«Δεν το πιστεύω, δουλεύω 6 ώρες την ημέρα, αναπνέω όλες τις αναθυμιάσεις και διαπιστώνω ότι έχω μικτά ένσημα. Ρωτάω και μου λένε κάνεις διάλειμμα και πέφτεις κάτω από τις 30 ώρες. Ποιος το είπε αυτό, πότε κάνω διάλειμμα; Σχολάω στις 3 μετά τα μεσάνυχτα, πότε κάνω διάλειμμα; Και δεν φτάνει αυτό, έχω και τις ορέξεις του καθενός που αν δεν είμαι ευγενική, ξέρετε τι εννοώ, με κυνηγούν, μου κόβουν δουλειά και μου κρατάει ο εργολάβος χρήματα από τα πολλά που μου δίνει…».
Η παραπάνω μαρτυρία είναι καταγεγραμμένη σε έρευνα του ινστιτούτου εργασίας ΓΣΕΕ/ΑΔΕΔΥ που δημοσιεύτηκε το 2009 γεμάτη με τέτοιες αποκαρδιωτικές μαρτυρίες εργαζομένων στον κλάδο του καθαρισμού. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της εμπειρικής αυτής έρευνας, ο κλάδος βρίθει παραδειγμάτων εργοδοτικής αυθαιρεσίας, παρουσιάζει ποικιλία των μορφών παραβίασης δικαιωμάτων που αναφέρονται σε όλο το φάσμα της εργατικής νομοθεσίας: σωρεία μισθολογικών και ασφαλιστικών αδικιών και καταπατήσεων, απειλών, εργατικών ατυχημάτων που θάβονται, σεξουαλικών παρενοχλήσεων, απολύσεων που βάζουν τους εργαζόμενους σε μια “μαύρη λίστα” η οποία δεν τους επιτρέπει να εργαστούν ποτέ ξανά στον κλάδο (έχει απειληθεί στο όνομα αυτής τη λίστας εργαζόμενος ακόμα και μέσα σε δικαστική αίθουσα). Στην εισαγωγή της έρευνας υπάρχει μια αφιέρωση, «σε ένα αθέατο αλλά βασικό συντελεστή της. Στην Κωνσταντίνα Κούνεβα, ιδιαίτερα δραστήρια γενική γραμματέα του πρωτοβάθμιου σωματείου που συνέβαλε στη συγκέντρωση του εμπειρικού υλικού και η οποία δυστυχώς, αυτές τις μέρες έπεσε θύμα αποτρόπαιας δολοφονικής επίθεσης με ανεπανόρθωτες βλάβες για την υγεία της…»
Ενεργή συνδικαλίστρια από το 2002, δραστηριοποιήθηκε και εκλέχθηκε γραμματέας της Παναττικής Ένωσης Καθαριστών και Οικιακού Προσωπικού (ΠΕΚΟΠ), του σωματείου που εκπροσωπεί ακριβώς αυτούς τους εργαζόμενους που βρίσκονται σε συνθήκες πλήρους ανασφάλειας και επισφάλειας.
Το 2003 ξεκίνησε να εργάζεται στην ΟΙΚΟΜΕΤ, μεγάλη εταιρεία καθαρισμού και ενοικίασης εργατών που είχε αναλάβει τον καθαρισμό των σταθμών του Ηλεκτρικού Σιδηροδρόμου Αθηνών Πειραιώς. Είχε αιτηθεί πολλές φορές και εγγράφως την αλλαγή της βάρδιάς της, από βραδινή σε πρωινή και τη μετακίνησή της από τον σταθμό Αμαρουσίου στον σταθμό Θησείο. Το αίτημά της δεν έγινε ποτέ δεκτό.
