«Λυπάμαι που το λέω, αλλά οι Sopranos πιθανότατα θα ψήφιζαν Τραμπ»

Ο Μαικλ Ιμπεριόλι, ο θρυλικός Κρίστοφερ Μολτισάντι των Sopranos, πιστεύει ότι ο Μπέρνι Σάντερς είναι έντιμος άνθρωπος, νοσταλγεί την παλιά Νέα Υόρκη κι ελπίζει πολύ στους νεους. Τον συνάντησε ο Παναγιώτης Μενεγος στο φεστιβάλ Democracy is Coming.

«Ήταν η πρώτη φορά που είδα κάτι τέτοιο. Με εντυπωσίασε η ικανότητα των μουσικών, ειδικά το μπουζούκι, αλλά και το πόσοι πολλοί από το κοινό ήξεραν τα λόγια. Υπέθεσα ότι θα ήταν αρκετά γνωστά τα κομμάτια. Soulful μουσική, σίγουρα μου θύμισε τα blues, αλλά ακόμα περισσότερο μου έφερε στο μυαλό τα fados με τα οποία έχω έρθει πολύ σε επαφή γυρίζοντας τρεις ταινίες στην Πορτογαλία. Νομίζω ότι είναι ευδιάκριτη αυτή η κοινή ρίζα, αυτή η υπόγεια διαδρομή που ενώνει παρόμοια μουσικά είδη σε διαφορετικά μέρη του κόσμου».

Είναι κάπως σουρεαλιστικό, στο όριο του επαγγελματία που ζει το #Ilovemyjob που λένε και στο ίνσταγκραμ με τον αγνό fan που έχει ενα εκατομμύριο ερωτήσεις και παρατηρήσεις για την αγαπημένη του τηλεοπτική σειρά. Κι όμως, είμαστε κλειδωμένοι σε ένα δωμάτιο του Public Theatre στο ΝοΗο της Νέας Υόρκης κι απέναντί μου ο Κρίστοφερ Μολτισάντι… εεε, ο Μάικλ Ιμπεριόλι θέλω να πω, μου μιλάει για το ρεμπέτικο. Μόλις το προηγούμενο βράδυ βρισκόταν στο – το λιγότερο ετερόκλητο – κοινό που παρακολούθησε τη Λένα Κιτσοπούλου μαζί με την κομπανία της να παρουσιάζει ρεμπέτικα τραγούδια στην Joe’s Pub, στο πλαίσιο του φεστιβάλ Democracy Is Coming που διοργάνωσε το Onassis USA τον περασμένο μήνα στη Νέα Υόρκη.

Όμως ο 53χρονος ηθοποιός που γεννήθηκε στο προάστιο Μάουντ Βέρνον, βόρεια του Μπρονξ, και σήμερα ζει στη Σάντα Μπάρμπαρα της Καλιφόρνια, είχε κι ενεργό ρόλο στο φεστιβάλ. Διάβασε αποσπάσματα από αρχαίες ελληνικές τραγωδίες στο περιθώριο της δημοσίας συζήτησης μεταξύ του βρετανού φιλόσοφου και συγγραφέα Σάιμον Κρίτσλεϊ και του αμερικάνου διανοούμενου Πολ Χόλντενγκραμπερ, με αφορμή το βιβλίο του πρώτου Tragedy, the Greeks and Us. Τον ρωτάω αν το έχει ξανακάνει.

«Υπάρχει ένα πρόγραμμα εδώ στις ΗΠΑ που λέγεται «Θέατρο του Πολέμου», στο οποίο διαβάζουμε απόσπάσματα από αρχαίες ελληνικές τραγωδίες (ειδικά του Σοφοκλή όπως ο Αίαντας) σε βετεράνους του πολέμου. Μετά την ανάγνωση των αποσπασμάτων ακολουθεί συζήτηση κι αυτός είναι ένας τρόπος στήριξης κι ενδυνάμωσής τους προκειμένου να ξεπεράσουν το μετατραυματικό σοκ που τους έχει προκαλέσει ο πόλεμος. Συνεπώς, δεν ήταν η πρώτη φορά που διάβασα μπροστά σε κοινό αρχαία ελληνική τραγωδία. Το έκανα πρόσφατα, μάλιστα, στο Λος Άντζελες. Κι όταν το κάνεις, όταν έρχεσαι σε επαφή με αυτό το κείμενο, καταλαβαίνεις ότι εκεί υπάρχει το σπέρμα του σινεμά. Συναντάς τόσα πολλά, σχεδόν όλα, τα μοτίβα που σχηματίζουν την πλοκή στις ταινίες και τις τηλεοπτικές σειρές. Ήταν κάτι που ανακάλυψα, δεν το ήξερα».

