Η ομάδα του Παναθηναϊκού το 1932. Στον κύκλο ο Μάριος Μαρινάκος. (Η φωτογραφία προέρχεται από το site των παλαιμάχων του Παναθηναικού).
Είναι λίγες οι φορές που σου δίνεται η ευκαιρία να συναντάς τη ζωντανή ιστορία, ειδικά όταν αυτό συμβαίνει σχεδόν τυχαία. Τι γίνεται όταν ένας ιστορικός ερευνητής, αναζητώντας την ιστορία του Μεσοπολέμου, καταλήγει να ξετυλίξει την ιστορία του εγχώριου ποδοσφαίρου; Η ιστορία, ενσαρκωμένη στο πρόσωπο του Μάριου Μαρινάκου, ποδοσφαιριστή του Παναθηναϊκού από το 1928 έως το 1933, στα χρόνια των χωμάτινων γηπέδων, των τερματοφυλάκων με την τραγιάσκα, αλλά και μιας εκ των ιστορικότερων αναμετρήσεων: Αυτή του 8-2, της μεγαλύτερης σε έκταση νίκης του Παναθηναϊκού επί του Ολυμπιακού την πρώτη ημέρα του καλοκαιριού του 1930. Ο Μαρινάκος είναι τιμώμενο πρόσωπο τόσο από την ομάδα -το 2008- όσο και από το αφιέρωμα του ΣΚΑΪ για την ιστορία των πρασίνων, ένα χρόνο αργότερα. Τον συναντήσαμε στις 30 Ιανουαρίου 2013,στο σπίτι του επί της οδού Ασκληπιού στην Αθήνα, και, παρά τα εκατόν και ένα του χρόνια, δέχθηκε να μας περιγράψει με κάθε λεπτομέρεια όχι τόσο την πολιτική, όσο την οπαδική ιστορία του τόπου και την «αιώνια» κόντρα που σφυρηλατήθηκε σε αυτά τα πρώτα χρόνια του ελληνικού ποδοσφαίρου. Ας πάμε ένα ταξίδι πίσω στα χρόνια του Άγγελου Μεσσάρη και των Ανδριανόπουλων, του μεσοπολεμικού ποδοσφαίρου.
Ποια χρονιά φοιτήσατε;
Αυτό είναι προπολεμικά, όσα σας λέω είναι προπολεμικής εποχής.Ήμουνα και νέος τότε, γιατί έχω γεννηθεί το 1912, δηλαδή 101 ετών σήμερα.Εκατό και ένα, τα οποία κλείνουμε ωσονούπω, εάν θέλει ο Ύψιστος, και μπαίνουμε στα 102. Επίσης, αυτή η γειτονιά λεγόταν Νεάπολις, τότε άρχιζε να γίνεται. Το σπίτι αυτό πρίν γίνει πολυκατοικία το 1973, εδώ δίπλα. Είχε αγοραστεί από τον πατέρα μου το 1905, κάθε όροφος και διαμέρισμα.
Άρα εδώ έχετε γεννηθεί…
Εδώ, το 1912, ήτανε το πρώτο σπίτι που πήρε ο πατέρας μου το 1905 και τον επόμενο χρόνο παντρεύτηκε.