Στις 23/12/ 2008, καθώς επέστρεφε αργά το βράδυ από τη βάρδια της στο σπίτι της, κι ενώ είχε ήδη δεχθεί απειλές για τη συνδικαλιστική δράση της, δέχτηκε επίθεση με καυστικό οξύ από αγνώστους. Οι δράστες της επίθεσης δεν εντοπίστηκαν ποτέ. Την περιέλουσαν με βιτριόλι και την ανάγκασαν να το καταπιεί. Επέζησε χάρη στη φροντίδα ιατρών και νοσηλευτών και χάρη στο πλατύ κίνημα αλληλεγγύης, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, που εξασφάλισε πόρους για τις διαδοχικές, δεκάδες χειρουργικές επεμβάσεις και θεραπείες που χρειάστηκε ώστε να αποκατασταθούν ζωτικές λειτουργίες του οργανισμού της.
Με παρέμβασή της, η Διεθνής Αμνηστία χαρακτήρισε την έρευνα της Ελληνικής Αστυνομίας για την υπόθεση μη λεπτομερή και μη αντικειμενική.
Σε λίγες μέρες συμπληρώνονται δέκα χρόνια από την επίθεση και η Κωνσταντίνα Κούνεβα μπορεί να απαντήσει με λεπτομέρειες για το τι συνέβη εκείνο το βράδυ όποτε τι ρωτούν. « Θυμάμαι πολύ καλά τι έγινε. Είναι ένα γεγονός που μου άφησε τεράστιες βλάβες, με έκανε άλλον άνθρωπο στην εικόνα και στη λειτουργία του οργανισμού μου. Γέμισε θλίψη την οικογένεια μου και διέκοψε αιφνίδια την παιδικότητα του γιου μου. Όμως, δεν ζω την καθημερινότητά μου με αυτή την ανάμνηση. Θέλω να πω ότι αυτό το γεγονός δεν με έχει ακινητοποιήσει, δεν με έχει παραλύσει, ζω με τις συνέπειές του και προχωράω μπροστά».
Τον Φεβρουάριο του 2016 και με μία απόφαση 62 σελίδων, το Μονομελές Εφετείο Πειραιά έκρινε ότι δεν αποδεικνύεται ευθύνη της εργοδοσίας για την επίθεση που και ανέτρεψε την πρωτόδικη απόφαση η οποία αναγνώριζε την αμέλεια της εταιρείας ΟΙΚΟΜΕΤ. «Αμέλεια που διευκόλυνε την επίθεση, αφού παρά τα συνεχή μου αιτήματα να αλλάξω βάρδια, λόγω των απειλητικών μηνυμάτων που δεχόμουν, η εταιρεία δεν έλαβε κανένα μέτρο να με προφυλάξει».
Το Πρωτοδικείο Πειραιά, αφού μελέτησε όλα τα στοιχεία και τις μαρτυρίες, είχε κάνει δεκτή την αγωγή της και αποφάσισε ότι η εταιρεία έδειξε αμέλεια. Γι’ αυτόν το λόγο επιδίκασε στην εταιρεία αποζημίωση 250.000 ευρώ τον Ιούλιο του 2013. Μάλιστα αποφάσισε ότι περίπου το 1/3 του ποσού έπρεπε να είναι προσωρινά εκτελεστό. «Το εφετείο, όπου προσέφυγε η εταιρεία, τα ανέτρεψε όλα αυτά. Η έφεση της εκδικάστηκε ένα χρόνο μετά την πρωτόδικη απόφαση, τον Ιούνιο του 2014, και η απόφαση βγήκε σχεδόν δύο χρόνια μετά. Και παρόλο που το Εφετείο αποδέχτηκε όλο το αποδεικτικό υλικό, δεν αναγνώρισε ευθύνη της εταιρείας κι επομένως ακύρωσε την Πρωτόδικη Απόφαση». Κατά συνέπεια, όπως και η ίδια αναφέρει, η Κωνσταντίνα Κούνεβα δεν είχε άλλη επιλογή από το να προσφύγει στον Άρειο Πάγο.
