Η Λένα Κιτσοπούλου δεν είναι εύκολος άνθρωπος. Μισή ώρα στις πρόβες της Κοκκινοσκουφίτσας και η Εμιλυ Κολιανδρή και η Ιωάννα Μαυρέα που πρωταγωνιστούν, έχουν επαναλάβει τη σκηνή πέντε φορές και ας την κάνουν κάθε φορά αριστοτεχνικά. Προσθέτει, αφαιρεί, συμπληρώνει, αλλάζει. Έχει ένα δικό της σύμπαν και αυτό είναι αρκετό να την κάνει γοητευτική. Αντιπαθεί τα κλισέ. Ιδιαίτερα τα κλισέ των δημοσιογράφων. Και τα τελευταία χρόνια έχει ακούσει πολλά αφού όλοι προσπαθούν να τη βάλουν στο δικό τους μέτρο. Με τη Λένα Κιτσοπούλου τα πράγματα είναι απλά: δεν χρειάζεται να την αγαπάς ούτε καν να την συμπαθείς. Δεν το ζητάει άλλωστε. Απλά να την ακολουθείς χωρίς προκαταλήψεις. Ακόμα και όταν διαφωνείς μαζί της -όπως συμβαίνει με όλους τους δημιουργούς- δεν μπορείς παρά να της αναγνωρίσεις το μεγαλύτερο προσόν της. Την αλήθεια της. Που στην περίπτωσή της είναι αφοπλιστική. Και αυτό δεν είναι κλισέ.
Όταν όλοι φεύγουν με την υπόσχεση της μεγάλης ευκαιρίας, εσείς μένετε. Γιατί; Η μεγάλη ευκαιρία είναι πολύ σχετική για τον καθένα. Εγώ μένω, όπου μένω, προφανώς επειδή η επιλογή αυτή είναι η δική μου, μεγάλη και μοναδική ευκαιρία. Ο καθένας πηγαίνει εκεί που θέλει.
Η Κοκκινοσκουφίτσα σας έχει σχέση με την επιβίωση. Στην επιβίωση όλα επιτρέπονται; Η Κοκκινοσκουφίτσα στο έργο μου έχει σχέση με αυτό που εγώ σκέφτομαι σήμερα για το τι σημαίνει γεννιέμαι, άρα θα πεθάνω, και πώς αντιμετωπίζεται όλο αυτό το ενδιάμεσο, μάταιο, δύσκολο, γελοίο και εφήμερο κομμάτι ζωής που αναλογεί στον καθένα μας. Είναι ένα μπανάλ θέμα.
Οι μισοί γύρω μας είναι παγωμένοι σαν να έχουν ξυπνήσει από τροχαίο και άλλοι θυμωμένοι. Εσείς με τι είστε περισσότερο θυμωμένη; Νομίζω ότι οι διάφορες «κρίσεις» χρησιμοποιούνται από τους ανθρώπους σαν ένα καλό άλλοθι για να εκτονώσουν επιτέλους τη δυστυχία τους. Ο άνθρωπος είναι ένα πιεσμένο ον γιατί παλεύει μια ζωή να ευτυχίσει με αυτά που η κοινωνία του επιβάλλει. Στη δική μας κοινωνία, ευτυχισμένος άνθρωπος είναι αυτός που έχει μια καλή οικογένεια, λεφτά, άνεση, τα παιδιά του παντρεύονται αυτούς που θέλει αυτός, κάνουν τα επαγγέλματα που θέλει αυτός, όλοι είναι καλά, όλοι είναι υγιείς, όλοι παραμένουν νέοι, δεν γερνάνε ποτέ, κάνουν τα μποτέ και τα μπότοξ τους κ.λ.π. Δηλαδή, ουτοπικά πράγματα. Όταν λοιπόν όλα αυτά τα στερήσεις ξαφνικά από τον άνθρωπο, όταν, δηλαδή, του πάρεις τα λεφτά, τότε γίνεται δυστυχής. Εγώ πιστεύω ότι είναι δυστυχής πριν τα χάσει όλα αυτά. Θα έπρεπε ήδη από το νηπιαγωγείο να έχει μάθει να δημιουργεί τους δικούς του όρους ευτυχίας και ικανοποίησης και όχι να κυνηγάει στόχους. Αλλά, όταν το ίδιο το σχολείο βάζει στους ανθρώπους βαθμούς, ακρωτηριάζει την ελεύθερη βούληση και δημιουργεί δούλους και ανασφαλείς ανθρώπους. Αυτό κάνουν η εκπαίδευση, οι οικογένειες, οι πολιτικοί, η τηλεόραση. Πρόκειται περί ηλιθιότητας της ανθρώπινης φύσης. Εγώ αυτούς που χειρίζονται τις μάζες, είτε με πολιτικές, είτε με θρησκείες, είτε με «κρίσεις», δεν τους θεωρώ έξυπνους, τους θεωρώ ηλίθιους.
