Δυο ταξιτζήδες σερί αρνούνται να με μεταφέρουν στην πλατεία Εξαρχείων. Όσο το κάνει ο τρίτος, μού αφηγείται την «επική» βραδινή εικόνα με το λεφούσι των 150 ασυγκράτητων παιδιών που κατέβαιναν τη Σόλωνος πυρπολώντας οχήματα. Είναι μεσημέρι και έχει παντού αστυνομία. Η ατμόσφαιρα μυρίζει ακόμα μπαρούτι. Ο Αύγουστος Κορτώ κάθεται, περιμένοντάς με, ήρεμος σε ένα καφέ της πλατείας. Η γειτονιά του ξαναβγήκε από το καβούκι της, μετά από μία ακόμα νύχτα άγριων επεισοδίων, δακρυγόνων και προσαγωγών. Τσιγάρο το τσιγάρο –τον καπουτσίνο τον έχει πιει προτού φτάσω- ξεμυτίζει απ΄το κουκούλι του και αρχίζει να μου μιλάει.
Ζούμε στον αστερισμό του Ρωμανού… Και το ερώτημα είναι αν η κυβέρνηση, το τελευταίο πρόσωπο που θέλει να δείξει, έπειτα από όλη την απανθρωπιά, είναι το πρόσωπο τού εκτελεστή. Πολύ φοβάμαι ότι πίσω από την επιμονή και της κυβέρνησης, και του υπουργού και των δικαστών, κρύβεται η ανάγκη ενός αντιπερισπασμού. Πρέπει ωστόσο πάση θυσία να αποσυνδεθεί η τωρινή κατάσταση από το τραύμα του 2008. Ας μην έχουμε άλλον ένα θάνατο στα χέρια του κράτους. Γιατί αν πεθάνει στο νοσοκομείο ο Ρωμανός θα έχουμε άλλη μια φορά το κράτος σε ρόλο φονιά. Κι αυτό δεν μπορεί να το αντέξει η ελληνική κοινωνία.
Πώς προβλέπεις να αντιδράει; Θα ξεσηκωθεί, όπως θα ξεσηκωθώ κι εγώ! Όπως ήμασταν όλοι ξεσηκωμένοι το 2008. Αυτή τη στιγμή το τελευταίο πράγμα που χρειαζόμαστε είναι άλλη μια τέτοια πληγή, με αφορμή τον αδιανόητο θάνατο του Ρωμανού. Πραγματικά, σκέφτομαι τον Ρωμανό όπως ο γονιός το παιδί. Ακόμα και αν οι ιδέες του Ρωμανού μου είναι ξένες, δεν μπορώ να καταπνίξω το τελείως ενστικτώδες πατρικό συναίσθημα. Πιθανώς επειδή επείγει να τεκνοποιήσω, όπως έλεγε μια φίλη μου τριανταρίζοντας. Είναι τέτοια η αγάπη και η ανάγκη μου για παιδί που αυτομάτως μεταμορφώνομαι σε ένα πελώριο παράλογο μαστό. Δεν μπορώ να διανοηθώ ότι είναι καμένο χαρτί επειδή είναι αναρχικός. Κανένα νέο παιδί δεν είναι καμένο χαρτί. Μακάρι να δείξει λίγη νουνέχεια η Πολιτεία και να μην οδηγήσει στο να θρηνούμε ακόμη ένα νέο άνθρωπο, ο οποίος εγκλημάτισε.
Δεν σκότωσε άνθρωπο, τράπεζα λήστεψε. Δεν θεωρώ ότι ο Ρωμανός είναι ήρωας. Αγωνίζεται για τις ιδέες του. Εγώ τις ιδέες του ούτε τις ασπάζομαι ούτε τις μοιράζομαι. Δεν σημαίνει όμως ότι πρέπει να περάσω στο απέναντι στρατόπεδο και να ευχηθώ το θάνατό του. Πολλοί με ρώτησαν πριν από μερικές μέρες «αν βρισκόταν στο έλεος του κράτους ένας χρυσαυγίτης θα φώναζες το ίδιο;»
Θα φώναζες, με το χέρι στη φωτιά, το ίδιο; Ναι! Αλίμονο αν δεχόμαστε το κράτος να λειτουργεί με δυο μέτρα και δυο σταθμά. Αυτό είναι σα να λες «ας επαναφέρουμε τη θανατική ποινή, να σκοτώσουμε άλλον έναν Παγκρατίδη. Δεν αντιλέγω στο γεγονός ότι εγκλημάτησε ο Ρωμανός, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να πεθάνει ή να διαβάζει σχόλια φαρμακερών ανθρώπων: «αφήστε το να πεθάνει το κωλόπαιδο». Κυρίως, όμως, το κράτος δεν έχει το δικαίωμα να δρα ορμώμενο από κάποιο θυμικό.
