπως οι εργάτες εργάζονται σε ένα μηχάνημα. Αν αυτό είναι οργασμός, είναι ψυχρός οργασμός είναι αφηρημένος οργασμός. Οπως λένε στις αμερικάνικες ταινίες: nothing personal. «Πρέπει να σε σκοτώσω γιατί είναι η δουλειά μου».
Βλέπετε να ξεκίνησε επισήμως ένας νέος πόλεμος την Παρασκευή; Ο πόλεμος μαίνεται από καιρό. Στην πραγματικότητα, ο πόλεμος ξεκίνησε το 1979 με την Ισλαμιστική Επανάσταση στο Ιραν. Τότε ξεκίνησε ο παραλογισμός του ισλαμικού κόσμου. Και αυτό συνεχίζεται. Είναι ένα διαφορετικό βήμα, μια νέα διαμόρφωση οι τελευταίες εξελίξεις, αλλά είναι ο ίδιος πόλεμος. Και πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτόν τον πόλεμο και τον φόβο του. Δεν υπάρχει πιθανός τρόπος να δραπετεύσεις. Κι αυτός ο πόλεμος κατά του τρόμου που ξεκινά η Γαλλία μάς αφορά όλους. Την Ισπανία, την Ιταλία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, το Βέλγιο, την Αγγλία, ακόμα και την Ελλάδα.
Πέρα από τα αντίποινα, τι άλλο μπορεί να κάνει η Ευρώπη για να αυτοπροστατευτεί; Δυστυχώς, δεν υπάρχει επί της ουσίας Ευρωπαϊκή Ένωση, υπάρχει μόνο η ευρωπαϊκή αντι-ενότητα. Οι Βρυξέλλες δεν σημαίνουν τίποτα. Αυτή τη στιγμή η Ευρώπη είναι μια ένωση χωρίς πολιτική, χωρίς διπλωματία, χωρίς στρατό. Και, για την ώρα, μόνο τα ευρωπαϊκά έθνη μπορούν να δουλέψουν μαζί για να προστατέψουν τους εαυτούς τους. Ευρωπαϊκή Ενωση δεν υφίσταται. Υφίσταται μόνο γεωγραφικά. Πολιτικά είναι ανύπαρκτη.
Πώς θα προστατέψουμε τη Δημοκρατία; Η παράπλευρη ζημιά των τρομοκρατικών επιθέσεων θα είναι η απειλή της Δημοκρατίας και των ελευθεριών μας. To πρώτο ανθρώπινο δικαίωμα είναι η ασφάλεια. Οταν οι άνθρωποι δεν νιώθουν ασφαλείς δεν είναι πια ελεύθεροι . Γι’αυτο χρειάζεται η δημόσια παρουσία της αστυνομίας και των στρατιωτικών δυνάμεων. Yπάρχει πάντα το ρίσκο της καταπάτησης των κανόνων’ μέχρι στιγμής στη Γαλλία δεν έχει συμβεί. Παραμένουμε δημοκρατικό κράτος. Η Δημοκρατία δεν κινδυνεύει. Ακόμα…
Ο κίνδυνος της ισλαμοφοβίας σάς έχει προβληματίσει; Προσωπικά, δεν ξέρω τι σημαίνει ισλαμοφοβία. Γιατί το Ισλάμ είναι θρησκευτικός όρος δεν είναι φυλή. Γιατί δεν μιλάμε για χριστιανοφοβία, όταν γνωρίζουμε ότι οι Χριστιανοί εκτελούνται σε όλο τον ισλαμικό κόσμο; Στο Ιρακ, στη Συρία, στο Λίβανο, στην Αίγυπτο… Αλλά, πείτε μου: ισλαμοφοβία τι είναι, πράγματι; Είναι το να ασκείς κριτική στο Ισλάμ; Κι όταν του ασκείς κριτική συνιστά ρατσιστική πράξη; Αυτό είναι τελείως τρελό! Προσωπικά, ποτέ δεν χρησιμοποιώ αυτή τη λέξη. Μιλώντας για τους μουσουλμάνους, ξέρω πως έχουν το αναφαίρετο δικαίωμα να προσεύχονται στα τεμένη τους, έχουν το δικαίωμα να προστατεύονται για την πίστη τους σε μια θρησκεία και να απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα και τα ίδια καθήκοντα με κάθε πολίτη, και ότι δεν πρέπει να εκδιώχνονται επειδή είναι μουσουλμάνοι. Αλλά το Ισλάμ, όπως ο Χριστιανισμός, ο Βουδισμός και ο Ινδουισμός, πρέπει να είναι ανοικτό στην κριτική.