Είναι η πρώτη πάσα που μου κάνει για να βουτήξω στο σύμπαν των Sopranos, της εμβληματικής σειράς που έθεσε τις βάσεις για τη χρυσή εποχή της τηλεόρασης που διανύουμε. Διατρέχοντας την saga μια οικογένειας μαφιόζων απο το Νιου Τζέρσεϊ, έκανε πρεμιέρα πριν ακριβώς 20 χρόνια, αποτελώντας ένα σημείο αναφοράς για την σύγχρονη ποπ κουλτούρα που όχι μόνο δεν ξεφτίζει αλλα διαρκώς ενισχύει τον μύθο του. Εκεί ο Ιμπεριόλι υποδυόταν τον προαναφερθέντα Κρίστοφερ Μολτισάντι, εναν οξύθυμο νεαρό που εκμεταλλεύεται ότι είναι προστατευόμενος του βασικού πρωταγωνιστή κι «αφεντικού» Τόνι Σοπράνο κι ανεβαίνει χωρίς κανένα ηθικό φραγμό τα σκαλιά της μαφιόζικης ιεραρχίας, χτυπώντας διαρκώς την πόρτα της ύβρεως. Ο Ιμπεριόλι έχει παίξει σε σχεδόν 60 ταινίες (από το Goodfellas μέχρι 3 φιλμ του Σπάικ Λι), έχει περάσει κι από άλλες σημαντικές τηλεοπτικές σειρές όπως η αμερικάνικη βερσιόν του Life on Mars και το Law & Order, έχει γράψει μυθιστορήματα κι έχει ένα γεμάτο βιογραφικό στο θέατρο. Όμως, είναι από εκείνες τις περιπτώσεις που θα συνδέεται για πάντα με εκείνον τον Έναν, τον Μεγάλο Ρόλο.

Το ξέρει, έχει κάνει ειρήνη με αυτήν την συνθήκη κι έχει πολλά περισσότερα ενδιαφέροντα να πει. Όχι μόνο για τους Sopranos, αλλά και για τη Νέα Υόρκη, τον Τραμπ και τον Σάντερς και, φυσικά, τη Δημοκρατία. Πάντα με ένα μεσογειακό ταμπεραμέντο που δεν κρύβεται, έτσι όπως δυναμώνει τη φωνή του και κουνά τα χέρια του όταν η συζήτηση γίνεται στ’ αλήθεια ενδιαφέρουσα και για εκείνον (περισσότερο στα σημεία για τον Μπέρνι, λιγότερο σε εκείνα των Sopranos αν έχετε απορία…)

Συζητάμε πολύ για τη Δημοκρατία αυτές τις μέρες εδώ στο φεστιβάλ. Είναι κι ο τίτλος του που λέει ότι «έρχεται», ενώ υπάρχουν παντού ενδείξεις ότι όλο κι «απομακρύνεται». Η δική σου γνώμη; Η δημοκρατία δοκιμάζεται. Σε όλον τον κόσμο. Με την άνοδο του λαϊκισμού και του εθνικισμού, με τη μετατροπή των ξένων και των μεταναστών σε αποδιοπομπαίους τράγους, με πολιτικούς όπως ο Τραμπ και τους οπαδούς του που λένε «Η Αμερική πάνω απ’όλα». Βλέπουμε, λοιπόν, να αναδύεται μια νέα μορφή ολοκληρωτισμού και παράλληλα να νομιμοποιείται από φιγούρες όπως πάλι ο Τραμπ που έχουν καλά λόγια να πουν π.χ. για τον Βλάντιμιρ Πούτιν ή τον Πρίγκιπα της Σαουδικής Αραβίας, των οποίων η σχέση με τη δημοκρατία δεν είναι και η καλύτερη.

