Κρίστοφ Έσενμπαχ: «Μακάρι όλοι οι πολιτικοί να άκουγαν καθημερινά από 15 λεπτά Μπαχ»

Έχει χαρακτηριστεί μουσικό φαινόμενο του 20ού αιώνα. Ο λόγος για τον πιανίστα και αρχιμουσικό Κρίστοφ Έσενμπαχ, που σε κάθε του εμφάνιση δικαιολογεί αυτό τον χαρακτηρισμό αποδεικνύοντας πως ζει και αναπνέει για τη μουσική. Την Παρασκευή, 20 Μαΐου, επιστρέφει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών για τη συναυλία με τίτλο «Μείζονα έργα σε ελάσσονα τρόπο».

Αυτή τη φορά ο μυθικός Έσενμπαχ συμπράττει με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών και την ακμαία πιανίστα Νεφέλη Μούσουρα για να στηρίξει την προσπάθεια της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί» να δημιουργήσει έναν ξενώνα φιλοξενίας για παιδιά πρόσφυγες από την Ουκρανία και τις μητέρες τους. Με αφορμή την πολυαναμενόμενη εμφάνισή του, μιλάει στην Popaganda για τη ζωή του και για όσα συμβαίνουν στον κόσμο το τελευταίο διάστημα.

Πώς αισθάνεστε που επιστρέφετε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών; Το Μέγαρο είναι ο ιδανικός χώρος για ορχηστρική μουσική και ιδιαίτερα για τη μουσική που πρόκειται να ερμηνεύσει η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών.

Στη συναυλία της 20ής Μαΐου με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, πρόκειται να διευθύνετε το Πρώτο Κουαρτέτο του Μπραμς σε ενορχήστρωση Άρνολντ Σένμπεργκ. Τι πιστεύετε ότι επιδίωκε ο Σένμπεργκ ενορχηστρώνοντας το συγκεκριμένο Κουαρτέτο; Ο Σένμπεργκ – καθώς ήταν μεγάλος θαυμαστής του Μπραμς – τόνισε τα ιδιαίτερα χρώματα που είναι εμφανή στην παρτιτούρα του συγκεκριμένου Κουαρτέτου.

Ποιο θεωρείτε ότι είναι το μυστικό για την επιτυχημένη σύμπραξη μαέστρου και ορχήστρας; Αμοιβαίος σεβασμός, απόλυτη κατανόηση μεταξύ τους και μουσικότητα.

Είναι γνωστό ότι «σωθήκατε» χάρη στη μουσική. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ακριβώς γι’ αυτό υπάρχει ένα αίσθημα ευγνωμοσύνης προς τα σπουδαία έργα, το οποίο εμπνέει τον τρόπο που διευθύνετε; Αρχικά είμαι ευγνώμων για τους θετούς γονείς μου που με βρήκαν σε αξιοθρήνητη κατάσταση και πρόσφυγα στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μου έδωσαν το μοναδικό φάρμακο που μπορούσε να με βοηθήσει να επιβιώσω από τις φοβερές κακουχίες: τη μουσική. Η έμπνευση που πήγαζε από όλα τα μουσικά κομμάτια που ερμήνευα, εμπλούτιζε τη ζωή μου.

Η μουσική άνοιξε τον δικό σας δρόμο επικοινωνίας με τον κόσμο. Μιλήστε μας γι’ αυτό και πείτε μας, αντλώντας από την εμπειρία σας,  υπό ποιες προϋποθέσεις, η μουσική μπορεί να αποτελέσει γέφυρα επικοινωνίας για όλους τους ανθρώπους; Η Μουσική είναι μια γλώσσα που υπερβαίνει όλες τις άλλες. Είναι κατανοητή από όλους τους ανθρώπους κι έτσι, καθώς έχω εμπιστοσύνη και πίστη σε αυτήν, κυριαρχεί στον τρόπο που επικοινωνώ. Μακάρι όλοι οι πολιτικοί να έπρεπε να είναι μουσικοί, ή να ακολουθούσαν την ηθική της μουσικής. Ή τουλάχιστον να ήταν υποχρεωμένοι να ακούνε κάθε πρωί 15 λεπτά Μπαχ. Κάτι τέτοιο θα έκανε τον κόσμο καλύτερο.