Καταγωγή;
Λάκωνες και οι δυο, εξού και το επίθετο. Η μητέρα μου ήταν καταγωγής Μαντσινιώτη, αυτοί που είχανε το εργοστάσιο, οικογένεια Μαντσινιώτη και παντρεύτηκε με τον πατέρα μου το 1906 και το 1908 έκανε το πρώτο της παιδί, το Νίκο, ο οποίος δυστυχώς μας άφησε γρήγορα. Και μάλιστα, της εποχής θάνατο, σκοτωμός, 16 χρονώ παιδί έφαγε μια αδέσποτη σφαίρα σε συλλαλητήριο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, το 1922 έγινε η κατάρρευσις και έπειτα η επανάσταση Κονδύλη, Πλαστήρα κλπ. Γινόντουσαν συλλαλητήρια και διαδηλώσεις, μεταξύ των βασιλικών και των βενιζελικών. Βασιλικοί ήταν οι κυβερνώντες, οι οποίοι εθεωρήθησαν ως υπεύθυνοι της Μικρασιατικής Καταστροφής και έγινε η επανάσταση των στρατιωτικών και ήρθαν εδώ στην Αθήνα. Ήταν η εποχή που έγινε το δικαστήριο της κυβερνήσεως του Γούναρη και καταδικάστηκαν όλοι οι διοικούντες και εξετελέσθησαν στο Γουδί, εδώ που τώρα είναι η σωτηρία τότε ήταν ο τόπος εκτελέσεως (γελια). Την εποχή που γινόταν η δίκη ο Γούναρης ήταν άρρωστος και τον είχαν στην οδό Ασκληπιού, εκεί που είναι η Γενική Κλινική τώρα, λίγο πιο πάνω, υπήρχε ένα τριώροφο, που ήτανε κλινική, του Ασημακόπουλου έτσι λεγόταν. Εκεί ήταν ο Γούναρης μετά την καταδίκη του, τον μετέφεραν στο Γουδί και τον εξετέλεσαν. Και ο συγχωρεμένος ο αδερφός μου τότε, ο οποιος ήταν τελοιόφυτος του παλιού Γυμνασίου, του παλιού του εφταταξίου, τέσσερα Δημοτικό, τρία Ελληνικό και άλλα τρία Γυμνάσιο. Μετά τελείωνες και έδινες εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο για να προαχθείς. Την εποχή εκείνη, όπως είναι καλή ώρα σήμερα με κουκουλοφόρους και τα τοιαύτα, γινόντουσαν διαδηλώσεις “Ελιά, ελιά και Κώτσο Βασιλιά” οι μεν και απ’την άλλη οι βενιζελικοί, οι επαναστάτες που έκαναν την διαδηλώσεις. Η Βουλή τότε ήταν στην οδο Σταδίου, εκεί που είναι το άγαλμα του Κολοκοτρώνη τώρα, και ακόμα ήταν η κυβέρνηση του Γούναρη, δεν είχε φύγει. Μια Κυριακή απόγεμα, όπως συνήθιζαν τότε, γίνονταν οι διαδηλώσεις και, σ’ένα από αυτά, ο νεαρός αδερφός μου τότε, ενθουσιώδεις καθώς είναι οι νέοι… Πόσο είστε εσείς;
25 και 28…
28, όπως ήμουνα το ’40 έφεδρος αξιωματικός. Όπως παρήλαυνε κι αυτός (σ.σ ο αδερφός του) οι μεν τον γράφουνε για δημοκρατικό και οι δε για βασιλικό.
Τι ήταν στην πραγματικότητα;
Παιδί (γέλια)… όπως είσαστε στην ηλικία αυτή, δεν τα γνωρίζατε, ό,τι σας λέγανε… Τώρα ξέρετε τι ζητάτε;
Δίπλα του μία μπάλα. Η κουβέντα παίρνει αθλητική χροιά
Αυτή τη μπάλα, μου τη δώσανε πριν από δυο χρόνια, στη Λεωφόρο, επειδή είμαι ο πιο παλιός ποδοσφαιριστής. Η εποχή μου, είναι του 8-2, με το Μεσσάρη. Ήταν πιο αθώο, αλλά είχε και τότε κάποιο φανατισμό. Την εποχή εκείνη ερχόντουσαν οι Πειραιώτες, με τη νεκροφόρα, για να μας “θάψουνε”. Αυτό που λέω, το 8-2, έγινε 1η Ιουνίου 1930. Ο Ολυμπιακός είχε και τότε τα μέσα στην ΕΠΟ, είχε δημιουργήσει την εθνική ομάδα σαν βάση. Είχε πάει στη Ρουμανία να παίξει για το Βαλκανικό Κύπελλο και δυστυχώς εκεί υπέστη μια τραγωδία, έφαγε 8 γκολ απο τους Ρουμάνους, 8-1 και δυστυχώς την επόμενη Κυριακή υπέστη την τραγωδία του 8-2 (γέλια).
Παίζατε τότε;
Ήμουνα 17 χρονών, αναπληρωματικός. Την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν αλλαγές, όσοι ξεκινάγανε, τελειώνανε.