Δεν είναι κάτι καινούριο όμως αυτό, έτσι δεν είναι; Ηγέτες και χώρες του ελεύθερου δημοκρατικού κόσμου να υποστηρίζουν ή να ανέχονται απολυταρχικά καθεστώτα και δικτάτορες… Είναι κάτι που το έχουμε δει στο παρελθόν, αλλά όχι πρόσφατα. Και πια δεν υπάρχει το φόντο του Ψυχρού Πολέμου που εξηγούσε τέτοιες συμπεριφορές με τη δικαιολογία του «πολέμου κατά του κομμουνισμού». Ξέρω ότι έχετε κι εσείς τα δικά σας προβλήματα με τη Χρυσή Αυγή. Είναι φοβερό, μάλιστα, ότι υπάρχουν υποστηρικτές της στην ελληνική κοινότητα εδώ στο Κουίνς. Ένας φίλος μου κινηματογραφιστής, ο Ρίτσαρντ Λιντς, γυρίζει μάλιστα ένα σχετικό ντοκιμαντέρ. Ζούμε λοιπόν σε ενδιαφέροντες καιρούς, στους οποίους δοκιμάζονται πολλά πράγματα που θεωρούσαμε δεδομένα.

Υπάρχει ένα είδος συντηρητισμού που τους προκαλεί έλξη, οπότε ναι, λυπάμαι που το λέω, αλλά πιθανότατα οι χαρακτήρες του Sopranos θα ψήφιζαν Τραμπ. Μην ξεχνάς ότι ήταν άνθρωποι χωρίς μόρφωση και, σιχαίνομαι που το λέω αλλά είναι αλήθεια, ο Τραμπ απευθύνεται σε βλάκες.

Πώς το απορροφάς αυτό καλλιτεχνικά; Θέλω να πω ότι δημοσιογράφοι, ακαδημαϊκοί και καλλιτέχνες διαπιστώνουμε τα ίδια πράγματα, λίγο πολύ συμφωνούμε σε αιτίες και συνέπειες και με κάποιον τρόπο εκλέγεται ο Τραμπ, συμβαίνει το Brexit και μπαίνουν στο κοινοβούλιο οι νεοναζί… Είναι καλό ερώτημα αυτό. Το σημαντικό είναι να κάνουμε τον κόσμο να πάει να ψηφίσει. Ως καλλιτέχνες, καμιά φορά, αισθάνομαι ότι μιλάμε στο κενό. Είμαστε τόσο διαιρεμένοι πια σε αυτή τη χώρα που ένα έργο τέχνης δεν επηρεάζει. Γιατί ζούμε σε μια εποχή που ο καθένας είναι πολύ σίγουρος για τις θέσεις του και κάθεται πάνω σε αυτές. Τι μπορώ να πω εγώ και πώς να αλλάξω τα μυαλά κάποιου που είναι θερμός υποστηρικτής του Τραμπ; Με κάποιον που αμφιταλαντεύεται κάτι μπορεί να γίνει, αλλά με τον φανατικό τι μπορείς να κάνεις; Προσπαθούμε λοιπόν να διασφαλίσουμε τουλάχιστον την ελευθερία της καλλιτεχνικής μας έκφρασης. Για να είμαι βέβαια απόλυτα ειλικρινής, δεν είμαι και μεγάλος fan της ανάμειξης πολιτικής και τέχνης, ειδικά όταν γίνεται με πολύ προφανή «καθοδηγητικό» τρόπο. Ούτε είμαι σίγουρος ότι έχει καλλιτεχνική αξία να προσπαθείς σώνει και καλά να είσαι στη σωστή μεριά της συζήτησης για ένα κοινωνικό ζήτημα.