«Είχα και έχω βρει ήδη τη δικαίωση μου μέσα από την αλληλεγγύη και την υποστήριξη των ανθρώπων»
Στην ερώτηση σχετικά με το αν η κοινωνική στήριξη που έλαβε αποτελεί κάποιου είδους δικαίωση για εκείνη, η Κωνσταντίνα Κούνεβα απαντά θετικά και εξηγεί. «Είχα και έχω βρει ήδη τη δικαίωση μου μέσα από την αλληλεγγύη και την υποστήριξη των ανθρώπων. Με ρωτάτε πώς με στήριξαν. Με πολλούς τρόπους. Τι να πρωτοθυμηθώ; Τους γείτονες που έτρεξαν τα πρώτα λεπτά μετά την επίθεση, να μου ρίξουν νερό και μια κουβέρτα ενώ καιγόμουν από το οξύ; Τους εργαζόμενους του ΕΚΑΒ και την αγωνία τους να με πάνε στο κατάλληλο νοσοκομείο; Τους γιατρούς, τους νοσηλευτές, και ιδιαίτερα τους συνδικαλιστές τους, που έκαναν τα πάντα για να έχω τη σωστή περίθαλψη και να κρατηθώ στη ζωή; Tην ηθική και οικονομική υποστήριξη στη μητέρα και στο παιδί μου τους μήνες που ήμουν στην εντατική, αλλά και αργότερα; Τις βάρδιες που έκαναν αλληλέγγυοι και άγνωστοι φίλοι για να μπορεί η μητέρα μου να έρχεται στο νοσοκομείο και να μη μένει μόνο το παιδί; Tα παιδιά που έβγαιναν στους δρόμους και φώναζαν για να βρεθούν οι ένοχοι; Την υπερψήφιση μου από δεκάδες χιλιάδες πολίτες που με τίμησαν και με έστειλαν στο Ευρωκοινοβούλιο; Την υποστήριξη που είχα από τους συνεργάτες μου, που με έμαθαν την αλφάβητα του ευρωκοινοβουλίου; Tην αγάπη των ανθρώπων που συναντώ όπου βρεθώ; Την αλληλεγγύη των συναδέλφων ευρωβουλευτών από την Ομάδα της ευρωπαϊκής Αριστεράς και των συντρόφων του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και την εκτίμηση που μου δείχνουν κι άλλοι συνάδελφοι από άλλες πολιτικές ομάδες και χώρες; Την προθυμία με την οποία εκατοντάδες άνθρωποι έχουν ανταποκριθεί στις πρωτοβουλίες που έχω αναλάβει ως ευρωβουλευτής, στις Βρυξέλλες ή εδώ;»
Πρόσφατα το Ανώτατο Δικαστήριο του Αρείου Πάγου επικύρωσε την απόφαση του Εφετείου. Η Κωνσταντίνα Κούνεβα ευχαριστεί ξανά τους νομικούς Αντώνη Ρουπακιώτη, Άρι Καζάκο, Μαργετίνα Στεφανάτου για τη σύνταξη και την υποστήριξη της αναίρεσης, αλλά και τη Μαρία Λαγουβάρδου, από τη νομική υπηρεσία της ΓΣΕΕ, που και σε αυτό το στάδιο της δίκης βρέθηκε στο πλευρό της, με πρόσθετη παρέμβαση. «Όμως, ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι το Εφετείο δεν έχει αγνοήσει, ούτε έχει ερμηνεύσει λάθος τις διατάξεις του νόμου. Άρα, ισχύει η απόφαση του Εφετείου που δικαίωνε την πρώην ΟΙΚΟΜΕΤ. Η Απόφαση του Αρείου Πάγου έδωσε τη δυνατότητα στον κύριο Οικονομάκη να επανέλθει στην αγωγή του για επιστροφή της αποζημίωσης, που μάλιστα την διεκδικεί εντόκως».
Έχει ήδη προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων. «Όμως εκεί, όπως ξέρετε, δεν δικάζεται ο ιδιώτης, αλλά το κράτος. Εξετάζεται, δηλαδή, αν παραβιάστηκαν θεμελιώδη δικαιώματα, από πράξεις ή παραλείψεις των κρατικών αρχών- αστυνομικών, ανακριτικών, δικαστικών-, από το 2008 μέχρι σήμερα». Επομένως, η προσφυγή της έχει αυτή τη φορά πολιτικό χαρακτήρα.