Κι αν τραυματιζόταν κανείς;
Δε γινόντουσαν αλλαγές στη σύνθεση. Έτσι ήταν και η δική μου περίπτωση, που σταμάτησα το ποδόσφαιρο. Παίζαμε το 1932 με τον Απόλλωνα στο γήπεδο του Ρουφ, το ξέρεις, δεν ήταν στη Ριζούπολη τότε. Και επειδή το απόγεμα θα γινόταν παλαιστικός αγώνας που ήταν τότε της εποχής η πάλη, φέρνανε και ξένους παλαιστές και πήγαινε ο κόσμος, όσοι ενδιαφέρονταν. Είχαν νοικιάσει για οικονομικούς λόγους το γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, για να πάει περισσότερος κόσμος, ήταν τότε ψευτο-επαγγελματικοί οι αγώνες. Ήταν συμφέρον για τον Παναθηναϊκό σα σύλλογο για να εισπράξει λεφτά. Αποφασίστηκε να γίνει λοιπόν το ματς στο γήπεδο του Ρουφ. Εκεί δυστυχώς, όχι με τον Απόλλωνα δε θα παίζαμε, αλλά με μια ομάδα που λεγόταν Γουδί. Έπαιζα τότε, ήμουνα σχεδόν 20 χρονών και οταν ξεικινήσαμε τον αγώνα, κατ’αρχήν χτύπησε ο Αντώνης ο Μυγιάκης, αργότερα υπήρξε και προπονητής και με την Εθνική ομάδα. Βγήκε έξω, σοβαρός τραυματισμός, αδύνατον να παίξει, συνεχίσαμε με δέκα και πριν πάει στα μέσα το δεύτερο ημίχρονο, χτύπησα και γω. Έκτοτε βγήκα εκτός (γελια) και έμεινε ο Παναθηναϊκός με εννέα παίκτες, θέλαμε τότε ισοπαλία τίποτα άλλο γιατί ήμασταν πρωταθλητές αφού είχαμε κερδίσει όλους τους άλλους αγώνες που παίζαμε εκείνη την κατηγορία.
Ήταν σοβαρός δηλαδή ο τραυματισμός…
Έσπασα κάτω εδώ το πόδι μου, αλλά δεν είχε τα σημερινά ωφέλη από ιατρικής περιπτώσεως. Άμα πάθαινες ζημιά σε βλέπανε ως άχρηστο, ούτε ενδιαφερόντουσαν ούτε τίποτα. Ούτε γινόντουσαν σοβαρές εγχειρήσεις, γιατί την εποχή εκείνη που λέω, δεν υπήρχε ούτε πενικιλίνη να σκεφτείτε. Και έτσι σταμάτησε η καριέρα. Μετά πήγα στην υπηρεσία, σχολή Εφέδρων Αξιωματικών στη Χαλκίδα, έγινα έφεδρος το [1938] και το ’40 είχαμε τον πόλεμο.
Πήγατε στην Αλβανία;
Ε βέβαια, όχι από την αρχή ευτυχώς. Μετά από όσα βλέπω μεταγενέστερα με όλες αυτές τις παλαβωμάρες που έγιναν στο κράτος, γλύτωσα την ψείρα (γέλια).
Η ομάδα του Παναθηναϊκού το 1930, που έμεινε στην Ιστορία για τη νίκη της 8-2 επί του Ολυμπιακού. Στη φωτογραφία (από το site των παλαιμάχων του Παναθηναϊκού) διακρίνονται ο Άγγελος Μεσσάρης (καθιστός, δεύτερος εξ αριστερών, Αντώνης Μηγιάκης (καθιστός τρίτος εξ αριστερών), Δημήτρης Πιερράκος (καθιστός, πρώτος εξ αριστερών), Στεφανος Πιερράκος (Ορθιος, πέμπτος εξ αριστερών) και Σπύρος Υποφάντης (πρώτος όρθιος).