Να υπερθεματίσω λέγοντας ότι π.χ. στην περίπτωση Τραμπ, η σφοδρή εναντίωση ορισμένων καλλιτεχνών μπορεί και να έθρεψε το «αντισυστημικό» προφίλ του; Για παράδειγμα;

Ας πούμε ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο και η περίφημη γροθιά που θα έδινε στο Τραμπ έτσι και τον έβλεπε μπροστά του. Δε θα το έκανε ασφαλώς, αλλά νομίζω ότι στα μάτια πολλών Αμερικανών συμβόλισε τον πλούσιο σταρ-κομμάτι του κατεστημένου και είχε το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που σκόπευε αρχικά… Ίσως, αλλά από την άλλη οι άνθρωποι που έχουν πάνω τους τα φώτα της δημοσιότητας πρέπει να αισθάνονται ελεύθεροι να μιλάνε. Δεν είναι του στυλ μου μια τέτοια δήλωση, αλλά σέβομαι το γεγονός ότι ο Μπόμπι την έκανε.

«Οι άνθρωποι που έστησαν την καμπάνια του Τραμπ ήξεραν πολύ καλά που απευθύνονταν και τι χρειαζόταν να ακούσει αυτό το κοινό. Από την άλλη πλευρά, μην ξεχνάμε ότι και η καμπάνια των Δημοκρατικών απέτυχε παταγωδώς»

Πιστεύεις ότι οι ήρωες που κινούνται στο σύμπαν των Sopranos θα ήταν υποστηρικτές του Τραμπ; Παραδόξως πως οι άνθρωποι που ανήκουν στη Μαφία είναι κατά κανόνα Ρεπουμπλικάνοι. Τι εννοώ με το παραδόξως; Οι Μαφιόζοι ηταν μεγάλοι υποστηρικτές του δημάρχου Τζουλιάνι, παρότι εκείνος έκανε ότι μπορούσε για να κυνηγήσει τη Μαφία. Υπάρχει ένα είδος συντηρητισμού που τους προκαλεί έλξη, οπότε ναι, λυπάμαι που το λέω, αλλά πιθανότατα οι χαρακτήρες του Sopranos θα ψήφιζαν Τραμπ. Μην ξεχνάς ότι ήταν άνθρωποι χωρίς μόρφωση και, σιχαίνομαι που το λέω αλλά είναι αλήθεια, ο Τραμπ απευθύνεται σε βλάκες. Δεν πάει να μιλήσει σε αμφιθέατρα κολλεγίων ούτε σε κοινά υψηλού μορφωτικού επιπέδου, αλλά σε μέρη που οι άνθρωποι είναι φτωχοί και νιώθουν να απειλούνται.

Και γοητεύονται από τον συγκεκριμένο τύπο εξουσίας που εκείνος εκφράζει… Μάλλον ναι. Κοίτα, το κοινό του Τραμπ, μοιάζει με το κοινό που παρακολουθεί αγώνες κατς. Απαίδευτοι φωνακλάδες. Όχι ότι έχω κάτι με το κατς ως θέαμα.

Άλλωστε απομείωσε και τον πολιτικό λόγο σε ένα στυλ που θυμίζει τον τρόπο που μιλάνε οι παρουσιαστές στους Γίγαντες του Κατς… Ναι, και το έκανε πολύ σκόπιμα. Η όλη καμπάνια του χτύπησε πολύ συγκεκριμένα κουμπιά. Οι άνθρωποι που την έστησαν ήξεραν πολύ καλά που απευθύνονταν και τι χρειαζόταν να ακούσει αυτό το κοινό. Από την άλλη πλευρά, μην ξεχνάμε ότι και η καμπάνια των Δημοκρατικών απέτυχε παταγωδώς. Πρώτα απ’ όλα γιατί «έκλεψαν» τον Μπέρνι Σάντερς στο συνέδριο κι έπειτα γιατί η Χίλαρι Κλίντον διεκδίκησε την προεδρία αγνοώντας εκείνες τις πολιτείες που την έκριναν.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ
Τι είδαμε στο Φεστιβάλ Democracy is Coming στη Νέα Υόρκη…