Στην τελευταία συνομιλία μας, πέρσι, επισήμανες την ακροδεξιά μετάλλαξη του πολιτικού κατεστημένου. Αυτή δεν εκδηλώνεται και μέσα απ’ τη σημερινή αδιαλλαξία για το Ρωμανό, παρόλη την «παράσταση» που κατ’ εξαίρεση θα δώσει ο πρωθυπουργός συναντώντας τους γονείς του; Η Νέα Δημοκρατία ούτως ή άλλως είναι ένα μεγάλο ακροδεξιό απόστημα. Στο άμεσο περιβάλλον του πρωθυπουργού, πέρα από τους υπουργοποιημένους ακροδεξιούς, έχουμε πρόσωπα όπως ο Κρανιδιώτης ή ο Μπαλτάκος. Είναι αποκρουστικό. Ζούμε τα τελευταία χρόνια το ένα αίσχος μετά το άλλο. Τη διαπόμπευση των οροθετικών γυναικών. Τον Υπουργό Δικαιοσύνης να ερμηνεύει λαθεμένα τον νόμο και να αρνείται και να τον εφαρμόσει, λέγοντας χυδαία «η σημερινή κυβέρνηση σέβεται τη φύση του ανθρώπου». Σαφώς το ζήτημα του γκέι γάμου πρέπει πρωτίστως να λυθεί νομικά και αργότερα η κοινωνία να το δεχτεί, ακόμα και αν δεν είναι έτοιμη. Αλλά ας θυμηθούμε τι έγινε με την αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες. Κατέβαζε λεφούσια ο Χριστόδουλος. Ε και; Το ζήτημα έληξε. Αν η δήλωση του Αθανασίου για τους γκέι γάμους ανήκε σε έναν βουλευτή της ΝΔ θα ήταν και πάλι απαράδεκτη. Αλλά υπάρχει μια διάσταση συμβολικής συντριβής όταν ακούς τον Υπουργό Δικαιοσύνης να τοποθετείται με αυτό τον τρόπο. Βεβαίως, μην ξεχνάμε ότι τα ίδια πριν δυο βδομάδες, όσο κι να προσπάθησε να ανασκευάσει μετά, δήλωσε και η Ντόρα Μπακογιάννη. Είπε ότι την ενοχλεί το θέμα αισθητικά. Τι πάει να πει αυτό; Όλους μας ενοχλούν πάρα πολλά πράγματα αισθητικά. Εγώ ουδέποτε συμπάθησα την αισθητική του θρησκευτικού γάμου γιατί κατ’ αρχάς πρέπει να καθίσεις μέσα στην εκκλησία για ώρα. Κι εγώ στις εκκλησίες φρίττω! Από εκεί και πέρα, δεν σημαίνει ότι πρέπει να στερηθεί ο κόσμος το θρησκευτικό γάμο επειδή δεν αρέσει σε μένα.
Δεν είμαι πάντως σίγουρη ότι η κοινωνία θα αντιδράσει στην περίπτωση που συμβεί το μοιραίο στο Ρωμανό. Αν εξαιρέσουμε τη 17η Νοεμβρίου και τις 6 του Δεκέμβρη, η κατατονική χώρα διαβιώνει εν υπνώσει. Αρχής γενομένης της κρίσης, υπήρξε τέτοια διάψευση και ματαίωση απ΄την πολιτική ηγεσία και από την αντιπολίτευση-αν σκεφτεί κανείς την κατακρήμνιση του ΠΑΣΟΚ! Κι ένα μεγάλο ποσοστό της κοινωνίας επέλεξε να αδιαφορεί και να απέχει. Ένα ποσοστό στράφηκε σε θεωρίες συνωμοσίας, όπως αυτές τις εκφράζουν νέα ακροδεξιά μορφώματα,τύπου ΑΝΕΛ. Φυσικά ένα ποσοστό, όπως και σε άλλες χώρες, μην ξεχνάμε τη Λεπέν στην Γαλλία, επέλεξε την αποκρουστικότερη μορφή ακροδεξιάς, που είναι η Χρυσή Αυγή στα καθ’ ημάς. Κανένας δεν περιμένει από όλο το εκλογικό σώμα μιας παράταξης όπως ο ΣΥΡΙΖΑ ότι θα απαρτίζεται από αγγέλους. Αλλά, στην προκειμένη περίπτωση, για πάρα πολλούς ανθρώπους είναι η μόνη βιώσιμη πολιτικά λύση. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα ήθελα μια Αριστερά λίγο πιο συγκροτημένη, με πιο νηφάλιο λόγο και χωρίς τα παρατράγουδα τα οποία συχνά βλέπουμε στο ΣΥΡΙΖΑ, όπως το φοβερό «Με το 3ο Μνημόνιο θα αυξηθεί η ομοφυλοφιλία» του Μιχελογιαννάκη. Έχουμε ακούσει πράγματα τα τελευταία χρόνια που είναι σα να τα βλέπουμε στον ύπνο μας. Θα ήθελα επίσης να είμαι βέβαιος ότι μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν θα συνεργαζόταν επ’ ουδενί με τους Ανεξάρτητους Έλληνες. Δηλαδή, μην φτάσουμε να δούμε τον Χαϊκάλη και τον Τέρενς Κουίκ υπουργούς! Αυτό είναι εφιάλτης.