Αυτός ο θυμός καταλήγει συχνά σε ανθρωποφαγία. Και είστε αγαπημένη στην κατηγορία «ο άνθρωπος που αγαπάμε να μισούμε». Πώς αντιδράτε; Είναι φυσικό οι άνθρωποι να θυμώνουν όταν χάνουν αυτά που τους είναι σημαντικά ή αυτά που νομίζουν ότι τους είναι σημαντικά. Η ανθρωποφαγία, η βία, το μίσος είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης και παραμένουν ίδια από την αρχαία τραγωδία μέχρι σήμερα.
Σας κατηγορούν ότι προκαλείτε για να προκαλείτε. Είναι αλήθεια; Και αν ναι, η πρόκληση είναι άμυνα ή επίθεση; Κάνω ό, τι θέλω όπως ακριβώς το θέλω. Εγώ κάνω θέατρο και γράφω διηγήματα. Αυτοί που κατηγορούν κάποιον, ο οποίος μέσα σε έναν συγκεκριμένο χώρο δημιουργεί κάτι που απευθύνεται σε όποιον θέλει να πάει να τον δει και μόνο αν το θέλει, νομίζω ότι θα έπρεπε απλώς να μην έρχονται. Αν τους χαλάει γιατί δεν ασχολούνται με κάτι που θα τους κάνει καλό και ασχολούνται με εμένα που τους χαλάω; Το να κατηγορείς κάποιον που απλώς κάνει μία θεατρική παράσταση νομίζω ότι είναι μεγάλη δυστυχία. Προκλητικός είναι ο καπετάνιος που έπνιξε τα παιδάκια, προκλητική είναι η τηλεόρασή μας, προκλητικοί είναι οι πολιτικοί που έχουμε, προκλητικός είναι αυτός που το Πάσχα πετάει βαρελότα πάνω σου, προκλητικοί είναι οι κλέφτες, οι επιδειξίες στα πάρκα κ.λ.π.. Πόσο προκλητικός είναι ένας άνθρωπος που γράφει ένα βιβλίο που λέγεται Μεγάλοι Δρόμοι; Εγώ προτείνω σε αυτούς που έχουν αποφασίσει ότι ενοχλούνται από κάτι ασήμαντα άτομα σαν κι εμένα, να πάνε να κάνουν έναν ωραίο περίπατο. Να περάσουν ένα όμορφο Σαββατοκύριακο με κάποιον λιγότερο προκλητικό. Αλλά πολύ φοβάμαι ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν ξέρουν τι θα πει όμορφο Σαββατοκύριακο.
Νιώθετε ελεύθερη; Κάθε μέρα παλεύω για αυτό. Προσπαθώ να ακολουθώ αυτό που μου ζητάει ο οργανισμός μου. Να ζω χωρίς να ανήκω πουθενά. Να μην φοβάμαι να φοβηθώ. Να μη φοβάμαι να χάσω, να πονέσω.
Πολλοί πιστεύουν ότι οι βάρβαρες εποχές είναι η καλύτερη έμπνευση για τους συγγραφείς. Για τους συγγραφείς κάθε εποχή είναι βάρβαρη. Η ζωή είναι βάρβαρη.
Aυτολογοκρίνεστε; Τι απαντάτε σε αυτούς που υποστηρίζουν ότι θα θέλατε να πείτε πολλά περισσότερα αλλά κατά βάθος υπάρχει ακόμα αυτός ο καθωσπρεπισμός της αστικής ανατροφής; Τελικά, είμαι προκλητική ή καθωσπρέπει; Δεν απαντάω, δεν με ενδιαφέρει τι σκέφτονται οι άνθρωποι για μένα. Με κουράζουν οι χαρακτηρισμοί, οι ταμπέλες και τα τσιτάτα. Ας βρουν οι άνθρωποι κάποιο χόμπι να ασχοληθούν.