Συνηθίζετε να υποστηρίζετε τους νέους καλλιτέχνες. Ποια χαρακτηριστικά έχουν εκείνοι που χαράσσουν εν τέλει μια λαμπρή επαγγελματική πορεία; Γνωρίζουν ότι είναι καλλιτέχνες, αλλά ξέρουν ταυτόχρονα ότι χρειάζεται πολλή δουλειά για να εξελιχθούν και στο τέλος να πετύχουν.

Ως πιανίστας, πώς αισθάνεστε όταν καλείστε να διευθύνετε ένα Κοντσέρτο του Μότσαρτ; Είστε περισσότερο επιεικής με τον σολίστ ή το αντίθετο; Είμαι επιεικής και όχι το αντίθετο. Αυτός που δεν είναι επιεικής είναι ο Μότσαρτ.

Τι πιστεύετε ότι πρέπει να διαθέτει μια επιτυχημένη ερμηνεία του 20ού Κοντσέρτου του Μότσαρτ; Απόλυτη κατανόηση του κειμένου και συναίσθημα που να γεμίζει την κάθε νότα.

Με την πάροδο των χρόνων αλλάζει ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζετε τα έργα που πρόκειται να διευθύνετε; Τι μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο προσλαμβάνετε ένα έργο; Ο μουσικός αντανακλά ό,τι συμβαίνει στη ζωή του μέσω της ύπαρξής του κι έτσι η ζωή ενός καλλιτέχνη είναι πάντα εμπνευσμένη.

Εκτός από τη μουσική, τι άλλο αποτέλεσε «καταφύγιο» για εσάς όλα αυτά τα χρόνια; Όλη η τέχνη: το θέατρο, η λογοτεχνία, η ζωγραφική, η γλυπτική – η ζωή (ως έργο τέχνης).

Υπήρχαν καλλιτέχνες ή μέντορες που καθόρισαν την πορεία σας; Η καθηγήτριά μου στο πιάνο, Ελίζα Χάνσεν και δυο σπουδαίοι μαέστροι: ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν και ο Γκέοργκ Ζελ.

Οι βιαστικοί ρυθμοί του σύγχρονου κόσμου πιστεύετε ότι έχουν επηρεάσει τον τρόπο που ακούει μουσική το κοινό; Έχω καταλάβει ότι το κοινό σε όλο τον κόσμο επιζητά περισσότερο σε μια ερμηνεία την ηρεμία και τη γαλήνη που έρχονται σε αντίθεση με την μεγάλη κινητικότητα της καθημερινότητας και το άγχος.

Θεωρείτε ότι οι καλλιτέχνες κινδυνεύουν κάποια στιγμή να αρχίσουν να αντιμετωπίζουν το επάγγελμά τους ως ρουτίνα; Η ρουτίνα δεν υπάρχει στο λεξιλόγιό μου.

Ποιους σύγχρονους συνθέτες θαυμάζετε; Από όσους ζουν: Άριμπερτ Ράιμαν, Βόλφγκανγκ Ριμ, Γιόργκ Βίντμαν, Πίτερ Έτβας. Από τους υπόλοιπους του 20ού αιώνα: Στραβίνσκι, Μπαρτόκ, Σένμπεργκ, Μπεργκ, Βέμπερν, Χίντεμιτ, Ξενάκης, Θεοδωράκης.

Πέρα από το ταλέντο. Με ποιες θυσίες, ποιο προσωπικό κόστος χτίσατε το μύθο που ακολουθεί το όνομά σας; Δεν θεωρώ πως έκανα καμία θυσία.

Η κορυφαία θέση και η μεγάλη αναγνώριση προφυλάσσουν από απογοητεύσεις; Όχι, βέβαια.

Είστε αυστηρός με τον εαυτό σας; Πώς αντιμετωπίζετε τα λάθη σας; Ναι, αναλύω τα λάθη μου και προσπαθώ να μαθαίνω από αυτά.

Τα τελευταία χρόνια, το  εντεινόμενο και σοβαρό φιλανθρωπικό σας έργο, στέλνει το μήνυμα ότι έχετε αφιερωθεί στην υπεράσπιση του καλού. Ισχύει κάτι τέτοιο; Όχι μόνο στην υπεράσπιση του καλού, αλλά και στην υπεράσπιση της ηθικής του δίκαιου και της αγάπης. 

Η αγάπη όλα τα νικά; Ναι, η αγάπη είναι ισχυρότερη από όλα.