Ο Τσίπρας θα τα κατάφερνε ως πρωθυπουργός; Πραγματικά, δεν μπορώ να μπω στο κεφάλι του Τσίπρα. Βραχυκυκλώνω.
Προ ημερών έπαθες, όπως το Δεκέμβριο του 2008 εγκαύματα από τα δακρυγόνα που ρίχτηκαν έξω από το σπίτι σου. Δεν σκέφτηκες ποτέ να μετακομίσεις σε πιο ήρεμη περιοχή, όπως η Σώτη Τριανταφύλλου;
Δεν φεύγω από τα Εξάρχεια. Είναι το ομορφότερο κομμάτι της Αθήνας. Πέρα από τον αέρα της παλιάς γειτονιάς, με τα μαγαζάκια, τον φούρνο, τους ανθρώπους της, αυτό που έχει σημασία στα Εξάρχεια είναι και το τραυματικό τους παρελθόν. Είναι μια περιοχή στην οποία συνέρρεαν για να ζήσουν άνθρωποι τσακισμένοι. Για μένα είναι τρομακτικά σημαντικό το ότι ιδίως κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή νέα παιδιά από άλλες χώρες, τα οποία στη γειτονιά όπου μένουν δεν τολμούν να πιουν μια μπύρα με τους φίλους τους, γιατί φοβούνται την Χρυσή Αυγή, έρχονται στα Εξάρχεια και νιώθουν σα στο σπίτι τους. Ξέρουν ότι η ΧΑ δεν τολμάει να πατήσει εδώ. Εδώ ούτε αφίσες των ΑΝΕΛ δεν βλέπουμε στα Εξάρχεια. Η περιοχή είναι ένας θύλακας ελευθερίας και πρέπει να προστατευτεί. Τα Εξάρχεια έχουν –για τον Ασιμο, για την Γώγου;- μία αγιότητα. Αν λοιπόν η μοίρα μου είναι να ρουφήξω κι άλλο δακρυγόνο, να μαζέψω κι άλλα σκουπίδια από το πεζοδρόμιο, θα το κάνω. Αλλά δεν θέλω να δω τη γειτονιά μου άλλη μια φορά να γίνεται ρημαδιό.
Ρημαδιό με τόση αστυνομοκρατία! Τραγελαφικό… Καλά, η αστυνομία το 2008 ήταν εντελώς φασιστική. Μιλάς και με ένα άτομο κατάφορα νευρωτικό και με πολυσχιδείς νευρώσεις που διακατέχεται κι από το σύνδρομο του Χίτσκοκ. Επειδή τον κλείδωσε για λίγα λεπτά σε κελί ο αστυνομικός φίλος του πατέρα του, αυτό του δημιούργησε το σύνδρομο του ενόχου χωρίς να είχε κάνει κάτι. Έχω κάτι αντίστοιχο. Κάθε φορά που βλέπω ένα μπάτσο νομίζω ότι έχω κάνει κάτι. Δεν είναι σε επίπεδο παράνοιας να κοιτάζω δεξιά αριστερά αν με παρακολουθούν. Αλλά ζεις στα Εξάρχεια; Πηγαίνεις να πάρεις τσιγάρα και σου ζητάνε ταυτότητα. Με έχουν κουβαλήσει και μέχρι το αστυνομικό τμήμα της Καλλιδρομίου 3-4 φορές επειδή δεν είχα ταυτότητα μαζί μου.
Σε περάσαν για μετανάστη; Είμαι λετσαρία. Λες να με μαζέψανε γι’ αυτό; Δεν ξέρω.
Βία έχεις υποστεί απ’ την αστυνομία; Έχω υποστεί ενόχληση. Τη βία δυστυχώς την υφίστανται άλλοι.