Τον Μάιο του 2014 εκλέχτηκε Ευρωβουλευτής με το ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ. Συμμετέχει στην Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων, στην Επιτροπή Αναφορών και στην Επιτροπή Ισότητας των Φύλων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Η έκθεσή της “για το Οικιακό Προσωπικό και το Προσωπικό Φροντίδας” υπερψηφίστηκε από το Ευρωκοινοβούλιο, ενώ έχει επεξεργαστεί εκθέσεις ή γνωμοδοτήσεις για την εφαρμογή της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ΑμεΑ, για την εξισορρόπηση επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, για τη δημιουργία Ευρωπαϊκής Πλατφόρμας καταπολέμησης της αδήλωτης εργασίας, για την Ευρωπαϊκή Πράξη Προσβασιμότητας κ.α. Το γεγονός ότι έχει εκλεγεί και αποτελεί μέρος ενός θεσμικού οργάνου της Ευρωπαϊκής Ένωσης πιστεύει ότι λειτουργεί θετικά και αποτρεπτικά προκειμένου να μην ξανασυμβεί τίποτα παρόμοιο σε κανέναν εργαζόμενο; «Η πιο αποτελεσματική αποτροπή θα ήταν η σύλληψη και η τιμωρία των ενόχων και των δραστών, η φροντίδα ώστε να εφαρμόζονται οι εργατικοί και οι ασφαλιστικοί νόμοι για να μη παρανομεί κανένας εργοδότης. Η υποστήριξη και η ενδυνάμωση των συνδικάτων και των σωματείων, ώστε κάθε εργαζόμενος να νιώθει σίγουρος και ασφαλής ότι δεν είναι μόνος όταν διεκδικεί. Να νιώθει ότι υπάρχουν αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες που τον υπηρετούν και τον προστατεύουν από την εργοδοτική αυθαιρεσία».
«Το γεγονός ότι έχω εκλεγεί ευρωβουλευτής αναδεικνύει ότι ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας δεν ανέχεται τη βία»
Ωστόσο, όπως έχει πει κι άλλη φορά δημόσια, σε εκδήλωση που έγινε στη Σόφια, «αυτό που έκαναν οι Έλληνες με μένα δείχνει ότι όλα είναι δυνατά στη ζωή». Τι σημαίνει αυτό; «Το γεγονός ότι έχω εκλεγεί ευρωβουλευτής αναδεικνύει ότι ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας δεν ανέχεται τη βία. Την πολεμά. Επιβραβεύει αυτούς που αντιστέκονται. Είμαι η μοναδική ευρωβουλευτής που εκλέχτηκε από μία χώρα στην οποία είχα μεταναστεύσει. Κι αυτό τιμά πρώτα απ’ όλα τους Έλληνες».
Από την μέχρι τώρα εμπειρία της στο Ευρωκοινοβούλιο, η θέση των εργαζομένων αλλά και των γυναικών στην σημερινή Ευρώπη είναι μετέωρη και διχασμένη. «Αυτή είναι η θέση των εργαζομένων, ανδρών και γυναικών. Μετέωρη, γιατί αναλώνονται σ ’ένα διαρκές κυνήγι για μια θέση εργασίας που όλο και πιο συχνά είναι προσωρινή , ανασφαλής και χαμηλά αμειβόμενη. Δείτε τι γίνεται αυτές τις μέρες στο φωτισμένο Παρίσι! Διχασμένη γιατί προσπαθούν μέσα σε 24 ώρες, ειδικά οι γυναίκες, να είναι και εργαζόμενες, και μητέρες και αδελφές και κόρες. Κι ας μη μιλήσουμε για τους ανέργους, τους αστέγους που αυξάνονται ακόμη και στις Βρυξέλλες ή τους νέους που, αν δεν έχουν δυνατότητα να παρατείνουν τις σπουδές τους, χτίζουν την επαγγελματική τους ιστορία με συμβόλαια μικρής διάρκειας».