Πριν τον πόλεμο ο κόσμος παρακολουθούσε ποδόσφαιρο;
Το ποδόσφαιρο είχε αναπτυχθεί κυρίως στην Αγγλία και στην Αυστρία είχανε καλές ομάδες. Μάλιστα οι δικοί τους έλεγαν «Wunderteam». Και η Ουγγαρία, εκτός της Αγγλίας που ήταν απομονωμένη στο νησί της, δεν έκανε ούτε εξορμήσεις, δεν ήταν εύκολο να μετακινηθείς. Υπήρχαν και οι νοτιοαμερικάνικες ομάδες, η Ουρουγουάη, η Αργεντινή και η Βραζιλία λίγο μεταγενέστερα. Η Ουρουγουάη είχε πάρει και το Παγκόσμιο Κύπελλο. Η Ελλάδα ξεκινούσε την εποχή εκείνη, το 1908 περίπου, άρχισε να στήνεται το ελληνικό ποδόσφαιρο. Ήταν ο Παναθηναϊκός, ο Ολυμπιακός με τους Ανδριανοπουλαίους. Πόσοι ήταν οι Ανδριανόπουλοι ξέρετε;
Πέντε;
Οκτώ! Ήταν ο Αριστείδης, ο Γιάννης, ο Βασίλης, ο Κώστας, ο Γιώργος, ο Λεωνίδας (μικρότερος της πεντάδας), θα λειτουργήσει το κομπιούτερ θα σας το πω αργότερα…Αυτή ήταν η βασική πεντάδα του Ολυμπιακού, η οποία και λόγω της συστάσεώς της με πέντε αδέρφια στην ίδια ομάδα, είχε προσελκύσει πολλούς φιλάθλους. Αυτοί ήταν περίπου την εποχή που ήμουνα κι εγω και το 1932-33 άρχισε να διαλύεται το Ανδριανοπουλεϊκο και είχαν μείνει ο Βασίλης μέσα αριστερά και ο Λεωνίδας έξω αριστερά. Και λίγο αργότερα, ο Βασίλης έφυγε και τον αντικατέστησε ο Συμεωνίδης, ο Θεολόγος, όχι επιστήμων (γέλια). Σεντερ-φορ ήταν ο Βάζος, μέσα δεξιά ο Ράμπος και έξω αριστερά ήταν ο Δελπούντης, προηγουμένως ήταν ο Τερζάκης. Τερματοφύλακας ήταν ο Κλειδουχάκης. Και εκτός του Κλειδουχάκη από τα πρώτα χρόνια, γιατί δεν ήταν από την αρχή Ολυμπιακός σαν ομάδα, ήταν η Πεϊραική. Μεταξύ αυτών και ο Λεωνίδας Καλογερόπουλος, ο οποίος είχε αλλάξει επανειλημμένως ομάδες, ήταν και Παναθηναϊκός και Ολυμπιακός.
Υπήρχαν τότε μεταγραφές όπως τις ξέρουμε σήμερα;
Όχι. Μετά από ένα χρόνο είχες δικαίωμα να παίξεις, εάν άλλαζες ομάδα. Τότε δεν υπήρχε επαγγελματισμός. Οι σύλλογοι ήταν καθαρα ερασιτεχνικοί και υπήρχαν ελάχιστα οικονομικά οφέλη. Ελάχιστοι ποδοσφαιριστές είχαν οφέλη, ήταν ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο. Επαγγελματισμός έγινε μετά την Κατοχή, αλλά και προπολεμικά υπήρχαν ορισμένοι ποδοσφαιριστές καλοί που πέρνανε χαρτζιλίκι. Υπήρχαν ορισμένοι αλλοδαποί, Κύπριοι. Μόνο Έλληνες ποδοσφαιριστές γενικά, δεν υπήρχαν ξένοι παίκτες προπολεμικά. Αυτοί επειδή είχαν ανάγκη, έπαιρναν ένα οικονομικό αντίκρυσμα και νοίκιαζαν ένα δωμάτιο και καθόντουσαν.
Στην Κατοχή παιζόταν ποδόσφαιρο;
Παιζότανε, ήταν και οι ξένοι εδώ πέρα που ενδιαφερόντουσαν για ποδόσφαιρο, Γερμανοί, Ιταλοί. Είχανε προηγουμένως ασχοληθεί με το ποδόσφαιρο και ήρθαν εδώ πέρα. Και προπολεμικά είχε καλό ποδόσφαιρο, είχε κάποιες καλές ομάδες μέχρι τον πόλεμο. Η Ένωση συγκεκριμένα είχε δυο-τρία χρόνια που ήταν πρωταθλήτρια Ελλάδος. Και τότε το πρωτάθλημα δε γινόταν όπως τώρα όπου συμμετέχουν όλες οι ομάδες, εθνική κατηγορία επαγγελματική δεν υπήρχε. Τώρα διαβάζεις Ολυμπιακός-Παναθηναϊκός και είναι όλοι ξένοι. Βέβαια, ο λόγος είναι ο χρηματισμός, γιατί είναι χρήματα που ούτε στον ύπνο σου δε τα βλέπεις (γέλια).
Τα σωματεία ήταν επαγγελματικά στην εποχή σας;
Ερασιτεχνικοί αθλητικοί σύλλογοι.
Στην επόμενη σελίδα: ο ανταγωνισμός Παναθηναικού-Ολυμπιακού κατά τη δεκαετία του …30!