Ο Πασκάλ Μπρυκνέρ στην Αθήνα.
Η Πολωνία κλείνει τα σύνορά της. Το ίδιο δήλωσε ότι θα κάνει και ο Γάλλος πρόεδρος. Τι θα γίνει με τα κύματα των προσφύγων που συρρέουν καθημερινά στην ήπειρο; Το προσφυγικό είναι ένα τεράστιο, δυσεπίλυτο ζήτημα. Η Γερμανία αποδείχτηκε πολύ γενναιόδωρη με τους Σύριους, ενώ δεν αποδείχτηκε καθόλου γενναιόδωρη με τους Ελληνες. Ξέρουμε ότι ένα εκατομμύριο πρόσφυγες έχει ήδη έρθει στην Ευρώπη και ότι δύο ακόμη εκατομμύρια περιμένουν στα σύνορα. Πρέπει να είμαστε εξαιρετικά προσεκτικοί. Αυτοί οι άνθρωποι είναι δυστυχισμένοι και φεύγουν για να γλιτώσουν από απολυταρχικά καθεστώτα και μαζικές δολοφονίες. Αλλά ανάμεσά τους μπορούν να διεισδύσουν και τζιχαντιστές.
Ποια θα ήταν επομένως η λύση; Πρέπει να δημιουργηθούν hot spots παντού, στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στην Ισπανία, στην Τουρκία, στον Λίβανο και να περνάνε από εξονυχιστικό έλεγχο κάθε υποψήφιο για το ευρωπαϊκό άσυλο. Αλλά απαιτεί πολύ χρόνο, απαιτεί πολλά χρήματα, πολύ προσωπικό. Είναι μια μακρά διαδικασία. Το να ανοίγεις ωστόσο τα σύνορά σου διάπλατα, σα να ανοίγεις την πόρτα σου, σε οποιονδήποτε, δεν μου φαίνεται λογικό. Πρέπει να προσέχουμε.
Η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να υποδέχεται χιλιάδες μετανάστες καθημερινά, όταν μέχρι πρότινος το υπουργείο Μετανάστευσης δεν είχε τα χρήματα για να κατασκευάσει hot spots. Πιστεύω ότι είναι μια καλή στιγμή για την Ελλάδα να εκβιάσει τη Γερμανία! Να πει «θέλεις αυτό, εμείς θέλουμε για αντάλλαγμα ετούτο». Η Ανγκελα Μέρκελ συμπεριφέρεται με έναν άκρως ιμπεριαλιστικό τρόπο, όχι μόνο με την Ελλάδα αλλά με ολόκληρη την Ευρώπη. Λέει «είμαι καλή και θέλω όλοι να το ξέρουν. Τώρα ανοίγω και τα σύνορα και η Γερμανία είναι μια γενναιόδωρη χώρα» Από μια άποψη είναι ορθό, αλλά υπάρχει υπολογισμός πίσω από τη γενναιοδωρία. Ελεύθερα φτηνά εργατικά χέρια φθάνουν στη Γερμανία για να καλύψουν τα κενά της. Η Μέρκελ θα έπρεπε όμως να έχει συμβουλευτεί τους Ευρωπαίους ηγέτες προτού ανοίξει την αγκαλιά της στους πρόσφυγες. Πρόσφατα επισκέφτηκε τον Ερντογάν προκειμένου να συγκρατήσει τα μεταναστευτικά κύματα.
Πιστεύω ότι είναι μια καλή στιγμή για την Ελλάδα να εκβιάσει τη Γερμανία! Να πει «θέλεις αυτό, εμείς θέλουμε για αντάλλαγμα ετούτο». Η Ανγκελα Μέρκελ συμπεριφέρεται με έναν άκρως ιμπεριαλιστικό τρόπο, όχι μόνο με την Ελλάδα αλλά με ολόκληρη την Ευρώπη. Λέει «είμαι καλή και θέλω όλοι να το ξέρουν. Τώρα ανοίγω και τα σύνορα και η Γερμανία είναι μια γενναιόδωρη χώρα.»