Αλλάζει τίποτα η τέχνη ή είναι τελικά μία ακόμα ψευδαίσθηση περί του αγνού πνεύματος της ανθρώπινης φύσης; Νομίζω ότι η τέχνη μπορεί να αλλάξει κάποιον που είναι έτοιμος να αλλάξει. Επηρεάζει αυτόν που θέλει να επηρεαστεί. Μπορεί να λειτουργήσει σαν βάλσαμο, σαν ναρκωτικό. Να συγκινήσει και να προκαλέσει γέλιο. Να κλείσει τον διακόπτη του μυαλού και να μιλήσει στο σώμα. Μπορεί να προκαλέσει μία εφήμερη αίσθηση αθανασίας.
Τι πιστεύετε και τι φοβάστε περισσότερο; Φοβάμαι τα πάντα όπως όλοι οι άνθρωποι. Φοβάμαι το θάνατο και φοβάμαι να ζω με αυτή τη σκέψη. Πιστεύω στον έρωτα, δηλαδή, στο φευγιό από την αίσθηση του χρόνου.
Έχετε ζήσει καταστάσεις όπως με τον Αθανάσιο Διάκο όπου μια άποψη κατέληξε σε λιντσάρισμα. Πώς αντιδράει κανείς σε μια τυφλή βία που όλο και μεγαλώνει με την επίφαση της τάξης και ηθικής; Ο Αθανάσιος Διάκος δεν κατέληξε καθόλου σε λιντσάρισμα. Το έργο πήρε ένα από τα καλύτερα ευρωπαϊκά βραβεία στην Χαϊδελβέργη και είχε πολύ καλή αποδοχή από το κοινό που γέμισε την αίθουσα της Πειραιώς και τις δύο μέρες. Μόνο θετικά πράγματα εισέπραξα εγώ από τον Διάκο. Το ριάλιτι που ξεκίνησε πολύ αργότερα, για λόγους που ούτε καν γνωρίζω, δεν είχε καμία σχέση με τη δουλειά μας, ούτε την επηρέασε.
Πιστεύετε στο καλό και στο κακό; Στη βία που έχουμε μέσα μας; Φυσικά έχουμε βία μέσα μας. Όλοι μας, άλλοι περισσότερο, άλλοι λιγότερο. Το θέμα είναι να μπορούμε να τη χαλιναγωγούμε ώστε να μην κάνουμε κακό στους άλλους.
Έχει την αίσθηση κανείς ότι κουβαλάτε κάτι από το mal de siècle. Μία βαθιά μελαγχολία που δεν φεύγει με το γράψιμο. Είναι ο χαρακτήρας σας ή η απογοήτευσή σας από τα πράγματα; Αν δεν είχα μελαγχολία δεν νομίζω ότι θα επέλεγα να κάνω αυτή τη δουλειά. Η μελαγχολία είναι κάτι που έχουμε δικαίωμα να βιώνουμε. Δεν είναι αρρώστια, ούτε πρόβλημα.
Μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα ή χρειάζεται να περάσουμε πρώτα από ένα μεσαίωνα; Και γιατί τελικά τα απλά θα πρέπει να γίνονται δύσκολα; Δεν νομίζω ότι μπορεί κάτι να αλλάξει. Τα απλά μπορούμε εμείς για τον εαυτό μας να τα κάνουμε απλά, αρκεί να μη φοβόμαστε να είμαστε μόνοι μας.
Τι γνώμη έχετε και για το σταρ και αντί-σταρ σύστεμ; Αισθάνεστε μέρος του ή σας αρέσει περισσότερο η ιδέα της Ιωάννας της Λωραίνης; Έχω γενικά μία απέχθεια προς τις ταμπέλες. Όλοι αυτοί οι όροι εξυπηρετούν το μάρκετινγκ και κάποια πράγματα που πραγματικά δεν με αφορούν.