Ποια είναι η γνώμη σου για τον Μπέρνι Σάντερς; Μήπως είναι υπερβολικές οι προσδοκίες που, εν’ όψει και 2020, συγκεντρώνονται στο πρόσωπό του; Νομίζω ότι έχει μερικές πολύ ενδιαφέρουσες ιδέες. Δεν ξέρω αν είναι σήμερα ο κατάλληλος αντίπαλος του Τραμπ, αλλά το 2016 ήταν σίγουρα καταλληλότερος από την Χίλαρι. Νομίζω ότι είναι καλός άνθρωπος, έντιμος και με πρόθεση να εξυπηρετήσει το συμφέρον των πολλών. Το αν συμφωνεί κανείς με όλα τα σημεία του προγράμματός του ή αν είναι όλα όσα λέει εφαρμόσιμα, είναι μια άλλη κουβέντα. Αλλά δε νομίζεις κι εσύ ότι χρειαζόμαστε έναν καλό άνθρωπο σην προεδρία;

Αισθάνομαι ότι στις ΗΠΑ είναι κάτι σαν trend να τον υποστηρίζει κάποιος, ειδικά στους προοδευτικούς κύκλους… Ο Μπέρνι Σάντερς είναι ένας άνθρωπος με ακεραιότητα, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι.

Πάντως οι περισσότεροι με τους οποίους συζητάω αυτές τις μέρες στη Νέα Υόρκη μου λένε ότι ο Τραμπ θα ξαναβγεί, επειδή η οικονομία πάει καλά… Ίσως. Αλλά: πρώτον, η οικονομία πάει καλά εξαιτίας του; Δεν είμαι τόσο σίγουρος. Δεύτερον, πάει καλά για ποιον; Τρίτον, γιατί πρέπει πάντα να περιορίζουμε την κουβέντα στην οικονομία; Αξίζει για μια αμφισβητούμενη οικονομική πρόοδο να θυσιάσουμε την ψυχή μιας ολόκληρης χώρας; Δε νομίζω.
Δεν ξέρω ποιος θα είναι ο καλύτερος υποψήφιός μας [των Δημοκρατικών] για να τον αντιμετωπίσει, έχουμε πάντως μερικούς αξιόλογους. Θα είναι μια δύσκολη μάχη γιατί είναι πολύ σταθερή η σχέση του με τον πυρήνα των ψηφοφόρων του. Λέει και κάνει πράγματα που θα είχαν βυθίσει άλλους Προέδρους, ενώ εκείνου του ενισχύουν τη δημοφιλία. Είναι φοβερό αυτό. Όσο και να το παρατραβά, δεν το πληρώνει.

Ο Μπέρνι Σάντερς είναι ένας άνθρωπος με ακεραιότητα, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι.

Ίσως γιατί το κοινό του είναι πια εθισμένο στη βιομηχανία παραγωγής fake news και προπαγάνδας που τον υποστηρίζει… Να σου πω όμως κάτι; Είμαι πολύ αισιόδοξος για τη νέα γενιά. Τους είδα πώς αντέδρασαν κι οργανώθηκαν μετά το μακελειό στο Λύκειο Στόουνμαν στη Φλόριδα και πραγματικά με γέμισε ελπίδα. Το είπαν με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο: «εσείς παίζετε πολιτικά παιχνίδια με τον (μη) έλεγχο στην οπλοκατοχή κι εμείς βλέπουμε τους φίλους μας να πεθαίνουν». Είναι λιγότερο διαιρεμένοι σε σχέση με τη δική μας γενιά. Το χρώμα, το φύλο ή η σεξουαλικότητα δεν αποτελούν εμπόδιο στην σκέψη τους. Τουλάχιστον τόσο όσο αποτέλουσαν σε προηγούμενες γενιές. Δεν ξέρω λοιπόν για τις επόμενες εκλογές, αλλά σε βάθος χρόνου -ας πούμε σε μια δεκαετία- που θα έρθει στα πράγματα αυτή η γενιά, θα τα πάει καλύτερα. Είμαι βαθιά πεπεισμένος γι’ αυτό. Είναι η γενιά που ενηλικιώνεται μέσα σε όλη αυτήν την τρελή κατάσταση. Επίσης, είναι και κάτι άλλο: οι μειονότητες αναπτύσσονται και γίνονται πιο ορατές στις ΗΠΑ. Θα πάψουν να είναι «οι μετανάστες που μας παίρνουν τις δουλειές» και θα θα παίξουν σημαντικότερο ρόλο στην κατεύθυνση της χώρας.

