Η αρχαιοκαπηλία είναι ένα ζήτημα που έχει απασχολήσει πολλάκις, τόσο τους πολιτικούς όσο και τους ακαδημαϊκούς κόλπους της χώρας. Κατά καιρούς, το ζήτημα της επιστροφής των Ελγίνειων μαρμάρων (καθότι είναι τα πιο γνωστά και πολυσυζητημένα), έχει τεθεί από κομματικά στελέχη όλου του πολιτικού φάσματος, λέκτορες ξένων πανεπιστημίων, μέχρι χολιγουντιανούς και ντόπιους «αστέρες». Είτε μέσω διαφόρων -όχι πάντα καλαίσθητων- βίντεο στο youtube, είτε μέσα από άτυπες δημοσκοπήσεις της Guardian. Εν τέλει όμως, η ευχάριστη έκπληξη ήρθε από την κεντρική Ευρώπη και συγκεκριμένα από ένα γερμανικό κρατίδιο. Ο υφυπουργός πολιτισμού της Βάδης – Βυρτεμβέργης (αυτό είναι το ελληνικό αντίστοιχο της θέσης του Jürgen Walter ως Political State Secretary to the Ministry of Science, Research and the Arts) επιστρέφει αυτοπροσώπως στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ένα χάλκινο τηγανόσχημο σκεύος και ένα μαρμάρινο ειδώλιο κυκλαδικής τεχνοτροπίας, ύψους 88 εκατοστών, έπειτα από πολλά έτη απουσίας από τα εγχώρια εδάφη.
Μια ημέρα πριν την επίσημη παράδοσή τους στον υπουργό πολιτισμού και αθλητισμού, Πάνο Παναγιωτόπουλο, επισκέφτηκε την Kunsthalle, προκειμένου να περιηγηθεί στην τωρινή της έκθεση με τίτλο This is not my beautiful house και να εξηγήσει στην Popaganda τους λόγους για τους οποίους θεωρεί την πολιτιστική κληρονομιά του κάθε τόπου σημαντική. Φαίνεται πως η καλή πρόθεση, όπως ο ίδιος χαρακτηρίζει την κίνησή του αυτή, είναι πιο δυνατή από τις μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις και τις προσπάθειες των τοπικών αρχών.
Όταν το υπουργείο πολιτισμού αιτήθηκε το 2011 τον επαναπατρισμό αυτών των σπάνιων αρχαιολογικών ευρημάτων, ο τότε διευθυντής του κρατικού μουσείου Baden, έκανε λόγο για εκβιασμό και για παράλογες απαιτήσεις από την ελληνική πλευρά. Ο Jürgen Walter μιλά για τον τρόπο με τον οποίο πληροφορήθηκε για την ύπαρξη των κειμηλίων στο μουσείο της Καρλσρούης: «Πριν από τρία χρόνια πραγματοποιήθηκε μία έκθεση εκεί και όταν οι υπεύθυνοι του μουσείου ζήτησαν από το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού να δανειστούν κάποια έργα κυκλαδικής τέχνης, το υπουργείο με τη σειρά του ζήτησε να μάθει ποια θα είναι τα υπόλοιπα εκθέματα. Όταν έφτασε ο κατάλογος εδώ, έμαθα ότι η ελληνική κυβέρνηση διεκδικεί την επιστροφή αυτών των κυκλαδικών αντικειμένων, καθώς δεν είχαν πουληθεί στο συγκεκριμένο μουσείο νόμιμα ώστε να εκτίθενται εκεί. Η αξία τους ανέρχεται σε πολλά εκατομμύρια ευρώ, βρίσκονται στο μουσείο εδώ και 40 χρόνια και εκλάπησαν κατά πάσα πιθανότητα από τάφους. Ο βρετανικός στρατός τα μετέφερε στη Γερμανία μέσα σε κιβώτια και γι’ αυτό το λόγο θεώρησα πως το πρέπον είναι να επιστρέψουν στη χώρα από την οποία προέρχονται και ανήκουν. Φυσικά υπάρχουν και σε άλλα μουσεία παγκοσμίως αρχαία ελληνικά κειμήλια, αλλά το θέμα δεν είναι μόνο το αν θα επιστραφούν, αλλά το να μην εμπορικοποιούνται και να μη διαφημίζονται ως κεκτημένα, τη στιγμή που πολλά από αυτά δεν γνωρίζουμε πως βρέθηκαν εκεί και κατά πόσο είναι νόμιμη η έκθεσή τους. Εμείς λοιπόν ως υπουργείο παίρνουμε την ευθύνη επάνω μας και επιστρέφουμε ό,τι βρισκόταν στην κατοχή μας, ως δείγμα καλής πρόθεσης. Οι διαδικασίες δεν ήταν χρονοβόρες και δεν υπήρξαν γραφειοκρατικά εμπόδια, αν αναλογιστεί κανείς ότι ξεκινήσαμε την προσπάθεια στην αρχή του έτους και αυτή τη στιγμή παραδίδονται».
Για το ποια είναι ακριβώς η πολιτική γραμμή του κόμματος Bündnis 90/Die Grünen -δηλαδή Συμμαχία ’90/Οι Πράσινοι- από το οποίο προέρχεται, σχετικά με την πολιτιστική κληρονομιά, απαντά: «Ο πολιτισμός, σε όλο του το φάσμα, είναι πολύ σημαντικός για να μένει μια κοινωνία “δεμένη”. Στη Γερμανία η πολιτισμική παιδεία είναι καίριο ζήτημα, τόσο ώστε να προσπαθούμε διαρκώς και με κάθε δυνατό τρόπο να προάγουμε τον πολιτισμό μας, προκειμένου να έχουν πρόσβαση σε αυτόν ακόμη και άνθρωποι που δεν έχουν λάβει ανώτερη παιδεία για να γνωρίζουν έστω τα στοιχειώδη. Θέλουμε να ενισχύσουμε το θέατρο, τη μουσική, τον χορό και την σύγχρονη τέχνη, χρηματοδοτώντας καλλιτεχνικές πρωτοβουλίες που μέχρι τώρα δεν είχαν τους απαραίτητους πόρους για να ανθίσουν. Έχει μεγάλη σημασία να βλέπεις νέους ανθρώπους που κατέχουν μια πολιτιστική κουλτούρα και παιδεία».
Σε αυτό το πλαίσιο πρότεινε για πρώτη φορά, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, να γίνει έκθεση στην αθηναϊκή Kunsthalle σε συνεργασία με την αντίστοιχη της Βάδης – Βυρτεμβέργης, ενώ τα έξοδα θα αναλάβει το γερμανικό υπουργείο.
Με την καλλιτεχνική διευθύντρια της Kunsthalle Athena, Μαρίνα Φωκίδη.
Όσον αφορά τις πολεμικές αποζημιώσεις -που σύμφωνα με την ατζέντα της αντιπολίτευσης και δη του Μανώλη Γλέζου πρέπει να αποδοθούν στην Ελλάδα- και την αποπληρωμή του κατοχικού δανείου από το γερμανικό κράτος, ο ίδιος θεωρεί ότι δεν σχετίζονται επ’ ουδενί με την επιστροφή των αρχαιοτήτων. «Ως υπουργείο ομόσπονδου κράτους της χώρας, εμείς έχουμε τη δική μας κυβέρνηση και το δικό μας κοινοβούλιο και αυτά είναι ζητήματα που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες της κεντρικής εξουσίας. Απ’ όσο όμως γνωρίζω, αυτή την περίοδο δεν συζητείται και δεν απασχολεί το θέμα αυτό την κεντρική εκτελεστική εξουσία».