Αναφέρατε ότι η Τουρκία είναι η μοναδική χώρα που θα επωφεληθεί από την αναστάτωση που επικρατεί. Γιατί; Γιατί ο Ταγίπ Ερντογάν έχει διπλή ατζέντα. Πρώτον, επιθυμεί την ισλαμοποίηση της Ευρώπης μέσω των προσφύγων που συρρέουν. Θα γεμίσουν την Ευρώπη με τζαμιά χρηματοδοτούμενα από τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ. Δεύτερον, θέλει να αναστήσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Και μέσα σε αυτή βλέπει τον εαυτό του σαν ένα νέο σουλτάνο. Εχτισε ακόμα και ένα παλάτι γιγάντιο στην Αγκυρα. Θέλει να ανακτήσει μέρος της Ανατολικής Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής, Ιορδανία, Λίβανο, Αίγυπτο. Ακόμη κι η σχέση του με το ISIS είναι παράξενη. Από τη μια ενθαρρύνει το ΙSIS, από την άλλη καταπιέζει τους Κούρδους. Δεν είναι αξιόπιστος σύμμαχος και με κανένα τρόπο η Τουρκία δεν θα έπρεπε να ενταχθεί στην Ε.Ε. Θα ήταν πάρα πολύ ανεύθυνο από την πλευρά της Μέρκελ να υπόσχεται κάτι τέτοιο στον Ερντογάν. Αλλά η Μέρκελ δεν συμπεριφέρεται σαν ηγέτης. Συμπεριφέρεται σαν εγωϊστικός εθνοσύμβουλος.
Έχετε γράψει για την τρομοκρατία του οργασμού… Την Παρασκευή το βράδυ ζήσαμε την απόλυτη αναισθησία των δολοφόνων. Πρώτα απ’όλα το νέο στοιχείο είναι το ακάλυπτο πρόσωπό τους. Δεν θέλανε να κρυφτούνε. Πολύ κακό σημάδι! Οι φόνοι που έκαναν στερούνταν οποιουδήποτε συναισθήματος. Σκότωναν, όπως οι εργάτες δουλεύουν σε μια μηχανή. Αν αυτό είναι οργασμός, είναι ψυχρός οργασμός, είναι αφηρημένος οργασμός. Οπως λένε στις αμερικάνικες ταινίες: nothing personal. «Πρέπει να σε σκοτώσω γιατί είναι η δουλειά μου».
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.
Στο αυτοβιογραφικό βιβλίο σας «Ενας Καλός γιος», γράφετε «Δια μέσου μιας αναπάντεχης διαλεκτικής, ο πατέρας μου με έκανε Εβραίο, χωρίς να το συνειδητοποιήσει, προσθέτοντας τον ίδιο του τον γιο στον κατάλογο με τους πατροπαράδους εχθρούς του». Προτού πεθάνει προλάβατε να συμφιλιωθείτε; Του τηλεφωνούσα καθημερινά και τον επισκεπτόμουν στο νοσοκομείο. ‘Οταν παρακολουθείς ένα γέρο άρρωστο άνθρωπο να πεθαίνει και είσαι γιος του έχει ένα καθήκον στην ανθρωπότητα.
Τον συγχωρήσατε για τα ναζιστικά πιστεύω του; Αυτό είναι κάτι που υπερβαίνει την απλή συγχώρεση. Η δυσαρέσκεια δεν έχει θέση στη σχέση ενός γιου με τον πατέρα του που πεθαίνει.
Η διαδικασία συγγραφής του βιβλίου ήταν καθαρτική; Μπορέσατε να το γράψετε μονάχα αφότου πέθανε ο πατέρας σας; Ναι, ήταν μια κάθαρση και ήταν ένας τρόπος να τοποθετήσω τον εαυτό μου σε προοπτική ώστε να καταλάβω ποιος αληθινά είμαι.