«Το καλλιτεχνικό κίνημα είναι ενδιαφέρον ότσν είναι “επικίνδυνο” και λίγο “σκατένιο”. Όχι όταν είναι δήθεν “κουλ” κι ανεβάζει τα νοίκια. Στα 80s, το Σόχο ήταν ένα φανταστικό μέρος, σήμερα δεν είναι».

Σε προσωπικό επίπεδο, με τι ασχολείσαι αυτόν τον καιρό; Δουλεύω πάνω στην κινηματογραφική διασκευή ενός μυθιστορήματος που έχω γράψει και προωθώ το τελευταίο μου βιβλίο με παρουσιάσεις, δημόσιες αναγνώσεις, συμμετοχή σε λογοτεχνικά φεστιβάλ κτλ.

Το ξέρω ότι το έχεις απαντήσει ένα εκατομμύριο φορές, πάμε άλλη μια. Έχεις σκοτώσει μέσα σου τον Κρίστοφερ Μολτισάντι, τον ήρωα που υποδύθηκες στους Sopranos; Σε αφήνει να το κάνεις η διαρκής δημοσιότητα που απολαμβάνει η σειρά ή «σε τραβάει πάλι μέσα» όπως έλεγε ο Αλ Πατσίνο στον Νονό 3; Ω ναι, είμαι άνθρωπος που του αρέσει να προχωρά μπροστά κι όταν τελειώνει με κάτι, δεν κοιτάζει πίσω. Φέτος, όντως λόγω των 20 ετών από την πρεμιέρα της σειράς ξαναήλθε πολύ στην επικαιρότητα, αλλά αυτό δε μ’ επηρεάζει. Ξέρεις, συναντώ πολλούς 20ρηδες που την στριμάρουν σήμερα και τους αγγίζει, μπορούν να συνδεθούν μαζί της παρότι ήταν βρέφη όταν παιζόταν. Είναι υπέροχο αυτό. Δεν το ξέραμε φυσικά, είναι κάτι που δεν μπορείς να προβλέψεις. Είναι πολύ ικανοποιητικό που δημιουργείται συνεχώς νέο κοινό. Είμαι πολύ περήφανος που συμμετείχα, αλλά δεν αίσθανομαι καθόλου κολλημένος εκεί.

Σκεφτόμουν το Sopranos όση ώρα μιλούσαν o Σάιμον με τον Πολ πριν. Ειδικά, όταν ο πρώτος είπε την ατάκα «η κάθαρση είναι εύκολη» κι αυτόματα μου ‘ρθε στο νου το αμφιλεγόμενο ανοιχτό φινάλε των Sopranos… Ναι, είναι αλήθεια ότι κι εγώ το σκέφτηκα, αφού όντως δεν πρόσφερε μια τελική λύση το φινάλε της σειράς.

Τι πιστεύεις εσύ; Είναι νεκρός ο Τόνι; Πάντα πίστευα πώς ναι, μέχρι που άκουσα τον Ντέιβιντ (σ.σ. Τσέιζ, δημιουργό της σειράς) να το διαψεύδει λέγοντας ότι η ζωή συνεχίστηκε κτλ. Αν και δε νομίζω ότι η ερώτηση «είναι νεκρός ή όχι» είναι το θέμα. Η εμπειρία είναι το θέμα. Ότι απλά τελειώνει. Πρέπει να βασιστείς στην εμπειρία της τελευταίας σκηνής που δεν παρέχει κάθαρση και να πορευθείς μ’ αυτό.

Πάντως είναι εντυπωσιακό πόσα πολλά στοιχεία από την αρχαία ελληνική τραγωδία έχει το Sopranos, ακόμα κι όσον αφορά στην τύχη του ήρωα που εσύ υποδυόσουν. Ήταν κάτι συνειδητό, μιλούσατε γι’ αυτό; Ή απλά συνέβη; Όχι δεν ήταν, με την έννοια ότι δε μας είχαν δώσει σχετικά κείμενα να διαβάσουμε και να τα «μεταφράσουμε» με την ερμηνεία μας στη σειρά. Όμως ο Ντέιβιντ είμαι σίγουρος ότι σεβόταν αυτήν την «τραγική» διάσταση, ειδικά όταν άρχισε να αποκρυσταλλώνεται. Ξέρω ότι μεγάλη του επιρροή υπήρξε το αγγλικό σίριαλ Εγώ, ο Κλαύδιος (από εκεί μάλιστα πήρε και η Λίβια, η μαμά του Τόνι, το όνομά της) και προσπάθησε να μεταφέρει στοιχεία από το κλίμα και τους κώδικές του.