Έχει άλλη λύτρωση το γράψιμο και άλλη το παίξιμο; Η διαφορά είναι ότι στο γράψιμο είσαι μόνος σου ενώ παίζοντας δημιουργείς άρα εκτίθεσαι μπροστά σε κοινό. Οι στιγμές όμως που εκπλήσσεσαι ή που συλλαμβάνεις μία ιδέα, προκαλούν σε εμένα προσωπικά την ίδια αίσθηση λύτρωσης, εκτόνωσης και χαράς.
Τι απαντάτε σε όλη αυτή τη φιλολογία για τους ανθρώπους του πνεύματος που θα σώσουν τον κόσμο; Αν ήταν έτσι, ο κόσμος θα είχε ήδη σωθεί. Υπήρξαν οι αρχαίοι, υπήρξε ο Σαίξπηρ, ο Γκέτε, ο Μπαχ, ο Νίτσε και τόσοι άλλοι. Δεν νομίζω ότι ο κόσμος σώθηκε.
Μπορεί να σωθεί τελικά ο κόσμος; Ή για την ακρίβεια, θα πρέπει να σωθεί; Ο κόσμος νομίζω ξέρει καλύτερα από μας τι πρέπει να κάνει. Μπορεί αυτός ο πλανήτης να έχει έναν προορισμό συγκεκριμένο και να πρέπει κάποια στιγμή να καταστραφεί.
Στην Κοκκινοσκουφίτσα υπάρχει ο υπότιτλος Το Πρώτο Αίμα κατά το Ράμπο-Το Πρώτο Αίμα του Σταλόνε. Τελικά, τι επιλέγετε Ράμπο ή Kill Bill; Τι είναι για σας η εκδίκηση; Νομίζω όλοι θυμόμαστε τη στιγμή που ο Ράμπο γυρίζει για εκδίκηση. Τη στιγμή που περπατάει για να φύγει από την πόλη με τη συνοδεία του μπάτσου και τη στιγμή που το περιπολικό φεύγει, ο Ράμπο κάνει αυτή την περίφημη στροφή η οποία λέει: τώρα θα γίνει της πουτάνας εδώ πέρα. Αυτή η στροφή για μένα είναι η απόλυτη εκδίκηση.
Πιστεύετε σε ήρωες, σωτήρες, από μηχανής θεούς; Τι μπορεί να αλλάξει τα πράγματα σήμερα; Τι πιστεύετε ότι θα αλλάξει (αν αλλάξει) από τις εκλογές; Ειδικά από τις εκλογές, τίποτα. Αλλά πιστεύω σε ήρωες και από μηχανής θεούς και σε όλα τα καλά. Ο θεός υπάρχει στην απλότητα των πραγμάτων, στην καλοσύνη, στη φύση, στην ομορφιά, στο γέλιο, στην τέχνη. Ο Θεός δεν ασχολείται με την πολιτική.
Τι είναι αυτό στην Ελλάδα που σας φέρνει δάκρυα στα μάτια; Πολλά πράγματα με συγκινούν στην Ελλάδα, με την καλή έννοια. Η Ελλάδα είναι οι παιδικές μου μνήμες, οι δρόμοι στους οποίους έχω αγαπήσει, έχω φιληθεί, έχω αγανακτήσει, έχω ονειρευτεί, έχω βαρεθεί. Όλη μου η ύπαρξη είναι η Ελλάδα. Από την πιο άσχημη πολυκατοικία της Αθήνας μέχρι το πιο ωραίο ηλιοβασίλεμα των Κυκλάδων.
Τα βράδια που κλείνετε τα μάτια πριν κοιμηθείτε τι σκέφτεστε; Έχω την τύχη να μην σκέφτομαι τίποτα εκείνη την ώρα.
Κοκκινοσκουφίτσα-Το Πρώτο Αίμα, κείμενο και σκηνοθεσία Λένα Κιτσοπούλου, Εμιλυ Κολιανδρή, Ιωάννα Μαυρέα, Γιάννος Περλέγκας, Γιάννης Κότσιφας, Λένα Κιτσοπούλου, Νεφέλη Μαιστράλη, 14-24 Μαΐου, 21.00, Μικρή Σκηνή, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, www.sgt.gr. Επίσης θα παρουσιαστεί 18 Ιουνίου στο Théâtre des Abbesses στο Παρίσι στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Chantiers d’ Europe.