Ποιες είναι οι δικές της διεκδικήσεις σήμερα; Ποια είναι τα ζητήματα και τα θέματα που την απασχολούν από τη μέρα της εκλογής της μέχρι τώρα όσον αφορά τη θέση της Ελλάδας εντός της Ευρώπης; «Πιστεύω ότι πρέπει να γίνουν πολλά πράγματα για τη χώρα μας και την Ευρώπη. Κατ’ αρχάς πρέπει να συνεχίσουμε την παρέμβαση που ξεκινήσαμε στο Ευρωκοινοβούλιο, ώστε να καταστούν η αντιμετώπιση της ανεργίας και η απασχόληση υποχρεωτικοί όροι για τα κράτη- μέλη. Να υπάρξουν κοινωνικές δεσμεύσεις και να ισχύσουν όπως ισχύουν οι οικονομικοί όροι. Δεύτερον, απαιτούνται περισσότερα πράγματα για τον κόσμο της αναπηρίας που παραμένει κλεισμένος στα σπίτια και αποκομμένος από τη ζωή. Και τρίτον, πρέπει να αναδειχτεί η Ελλάδα σε κόμβο ανάπτυξης και πολιτισμού για όλα τα Βαλκάνια. Αυτά θεωρώ εγώ τρεις βασικές, δικές μου προτεραιότητες».
Το σημαντικότερο, όμως, απ’ όλα για εκείνη είναι «να μη χαριστεί» το ευρωκοινοβούλιο στις δυνάμεις της ακροδεξιάς. «Πρέπει σε αυτές τις εκλογές να συμμετάσχουμε όλοι και να δυναμώσουμε το μέτωπο της Αριστεράς και της Οικολογίας». Θα ήθελε να συνεχίσει το έργο της στο Ευρωκοινοβούλιο; «Ναι, θέλω να συνεχίσω τη δουλειά στο Ευρωκοινοβούλιο, αλλά το εάν θα συνεχίσω θα κριθεί από την ίδια την ελληνική κοινωνία, εφόσον υπάρξει ανάλογη πρόταση από τον ΣΥΡΙΖΑ με τον οποίο συνεργάζομαι, και βεβαίως από τον πρόεδρο του, τον Αλέξη Τσίπρα».
«H Ελλάδα θα ξαναγίνει πόλος έλξης. Είμαι σίγουρη γι’ αυτό.»
Γεννήθηκε το 1964 στη Σιλίστρα κι έχοντας ζήσει στη Βουλγαρία τα δύσκολα χρόνια μετάβασης της χώρας προς την κοινοβουλευτική δημοκρατία, το 2001 αναγκάστηκε να μεταναστεύσει στην Ελλάδα με αφορμή ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας που αντιμετώπιζε ο τότε τετράχρονος γιος της. Όσον αφορά την εσωτερική μετακίνηση των ανθρώπων εντός της Ευρώπης, ο κύριος λόγος είναι πάντα η αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής, λόγος που δεν αλλάζει σε καμία εποχή, κι ούτε θα αλλάξει σύμφωνα με την ευρωβουλευτή. «Οι πολίτες μετακινούνται προς τις χώρες που πιστεύουν ότι θα βρουν μια καλύτερα αμειβόμενη εργασία, ασφάλεια, ασφάλιση και μια κανονικότητα στη ζωή τους. Πιστεύω ότι χρέος όλων μας είναι να επαναφέρουμε αυτές τις προϋποθέσεις και στη χώρα μας. Μια πρώτη προϋπόθεση είναι να εξασφαλιστούν συνθήκες ειρήνης στην ευρύτερη περιοχή, και η Ελλάδα μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο σ’ αυτό. Κι έπειτα, πρέπει να ξαναγίνει η Ελλάδα πόλος έλξης, πρωτίστως για τα νέα παιδιά που έχουν ξενιτευτεί ,και για τους ανθρώπους της που σήμερα χαρίζουν τη δημιουργικότητα τους εκτός συνόρων. Και η Ελλάδα θα ξαναγίνει πόλος έλξης. Είμαι σίγουρη γι’ αυτό».