Ο Μάικλ Ιμπεριόλι ως Κρίστοφερ Μολτισάντι στους Sopranos

Είναι η Νέα Υόρκη το ίδιο μέρος με την πόλη που ήταν, ας πούμε, όταν ξεκινούσαν οι Sopranos το 1999; Με τίποτα, είναι μια εντελώς διαφορετική πόλη.

Τι είναι αυτό που άλλαξε ή χάθηκε; Ο εξευγενισμός έδιωξε τους ανθρώπους που την έκαναν τόσο ενδιαφέρουσα, τουλάχιστον στα δικά μου μάτια. Ποιητές, θεατρικοί συγγραφείς, μουσικοί, ηθοποιοί, ζωγράφοι που, ποτέ δεν ήταν εύποροι αλλά, μπορούσαν να ζουν και να δημιουργούν στη Νέα Υόρκη. Ε όλους αυτούς οι νόμοι που πέρασαν ο Τζουλιάνι και ο Μπλούμπεργκ (σ.σ. δήμαρχοι που διαδέχτηκαν ο ένας τον άλλον κυβερνώντας την πόλη από το 1994 ως το 2014) ευνοώντας μια αδιάκοπη «ανάπτυξη», τους έδιωξαν. Περπάτάς στο Βίλατζ και βλέπεις παντού γραφεία corporations αντί για προσωπικές επιχειρήσεις. Είναι ακόμα μια σπουδαία πόλη η Νέα Υόρκη, γιατί έχει ποικιλία και πολλούς αφοσιωμένους ανθρώπους στο να διατηρούν τις εστίες πολιτισμού ανέπαφες. Είναι μια πόλη που διατηρεί το δημοκρατικό και προοδευτικό πνεύμα της, αλλά δεν είναι τόσο ενδιαφέρουσα όσο κάποτε.

Μήπως αυτή είναι η «όταν ήμουν εγώ νεότερος, όλα ήταν καλύτερα» ομιλία σου; Άκου, όλα αλλάζουν και προχωράνε. Αυτό που ακολουθήσαμε εδώ ήταν μια συγκεκριμένη, ενορχηστρωμένη από την εξουσία, κατεύθυνση. Υπάρχει ένα καταπληκτικό βιβλίο, το Vanishing New York του Τζερεμάια Μος, που παραδέχεται ότι κάθε γενιά έχει νοσταλγία για το παρελθόν όμως στην περίπτωση της Νέας Υόρκης σημειώθηκε κάτι που αποκαλεί «υπερεξευγενισμό» (hypergentrification/ “gentrification on steroids”) μόνο και μόνο για να βγει περισσότερο χρήμα. Πολύ περισσότερο χρήμα.

Τις περισσότερες φορές δε η τέχνη λειτουργεί ως «δούρειος ίππος» σε τέτοιες καταστάσεις… Αυτό συνέβη κι εδώ. Το καλλιτεχνικό κίνημα είναι ενδιαφέρον όταν είναι «επικίνδυνο» και λίγο «σκατένιο». Όχι όταν είναι δήθεν «κουλ» κι ανεβάζει τα νοίκια. Στα 80s, το Σόχο ήταν ένα φανταστικό μέρος, σήμερα δεν είναι.

Σήμερα, ποια γειτονιά σε συγκινεί περισσότερο; Ξέρεις κάτι, η Chinatown είναι ίσως η μοναδική γειτονιά που αντιστέκεται στο gentrification. Καταπίνει μεν την Little Italy, αφού οι Ιταλοί έχουν πάει όλοι τα προάστια, αλλά κάπως κρατάει το αυθεντικό της πνεύμα.